Անվճար հայերէն ուղղագրիչ
Ստացի՛ր HySpell-ը հիմա
 Ձեւաբանութիւն

Արեւմտահայերէն

տօն → տօն (գոյական)
Եզակի • Ուղղական հոլով
Եզակի • Հայցական հոլով
տօն → տօն (ածական)

Գտնուած Բառոյթներ

 Բառարան
տօն գոյական Հանդիսութիւն մը յիշատակող օր՝ արձակուրդ:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 462։


ՏՕՆ
գոյական
    1. հանդէս, հանդիսաւորութիւն, խրախճանութիւն։
    2. (հաստատութեան մը բացման՝) նաւակատիք։
    3. (մէկուն ծննդեան՝) տարեդարձ։

Աղբիւր՝ Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): էջ 503
ՆՈՐ
ՏՕՆ ի (ից)
գոյական
    1. Սկզբնապէս՝ զոհաբերութիւն աստուածներին և հանդէս այս առիթով։
‣ Վարդավառը Ոսկեծղի Անահտի տօնն էր, որը խափանելու համար՝ այդ օրըվերածեցին Քրիստոսի այլակերպութեան տօնին։
‣ Գրիգոր Լուսաւորչի կարգադրութեամբ հեթանոսական Ամանորի կամ Հիւրընկալ Վանատուր աստծու տարեկան տօնը փոխարինվեց Յոհաննէս Մկրտչի և Աթանագինէ վկայի տարեկան տօնով։

    2. (Եկեղեցական) Յիշատակ Քրիստոսի տնօրինութիւնների և սրբերի նահատակութեան, որ եկեղեցին տօնում է տարէցտարի։
‣ Հայոց եկեղեցին Քրիստոսի ծննդեան և մկրտութեան տօները միասին է կատարում, յունուարի 6-ին։
‣ Զատկի տօներին դպրոցներն արձակում էին երկու շաբաթով։
‣ Գրիգոր Լուսաւորչի համար մեր եկեղեցին սահմանել է տարեկան երեք տօն։
‣ Վարդանանց տօնը մեծ հանդէսով կատարվում էր դպրոցներում։

    3. Անուանակոչութիւն մի անձի, որ կրում է մի սրբի կամ տնօրէնութեան (Յարութիւն, Համբարձում, Գալուստ ևն) անուն, որոնց եկեղեցական տօնի օրը (2) ինքն էլ տօնում է իւր տանը։
‣ Քո անունը Գրիգոր է, Գրիգոր Լուսաւորչի երեք տօներից ո՞րի օրը կատարում ես քո տօնը։
‣ Գնացել էին հայրիկի տօնը շնորհաւորելու։
‣ Իւր տօնին միշտ ընթրիք է տալիս բարեկամներին։

    4. Հանդէս ի յիշատակ որեւէ նշանակալից անցքի։
‣ Նոյեմբերի եօթին ամեն տարի մեծ շքով կատարվում է Հոկտեմբերեան Սոցիալիստական Մեծ Յեղափոխութեան տօնը։
‣ Հայաստանի Խորհրդայնացման տօնը գալիս է նոյեմբերի 29-ին։
‣ Ազգային, ժողովրդական, մայիսմէկեան տօներ։

Փոխաբերաբար
    5. Ուրախութիւն, ցնծութիւն։
‣ Մեր տօնը սգի փոխվեց։
‣ Կատուն մեռաւ, մկներին տօն է։

գոյական ածական
    6. Աշխատանքից ազատ օր։
‣ Այսօր տօն է, պարապմունքներ չկան։
‣ Կիրակի և տօն օրերին փակ է լինում գործարանը։
‣ Այսօր տօն պիտի բռնեմ։

ածական
＋գաւառական նշանակութիւն 7. (Ծածկաբանութիւն), Լաւ։

(Համեմատել Տուն է, անտուն չէ, Տուն՚ի տակ)։

Դարձուածքներ
Աւագ տօներ
յոգնակի գոյական Տե՛ս Աւագ՚ի տակ։

Մեր փողոցումն էլ տօն կլինի
Լաւ ապագայի յոյս ունենալ, յաղթանակի տուեալներ ունենալ։
‣ Գերմանացիները շատ էին պարծենում իրենց յաղթանակներով, բայց մեր փողոցումն էլ տօն կլինի, մենք ոչ միայն կմաքրենք մեր տերրիտորիան, այլ թշնամուն կջախջախենք իր սեփական հողի վրայ։

＋գաւառական բառ Տօնի բանջար
գոյական
    1. Անորոշ տեսակի բանջար, որով ճաշ են պատրաստում զատկական տօնի ութերորդ օրը և բաժանում են ժողովրդին։ (?)։

(Ըստ Ա. Ալայազ։ Տե՛ս)։

    2. Տե՛ս Սպիտակուկ (1)։

Աղբիւր՝ Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): էջ 2214
ՆՈՐ
(beta)
ՏՕՆ
գոյական
    1. ուրախ՝ կարեւոր դէպքի մը առիթով կամ անոր յիշատակին նուիրուած հանդիսութիւններու օր (օրեր). տօնակատարութիւն, տօնախմբութիւն.

    2. (Եկեղեցական) յիշատակ Յիսուսի տնօրինութիւններուն եւ սուրբերու նահատակութեան.

    3. անուանակոչութեան օր եւ այդ առթիւ եղած խրախճանք. օրինակ՝
‣ Ս. Սարգիս, Ս. Գէորգ եւ այլն.

    4. տարեդարձ, ամադարձ (ծննդեան կամ գործունէութեան).

    5. նաւակատիք (հաստատութեան մը բացման տօն).

    6. ազատ օր, հանգիստի օր, Կիրակի.

    7. պետական հրամանագիրով ճշդուած ոչ-աշխատանքային՝ ազատ օր (օրեր) տարեկան տօներու առթիւ.

    8. (Փոխաբերական իմաստ) ուրախութիւն, ցնծութիւն, բերկրանք։

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 2314
ՆՈՐ
(beta)
ՕՐ
գոյական
    1. 24 ժամուան միջոց՝ որուն ընթացքին երկրագունդը ինքն իր վրայ մէկ թաւալում կ՚ընէ. գիշեր-ցերեկ.
    2. 12 ժամուան միջոց՝ որուն ընթացքին արեւը կը լուսաւորէ աշխարհը. օրուան լոյս եղած ժամանակը՝ առաւօտէն մինչեւ երեկոյ. ցերեկ, տիւ.
    3. առաւօտ, լուսածագ.
    4. մթնոլորտային վիճակ. եղանակ.
    5. աշխատանքի համար սահմանուած որոշ ժամեր մէկ օրուան մէջ. աշխատօր.
    6. ժամանակ, ժամանակաշրջան, դարաշրջան.
    7. վիճակ, կացութիւն, դրութիւն.
    8. որոշ անցքի՝ դէպքի եւ այլնի տարելիցի կամ տարեդարձի օրը.
    9. շաբթուան եօթը օրերէն որեւէ մէկը.
    10. ժամանակամիջոց, ժամկէտ.
    11. կեանքի ընթացք՝ տեւողութիւն.
    12. տարիք, հասակ.
    13. ուղեւորութեան՝ ճամբորդութեան միօրեայ միջոցի՝ ճամբու տարածութիւն՝ հեռաւորութիւն:

Տեսակներ
— Ամէն օրուան՝ հանապազօրեայ:

— Այսօրուան յաջորդ՝ վաղը:

— Երէկ չէ առջի՝ եռանդ։

— Ծնունդի՝ Զատիկի նախընթաց՝ խթում, նախատօնակ։

— Հասարակ՝ կէսօր, միջօրէ, միօրեայ:

— Մահուան տարեդարձի՝ տարելից։

— Նախընթաց՝ նախօրեակ:

— Նոր տարուան՝ ամանոր, կաղանդ, տարեգլուխ, տարեմուտ։

— Ուտիքի՝ մսուտու, ուտիս:

— Պահքի՝ կատիկ, պահեցողութեան օր։

— Վճարման՝ վճարօր, պայմանաժամ, ժամկէտ (փոխ-գիրի՝ մուրհակի):

— Տօնական՝ տօն:

Բաղադրեալ Բայեր
Այս օրին հասնիլ
չէզոք բայ այս վիճակին (ընդհանրապէս՝ գէշ) հասնիլ:

Մէկուն օրը բացուիլ յաջող
ներգործական բայ նպաստաւոր դրութիւն ստեղծուիլ մէկուն համար։

Շան օրը ձգել
ներգործական բայ գէշ վիճակի հասցնել, նեղել, խայտառակել։

Շան օրի մէջ գտնուիլ, շան օրի մէջ ըլլալ
չէզոք բայ գէշ՝ խայտառակ վիճակի մէջ գտնուիլ՝ ըլլալ։

Օր աշխատիլ, օր ուտել
չէզոք բայ օրական աշխատանքով ապրիլ, ուրիշ եկամուտ չունենալ։

Օր արեւ չունենալ, օր արեւ չտեսնել
ներգործական բայ
    1. հանգիստ՝ բախտաւոր կեանք չունենալ՝ չտեսնել.
    2. վաղամեռ ըլլալ:

Օր տալ
ներգործական բայ
    1. հանգիստ կեանք տալ, ձգել՝ որ հանգիստ ապրի.
    2. ժամանակամիջոց տալ, ժամկէտը երկարաձգել:

Օր տեսնել
չէզոք բայ հանգիստ կեանքով ապրիլ, խաղաղ եւ երջանիկ ապրիլ, օր-արեւ տեսնել։

Օր ցուցնել
ներգործական բայ նոյնն է՝ Օր տալ (թիւ 1)։

Օրերը լեցուիլ
չէզոք բայ ծննդաբերութեան օրերը մօտենալ։

«Օրերը քեզի» ըսել
ներգործական բայ
    1. հանգուցեալին մահով՝ անոր կորսնցուցած կեանքի օրերը քեզի շնորհուի (կ՚ըսուի ցաւակցութեան ատեն).
    2. շատ ապրիս։

Օրը անցնիլ
չէզոք բայ
    1. պայմանադրուած օրը անցնիլ, ժամկէտը անցնիլ.
    2. օրը իրիկուն ըլլալ:

Օրը-արեւը փճանալ
չէզոք բայ դժբախտանալ, կեանքը սեւ ըլլալ՝ դառնալ։

Օրը բացուիլ
չէզոք բայ
    1. լուսնալ.
    2. եղանակը պարզուիլ.
    3. նպաստաւոր՝ բարւոք վիճակ՝ դրութիւն ստեղծուիլ:

Օրը երթալ
չէզոք բայ օրը անցնիլ, երեկոյանալ, իրիկնանալ:

Օրը իրիկուն ընել
չէզոք բայ մթնցնել՝ ամբողջ օրը անցընել, օրը մթնցնել։

Օրը մաշեցնել
չէզոք բայ օրը՝ կեանքը յումպէտս վատնել. սպառել։

Օրը մէկ ժում հաց ուտել
ներգործական բայ օրը մէկ անգամ ճաշել։

Օրը սեւ ու մթին (մութ) ըլլալ
չէզոք բայ կեանքը թշուառութեան՝ դժբախտութեան մէջ անցընել:

Օրը օր ընել
ներգործական բայ լաւ կեանք վարել, ուրախ կեանք վարել, երջանիկ կեանք վարել՝ ապրիլ:

Դարձուածքներ
Իր օրին
    1. իր ժամանակին.
    2. անցեալին:

Լուր օր, պարզ օր
գոյական գործի օր, աշխատանքի օր, աշխատօր:

Ծննդեան օր
գոյական տարեդարձ։

Նեղ օր
դժուար վիճակ, նեղութիւններու օր:

Օր մը
երբեմն, երբեւիցէ:

Օրական թերթ
օրաթերթ, օրագիր, լրագիր։

Օրական վարձք
օրավարձ, աւուրչէք։

Օրէ օր, օր քան զօր
օրըստօրէ:

Օրուան հաշիւ
օրհաշիւ (օրահաշիւ)։

Օրուան ուտելիք
օրապահիկ, ոգեպահիկ, կերակուր։

Այս օրերս
մօտ (մօտիկ)՝ այս ժամանակներս (քիչ առաջ կամ ետք)։

Այս օրուան լոյսը չես տեսներ
քեզ կը սպաննեմ՝ կը սատկեցնեմ:

Աստծու օրը
ամէն օր:

Աստուած այն օրը չտայ չցուցնէ (բարեմաղթութիւն)
Աստուած չընէ, Աստուած հեռու ընէ՝ պահէ:

Աւուր հացի կարօտ
ուտելու հացի կարօտ, շատ աղքատ՝ թշուառ։

Բարեկամը նեղ օրուան համար է
բարեկամին անհրաժեշտութիւնը նեղ օրուան ընթացքին՝ մէջ կը զգացուի:

Գայլը ամպ (ամպոտ) օրը կ՚ուրախանայ, ամպ (ամպոտ) օրը գայլին հարսանիք է
ամպոտ օրը մարդիկ տուներէ ներս քաշուելով՝ գայլերուն առիթ կը ստեղծուի որսի:

Գէշ օրն ինծի, գէշ հարսը քեզի (անէծք)
գէշ օրը վաղանցուկ երեւոյթ է, սակայն գէշ հարսը մնայուն փորձանք։

էլի [ժողովուրդ՝ հաւաքականութիւն] հետ օրը Զատիկ է
հաւաքականութեան հետ օրը անցընելը՝ տօնի՝ տօնական օրի ուրախութիւն կ՚առթէ:

Լայն օրդ նեղ ըրէ, որ նեղ օրդ լայն ապրիս, Լայն օրդ նեղ ըրէ, որպէսզի նեղ օրդ լայն ապրիս
տնտեսագէտ՝ խոհեմ եղիր, որպէսզի չսնանկանաս՝ թշուառ օրերու մէջ չիյնաս։

Կարմիր ձու տուր, կարմիր օր տամ
բարիքն ու չարիքը ըստ արժանւոյն կը հատուցուին։ Բարիք տուր, որպէսզի բարիքով վարձատրեմ քեզ։

Ո՞ր օրուան բարեկամ ենք
ինչպէ՞ս պէտք է երեւի մեր բարեկամութիւնը (կ՚ըսուի՝ ակնկալուած գործակցութեան մը պարագային):

Ո՞ր օրուան կը սպասես
    1. այլեւս ինչո՞ւ կը սպասես.
    2. գործադրէ՛ որոշումդ՝ ծրագիրդ (դրական կամ ժխտական)։

Սեւ գիրը կարմիր օրեր կը բերէ
այբուբենը՝ գիրը՝ գիրքը՝ ուսումը մարդը կը լուսաւորէ, կարդացողը կրթուած՝ լուսամիտ կ՚ըլլայ։

Սպիտակ փողը՝ դրամը սեւ օրուան համար է
դրամը նեղ օրերուն անհրաժեշտ է։

Վա՜յ իմ (մեր՝ ձեր՝ անոր եւ այլն) օրին
աւա՜ղ, ի՜նչ գէշ օրի հասանք, ի՜նչ դժբախտ ենք:

Քանի մը օրուան հարց է
    1. նոր ծագած հարց մըն է.
    2. քանի մը օրէն կը լուծուի՝ կ՚իրականանայ:

Օր առաջ
    1. նախօրօք, կանխօրօք, վաղօրօք.
    2. որքան կարելի է շուտ, հնարավորին չափ շուտ՝ կանուխ:

Օր կ՚երթայ, օրուան ղատէն [փորձանք] չ՚երթար՝ կը մնայ
ինչ որ ըլլալու է՝ պիտի ըլլայ՝ պատահի:

Օր մը երկու
երկու օր մը, քանի մը օր։

Օր մը չէ օր մը
որեւէ օր, երբեւիցէ։

Օր չանցած
առանց օր անցընելու, իսկոյն։

Օր օրի վրայ
օրէ օր աւելի եւ աւելի։

Օրդ սեւնայ, արեւդ սեւնայ
(անէծք) թշուառ ըլլաս, դժբախտանաս։

Օրերդ շատ ըլլան
(բարեմաղթութիւն) շատ ապրիս, երկար ապրիս։

Օրերէն օր մը
    1. ժամանակ մը, երբեմն, երբեւիցէ.
    2. անգամ մը, ինչ-որ ժամանակ.
    3. անցեալին։

Օրերը համրուած են
ապրելիք չունի, շուտով կը մահանայ՝ կը մեռնի:

Օրերով
    1. ամբողջ օրեր.
    2. քանի մը օր։

Օրերու կարաւան
օրերու յաջորդական շարք՝ ընթացք:

Օրը գայ, բարին հետը
բարեմաղթութիւն, որ ապագային կատարուելիք գործի ժամանակ՝ հանգամանքները նպաստաւոր ըլլան:

Օրը իրիկուն դարձաւ, օրը իրիկուն եղաւ
շատ ժամանակ եղաւ, ուշացաւ:

Օրը մէկ
    1. օրը անգամ մը.
    2. ամէն օր կրկնելով։

Օրը ցերեկով
ցերեկ՝ լոյս ժամանակ. բոլորին աչքին առջեւ, բոլորին գիտութեամբ, բացայայտօրէն:

Օրը օրին
    1. ամէն օր, յաջորդաբար.
    2. օրըստօրէ, օրէօր, հետըզհետէ:

Օրին
    1. նոյն օրը.
    2. ժամանակին, անցեալին:

Օրն ի բուն
ամբողջ օրը։

Օրուան հարց
ժամանակակից հարց, որով բոլորը հետաքրքրուած են:

Օրուան հերոս
ան որ ներկայիս՝ որոշ ժամանակ կը գրաւէ ընդհանուր ուշադրութիւնը։

Յարակից Բառեր
— Նախապէս՝ կանխաւ, կանխօրօք:

— Օրուան՝ ժողովի կարգ՝ օրակարգ, օրանիւթ:

Ամսանուն (թիւով 13). 1. Նաւասարդ (հռոոմէացիներու Օգոստոս ամիսը). 2. Հոռի. 3. Սահմի. 4. Տրէ կամ Տրեւ. 5. Քաղոց. 6. Արաց. 7. Մեհեկի կամ Մեհեկան. 8. Արեգ. 9. Ահեկան. 10. Մարերի. 11. Մարգաց. 12. Հրոտից։ Յաւելեաց - 5-6 օրերը (360էն ետք)։ Հեթանոս հայերը տարին կը բաժնէին 12 հաւասար ամիսի (իւրաքանչիւրը՝ 30 օր) : 13րդը՝ Յաւելեացամիսն էր:

Առանձին անուանակոչում (օրանուն) ունեցած են հայկական հին ամսուան 30 օրերը - 1. Արեգ. 2. Հրանդ. 3. Արամերէն 4. Մարգար. 5. Ահրանք. 6. Մազդեղ. 7. Աստղիկ. 8. Միհր. 9. Շփոթաբեր. 10. Մուրց. 11. Երեզկան. 12. Անի. 13. Պարխար. 14. Վանատուր. 15. Արամազդ. 16. Մանի. 17. Ասակ. 18. Մասիս. 19. Անահիտ. 20. Արագած. 21. Գրգուռ կամ Գորգոր. 22. Կորդի կամ Կորդուիք. 23. Ծմակ. 24. Լուսնակ. 25. Ցրօն. 26. Նպատ. 27. Վահագն. 28. Սիմ. 29. Վարագ. 30. Գիշերավար:

Գիշերուան ժամերը - 1. Խաւարուկ. 2. Աղջամուղջ. 3. Մթացեալ. 4. Շաղաւօտ. 5. Կամաւօտ. 6. Բաւական. 7. Հաւաթափեալ կամ Խօթափեալ. 8. Գիզակ. 9. Լուսաճեմ. 10. Առաւօտ. 11. Լուսափայլ. 12. Փայլածու:

Ցերեկուան ժամերը. 1. Այգ. 2. Ծայգ. 3. Ծայրացեալ. 4. Ճառագայթեալ. 5. Շառաւիղեալ. 6. Երկրատես. 7. Շանթակող. 8. Հրակաթ. 9. Հուր Փայլեալ. 10. Թաղանթեալ. 11. Արագոտ. 12. Արփող։

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 2468
ՆՈՐ
(beta)

Նման բառեր
թօն
 Գործածութիւն փորձնական 295 մէջբերում 

Գտնուած բառաձեւերու գործածութիւնը

Գտնուած բառոյթներու գործածութիւնը

ՆՈՐ Ուսամնասիրել տօն բառոյթին կամ տօն բառաձեւին գործածութիւնը՝ Արեւմտահայերէն Գրուածքներու Ժողովածոյ-ին մէջ։
Փնտռել «տօն» բառը նաեւ հետեւեալ պատկերահանուած բառարաններուն մէջ —

Բացատրական

Հոմանիշներու

Արեւմտահայերէնի

Նորաբանութիւններու

Յանգարան

Բառակազմական

Ստուգաբանական

Դարձուածաբանական եւ Բարբառային

Ուղղագրական

Գրաբարի

Միջին Հայերէնի

Վաղաշխարհաբարեան

Օտար լեզուի

Անուններու

Տեղանուններու

Բուսանուններու

Մասնագիտական

Յապաւումներու

© 2025 Նայիրի. Հայերէն բառարանը կը պարունակէ 17,718 գլխաւոր բառ։
Կայքը ունի 144 բառարան եւ 3 գիրք։
Հայերէն
Նայիրի / Nayiri.com