Անվճար հայերէն ուղղագրիչ
Ստացի՛ր HySpell-ը հիմա
 Ձեւաբանութիւն

Արեւմտահայերէն

հորիզոն → հորիզոն (գոյական)
Եզակի • Ուղղական հոլով
Եզակի • Հայցական հոլով
 Բառարան
հորիզոն գոյական Երկինքի եւ երկրի իրարու խառնման գիծ * տեսողութեան սահման, ոլորտ, տարածութիւն (ըմբռնումի):

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 261։


ՀՈՐԻԶՈՆ
գոյական
    1. տեսողութեան ծիր, սահման։
    2. ոլորտ։

Աղբիւր՝ Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): էջ 294
ՆՈՐ
ՀՈՐԻԶՈՆ
(յունարէն horizōn, սահմանորոշիչ, ֆրանսերէն horizon)

գոյական
    1. Այն գիծը, որ սահման է կազմում երկնքի և երկրի միջեւ, որտեղ երկինքը երկրի հետ թւում է թէ միանում է։
‣ Հորիզոնի ձեւը փոփոխական է՝ նայելով տեղին։
‣ Բաց ծովի վրայ հորիզոնը կանոնաւոր շրջանի ձեւ ունի։
‣ Ձորում կանգնած մարդուն հորիզոնը թւում է նեղ ու երկայն։
‣ Որքան մարդ վեր բարձրանայ՝ այնքան հորիզոնը կընդարձակվի։

    2. Այս հորիզոնի (1) ամեն մի կէտը։
‣ Արեւելքում հորիզոնը շառագունել է, շուտով լոյսը կբացվի։
‣ Լուսինը հորիզոնից նոր էր բարձրացել։
‣ Արեւմտեան կողմից հորիզոնում ամպ երեւաց։

    3. Հարթութիւն, որ ուղղահայեաց է գագաթնահայեացին։
‣ Սեւանայ լճում ջրի հորիզոնը պարբերաբար բարձրանում է և ցածանում։

    4. (Աստղաբաշխական) Մեծ շրջան, որ գունդը բաժանում է երկու հաւասար մասի, վերին և ներքին կիսագնդերի, և որի բեւեռներն են զենիթը և նադիրը։
‣ Զենիթը գագաթնահայեաց է երկրագնդի կենտրոնով անցնող հորիզոնին։

    5. Նմանութեամբ Հասկացողութիւնների՝ հմտութիւնների շրջան, ընդարձակութիւն։
‣ Նրա մտաւոր հորիզոնը նեղ է։
‣ Մարդ որքան սովորում է՝ այնքան նրա մտաւոր հորիզոնը լայնանում է։

    6. Գործունէութեան ասպարէզ, ապագայի հեռանկար։
‣ Մեր երիտասարդութեան առաջ գործունէութեան ընդարձակ հորիզոն բացվեց։
‣ Ես արդէն երեւակայում եմ՝ ի՛նչպիսի հորիզոններ կբացվին գիտութեան առաջ՝ այս գիւտից յետոյ։
‣ Սովետական կարգերի շնորհիւ կուլտուրայի զարգացման ի՜նչպիսի փայլուն հորիզոններ բացվեցին մարդկութեան առաջ։

    7. Քաղաքական դրութիւն։
‣ Քաղաքական հորիզոնը պարզվեց։
‣ Քաղաքական հորիզոնի վրայ չարագուշակ ամպեր են կուտակվում։

Աղբիւր՝ Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): էջ 1284
ՆՈՐ
(beta)
ՀՈՐԻԶՈՆ
(Յունարէն horizon = սահմանորոշիչ)

գոյական
    1. ա՛յն գիծը՝ որ սահման կը կազմէ երկինքի եւ երկրի միջեւ՝ ուր կը թուի թէ երկինքր կը միանայ երկրի հետ.

    2. (Փոխաբերական իմաստ) հասկացողութիւններու՝ հմտութիւններու շրջան՝ ընդարձակութիւն՝ տարածութիւն, մտահորիզոն, տեսադաշտ.

    3. (Փոխաբերական իմաստ) տեսանելի՝ հայեացքով ընդգրկուող տարածութիւն, տեսողութեան ծիր՝ սահման. օրինակ՝
‣ հորիզոնին վրայ ոչ ոք չ՚երեւիր.

    4. (Փոխաբերական իմաստ) գործունէութեան ասպարէզ՝ ոլորտ, ապագայի հեռանկար.

    5. (Փոխաբերական իմաստ) քաղաքական-սարակական կեանք՝ դրութիւն. օրինակ՝
‣ քաղաքական հորիզոնի վրայ չարագուշակ ամպեր կը կուտակուին.

    6. աստղաբանական, մեծ շրջան՝ որ գունդը կը բաժնէ երկու հաւասար մասի՝ վերին ու ստորին կիսագունդերու՝ եւ որուն բեւեռներն են զենիթն ու նադիրը (= ուղղակի դիտողի ոտքերուն տակը գտնուող կէտ).

    7. գետի կամ ջրամբարի բարձրութիւնը՝ հարթութիւնը՝ որ ուղղահայեաց է գագաթնահայեացին.

    8. օգտակար հանածոյի բնավայրը որեւէ մակարդակի վրայ հատող հորիզոնական հարթութիւն։

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 1283
ՆՈՐ
(beta)
ՇՐՋԱՆԱԿ
գոյական
    1. (Գրաբար) շրջիլը, շրջագայութիւն.

    2. շրջելու տեղը, ճեմելիք.

    3. ինչ բանի վրայ, որ բան մը կը պտըտի. ծխնի, լիսեռ.

    4. սահման, որ կը շրջապատէ՝ կ՚ամփոփէ տարածութիւն մը. շրջան, շրջագիծ, շրջանագիծ, բոլորակ, պարուրակ, պարոյր.

    5. (Աստղ.) գօտի, ծիր, կամար.

    6. մետաղէ՝ փայտէ եւ այլն քառանկիւնի՝ ձուաձեւ կամ կլոր շինուածք՝ կազմած, որուն մէջ որեւէ բան հանգչեցնելու՝ ամրացնելու համար կամ իբրեւ զարդ՝ մէջը դրուած իրին համար. օրինակ՝
‣ նկարի շրջանալ.

    7. նոյնպիսի յարմարանք՝ շինարարական նպատակներու համար.

    8. մեքենաներու՝ գործիքներու հիմնական մասը.

    9. որեւէ գրաւոր բնագիրի՝ պատկերի շուրջը քաշուած՝ գծուած գունաւոր շրջանաձեւ գիծ.

    10. նկարի՝ բնագիրի եւ այլն շուրջը քաշուած՝ գծուած սեւ ժապաւէն կամ սեւ գիծ՝ իբրեւ սուգի նշան.

    11. (Փոխաբերական իմաստ) որեւէ բանի սահմանները՝ ծաւալը, ծրագրուած գործունէութեան սահման, գործունէութեան գաւառ.

    12. (Փոխաբերական իմաստ) վարմունքի՝ գործունէութեան եւ այլն պայմանական կամ հանրային կարծիքին կողմէ ընդունուած սահմանափակումներ.

    13. (Փոխաբերական իմաստ) որեւէ կարգի կապերով իրարու կապուած մարդոց խումբ. շրջան, շրջապատ, միջավայր.

    14. մետաղէ՝ փայտէ՝ կերպընկալ նիւթէ եւ այլն շրջանաձեւ գօտի՝ խոշոր օղակ (իբրեւ խաղալիկ՝ ամրացման միջոց եւ այլն)։

Հոմանիշ՝ ծիր, ոլորտ։

Տեսակներ
— Անիւի (արտաքին)՝ դօղ, մարն։

— Անիւի (ներքին) փայտեայ՝ հեց, հեւանք:

— Գծագրութեան՝ շրջագիծ:

— Երիզով՝ երիզազարդ, զարդերիզ, շրջեզր:

— Միտքի՝ տարողութիւն, մտահորիզոն։

— Յոռի՝ սխալ պատճառաբանութիւն:

— Սիւնի՝ խոզ:

— Սուրբի մը գլխուն՝ լուսապսակ:

— Տակառի՝ գօտի, օղկապ։

— Տեղի, անձի՝ շրջապատ, միջավայր։

— Տեսողութեան՝ հորիզոն:

— Քաղաքի՝ թաղ, թաղամաս:

Բաղադրեալ Բայեր
— Անիւին երկաթէ շրջանակ անցընել՝ մարնել։

— Պատկերի մը շրջանակ անցընել՝ շրջանակել։

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 1819
ՆՈՐ
(beta)
 Գործածութիւն փորձնական 61 մէջբերում 

Գտնուած բառաձեւերու գործածութիւնը

Գտնուած բառոյթներու գործածութիւնը

ՆՈՐ Ուսամնասիրել հորիզոն բառոյթին կամ հորիզոն բառաձեւին գործածութիւնը՝ Արեւմտահայերէն Գրուածքներու Ժողովածոյ-ին մէջ։
Փնտռել «հորիզոն» բառը նաեւ հետեւեալ պատկերահանուած բառարաններուն մէջ —

Բացատրական

Հոմանիշներու

Արեւմտահայերէնի

Նորաբանութիւններու

Յանգարան

Բառակազմական

Ստուգաբանական

Դարձուածաբանական եւ Բարբառային

Ուղղագրական

Գրաբարի

Միջին Հայերէնի

Վաղաշխարհաբարեան

Օտար լեզուի

Անուններու

Տեղանուններու

Բուսանուններու

Մասնագիտական

Յապաւումներու

© 2025 Նայիրի. Հայերէն բառարանը կը պարունակէ 17,718 գլխաւոր բառ։
Կայքը ունի 144 բառարան եւ 3 գիրք։
Հայերէն
Նայիրի / Nayiri.com