Անվճար հայերէն ուղղագրիչ
Ստացի՛ր HySpell-ը հիմա
 Բառարան
ՀԱՇԻԼ
չէզոք բայ մաշիլ, հալիլ, ծիւրիլ, ծնգիլ, հիւծիլ, հատնիլ, սպառիլ, լմննալ։

Աղբիւր՝ Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): էջ 273
ՆՈՐ
ՀԱՇՈՒԵԼ
ներգործական բայ
    1. համրել, թուել։
    2. սեպել, համարել, տեղ դնել, նկատել։
    3. խորհիլ։
    4. սկսիլ (այսինչ ատենէն)։

Աղբիւր՝ Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): էջ 274
ՆՈՐ
ՄԱՇԵԼ
ներգործական բայ
    1. հինցնել։
    2. սպառել, ուտել, հիւծել։
    3. (սիրտ՝) հատցնել։


ՄԱՇԻԼ
չէզոք բայ
    1. հիննալ։
    2. սպառիլ, հատնիլ։

Դարձուածքներ
(ստակի) շփուելով մաշիլը
լոճիլ։

Աղբիւր՝ Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): էջ 323
ՆՈՐ
⨀հին բառ ՀԱՇԵԼ (եցի)
ներգործական բայ Հալումաշ անել, մաշել, հիւծել, տկարացնել։

Յաճախ գործ է ածվում Մաշել՚ի հետ, հաշել-մաշել։

Բաղադրեալ Բայեր
⨀հին բառ Հաշել արեւու
չէզոք բայ Արեգակի մայր մտնելիս լոյսը թուլանալը։

⨀հին բառ ՀԱՇԵԼ (եցայ)
կրաւորական չէզոք բայ նոյն նշանակութեամբ։


＋գաւառական բառ ՀԱՇԱՆԵԼ եցի
ներգործական բայ Հաշանը կալի մէջ փռել, կամ քառեշտով կալսածի վրայ գցել կալսելու համար, հաշան անել, աշնել։
‣ Գարին հաշանեցի։
‣ Նոր հաշանած կալի կուռին շատ լաւ է մանրում։

Աղբիւր՝ Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): էջ 1200
ՆՈՐ
(beta)
ՀԱՇՈՒԵԼ (հաշուեցայ), հաշուեցի
ներգործական բայ
    1. Համրել, թուել։
‣ Դեռ մինչեւ հարիւր հաշուել չգիտէ, եկել է մեզ խելք սովորեցնելու։
‣ Սրանք իրանց վաստակն էին հաշվում, նրանք՝ իրանց կորուստը։
‣ Յոյները տարիները հաշվում էին առաջին ոլիմպիադից։

    2. Թուերով գործողութիւններ կատարել դիտված քանակը գտնելու համար։
‣ Աւազանի երկայնութիւնն է 20 մետր, լայնքը 12 մետր, խորութիւնը 10 մետր. հաշուեցէ՛ք թէ քանի լիտր ջուր կտանի նա։
‣ Հանրահաշուական խնդիր վճռելիս դժուարը հաւասարումը կազմելն է. այնուհետեւ կմնայ միայն այդ հաւասարումը հաշուել, այսինքն նշանակված գործողութիւնները կատարել։
‣ Մուտքն ու ելքը հաշուելով տեսաւ, որ գործից զուտ օգուտ է մնացել հազար րուբլի։

    3. Նկատի ունենալ, հաշուի առնել։
‣ Դուք չէք հաշուել, որ ապրանքը կորուստ ունի, փչանալ ունի, թափվել ունի ևն։

    4. Համարել, ընդունել իբրեւ։
‣ Մենք ձեզ միշտ մեր մարդն ենք հաշուել։
‣ Այդ փողը տուէք այն խեղճ ընտանիքին, այնպէս հաշուեցէք թէ թղթախաղի մէջ տարվել էք։

    5. Կարծել, ենթադրել։
‣ Ես հաշվում էի թէ նա կյօժարի։
‣ Ձեր հաշուածի պէս դուրս չեկաւ։

ՀԱՇՒՎԵԼ հաշւվեցի
կրաւորական չէզոք բայ նոյն նշանակութեամբ։

Աղբիւր՝ Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): էջ 1202
ՆՈՐ
(beta)
ՄԱՇԵԼ մաշեցի
ներգործական բայ
    1. Երկար գործածութեամբ հնացնել, քայքայել։
‣ Շորերդ մաշել ես, պէտք է նոր շորեր կարել։
‣ Տարին երեք զոյգ կօշիկ է մաշում։
‣ Նրա մաշածը ես դեռ մի տարի կհագնիմ։

    2. Շփելով՝ շօշափելով բարակացնել։
‣ Գլանի այս տեղը քիչ հաստոտ է, չեչաքարով մաշի՛ր։
‣ Այնքան ման են եկել, որ սալաքարերը մաշել են։
‣ Երկու քարը քսիր իրար, տե՛ս ո՛րը որին կմաշէ։

    3. Գործածութեամբ բթացնել։
‣ Դանակի բերանը մաշեցիր. պէտք է սրել տալ։
‣ Սղոցի ատամներն երբ մաշվում են՝ նոր ատամներ են հանում։
‣ Ջրաղացի քարը մաշվել է, ջրաղացպանը սուր մրճիկով ծեծելով սրում է։

    4. Սպառել, ուտել, ծախել։
‣ Ժանգը մաշում է երկաթը։
‣ Կրակը մաշում է փայտը։

    5. Նուազեցնել, հիւծել, տկարացնել։
‣ Հիւանդութիւններն ու վիշտը նրան մաշեցին։
‣ Սովով ու ծարաւով մաշում էր կալանաւորներին։

    6. Վատնել, փչացնել։
‣ Դրա վրայ ես կեանք եմ մաշել։
‣ Օրերը՝ ժամանակը զուր մաշում է՝ անշահ բանի յետեւից ընկնելով։

⨀հին նշանակութիւն 7. Կոտորել, ջնջել։

⨀հին նշանակութիւն 8. Ցրվել, եղծանել։

Բաղադրեալ Բայեր
Մէկի շեմքը մաշել
չէզոք բայ Շատ յաճախ մէկի մօտ գնալ մի խնդրով։
‣ Այնքան գնացի եկայ որ շեմքը մաշեցի, բայց չեղաւ։

Սիրտը մաշել, Հոգին մաշել
ներգործական բայ Վշտերով՝ հոգսերով տառապեցնել։
‣ «Մաշվի քո սիրտը, Մաշեցիր հոգիս» (Ժողովրդական երգ)։
‣ Այդ տղան իմ սիրտս մաշել է, այնքան չարչարանք է տուել։

Հալումաշ անել
ներգործական բայ Հալել ու մաշել, հիւծել, ծիւրել, տկարացնել։
‣ Նրա սէրն ինձ հալումաշ արաւ, այս օրը ձգեց։

Հալումաշ լինել
չէզոք բայ Հիւծվել, ծիւրվել։
‣ Հալումաշ է եղել, կմախքի է նմանում։

⨀հին բառ Հալել և մաշել
ներգործական բայ Տե՛ս Հալել։

Դարձուածքներ
＋գաւառական բառ Բարո՜վ մաշես
Բարեմաղթութիւն մէկին, որ նոր շոր է հագել կամ նոր բան գնել, որպէսզի երկար ու անդորր ապրի և գործածէ մինչեւ մաշվելը։

Հակառակն է՝ Չմաշե՜ս։

＋գաւառական բառ Չմաշե՜ս
(անէծք), Այնքան չապրիս, որ կարողանաս մաշել։ (Համեմատել Թերմաշ մնայ)։

ՄԱՇԵԼ (մաշեցայ),
ՄԱՇՎԵԼ մաշվեցի
կրաւորական չէզոք բայ նոյն նշանակութեամբ։

Աղբիւր՝ Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): էջ 1406
ՆՈՐ
(beta)
ՀԱՇԵԼ
ներգործական բայ հալումաշ ընել, հիւծել, ծիւրել, տկարացնել, նիհարցնել։ Հակառակը՝ խլաւցնել, գիրցնել։


ՀԱՇԻԼ
չէզոք բայ հալումաշ ըլլալ, հիւծիլ, ծիւրիլ, տկարանալ, նիհարնալ: Հակառակը՝ խլաւնալ, գիրնալ։


ՀԱՇԱՆԵԼ
ներգործական բայ հաշանը կալի մէջ փռել՝ կալսելու համար, աշանել, կալսել, Տե՛ս ԿԱՄՆԵԼ։

Ածանցական Բառեր
— Գոյականը՝ Հաշանում, Կալսում, Կամնում:

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 1172
ՆՈՐ
(beta)
ՀԱՇՈՒԵԼ
ներգործական բայ
    1. համրել, թուել, թուարկել.
    2. թիւերով հաշիւ ընել՝ գնահատել (ըլլալիք գործը եւ իրեն յարակից ծախսերը).
    3. նկատի առնել, նկատի ունենալ (շահը կամ վնասը).
    4. սեպել, համարել, ընդունիլ իբրեւ (մեզի կողմնակից).
    5. կարծել, խորհիլ, ենթադրել.
    6. սկսած տեղէն՝ ատենէն հաշուարկել:

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 1173
ՆՈՐ
(beta)
ՈՒՏԵԼ
ներգործական բայ
    1. ուտելի նիւթը՝ սնունդը ծամել եւ կու տալ.

    2. ճաշել.

    3. սնունդ ստանալ, սնուիլ.

    4. իբրեւ սնունդ գործածել.

    5. կծոտել, խայթոտել (միջատներ).

    6. կրծելով՝ խայթելով եւ այլն փճացնել.

    7. յօշոտել, պատառ-պատառ ընել.

    8. ապրելու համար ծախսել.

    9. քիմիական կամ ֆիզիքական ներգործութեամբ վնասել. քայքայել, փճացնել, մաշեցնել, փորել.

    10. (Փոխաբերական իմաստ) անշարժ եւ շարժուն կալուածներու եկամուտով ապրիլ. օրինակ՝
‣ մեր դրամագլուխին տոկոսն է զոր կ՚ուտենք.

    11. (Փոխաբերական իմաստ) վատնել, մսխել, շռայլօրէն ծախսել.

    12. (Փոխաբերական իմաստ) կաշառք առնել՝ վերցնել.

    13. (Փոխաբերական իմաստ) ուրիշին ունեցածը իւրացնել, մէկուն բաժինը՝ հասնելիքը կտրել.

    14. (Փոխաբերական իմաստ) ուրիշին հաշուոյն ապրիլ, մակաբոյծ դառնալ.

    15. (Փոխաբերական իմաստ) տանջել, տառապեցնել, չարչարել. օրինակ՝
‣ կեանքս կերար.

    16. (Փոխաբերական իմաստ) հարուած ստանալ.

    17. անարգանք՝ վիրաւորանք կրել՝ ստանալ.

    18. (Փոխաբերական իմաստ) ներծծուիլ, համակուիլ, տոգորուիլ.

    19. (Փոխաբերական իմաստ) խօսքերուն մէկ մասը կուլ տալ՝ չըսել:

Տեսակներ
— Ամբողջ ունեցածը՝ վատնել, մսխել, փճացնել։

— Անասունի պէս՝ լափել, լափլիզել, լակռտալ, քրթել:

— Անյագաբար՝ մցռել, մռզգայլել, խժկել։

— Արածող կենդանիներու՝ ճարակել, արածիլ:

— Գազանի պէս՝ փաղաղել:

— Դանդաղ՝ ճմճմել:

— Դեղահատ՝ առնել, կլլել:

— Զառամածի պէս՝ լոմլոմել, ծամծմել։

— Զիրար՝ ծեծկուիլ, զգուըտիլ։

— Թթուն, մետաղեայ թերթը՝ փորել, մաշել:

— Կաշին՝ ծծել, ներծծել, տոգորիլ։

— Կուռ ու կուշտ՝ թշել, փորը տկռեցնել, խճողել։

— Կրծող կենդանիներու՝ կրծել:

— Մատներով՝ մատնել, մատնոռել։

— Շան, կատուի՝ լակել։

— Պաշտօնի մէջ՝ շմշկել, գողնալ, գրպանել:

Բաղադրեալ Բայեր
Ինքզինք ուտել
չէզոք բայ զայրանալ, կատղիլ։

Ծեծ ուտել
կրաւորական բայ ծեծուիլ, պատժուիլ:

Մէկուն գլուխը ուտել
ներգործական բայ
    1. ձանձրացնել.
    2. դժբախտացնել, մեռցնել:

Անձրեւ ուտել
չէզոք բայ թրջուիլ։

Աչքերովը ուտել
ներգործական բայ
    1. աչքերը մէկուն՝ բանի մը վրայ սեւեռած՝ երկար նայիլ.
    2. սաստիկ ջղայնացած ըլլալ։

Գլուխը ուտել
ներգործական բայ
    1. շատ դժուարութիւն՝ նեղութիւն տալ պահանջներ ներկայացնելով.
    2. մահուան պատճառ ըլլալ:

Եղունգներուն միսը ուտել
չէզոք բայ սաստիկ ջղայնանալ։

Ինքզինք ուտել
չէզոք բայ հոգեկան տառապանքով ինքզինք մաշեցնել։

Իրարու միսը ուտել
չէզոք բայ զիրար տանջել՝ չարչարել, իրարու դէմ կռուիլ։

Հաց ուտել (միասին)
ներգործական բայ իրարու շատ մօտիկ ըլլալ։

Ուտել-խմել
չէզոք բայ կերուխումի անձնատուր ըլլալ:

Ուտել մէկուն դրամը
ներգործական բայ ստացած դրամը կամ ապրանքին փոխարժէքը չտալ. դրամական խոստումը խաբէութեամբ չվճարել:

Դարձուածքներ
Գործերը զիրա՞ր կ՚ուտեն
գործ չկայ։

Կերած ապուրը տես
ըրած անսպասելի՝ անախորժ՝ անբնական գործը՝ վարմունքը տես։

Կերած-խմած
ածական
    1. լաւ սնունդ առած՝ առնող, լաւ գէր՝ պարարտ.
    2. միասին հաճելի օրեր անցուցած.
    3. մօտիկ, մտերիմ։

Կերած-կերած, չէ քաքած
    1. գիրուկ.
    2. կծծի, ագահ։

Կերածը ուրացող
ածական ապերախտ:

Ո՛չ կ՚ուտէ, ո՛չ կը կերցնէ
այնքան ժլատ է, որ ունեցածը իրեն կը վերապահէ:

Ո՛չ ուտես, ո՛չ խմես, անոր երեսին նայիս
(հէքեաթներու մէջ) այնքան գեղեցիկ է, որ մարդ երեսին նայելով՝ կը զմայլի, ուտել-խմելը կը մոռնայ:

Ուտես՝ միս, չուտես՝ մատաղ
երկու կրակի միջեւ, անել դրութեան մէջ ըլլալ։

Ուտող-ուտողի
շատ-շատերը կը յափշտակեն՝ կը կողոպտեն (մէկուն ունեցածը):

Ուտողը չի գիտեր, բերողը գիտէ
ուտողը՝ վայելողը չ՚անդրադառնար, թէ որքան աշխատանք՝ քրտինք թափուած է տուեալ սնունդը՝ առարկան ձեռք բերելու համար։

Նաեւ կ՚ըսուի՝ Ուտողը չի գիտեր, բրդողը գիտէ:

Ուտող-ուրացող
ածական երախտամոռ։

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 1923
ՆՈՐ
(beta)
ՄԱՇԻԼ
չէզոք բայ
    1. ոչ-գործարանաւոր մարմիններու իրարու քսուելով, շփուելով, գործածուելով փտիլը՝ հիննալը.
    2. մարդոց՝ հիւծիլ, հալիլ։

Տե՛ս Մաշեցնել։

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 1413
ՆՈՐ
(beta)
 Գործածութիւն փորձնական 1 մէջբերում 

Գտնուած բառաձեւերու գործածութիւնը

Փնտռել «հաշել-մաշել» բառը նաեւ հետեւեալ պատկերահանուած բառարաններուն մէջ —

Բացատրական

Հոմանիշներու

Արեւմտահայերէնի

Նորաբանութիւններու

Յանգարան

Բառակազմական

Ստուգաբանական

Դարձուածաբանական եւ Բարբառային

Ուղղագրական

Գրաբարի

Միջին Հայերէնի

Վաղաշխարհաբարեան

Օտար լեզուի

Անուններու

Տեղանուններու

Բուսանուններու

Մասնագիտական

Յապաւումներու

© 2025 Նայիրի. Հայերէն բառարանը կը պարունակէ 17,718 գլխաւոր բառ։
Կայքը ունի 144 բառարան եւ 3 գիրք։
Հայերէն
Նայիրի / Nayiri.com