Անվճար հայերէն ուղղագրիչ
Ստացի՛ր HySpell-ը հիմա
 Ձեւաբանութիւն

Արեւմտահայերէն

սեռդ → սեռ (գոյական)
Եզակի • Ուղղական հոլով • Երկրորդ դէմքի եզակի Ստացական յօդ «դ»
Եզակի • Հայցական հոլով • Երկրորդ դէմքի եզակի Ստացական յօդ «դ»
 Բառարան
սեռ գոյական Արու կամ էգ ըլլալու էութիւն * զարմ, ցեղ * տեսակ (գրական, արուեստի):

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 409։


ՍԵՌ
գոյական
    1. ազգ, ցեղ, զարմ, տոհմ։
    2. ընտանիք։
    3. (արուեստի՝) ձեւ, եղանակ։
    4. (գրական՝) ճիւղ։

Դարձուածքներ
իգական սեռ
կին։


ՍԵՌՆ
գոյական
    1. սռնակ, առանցք, լիսեռն։
    2. Տե՛ս տակը։


ՍԵՌՆ
ածական
    1. յստակ, պարզ, բուն։
    2. Տե՛ս վրան։

Աղբիւր՝ Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): էջ 445
ՆՈՐ
1. ՍԵՌ սեռի (սեռից)
գոյական
    1. Սերունդ, ծնունդ, ցեղ, ազգ։
‣ Մարդկային սեռը։
‣ Հայկազեան սեռի շառաւիղ։

⨀հին նշանակութիւն 2. Նմանութեամբ Մի քանի յատկութիւններով իրար նման բազմութիւն, որ բաժանվում է տեսակների։

    3. Կենդանիների և բոյսերի մէջ՝ արուի և էգի զանազանութիւնը ծննդական գործարաններով։
‣ Արական սեռի մանուկ։
‣ Բոլոր իգական սեռը գերի տարան, իսկ արական սեռը կոտորեցին։
‣ Երկու սեռի բազմութեամբ լիքն էր դահլիճը։
‣ Բոյսերի արական սեռի գործարանն է փոշանօթը կամ որձան, իգական սեռի գործարանն է վարսանդը կամ իգան։

    4. (Կենդանաբանական, Բուսաբանական) Ցեղի ստորաբաժանում, որի մէջ ամփոփվում են նոյն ցեղին պատկանող բայց որոշ յատկութիւններով միմեանցից տարբերվող տեսակներ։
‣ Կատուազգիների ցեղը (Felidae) ունի մի քանի սեռ, որոնցից մէկն է կատուն (Felis)։
‣ Կատուի սեռն էլ ունի մի քանի տեսակներ, որոնցից մէկն է ընտանի կատուն (Felis domestica)։
‣ Անուշահոտ մանուշակ (Viola odorata) տեսակը պատկանում է բուն մանուշակի (Viola Linné) սեռին, իսկ սա պատկանում է խոտակերպ մանուշակների (Violae gramineae) ցեղին։

    5. (Քերականական) Հոլովվող բառերի յատկութիւն (գլխաւորապէս վերջաւորութիւնների մէջ), որով որոշվում է տուեալ բառի սեռը (3)։
‣ Սկզբնապէս բառերի սեռերը նշանակելիս են եղել արական և իգական սեռի անհատներ (օրինակ՝ հայր, պատանի, եզ՝ արական սեռի, մայր, աղջիկ, կով՝ իգական սեռի) և առարկաներ, որոնք ոչ արական են և ոչ իգական, այլ չէզոք են (օրինակ՝ քար, քուն, կացին)։
‣ Այնուհետեւ սեռն եղել է արտայայտիչ տարբեր վերջաւորութիւնների, անկախ բառերի նշանակութիւններից (օրինակ՝ большой поселок, большая деревня, большое село)։
‣ Հին լեզուներն ունէին երեք սեռ, արական, իգական և չեզոք։
‣ Նոր լեզուներից մի մասը (ռոմանական լեզուները) կորցրել են չեզոք սեռը, ուրիշ լեզուներ բոլորովին կորցրել են սեռը, ինչպէս անգլիերէնը, հայերէնը, պարսկերէնը։

    6. (Քերականական) Հայերէնի մէջ՝ բայերի յատկութիւն, որ ցոյց է տալիս, թէ տուեալ բայի ենթական ներգործողի՞ դեր է կատարում, թէ կրողի, թէ ոչ այս և ոչ այն։

Բայերն ունին երեք սեռ, ներգործական (օրինակ՝ նամակը ես գրեցի), կրաւորական (օրինակ՝ նամակը գրված է իմ ձեռքով), և չեզոք (օրինակ՝ նա քնած է. նամակը մնաց գրպանումս)։


＋գաւառական բառ 2. ՍԵՌ (＋սըէ՛ռ)
գոյական
    1. Լեռան ողնը, այն բարձրագոյն գիծը, որից սկսվում է թեքումը դէպի այս և այն կողմը, ջրաբաժանք։
‣ Մենք գնում էինք սարի սեռով և երկու կողմերս դիտում։
‣ Մինչեւ սեռը բարձրանանք, յետոյ ճանապարհը կհեշտանայ։

    2. Նմանութեամբ Ողնաշար։
‣ Մէջքիս սեռը ցաւում է։

Դարձուածքներ
＋գաւառական բառ Սեռը լակ է
Ցնորված է։


3. ՍԵՌ
գոյական Տե՛ս Սեռն (2)։

Աղբիւր՝ Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): էջ 1965
ՆՈՐ
(beta)
1. ՍԵՌՆ
ածական
    1. Բուն՝ հարազատ սեռից, օտար խառնուրդներից զերծ,

փոխաբերաբար մաքուր, յստակ, պարզ. (այժմ այս նշանակութեամբ երբեմն գործ է ածվում սեռն սէր)։
‣ Սեռն սիրով նրան սիրում էր։

⨀հին նշանակութիւն 2. Սերտ կապակցված, հոծ։


⨀հին բառ 2. ՍԵՌՆ
(ասորերէն sarna, առանցք)

գոյական
    1. Տե՛ս Սռնի։
    2. Տե՛ս Լիսեռն։

Աղբիւր՝ Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): էջ 1966
ՆՈՐ
(beta)
ՃԻՒՂ
գոյական
    1. ծառի փոքր ոստ. ուղէշ, ճիղ, բարունակ, կողր.
    2. հազար ոչխար.
    3. որեւէ գիտութեան առանձին մէկ մասը.
    4. որեւէ ստորաբաժանում.
    5. մազի հիւսք.
    6. տոհմէ յառաջացած իւրաքանչիւր սերունդը:

Տեսակներ
— Ազգաբանական՝ զարմ:

— Առեւտրական ընկերութեան՝ մասնաճիւղ:

— Բարակ՝ ծառաճիւղ:

— Բունէն բուսած (բարակ)՝ մոլ:

— Բունէն բուսած (հաստ)՝ կնճակ։

— Գրական՝ սեռ:

— Գալար՝ շառաւիղ, մորճ, ոստ, ուղէղ, ընձիւղ, շիւղ, ծիւղ։

— Թութի՝ շմալ:

— Ծառի բոլոր ճիւղերը՝ ճեղան:

— Կտրուած (տերեւոտ)՝ տեւ։

— Մանր (չոր)՝ կրկուտ:

— Նորածիլ՝ շաքիլ, ջով։

— Որթի՝ բարունակ, ուռ։

— Որթի (կարուած)՝ արգատ:

— Ուռենիի՝ ոզոր:

— Պատուաստի՝ երիթուռ, պատրուսանի, կտրօն:

— Տնկելի՝ ած, չաչ։

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 1375
ՆՈՐ
(beta)
ՍԵՌ
գոյական
    1. կենդանական եւ անասնական օրկանիզմներու այն ամրողջութիւնը, որով կը տարբերին արական եւ իգական էակները.
    2. տարբերուող դասերէն իւրաքանչիւրը.
    3. սերունդ, ազգ, տոհմ, զարմ.
    4. (Գիտ.) ընդհանուր գաղափարը, զոր կ՚ունենանք՝ նկատի առնելով զանազան տեսակներուն ունեցած հասարակաց կողմերը, ըստ այնմ դասակարգում՝ դասաւորում ընելու համար.
    5. (Կենդ., Բուս.) ցեղի ստորաբաժանում.
    6. գոյականի տեսակային յատկութիւն (հին լեզուներու մէջ, գոյականները պատկանած են երեք սեռի - արական, իգական եւ չէզոք).
    7. բայի քերականական յատկութիւն, որ կ՚արտայայտէ գործողութեան բնոյթը՝ կապը ենթակային եւ խնդիրին միջեւ (ներգործական, կրաւորական եւ չէզոք).
    8. արուեստի՝ գրականութեան տեսակ՝ ճիւղ.
    9. (Փոխաբերական իմաստ) կերպ, եղանակ։

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 2114
ՆՈՐ
(beta)
ԱՌԱՆՑՔ
գոյական
    1. անցք, պարապ թողած տեղ.

    2. շատ կարեւոր՝ գլխաւոր նիւթը՝ միջուկը. օրինակ՝
‣ խորհրդակցութեան առանցքը կազմեց ազգապահպանումը։

Տեսակներ
— Անիւի՝ սեռն, սռնակ, լիսեռ.

— խնդիրի՝ կեդրոնական նպատակ.

— կշիռքի՝ մէտ.

— շարժումի ընթացքին՝ սկիզբ, ուղղութիւն.

    3. երեւակայական գիծ, որ աշխարհիս կեդրոնէն անցնելով կը կտրէ երկու բեւեռները:

Աղբիւր՝ Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): էջ 187
ՆՈՐ
(beta)

Նման բառեր
զերդ
զերթ
շեռդ
շերտ
սերդ
սերտ
սէրդ
ՆՈՐ Ուսամնասիրել սեռդ բառաձեւին գործածութիւնը՝ Արեւմտահայերէն Գրուածքներու Ժողովածոյ-ին մէջ։
Փնտռել «սեռդ» բառը նաեւ հետեւեալ պատկերահանուած բառարաններուն մէջ —

Բացատրական

Հոմանիշներու

Արեւմտահայերէնի

Նորաբանութիւններու

Յանգարան

Բառակազմական

Ստուգաբանական

Դարձուածաբանական եւ Բարբառային

Ուղղագրական

Գրաբարի

Միջին Հայերէնի

Վաղաշխարհաբարեան

Օտար լեզուի

Անուններու

Տեղանուններու

Բուսանուններու

Մասնագիտական

Յապաւումներու

© 2025 Նայիրի. Հայերէն բառարանը կը պարունակէ 17,718 գլխաւոր բառ։
Կայքը ունի 144 բառարան եւ 3 գիրք։
Հայերէն
Նայիրի / Nayiri.com