Ermenice sözlük

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 425

Yeni!

(beta)

ԸՆԿՈՅԶ,
ԸՆԳՈՅԶ

գոյական ընկուզենիի պտուղը։

Տեսակներ

— Լման եւ կարծր պատեանով ընկոյզ՝ կակալ կամ պոպոկ.

— կանանչ թաղանթով եւ լման ընկոյզ՝ կաղաղ.

— միջուկը դժուար ելլող ընկոյզ՝ կրկիտ, քցիփ.

— կեղեւը դիւրաբեկ ընկոյզ՝ փուրխ.

— խոշոր ընկոյզ՝ բոբոլ.

— միջուկ պարապ ընկոյզ՝ չունուզ.

— չորի միջուկ ընկոյզ՝ ձնձում, երէցկին.

— չորի միջուկին կէսը՝ տապակ.

— չորի միջուկին քառորդը ընկոյզ՝ պճեղ.

— պճեղները բաժնող միջնորմը ընկոյզ՝ առագաստ, քիստ.

— դալարի կանանչ պատեան ընկոյզ՝ փուր, կղեղ, ոզոխ, կտեւ.

— դալարի միջուկ ընկոյզ՝ գուգուզ, կթուն.

— դալարի միջուկի կէսը ընկոյզ՝ փառակ.

— քառորդ ընկոյզ՝ պճեղ.

— միջուկը պատող նուրբ թաղանթը՝ մաշկ.

— չորի արտաքին պատեանը՝ կեղեւը՝ խեճեպ, կճեպ.

— թարմ ընկոյզ, անարատ ընկոյզ՝ արդար.

— Հնդիկ ընկոյզ՝ մշկընկոյզ, գազերբուակ, կոկոս:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 663

Yeni!

(beta)

ՁՆՁՈՒՄ

գոյական ընկոյզի ամբողջական միջուկ. կթոն, կթուկ:

Տեսակներ

— Կէսը՝ տապակ.

— քառորդը՝ պճեղ։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1350

Yeni!

(beta)

ՇԵՐՏ

գոյական
    1. որեւէ բանի երկար ու բարակ կտոր՝ մաս. ճղօն, երիզ, ծալք.

    2. որեւէ բանէ կտրուած՝ հանուած բարակ կտոր՝ պատառ.

    3. որեւէ տարածութեան մէջ երկայնքին ձգուող միատեսակ գօտի.

    4. որեւէ բանի զանգուած, որ կը պատէ բանի մը մակերեսը, որեւէ նիւթի զանգուածային խաւ. օրինակ՝

‣ շերտ մը փոշի.

    5. (Փոխաբերական իմաստ) հանրային խմբակցութիւն՝ խաւ.

    6. (Փոխաբերական իմաստ) լոյսի՝ բոցի ժապաւինաձեւ կտոր.

    7. ապարային հորիզոնական խաւ.

    8. հանքային նիւթի խաւ. հանքաշերտ.

    9. հողի մշակելի վերնաշերտը. հողաշերտ.

    10. կազմի գրքապանակի կողերուն եւ աստառին միջեւ եղած միջոցը՝ արանքը։

Տեսակներ

— Կաշիի (կարուած եւ քիչ մը լայն)՝ զօլ, ձուղ։

— Հանքային նիւթի՝ հանքաշերտ։

— Հողի՝ 1. հողաշերտ. 2. խաւ։

— Ձմերուկի, սեխի՝ պճեղ, շղարթ, ղունջ:

— Ցանկապատի՝ ցից, ցցապատնէշ, ցցապատ:

— Փայտի՝ ճղօն, ցից, ձող։

— Փեղկ՝ շերտափեղկ, խլափեղկ։

Yeni!

(beta)

ՈՍԿՈՐ,
ՈՍԿՐ

գոյական
    1. ֆոսֆորային եւ կրային բաղադրութեամբ պինդ նիւթ. զանազան ձեւի եւ մեծութեամբ, նիւթ՝ որմէ կազմուած է մարդու եւ ողնայարաւոր այլ կենդանիներու կմախքին իւրաքանչիւր անջատ մասը.
    2. մահացածի աճիւնի մնացորդ՝ մասունք (յոգնակի կը գործածուի).
    3. ձուկի փուշ.
    4. որոշ կենդանիներու ժանիքը՝ ակռան՝ եղջիւրը եւ այլն, իբրեւ զանազան իրեր՝ զարդեր պատրաստելու նիւթ.
    5. (Փոխաբերական իմաստ) կաշառք, կրծօն.
    6. (Փոխաբերական իմաստ) բաժին, մաս, շահ, օգուտ.
    7. (Փոխաբերական իմաստ) նիհարութիւն, հիւանդութիւն.
    8. (Փոխաբերական իմաստ) աղքատութիւն, անօթութիւն։

Տեսակներ

— Այտին՝ այտոսկր, թուշոսկր, աշխոռ, լծոսկր։

— Աչքին ոսկորէ երկու փոսերը՝ ակնակապիճ, ակնաբուն:

— Առաջին ողնը, որուն վրայ կը կենայ գլուխը՝ ատլաս, իսկ վերջինը՝ կկու։

— Արջառի վէգ՝ կոռ:

— Բազուկի երկու ոսկորներ՝ բազկոսկր։ Մեծը՝ տիզոսկր, խալիկ, ծղոսկր (Ֆրանսերէն cubitus), իսկ փոքրը՝ ճաճանչ, ճաճանչոսկր, ծղոսկրիկ (Ֆրանսերէն radius)։

— Բերանի խոռոչի վերի ոսկրեայ կամարը՝ քիմք:

— Գագաթի՝ գագաթոսկր, ծղիկ, ծղիկոսկր:

— Գանկի՝ գանկոսկր։

— Գանկոսկրներու կցուած տեղը՝ գաղտուն:

— Գլուխի գունտուկլոր՝ գանկ կամ գանկոսկր:

— Դաստակի ոսկորներէն մէկը՝ կեռոսկր (Ֆրանսերէն crochu)։

— Դէմքի՝ դիմոսկր։

— Երախային գանկին կակուղ մասերը՝ գաղտնակ:

— Երանքի կամ ազդրէն մինչեւ ծունկերը երկարող ոսկորներ՝ բարձոսկր, ամիրուկ։

— Զիստի՝ զստոսկր (Ֆրանսերէն fémur): Երկար է եւ ամենէն զօրաւորը մարմնի ոսկորներուն։

— Թիկունքի՝ թիկնոսկր (omoplate)։

— Թուշի՝ թուշոսկր, այտոսկր։

— Ծոծրակէն մինչեւ յետոյքի ոսկորներու շարքը՝ ողնայար, ողնաշար, ողնասիւն։

— Ծոծրակի՝ ծոծրոսկր։

— Ծունկի՝ ծնկոսկր, կողոփոց, լիսեռն, լիսեռնիկ, ծունկի կափարիչ (Ֆրանսերէն rotule)։

— Կզակի կամ ծնօտի վերի եւ վարի ոսկորներ՝ կզկոսկր:

— Կողի՝ կողոսկր։

— Կոնքի՝ կոնքոսկր։

— Կուրծքի վանդակի (կրծքավանդակ) երկու կողմի 12ական ոսկորներ՝ լանջոսկր, վանդակորմ, թոքտուն, կրծոսկր:

— Կռնակի կամ թիկունքի՝ թիակ, բէճ, բէչ կամ բէջ, ուսագլուխ:

— Կրունկի՝ պճեղ կամ պճիղ, ուլն, ուլնոսկր, ճագ։

— Ճակատի՝ ճակատոսկր:

— Մատներու՝ կոճ, կոճիկ, ճան, մատնոսկր:

— Մարմնի ոսկորներուն ամբողջութիւնը՝ կմախք:

— Նախաբազուկի՝ ծղի, ծղիկ, ծղուկ, արմկոսկր:

— Ողնայարի իւրաքանչիւր ողն՝ լիսեռ:

— Ողնաշարի երկրորդ ոսկորը՝ վերէն սկսած՝ ոռնակ:

— Ողնաշարի մեծ ողն՝ աւագողն:

— Ողնաշարի վարի՝ յետոյքի միսերուն թաղուած ոսկորներու խումբ՝ պոչ կամ փէօչ:

— Ոտքի թաթի երկու կողմերու դուրս ցցուած ոսկորներ՝ վէգ, ճան, յոգի կամ յոյգ, լիցք։

— Ուսի՝ ուսոսկր, անրակ, թիակ (Ֆրանսերէն omoplate)։

— Պզտիկ՝ ոսկրիկ:

— Սեպաձեւ՝ սեպոսկր (Ֆրանսերէն sphénoïde)։

— Սեռային երկու գործարաններու միջեւ գտնուող երկու մեծ եւ երկու փոքր ոսկորներ՝ կոնք:

— Սրունքի մեծ ոսկոր՝ ոլոք (Ֆրանսերէն péroné), իսկ ընկերը՝ խռչակ, խոտուց:

— Ցայլքի՝ ցայլոսկր։

— Քիթի՝ քթոսկր։

— Քիթի վերնամասը կազմող՝ խոխոսկր, խոփ (Ֆրանսերէն vomer)։

— Քիմքի՝ քմոսկր:

— Քունքի՝ քունքոսկր։

Բաղադրեալ Բայեր

Ոսկոր կտրիլ

չէզոք բայ
1. ոսկորի պէս ամրանալ. ոսկրանալ.
2. չորնալ, փայտանալ։

Ոսկոր ուզել

ներգործական բայ կաշառք ուզել, կրծօն ուզել։

Ոսկոր ու կաշի դառնալ, ոսկոր ու կաշի մնալ

չէզոք բայ հալիլ - մաշիլ, շատ նիհարնալ։

Ոսկորները աղալ

ներգործական բայ սաստիկ ծեծել:

Ոսկորները հանգստանալ

չէզոք բայ մեռնիլ:

Ոսկորները մնալ

չէզոք բայ սաստիկ նիհարնալ:

Ոսկորները տեղը գալ

չէզոք բայ
    1. տեղահան ոսկորները իրենց տեղը դրուիլ.
    2. հանգստանալ.
    3. (Հեգն.) ծեծ ուտել եւ ապա խելօքնալ:

Դարձուածքներ

Մինչեւ ոսկորները՝ ծուծը հասնող ցուրտ

սաստիկ ցուրտ:

Միսը քեզի, ոսկորը ինծի

կ՚ըսէր ծնողքը վարպետին՝ ուսուցիչին, երբ իր որդին կը յանձնէր անոր խնամքին, անհրաժեշտ պարագային՝ ծեծելու, իրաւունք տալով անոր։

Ոսկոր կրծող

    1. շուն.
    2. (Փոխաբերական իմաստ) կաշառակեր.
    3. (Փոխաբերական իմաստ) աղքատ, մուրացկան:

Քեզի ոսկոր նետող չկայ

1. քեզի խօսք՝ ակնարկութիւն ընող չկայ.
2. (Հեգն.) շան պէս հաջելու պէտք չունիս:

Yeni!

(beta)

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 2039

Yeni!

(beta)

ՓԱՌԱԿ

գոյական
1. ոչխարի փորի կողմի միսը.
2. ընկոյզի կիսամիջուկը։

Տեսակներ

— Միջուկին ամբողջը՝ գուգուզ, կթուն.

— քառորդը՝ պճեղ։

Yeni!

(beta)

Usage beta 52 citations