Ermeni yazım denetleyicisi
Şimdi İndirin
 Morphology
 Sözlük
ակն գոյական Աչք * աղբիւր * պատուական քար:
ակ գոյական Աչք * աղբիւր * պատուական քար:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 12։


⨀հին բառ 1. ԱԿՆ (ական, յոգնակի աչք)
գոյական Տե՛ս Աչք։

Բաղադրեալ Բայեր
⨀հին բառ Ակն առնուլ
չէզոք բայ
    1. Աչառութիւն անել։
    2. Գերադասութիւն տալ։
    3. Ընդունել (խնդիրը)։
    4. Չար աչք առնել, աչքիլվել։

⨀հին բառ Ակն ածել (ակն ածի)
չէզոք բայ
    1. Աչքը այս և այն կողմը դարձնել, շուռ տալ։
    2. Աչք պահել մի բանի վրայ, խնամք ունենալ։

(Այլ է ակնածել, ծեցի, որը Տե՛ս իւր տեղում)։

＋գաւառական բառ Ակն ածել
չէզոք բայ Տնտղել, չորս կողմը լաւ նայել՝ մի բան որոնելիս։
‣ Ախոռումը լաւ ակն ածեցի՞ր։
‣ Էդպէս ակը չեն ածում։

Ակը տալ
ներգործական բայ 1. Քննել, նայել թէ ի՛նչպէս է։
‣ Գնա՛ ոչխարին ակը տուր։

չէզոք բայ 2. Տեսութեան գնալ։
‣ Գնամ, մէկ հիւանդին ակը տամ ու գամ։

Դարձուածքներ
Յականէ անուանէ, ⨀հին բառ Յականէ յանուանէ
մակբայ Թէ՛ դէմքով, թէ՛ անունով, անձամբ։
‣ Ես նրան յականէ անուանէ գիտեմ (ճանաչում եմ)։
‣ Նրանց յականէ անուանէ հրաւիրեց։

Տե՛ս եւ Աչք։


2. ԱԿՆ (ական, ակունք), ակնի, ակներ
(Համեմատել Ական 1)

գոյական
    1. Գետնի մէջ ծակ, ճեղքուածք, որտեղից ջուր է բխում։
‣ Ջրի ակը։
‣ «Մի ակնից չի կարող քաղցր և դառն ջուր բխել»։
‣ Հազարաւոր ակներից ջրերը բխում են և առու կազմում։

Դարձուածքներ
Ջուրը ակնից է պղտորել
(ասացուած), Բուն պատճառը (չարիքի, խռովութեան) մեծաւորն է։

Ակն աղբեր
գոյական Աղբիւրի ակը։

＋գաւառական նշանակութիւն 2. Նմանութեամբ Ընդարձակ մտքով՝ ընդհանրապէս ծակ (որտեղով անցնում է ջուրը, օդը)։

Դարձուածքներ
Թոնրի ակը
գոյական Թոնրի օդանցքի դրսի բերանը, աչքը։
‣ Թոնրի ակը կալնել, բանալ։
‣ Իրանց ոսկին ածեցին թոնրի ակը։

＋գաւառական նշանակութիւն 3. Ջրաղացի խողովակի ներքեւի նեղ բերանը, որտեղից ջուրը բաղխում է անուին։
‣ Ջրաղացի ակը խցվել է, և ջրաղացը կանգնել։

＋գաւառական նշանակութիւն 4. Կաւէ փեթակների՝ թաղարների ծակտիքը, օդ բանելու համար։
‣ Փեթակի ակները մեղուները ծեփում են ականամոմով։
‣ Թաղարի ակնից կրակ վէր ընկաւ։

＋գաւառական նշանակութիւն 5. Կամուրջի ամեն մի կամարը կամ աչքը, որով ջուրը անցնում է։
‣ Կամուրջի ակնը շատ լայն է։

＋գաւառական նշանակութիւն 6. Ուռկանի ծակտիքը։
‣ Ուռկանի ակը ջուրը չի պահի։
‣ Մի քանի տեղ ակները պատռվել են։


3. ԱԿՆ (ական, ականք), ակի կմ ակնի, ակեր կմ ակներ
գոյական Թանկագին քար՝ գոհար։
‣ Ակներով զարդարված թագ։
‣ Մատանու ակը։

Դարձուածքներ
Մատանուդ ակը չի ընկնի
(ասացուած), Գործը քեզ համապատասխան է, վայել է, կատարի՛ր։ (Յանդիմանական խօսք, որ ասում են մէկին, որ մի բան անել իւր համար նուաստացուցիչ է համարում, իբրեւ թէ ինքը մատանի լինի կրելիս, և աշխատելիս կարող է մատանու քարը ընկնել)։


✽հազուադէպ բառ 4. ԱԿՆ (ակունք)
գոյական Տե՛ս Պին։


＋գաւառական բառ 5. ԱԿՆ ակնի, ակներ
գոյական Ընդհանրապէս՝ բոլորշի և գնդաձեւ առարկայ. անիւ, գունդ։
‣ Սայլի՝ ճախարակի ակը։
‣ Ջրաղացի ակը։

Տե՛ս Անիւ։ (Հաւանօրէն սրանից նաեւ Արեգակն, լուսնի-ակ, լուսնեակ։ Համեմատել Անիւ արեգական՝ լուսնի)։

Դարձուածքներ
⨀հին բառ Ակն խաչի
գոյական Խաչի թեւերի միջավայրը։

⨀հին բառ Ակն շինուածոյ
գոյական Շէնքի ծայրը։

⨀հին բառ Ակն արեւու
գոյական Արեգակ։


6. ԱԿՆ ակներ
գոյական Տե՛ս Ակնուռ։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 52
Yeni!
(beta)
＋գաւառական բառ 1. ԱԿՆԵՐ
գոյական Կերակրի մի տեսակ. ալիւրով, ձուով ու աղով պատրաստված խիւսը տապակում են իւղի մէջ և յետոյ թթու խառնում։


2. ԱԿՆԵՐ [յոգնակի ուղղական և հայցական ձև Ակ՚ի և Ակն՚ի, զանազան նշանակութիւններ]

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 54
Yeni!
(beta)
ԱԿՆ
գոյական
    1. աչք.
    2. աղբիւր.
    3. գոհար, թանկագին քար.
    4. Փոքր Հայքի հայաբնակ քաղաքներէն մէկուն անունը:

Տեսակներ
Թանկագին ա՛յլ քարեր.－
— Արեւի նման ճառագայթարձակ ՝ արեւակ.

— Բաց կապոյտ՝ թիւրքուազ.

— Դեղինը՝ շափիւղայ.

— Կանանչը՝ զմրուխտ (Ֆրանսերէն էմըրօտ).

— Կանաչորակը՝ աշմ, յասպի կամ յասպիս, յասմկաքար.

— Կարմիրը՝ յակինթ.

— Կրակի կամ կայծի նմանը՝ կարկեհան, սուտակ, կայծ, ասկն, նռնաքար (ֆրանսերէն ամեթիստ).

— Յարդագոյնը՝ պատժախ.

— Սեւ քար՝ սեւակն (անգլերէն պլէք սթառ).

— Սլաքաւոր գոհար՝ կնոջ շալի վրայ դրուելիք՝ ապիզակ.

— Վարդագոյնը՝ էլմաս կամ ալմաստ, վարդենիկ (թրքերէն փռլանթ):

Պողպատէն աւելի կարծր բիւրեղ քարեր՝
— կվարզ կամ կվարց (ֆրանսերէն quarz, quartz), որ բազմաթիւ տեսակներ ունի, ինչպէս՝

— վանակն կամ ակնվանի (սառնատեսակ բիւրեղ, ֆրանսերէն cristal de roche).

— մեղեսիկ (մանիշակագոյն, ամեթովսի կամ ամեթիստի տեսակ մը).

— ոսկեակ կամ ոսկեքար կամ ոսկեբիւրեղ կամ լիմոնաքար (դեղին՝ կանաչ գոյներով, շատ յարգի, որ Սէյլանէն կամ Սիրելանքայէն կ՚ելլէ, որուն համար կը կոչուի նաեւ Սէլյանեան ոսկեքար).

— տպազիոն (դեղնագոյն եւ կարմիր գոյներով, ֆրանսերէն ռիւպի, որուն ամենայարգի տեսակները կ՚ելլեն Թիպէթէն ու Հնդկաստանէն, որոնք կը գործածուին նաեւ ժամացոյցներու մէջ)։

Կվարցներ են նաեւ գոյնզգոյն ու գծաւոր հարիւրաւոր տեսակներով քարեր՝
— ակատ (ֆրանսերէն Jaspe) անունի տակ, եւ

— խճաքար կամ Պորփիւրի քար (փխրուն, խայտաբղէտ, դեղին, կապոյտ, կարմիր, կանանչ, արատաւոր) եւ

— քաղկեդոն կամ քաղկեդոնիկ կամ քաղկիդեան քար (ֆրանսերէն calcédoine), որ շատ յարգի է եւ ունի բազմաթիւ տեսակներ, հետեւաբար բազմաթիւ անուններ՝ ինչպէս －

— եղունգն կամ եղնգնաքար կամ եղնգեայ քար (սեւ եւ ճերմակ օղակներով, որոնք եղունգի նմանութիւն ունին, որուն վրայ կը փորագրեն գիրեր կամ դէմքեր, ֆրանսերէն onix կամ trémolite կամ calamite),

— յասպի կամ յասպիս (ինչպէս վերեւ նշուած է),

— ոսկեզմրուխտ (բաց կանանչ գոյնով) կամ ոսկեպրաս (ֆրանսերէն chrysoprase, պրասի, բրասայի գոյն ունենալուն պատճառաւ),

— Սարդեղունգն (ֆրանսերէն sardonix, սպիտակ, կարմրախառն) եւ

— Սարդիոն (ֆրանսերէն Sardoine, դեղնագոյն կարմիր գոյնով):

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 24
Yeni!
(beta)

Benzer kelimeler
այգն
 Usage beta 82 citations 

Usage of matching Word Forms

Usage of matching Lexemes

Ayrıca bu sözlüklerde "ԱԿՆ" için arama:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Nayiri. Ermenice sözlük 17.718 kelimelerden oluşmuşdur
The site has 144 dictionaries and 3 books.
Türkçe
Նայիրի / Nayiri.com