Nayiri.com

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 301

Yeni!

(beta)

ԲԱՐՔ

գոյական
    1. լաւ կամ վատ՝ յոռի սովորութիւն.

    2. ընդոծին՝ բնական սովորութիւն.

    3. բնաւորութիւն, բնութիւն, խառնուածք, շաղախուածք.

    4. նկարագիր, բարոյք, վարք.

    5. սովորոյթ, ապրելակերպ, կենցաղ.

    6. նոր՝ նորելուկ՝ նոր օրերու՝ արդիականութեան պարտադրանք. օրինակ՝
Արիստոտէլ կ՚ըսէ. «Սովորութիւնը երկրորդ բնութիւն է»: Յաճախ կը գործածուի վարքուբարք ձեւով՝ միացած կամ առանձին:

Yeni!

(beta)

    1. մեր այբուբենին հինգերորդ տառը եւ. երկրորդ ձայնաւորը. անունը եէչ. բառին սկիզբը կը կարդացուի երկբարբառի մը արժէքով (= յե. օրինակ՝ երջանիկ. ա-ի հետ կը կազմէ երկբարբառ = եա. բառամէջի ե-ը լծորդ է է-ի. օրինակ՝ սէր = սեր, = մէզ, վէր[f]= վեր. հին ատեն ե եւ է անշուշտ ունեցած են յստակ զանազանութիւն, որ հիմա չունին.

    2. գլխագիր ե-ը, քովը կէտ (= Ե.), դասական թուական ածական է եւ կը նշանակէ հինգերորդ, իսկ նոտրգիր կամ բոլորգիր կամ շեղագիր ե-ը բացարձակ թուական ածական է եւ կը նշանակէ հինգ.

    3. բարդութեան մէջ կը գործածուի իբրեւ յօդակապ, երբ նախորդ բառը ի-ով վերջացած է, եւ կը նկատուի իբրեւ սղումը իա-ի. օրինակ՝

‣ ոսկի + մայր = ոսկեմայր՝ իբր ոսկիամայր. իսկ է-ի կը փոխուի, երբ երկրորդ բառը ձայնաւորով սկսի. օրինակ՝
‣ ոսկի + օղ = ոսկէօղ.

4. եղ վերջաւորող քանի մը բառերու մէջ, ուր եղ-ը գովական (Ֆրանսերէն laudatif) մասնիկը չէ (օրինակ՝ հանճարեղ, ընչեղ, զօրեղ), ե-ը փոխուած կը տեսնենք ի-ի. օրինակ՝

‣ շառաշեղ = շառաշիղ, շառաւեղ = շառաւիղ, տաշեղ = տաշիղ.

5. այ երկբարբառը ե-ի կը փոխուի ինչ-ինչ բառերու մէջ. օրինակ՝

‣ գայլիկոն = գելիկոն, հայթայթանք = հեթեթանք.

6. ր սկզբնատառով փոխառիկ բառերու առաջեւ ե գիրը կ՚աւելցուի իբրեւ նեցուկ կամ յառաջադիր. օրինակ՝

‣ (հետեւեալ պարսկերէն բառերուն մէջ, համաձայն իրենց նշանակութեան) րէկ = երակ, րէմ = երամ, րան = երանք, րէնկ = երանգ, րէսթէ = երաստ, եւայլն:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 531

Yeni!

(beta)

ԳՈՐԾ

գոյական
    1. աշխատանք.
    2. արհեստ, զբաղում, զբաղմունք, պարապմունք, պարապում.
    3. ձեռնարկ.
    4. ֆիզիքական աշխատանքի արդիւնք.
    5. մտային աշխատանքի արդիւնք, երկ, երկասիրութիւն.
    6. պաշտօն.
    7. արարք, արարմունք.
    8. անցք, եղելութիւն.
    9. գործունէութիւն:

Հակառակը՝ անգործ։

Բաղադրեալ Բայեր

Գործ բռնել

չէզոք բայ աշխատանքի սկսիլ.

գործը բռնել

չէզոք բայ
1. յանձն առնել որեւէ աշխատանք կատարել.
2. գործը կապալով ստանձնել.

գործ գտնել

չէզոք բայ աշխատանք ճարել.

գլխուն գործ բանալ, գլխուն գործ հանել

չէզոք բայ իրեն համար աւելորդ նեղութիւն ստեղծել.

գործին գալ

չէզոք բայ պիտանի ըլլալ, յարմարիլ.

գործի դնել

ներգործական բայ աշխատանք գտնել.

գործին փակիլ

չէզոք բայ եռանդով աշխատիլ.

գործէն ընել

ներգործական բայ ժամանակ կորսնցնել տալ, ժամավաճառ ընել։

Դարձուածքներ

գործէն աչքս չի բացուիր

շատ զբաղած եմ.

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 420

Yeni!

(beta)

ԿՏՈՐ

գոյական
1. կոտրած կամ կտրուած բանի մը մէկ մասը, բեկոր, փշուր, նշխար, մնացորդ.

Տեսակներ

— հացի կտոր՝ պատառ, բրդուճ, շերտ.

— հացի լման՝ նկանակ.

— քուրջի (քուրչի)՝ փերթ.

— ոստայնանկուած՝ կտաւ.

— հողի՝ հողակոշտ, կոշկոռ, գուղձ, բունծ.

— քարի մեծ՝ լունտ.

— հալած ոսկիի՝ արծաթի՝ ձոյլ, քծուար.

— արժեթուղթերու՝ ստացագրի՝ մնացորդ.

— կերպասներու՝ կտրօն.

— հագուստի անութի տակի եռանկիւն՝ խշտեկ, անթոց.

— մանր՝ փշուր.

— փայտի խոշոր՝ կոճղ.

— սառի՝ սառնակոյտ, սառցակոյտ.

— ամբողջին մէկ կտորը՝ կոտորակ.

— կտոր մը հող՝ հողամաս, հողաշերտ.

— մեղրի ամբողջ՝ ծաղ, մաղ, մեղրախորիսխ, խորիսխ.

— օճառի լման՝ լոհ.

— օճառի պզտիկ՝ քռթիկ.

— ձուլածոյ՝ զանգուած.

— կերպասի ծալածոյ ամբողջ՝ պուրակ.

— մէկ կտորով՝ միակտուր, միաձոյլ, միապաղաղ.

— փոխանակող՝ փոխնորդ, պահեստի.

— պանիրի՝ մաճառակ.

— սառի՝ սառոյցի՝ աղի խոշոր՝ շառաղիղ.

2. պատռած հագուստի վրայ կտրուած լաթ, կարկտան.

3. գրական՝ երաժշտական՝ թատերական ստեղծագործութիւններէն առանձնացուած մաս, հատուած, բաժին.

Յարակից Բառեր

— դրական կտոր՝ երկ, գործ, գրուածք.

— ընտիր կտորներու հաւաքածոյ՝ հատընտիր.

— թատերական կտոր՝ թատերախաղ:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1076

Yeni!

(beta)

ԲԱՐԵԳՈՐԾ