Армянская проверка орфографии
загрузить HySpell сейчас
 Morphology

Matching Lexemes

 Словарь
ձար գոյական Մազ (ձիու) * ռուս կայսր:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 268։


ՁԱՐ
գոյական
    1. մազ (ձիու եւլն.)։
    2. (բուսական՝) խաճին։

Источник: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): стр. 302
Новинка
1. ՁԱՐ
գոյական
    1. Ձիու պոչի և բաշի մազը։
‣ Բոշաները ձիու ձարից մաղեր են գործում։
‣ Ներքնակի մէջ ձիու գլխի ձար են ածում։

    2. Ձարից հիւսած թակարդ, ցանց։

＋գաւառական նշանակութիւն 3. Ձարից հիւսած փոքր մաղ, կաթի քամիչ։

    4. Նմանութեամբ Խաղողի որթի վրայ բուսնող գալարուն թել, որով փաթաթվում է մի բանի։
‣ Վազի մատը ինչ բանի ընկնի՝ ձարերը նրան կփաթաթվին ու մատը կպահեն։

Դարձուածքներ
Պառաւի ձար
գոյական Տե՛ս Ձարխոտ։


2. ՁԱՐ
(ռուսերէն царь, ֆրանսերէնից տառադարձված)

գոյական Ռուսաց թագաւորների ընդհանուր անուն (արեւմտահայ լեզուով)։


✽հազուադէպ բառ 3. ՁԱՐ
գոյական Նոխազ, խոյ։

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 1309
Новинка
(beta)
ԱՐՔԱՅ
գոյական թագաւոր, վեհապետ։

Տեսակներ
— Պարսիկներու՝ շահ.

— Արաբներու՝ մելիք, ամիրապետ.

— Բիւզանդիոնի՝ կայսր (փոխարքայ՝ կեսար).

— Թաթարներու՝ խան.

— Սելճուքներու՝ պէկ.

— Թուրքերու՝ փատիշահ, սուլթան.

— Ռուսերու՝ ձար.

— հին Եգիպտացիներու՝ փարաւոն:

Դարձուածքներ
Արքայ երկնաւոր
գոյական Աստուած.

արքայից-արքայ
գոյական թագաւորներու թագաւոր (Պարթեւներու թագաւորին տրուած տիտղոս, զոր Մեծն Տիգրան խլեց՝ պարտութեան մատնելով զանոնք. չորս թագաւորներ կը հետեւէին անոր շքախումբին՝ հետիոտն, երբ անիկա ձին հեծած կը ճեմէր).

բանաստեղծութեան արքայ
գոյական նշանաւոր՝ տաղանդաւոր բանաստեղծի տիտղոս. օրինակ՝ Վահան Թէքէեան։

Յարակից Բառեր
շահնշահ
գոյական Պարսիկ թագաւորներու տիտղոս.

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 255
Новинка
(beta)
ՁԱՐ
գոյական
    1. ձիու պոչի մազ.
    2. խոյ, նոխազ.
    3. կաթի քամիչ.
    4. թռչունի թակարդ.
    5. ռուսերու կայսր։

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 1336
Новинка
(beta)
ՁԻ
գոյական
    1. միասմբակ, բաշաւոր, խոտաճարակ ընտանի կենդանի մը. երիվար.

    2. ելեկտրոյժի միութեան չափ. ձիոյժ։

Այն ուժը, որ կրնայ 4562 քլկ. ծանրութիւնը մէկ վայրկեանի մէջ բարձրացնել կամ յառաջ տանիլ 1 մեթր.

    3. շահմատի քարերէն մէկը։

Տեսակներ
— Ազնուացեղ՝ դզի, խեղակ, նժոյգ։

— Անպէտք, քոսոտ՝ ձիուկ:

— Արագընթաց՝ արաբիկ:

— Արու՝ յովատակ, ճաւակ, որձաձի։

— Արու ձագ՝ մտրուկ, ձիաքուռակ:

— Արօրի՝ արօրաձի։

— Բանակի ձիամարտիկներու բաժին՝ այրուձի, հեծելազօրք, հեծելագունդ:

— Բաց դեղին՝ դեղձանաձի:

— Բեռ կրող՝ գրաստ։

— Գէշ՝ վատաձի:

— Դաշտի՝ դաշտաձի:

— Դեռատի՝ մտրուկ:

— էգ՝ զամբիկ, ճակ, ճայիկ, մատակ ձի, սարակ, զարմուհի։

— Ընկրկող, խրտնող՝ խրչան, խրտան:

— Թեւաւոր՝ հրեղէն ձի, բեգաս:

— Թխակարմիր՝ շառատ։

— Թղթատարական կայաններու մէջ փոխելու՝ հանգուցաձի, փոխձիան:

— Թղթատարի՝ մտրակավար, երիվար։

— Խիստ, ըմբոստ՝ փրփրերախ, խստերախ, արհիպարանոց, պերճասոսորդ, խեռ։

— Խոշոր՝ ասպ, անդրուվար, անդրվար։

— Ծառայութեան՝ սպասաձի:

— Կառքի՝ վարգաձի, կառաձի, սայլաձի:

— Կից զարնող՝ կիցընկէց:

— Կռիւի՝ մարտաձի:

— Հեծնելու՝ համետաձի, ռահվար, արշաւաձի:

— Հեծնելու եւ կառքի՝ երկանպատակ:

— Հեծնելու (ընտիր)՝ նժոյգ։

— Հպարտ քալուածքով՝ սիգաքայլ ձի։

— Ձագը՝ քուռակ, ձիաքուռակ, մտրուկ:

— Մալեալ՝ կրճատաձի:

— Մանր՝ բռչոյ, պէչասպիկ:

— Մատակ՝ զամբիկ, սարակ, ճակ, մատեան:

— Մատակ կոյս՝ դեժպուհի, զարմուհի:

— Մատակ ձագ՝ ճայիկ:

— Մինչեւ 30 ամսու՝ մտրուկ:

— Աւելի մեծը՝ ձիաքուռակ, մատաղաձի:

— Մոխրագոյն՝ մողոշիկ:

— Շիկագոյն՝ աշխէտ, աշխիտաձի, երաշխ:

— Պոսիդոնի երիվար՝ ծովաձի:

— Սայլի՝ սայլաձի, կառաձի։

— Սերնդագործող՝ մատակախազ, խարստի, հարստի, փահլ:

— Սերունդ ստանալու համար (էգ)՝ զարմանի:

— Սեւ՝ սեւաձի:

— Սեւ ու ճերմակ՝ ճանճկէն, ճան, սպիտակաձի, ճանճերմակ, սպիտախայտ:

— Սպիտակ՝ ճերմակ, պաշոյ:

— Սպիտակ (սեւախայտ)՝ ճարտուկ:

— Սպիտակախայտ սրունքներով՝ կոստնտոտիկ:

— Սրավար՝ գեղազատ։

— Փոքր՝ ձիուկ:

— Քաջընթաց (արագընթաց)՝ արաբիկ, արուայիկ։

Բաղադրեալ Բայեր
Ձիով արշաւել, Ձիով ոտնակոխ ընել
չէզոք բայ ասպատակել:

Իր ձին առջեւ քշել
չէզոք բայ
    1. իր շահը հետապնդել.
    2. իր տեսակէտին վրայ պնդել եւ պարտադրել ջանալ։

Մէկուն վրայ ձի քշել
չէզոք բայ
    1. ճնշում բանեցնել.
    2. խօսքով յարձակում գործել։

Յարակից Բառեր
— Ձիուն պոչին մազը՝ ձար.

— Ձիուն վիզին մազը՝ բաշ.

— Ձիուն ոտքը՝ սմբակ.

— Ձիուն պոչը՝ ձիագի, ձիաձետ:

— Թամբին երկու, կողերէն կախուած երկաթէ օղակ՝ ասպանդակ։

— Ձիարձակարանի մէջ մրցող անձ՝ ձիավարիկ (Ֆրանսերէն jockey):

— Ձիաւոր ազնուական՝ ասպետ:

— Ձիերը դարմանող՝ ձիադարման, ձիաբոյժ։

— Ձիերու մրցման յատուկ վայր՝ ձիարձակարան:

— Ձիերու պահպանման վայր՝ ախոռ։

— Ձիերու պոչին տակէն անցնող կաշին՝ ագեկալ, ագեփոկ:

— Ձիու կազմած՝ թամբ:

— Ձիու ճանճ՝ ձիաստաց:

— Ձիուն երախէն անցուած երկաթ եւ կաշի՝ սանձ:

— Ձիուն սմբակին երկաթը՝ պայտ։

— Պայտը գամող՝ պայտար։

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 1344
Новинка
(beta)
ՄԱԶ
գոյական
    1. վերնամաշկային արտադրութիւններ (մարդոց եւ անասուններու) կազմուած իրարու փակած՝ նուրբ բջիջային խողովակներէ. հեր, ծամ, վարս, գէս, գիսակ, գեղմն, գեղմ, բաշ, ձար, ստեւ, բուրդ, սար.
    2. բոյսերու մազմզուկ.
    3. (Փոխաբերական իմաստ) թելանման նուրբ՝ բարակ բան.

ածական
    4. (Փոխաբերական իմաստ) շատ բարակ։

Տեսակներ
— Այծի՝ այծեայ:

— Անմազ՝ ճաղատ, լերկ, կունտ, հերաթափ:

— Արձակած՝ հերարձակ:

— Արմատի՝ բոյսերու՝ մազմզուկ, մազմզուք, թել, աղուամազ։

— Արուեստական՝ կեղծամ։

— Խառնաշփոթ՝ գիսախռիւ։

— Խոզի՝ խոզանաստեւ, խոզան:

— Կանանց՝ վարս:

— Կինճի, ուղտի, վարազի՝ ստեւ:

— Հասկի (փշոտ)՝ քիստ:

— Հիւսուած՝ ծամ:

— Հիւսուած մազի թել՝ ծամթել, ծամակալ, ժապաւէն, վարսակալ։

— Ձիու, առիւծի (վիզի)՝ բաշ:

— Ձիու պոչի՝ ձար։

— Մարդու՝ հեր։

— Մարդու երեսի՝ աղուամազ։

— Մարդու (քիթին եւ բերնին միջեւ)՝ պեխ:

— Մարդու կզակի եւ երեսի (երկար)՝ մօրուք:

— Ոլորուն՝ գանգուր, գռուզ։

— Ոլորուն՝ (ճակտին կամ քունքին վրայ)՝ խոպոպ:

— Ոլորուն մազ ունեցող՝ գանգրահեր:

— Ոչխարի՝ բուրդ։

— Պտուղի, մորթի (նուրբ)՝ աղուամազ, տակռիք, զաղապ:

— Սաղաւարտի՝ գիսակ:

Բաղադրեալ Բայեր
Հաւկիթին մէջ մազ փնտռել
ներգործական բայ բծախնդրութիւն ընել:

Հօրմէն՝ մօրմէն մազ մը չունենալ
ներգործական բայ
    1. հօրը՝ մօրը, չնմանիլ.
    2. անոնց յատկութիւնները չունենալ.
    3. ո՛չ մէկ ժառանգ ստացած ըլլալ։

Մազ մնալ
չէզոք բայ քիչ արանք՝ միջոց մնալ։

Մազ պակսիլ
չէզոք բայ աննշան չափով պակսիլ:
‣ Հկնշ.մազ չպակսիլ։

Մազերը ցցուիլ
չէզոք բայ
    1. սաստիկ վախնալ.
    2. սաստիկ ջղայնանալ։

Մազերը փուշ - փուշ ըլլալ
չէզոք բայ
    1. նողկանք զգալ.
    2. սոսկալ։

Մազէ կախուած ըլլալ
չէզոք բայ վտանգին ծայրը գտնուիլ:

Մազը մազէն զատել
չէզոք բայ ուշիմ ըլլալ։

Մազին դպչիլ
ներգործական բայ աննշան չափով վնաս հասցնել:

Մազ պոկել
ներգործական բայ կեղեքել:

Մէկը մէկուն մազին հետ չփոխել
ներգործական բայ այնքան արժանաւոր ըլլալ, որ մէկուն մազը աւելի յարգ ունի քան միւսին ամբողջ անձը։

Մէկուն բերանը մազ բուսնիլ
չէզոք բայ նոյն բանը կրկնելէն զզուած ըլլալ։

Դարձուածքներ
Մազապուրծ
հազիւ - հազ փրկուած։

Մազը կտրած
անզգամ, անառակ:

Մազի համրանքով, Մազի չափ
անթիւ:

Յարակից Բառեր
— Այրերու մազը յարդարող սափրիչ՝ վարսայարդար:

— Կանանց վարսերը յարդարող՝ վարսայարդար։

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 1387
Новинка
(beta)
ՇԱՀ
գոյական
    1. որեւէ գործէ՝ գործունէութենէ՝ ձեռնարկէ եւ այլն գոյացած օգուտ. վաստակ, շահոյթ.
    2. պարտքով տրուած դրամի կամ փոխ տրուած առարկայի՝ պարէնի համար՝ վրայ առնուող տոկոս. սակ, վաշխ, կաթ.
    3. գործին՝ կացութեան որեւէ ձեւով նպաստող հանգամանք. օգտակարութիւն, առաւելութիւն.
    4. (Խսկց.) այն ինչ որ կը համապատասխանէ մէկուն ձգտումներուն՝ նպատակներուն՝ նկատառումներուն եւ այլն. հաշիւ.
    5. պարսից՝ պարսիկներու թագաւոր.
    6. (Գաւառական) խաղողի, որթի նորածիլ մատ. աչք։

Տեսակներ
— Արաբներու՝ էմիր, ամիրապետ:

— Արքայից արքայ՝ շահանշահ, շահնշահ։

— Բիւզանդիոնի, Հռովմի՝ կայսր։

— Թաթարներու՝ խան:

— Թուրքերու՝ սուլթան, փատիշահ։

— ԺԹ. դարու եւ Ի. դարու (որոշ շրջանի) Եգիպտոսի՝ խետիւ:

— Հայոց՝ արքայ:

— Հին Եգիպտոսի՝ փարաւոն:

— Հնդիկներու՝ մահարաճա։

— Ռուսերու՝ ձար:

— Շահ (օգուտ)՝ Բարձր՝ վաշխ:

— Բերող՝ շահաբեր:

— Շահաբեր կեդրոն՝ շահաստան:

— Շահու մաս՝ շահաբաժին։

— Վաճառքը շահաբեր՝ վաճառաշահ:

Բաղադրեալ Բայեր
Անուն շահիլ
ներգործական բայ համբաւ հանել, վարկ ունենալ։

Բանի մը համար գետին շահիլ
ներգործական բայ նպաստաւոր կարծիք յառաջացնել, նպաստաւոր հող պատրաստել։

Մէկուն սիրտը շահիլ
ներգործական բայ սիրաշահիլ, սիրտը գրաւել:

Շահու աղբիւր դարձնել
ներգործական բայ շահագործման միջոցի վերածել։

Շահու աղբիւր ընել
ներգործական բայ
    1. իբրեւ շահագործելու նիւթ ծառայեցնել.
    2. շահագործելու առիթ գտնել, շահու միջոցի վերածել։

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 1746
Новинка
(beta)

Похожие слова
ծայր
ծառ
ձառ
ցար
 Usage beta 13 citations 

Usage of matching Word Forms

Usage of matching Lexemes

Найти слово "ձար" также в следующих словарях

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Наири. Армянский cловарь содержит 17 718 главных слов
The site has 144 dictionaries and 3 books.
Русский
Նայիրի / Nayiri.com