Армянский словарь - հայրսուրբ

Армянская проверка орфографии

загрузить HySpell сейчас

Nayiri

Армянский Arm | Армянско-Английский Arm-Eng | Англо - Армянский Eng-Arm | Армяно-французский Arm-Fre | Французско-Армянский Fre-Arm

Словарь

1. ՀԱՅՐ հօր, (հարբ, հարք, հարց, հարբք կմ ＋հարանք, հարանց), հայրեր, երբեմն հարք

գոյական
1. Արական սեռի անձ, որ որդի ունի, արու ծնող. ＋հար, ＋հէր, ＋խէր։ Հակառակը՝ Մայր։

2. Նախահայր, նահապետ։

‣ Մեր ազգի հայրն է Հայկ նահապետը ըստ ժողովրդական աւանդութեան։

3. յոգնակի ձեւով Նախնիք, պապեր, նախապապեր եւն։

‣ Մեր հայրերից այդպէս ենք լսել։

4. Փոխաբերաբար Սկզբնապատճառ, հեղինակ։

‣ Այդ բոլոր չարիքների հայրը դու եղար։
‣ Հերոդոտոսը պատմութեան հայր է կոչվում։
‣ Հայ պատմագրութեան հայրն է Մովսէս Խորենացին։

5. Խնամող, վերահսկող։

‣ Հայր չունի, դո՛ւ եղիր նրան հայր։

6. Նմանութեամբ (Կրօնական) Աստուած, իբրեւ արարիչ ամենքի, (գործ է ածվում Երկնաւոր, Ամենակալ եւն բառերի հետ)։ (Այս նշանակութեամբ գրվում է գլխագրով)։

7. (Կրօնական) Յարգական մակդիր հոգեւորականների, (փոխանակ ասելու տէր կամ պարոն)։

‣ Հա՛յր սարկաւագ, Հայր Արսէն Այտնեան, Հայր Ղեւոնդ Ալիշան։

8. Փոխաբերաբար (Տպարանական) Պողպատի կտոր, որի վրայ բարձր քանդակված է տառը, և որից ճնշման միջոցով ստանում են մայրը (8) կամ մատրիցան։

Տեսակներ

Խոստովանութեան հայր

գոյական (Եկեղեցական) Տե՛ս Խոստովանահայր։

Հայր սուրբ (հայրսուրբի, հայրսուրբներ)

գոյական (Կրօնական) Վարդապետի տիտղոս, յարգական անուն։

‣ Հայր սուրբից իրաւունք ստացաւ։

Սուրբ հայր

գոյական (Եկեղեցական) Հռոմի պապի տիտղոսը։

Սրբազան հայր

գոյական (Եկեղեցական) Եպիսկոպոսի տիտղոսը։

Վեհափառ հայր

գոյական (Եկեղեցական) Կաթողիկոսի տիտղոսը։

Տէր հայր

գոյական (Եկեղեցական) Քահանայի տիտղոս։

Բաղադրեալ Բայեր

Հէրն անիծել

ներգործական բայ Սաստիկ վնասել։

‣ Ես քո հէրը կանիծեմ, դեռ սպասի՛ր։

Հօր քունը քնանալ

չէզոք բայ
1. Խոր քնած լինել մեռածի պէս։

2. Մեռնել։

‣ Խօրս քուն քնիս (անէծք)։

Դարձուածքներ

Թէկուզ հայրս պատանքն ուսին գայ

(թէկուզ հայրս գերեզմանից դուրս գայ և պահանջէ), Ոչ մի դէպքում, անկարելի է, բնաւ։

Հօրս գերեզմանը վկայ, Հօրս գերեզմանով երդվում եմ

Անսուտ՝ անդրժելի երդման բանաձեւ։

Հօր գինը վրան է։

Շատ թանկ արժէ։

‣ Լաւ ապրանք է, բայց հօր գինը վրան է։

Հօր կողը

Մայրը, հօր կողակիցը։

‣ Քու հօր կողը... (հայհոյանք)։
‣ Հօրս կողին ուշունց տուեց։

Հօրս կուշտը գնաս

Տե՛ս Հօրս ցաւին գաս։

Հօր որդի է

Լաւ ընտանիքից է, ազնիւ ծնունդ է, լաւ տղայ է։

Ի՜նչ հօրս ցաւն է

Հեշտ կամ չնչին բան է։

‣ Ի՞նչ հօրս ցաւն է այդ, որ ամեն օր առնում բերում ես։

Հօրս ցաւը

1. Երկար ու տաղտկալի բան։

‣ Ժողով չէր, հօրս ցաւն էր, հոգիս դուրս եկաւ մինչեւ վերջացաւ։

2. Անբուժելի՝ մահաբեր հիւանդութիւն (որից հայրը մեռել է)։

‣ Տեսա՞ր հիւանդին, ի՞նչն է ցաւում. ―Հօրս ցաւիցն է։

3. Ցասման բացագանչութիւն, անէծք։

‣ Մա՛յրիկ, քաղցած եմ, ի՞նչ ուտեմ. ―Հօրս ցաւը (կեր)։

Հօրս ցաւին գաս

(անէծք), Մեռնես։

‣ Փչանա՜ս, հօրս ցաւին գաս։

Հօրից որդի

մակբայ Սերունդէ սերունդ, ժառանգաբար։

Տե՛ս եւ Հայրիկ, Աբբահայր։

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 1187

Новинка

(beta)

ՍՈՒՐԲ (սրբոյ), սրբի

ածական
1. Մաքուր, կեղտից ազատ. (այս նշանակութեամբ պահպանվել է այժմ սրբել բայի մէջ)։

2. Վարքով կամ բարոյապէս մաքուր։

‣ Սուրբ է ամուսնական անկողինը։
‣ Սուրբ վարքի տէր։
‣ Նա իւր անձը սուրբ է պահում։

⨀հին նշանակութիւն 3. Անխառն, զուտ (ոսկու՝ արծաթի մասին)։

4. Օրէնքի տեսակէտից մաքուր, օրէնքով թոյլատրված։ Հակառակը՝ Անսուրբ, պիղծ։

‣ Սուրբ կենդանիներ (որ կարելի է ուտել)։

5. Աննենգ, ողջախոհ։

‣ Սուրբ ուխտ։
‣ Սուրբ սիրտ։
‣ Սուրբ սէր։

6. Նուիրական՝ վեհ։

7. (Կրօնական) Աստուածային օրէնքներին համապատասխան, ճշմարիտ, ուղղափառ։

‣ Սուրբ հաւատ։
‣ Սուրբ եկեղեցի։

8. (Կրօնական) Մակդիր աստծու։

‣ Սուրբ աստուած։
‣ Սուրբ լինի քո անունը։
‣ Սուրբ, սուրբ, սուրբ, տէր զօրութեանց։

գոյական
9. (Կրօնական) Աստուածահաճոյ անձ, որ ճանաչված է եկեղեցուց իբրեւ այդպիսին։

‣ Լուսաւորչի տոհմից բոլոր կաթողիկոսներին մեր եկեղեցին սրբերի կարգն է դասել։
‣ Սրբերի պատկերները կախած են եկեղեցում։
‣ Սրբոց վանք։

＋գաւառական նշանակութիւն 10. Մի տեսակ մանր գորտ, որ ապրում է խոնաւ խոռոչներում (?)։

մակբայ
11. Սրբութեամբ, սուրբ կերպով։

‣ Շաբաթը սուրբ պահել։
‣ Սուրբ մնալ։
‣ Սուրբ ապրել, սուրբ մեռնել։

Բաղադրեալ Բայեր

⨀հին բառ Սուրբ առնել (արարի)

ներգործական բայ Սրբացնել, սրբել։

⨀հին բառ Սուրբ առնել զանձն

չէզոք բայ (Կրօնական) Ինքն իրան աստծուն նուիրել։

⨀հին բառ Սուրբ առնել զաստուած

չէզոք բայ (Կրօնական) Սրբացնել, փառաւորել աստծուն։

Սուրբ-սուրբ անել

ներգործական բայ Մեծ պատիւ ու յարգանք ցոյց տալ (մարդկանց և իրերի մասին)։

‣ Նրան ամեն տեղ սուրբ-սուրբ են անում։

Սրբի դուռ դառնալ

չէզոք բայ Այցելուները շատանալ, շատ յաճախվել։

‣ Նոր ապրանքներ է ստացել, խանութը սրբի դուռ է դառել։

Դարձուածքներ

Սուրբ Գիրք

գոյական (Կրօնական) (սովորաբար գրվում է սղված ձեւով՝ Ս. Գիրք), Հին և Նոր Կտակարան, Աստուածաշունչ գիրք։

Սուրբ երկիր

գոյական Պաղեստին։

⨀հին բառ Սուրբ Կարապետի ծաղիկ

գոյական Անթարամ ծաղիկ։

＋գաւառական բառ Սուրբ սխտոր

գոյական Խաչագող, բարի դէմքով խաբեբայ։

＋գաւառական բառ Սուրբ սրբոց

գոյական (Ծաղրական) Ամբարիշտ մարդ։

＋գաւառական բառ Սուրբ Յակոբայ ղուշ

գոյական Տե՛ս Զրզուռ։

Սուրբ նշան

գոյական (Կրօնական) Քրիստոսի խաչափայտը, ընդհանրապէս խաչ։

✽հազուադէպ բառ Սուրբ նշանեցի

գոյական Աւագ կողմին (ԲԿ) պատկանող եղանակի անուն։

＋գաւառական բառ Սուրբ Սարգսի պաս

գոյական Տե՛ս Առաջաւորաց պահք։

Հազար սրբի դիմելու տեղ մէկ աստծուն կդիմեմ

(ասացուած), Փոխանակ մանր պաշտօնեաներին դիմելու ուղղակի մեծին դիմել։

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 2014

Новинка

(beta)

ՀԱՅՐ

գոյական
1. ամուսնացած եւ զաւակի տէր այր մարդ, հայրիկ, արու ծնող, բազմանդամ ընտանիքի պետ՝ տէր՝ պաշտպան՝ խնամող, հար, հէր, խէր. Հակառակը՝ մայր, մայրիկ, մէր։

Տեսակներ

— մեծ հայր՝ պապ.

— պապուն հայրը՝ ջոջպապ.

— պապերուն պապերը՝ կամ պատմական հայրերը՝ նախահարք կամ նախահայրեր.

2. Աստուծոյ տրուած ստորոգելիներէն մէկը՝ իբրեւ բոլոր արարածներու ծնող՝ հասարակաց՝ ընդհանուր հայր. օրինակ՝

‣ Երկնաւոր Հայր.

3. եկեղեցականներու՝ հոգեւորականներու տրուած յարգական տիտղոս՝ իբրեւ հոգեւոր հայր.

Տեսակներ

— եկեղեցական հայրերու պետ՝ հայրապետ.

— կաթոլիկ հոգեւորականներու պետ՝ Սուրբ Հայր կամ Պապ.

— եպիսկոպոսի տիտղոս՝ սրբազան հայր.

— Վարդապետի՝ հայրսուրբ.

— քահանայի՝ տէրհայր.

4. արքունի տիտղոս Արշակունի թագաւորներու ներքինապետին. օրինակ՝

‣ Հայր Մարդպետ:

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 1151

Новинка

(beta)

Usage beta 1 citation

Usage of matching Word Forms

Hold phone in landscape mode or decrease zoom in order to view Usage results

Найти слово "հայրսուրբ" также в следующих словарях

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

(1976) Новинка Հայոց լեզվի հանգաբառարան

Word Structural

(2014) Դպրոցական բառակազմական բառարան

Etymological

(2010) Հայերեն ստուգաբանական բառարան
(2010) Հին հայերենի վերջածանցների ծագումը - [Հայերեն ստուգաբանական բառարան]
(2004) Հայերէն ստուգաբանական առձեռն բառարան
(1995) Մեր արմատները նոր լոյսի տակ
(1926) Հայերէն արմատական բառարան

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

(2009) Միջին հայերենի բառարան

Early Modern Armenian

(2014) Նորահայտ բառեր վաղաշխարհաբարյան աղբյուրներում

Foreign word

Names

(2010) Հայոց ազգանունների բառարան
(2005) Новинка Ծածկանուններ (հայերեն և հայատառ) հայոց պարբերական մամուլում և գրականության մեջ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(2005) Новинка Ծածկանուններ ձեռագիր և խմորատիպ մամուլում (Հայերեն և հայատառ) - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(2005) Новинка Հեղինակներ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(1973) Новинка Կենսագրական բառարան (հայ մշակույթի գործիչներ)
(1968) Արական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
(1968) Իգական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
(1942) Հայոց անձնանունների բառարան

Place names

(2011) Տարածված աշխարհագրական տեղանունների ցանկ - [Արեւմտահայերէն-արեւելահայերէն նոր բառարան]
(1986) Հայաստանի եւ հարակից շրջանների տեղանունների բառարան

Plant names

Specialized

(2015) Հայկական խոհանոցի բառարան
(2013) Новинка Ֆիզիոլոգիական տերմինների հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն բառարան-տեղեկատու
(1987) Հայերենագիտական բառարան
(1979) Տէրունի տօներ - [Ծիսական Բառարան]
(1979) Եկեղեցական իրեղէններ եւ նիւթական առարկաներ - [Ծիսական Բառարան]
(1975) Լեզվաբանական բառարան

Abbreviations

(2021) Новинка Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Զ պրակ]
(2020) Новинка Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Ե պրակ]
(2007) Հայերենում գործածվող տառային հապավումների բառարան
(1996) Հապավումներ - [Նոր բառերի բացատրական բառարան]