Армянская проверка орфографии
загрузить HySpell сейчас
 Morphology

Western Armenian

աստիճան → աստիճան (noun)
Singular • Nominative case
Singular • Accusative case
 Словарь
աստիճան գոյական Սանդուխ, ելարան, սանդուխի ոտք * մակարդակ, չափ * կարգ, դիրք:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 40։


ԱՍՏԻՃԱՆ
գոյական
    1. սանդղոտն, բազրոտն, սանդուղ, ելանելիք։
    2. չափ, կէտ։
    3. մակարդակ։
    4. կարգ, պատիւ։
    5. (ազգականութեան՝) պորտ։
    6. (բժշկութեան՝ եւն.՝) տիտղոս։
    7. (գոյներու՝) երփն։
    8. (ընկերութեան մէջ՝) դիրք։
    9. (ոսկիի՝) կերատ։
    10. (շարժական սանդուղի՝) սանդղոտն, որոշ։

Դարձուածքներ
ծայր աստիճան
ծայրայեղ։

վերջին աստիճան
չափազանց։

ձայնի ութաստիճաններ
ութեակ։

Источник: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): стр. 44
Новинка
ԱՍՏԻՃԱՆ ի (աց)
գոյական
    1. Սանդուխի ամեն մի ոտքը։
‣ Սանդուխի աստիճաններով բարձրացաւ։
‣ Սանդուխի վերի աստիճանից գլորվեց ներքեւ։

    2. Տան յարկ, դստիկոն։

Նմանութեամբ
    3. Դիրք, դրութիւն, համեմատութեամբ ուրիշ՝ յաջորդաբար բարձրացող կամ իջնող դրութիւնների հետ։
‣ Ի՜նչ աստիճանից ի՜նչ աստիճանի հասաւ։
‣ Մի՞թէ այդ աստիճանի (կամ աստիճան) ընկել է նա այժմ։

    4. Աւագութիւն, իշխանութիւն, որ մի քանի կարգեր կամ հերթեր ունի։
‣ Նա պատրաստվում է դոկտորի աստիճանի քննութիւն տալու։

    5. Աւագութեան՝ արժանիքի կարգ, հերթ։
‣ Առաջին աստիճանի (ամենաբարձր) շքանշան։
‣ Սուվորովի երկրորդ աստիճանի շքանշան։
‣ Առաջին՝ երկրորդ աստիճանի դպրոցներ։

    6. Արիւնակցական կամ խնամէական մերձաւորութեան չափը՝ պորտով (ծնունդով) հաշուած, պորտ։
‣ Արիւնակցական չորրորդ աստիճանում ամուսնութիւնն արգելվում էր եկեղեցական օրէնքով։
‣ Խնամէական երրորդ աստիճանի ազգականներ ենք։

    7. (Քերականական) Որակական ածականի յատկութեան (որակի) համեմատական ուժեղութիւնը։
‣ Որակական ածականներն ունին երեք աստիճան － Դրական աստիճան, օրինակ՝ ծանր. Բաղդատական աստիճան, օրինակ՝ ծանրագոյն. և Գերադրական աստիճան, օրինակ՝ ամենածանր։

    8. (Ֆիզիկական) Ջերմաչափի, ծանրաչափի ամեն մի բաժանմունքը։
‣ Արեւի տակ սնդիկը բարձրացաւ մինչեւ 45 աստիճան (գրվում է 45°)։
‣ Հինգ աստիճան ցուրտ է, կամ ցուրտն հինգ աստիճան է (գրվում է ➖5°)։
‣ Ծանրաչափը ցոյց է տալիս 755 աստիճան (755°)։

    9. (Երկրաչափական) Շրջանի 360 հաւասարաչափ մասերից ամեն մի մասը։
‣ Ուղիղ անկիւնը ունի 90 աստիճան (գրվում է 90°)։
‣ Աստիճանը ունի 60 րոպէ (′), րոպէն ունի 60 վայրկեան (″)։

    10. (Աշխարհագրական) (Երկրագնդի կամ քարտէզի վրայ)։
‣ 50° արեւելեան երկայնութեան, Գրինվիչի միջօրէականից 50 աստիճան դէպի արեւելք։
‣ 40° հիւսիսային լայնութեան, Հասարակածից 40 աստիճան դէպի հիւսիս։

    11. (Մաթեմատիկական) Մի թուի՝ քանի անգամ ինքն իւր վրայ բազմապատկված լինելը։
‣ Հինգ քառակուսի կամ երկրորդ աստիճանի (5²)՝ նշանակում է հինգը երկու անգամ իբրեւ բազմապատկիչ վերցրած (5⋅5). հինգ խորանարդ՝ նշանակում է հինգը երրորդ աստիճանի (5³ = 5⋅5⋅5)։

Բաղադրեալ Բայեր
Թիւը բարձրացնել վեցերորդ աստիճանի
ներգործական բայ Նրան 6 անգամ վերցնել իբրեւ բազմապատկիչ։

Դարձուածքներ
Հաւասարումն երկրորդ աստիճանի
գոյական Որի մէջ անյայտը արտայայտված է քառակուսի կամ երկրորդ աստիճանով։

    12. (Երաժշտական) Ձայնի որոշ չափով բարձրացումը կամ ցածացումը՝ հիմնական ձայնի նկատմամբ։
‣ Դօ-ից րէ՝ մի աստիճան է։
‣ Մաժոր գամմայում մի-ից ֆա՝ կէս աստիճան է։
‣ Երկու աստիճան ցած երգեց։
‣ Արեւելեան երաժշտութեան աստիճանները ճշտիւ չեն համապատասխանում արեւմտեան երաժշտութեան աստիճաններին։

    13. Հեղուկի մէջ ալկոհոլի քանակն՝ արտայայտված տոկոսով։
‣ Այս արաղը 42 աստիճանի է (100-ից 42 մասը ալկոհոլ է)։
‣ 18 աստիճանի գինի։

    14. Առհասարակ՝ չափ, գործողութեան կամ յատկութեան աճումը կամ նուազումը ցոյց տալիս։
‣ Տեսէք ի՞նչ աստիճանի է լրբացել։
‣ Վերին աստիճանի հետաքրքրական զեկուցում կարդաց։
‣ Ծայր աստիճան կարօտութեան մէջ է ընկել։

Դարձուածքներ
Աստիճան առ աստիճան
մակբայ Տե՛ս Աստիճանաբար։

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 262
Новинка
(beta)
ԱՍՏԻՃԱՆ
գոյական
    1. սանդուխ, բազրոտն, ելնարան, ելանելիք.

    2. չափ, կէտ. օրինակ՝
‣ 30 աստիճան տաքութիւն.
‣ ուղիղ անկիւնը ունի 90 աստիճան եւ կը գրուի 90°.
‣ ժամը ունի 60 վայրկեան (աստիճան), եւայլն.

    3. դիրք, պաշտօն. օրինակ՝
‣ բանակի մէջ ի՞նչ աստիճան ունի. մակարդակ, կարգ, պատիւ:

Տեսակներ
— ազգականի՝ պորտ.

— բժշկութեան, եւայլն՝ տիտղոս.

— գոյներու՝ երփն.

— ձայնի՝ ձայնագրութեան ութ աստիճաններու՝ ութեակ (Ֆրանսերէն օքտաւ).

— ընկերութեան մէջ՝ դիրք.

— ոսկիի՝ կերատ (Ֆրանսերէն քարաթ).

— շարժական սանդուխի՝ սանդղոտն.

Դարձուածքներ
Ծայր աստիճան
ածական ծայրայեղ.

Վերջին աստիճան
մակբայ չափազանց.

աշխարհագրական աստիճան
գոյական արեւելեան եւ հիւսիսային երկայնութեան աստիճաններ, չափելով միջօրէականէն եւ հասարակածէն.

թուաբանական աստիճան
գոյական քառակուսի եւ խորանարդ, որ կը գրուի 5² եւ 5³.

հեղուկի աստիճան
գոյական
‣ խմիչքին 42 առ հարիւրը ալքոլ է։


ԱՍՏԻՃԱՆ,
ԱՌ ԱՍՏԻՃԱՆ
գոյական Տե՛ս ԱՍՏԻՃԱՆԱԲԱՐ:

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 206
Новинка
(beta)
ԿԷՏ
գոյական
    1. կէտադրական նշաններ, որոնք երեք խումբի կը բաժնուին.－

ա) տրոհութեան նշաններ,－ բութ՝ (՝), ստորակէտ (,), միջակէտ (·), վերջակէտ (։).

բ) առոգանութեան նշաններ,－ շեշտ (՛), երկար (՜), պարոյկ (՞).

գ) բացայայտութեան նշաններ.－ չակերտ (« »), փակագիծ ( ), միացման գծիկ (-), անջատման գծիկ (－), ապաթարց (՚), կախման կէտ (...:), բազմակէտ (....), ենթամնայ (-).

    2. նիշ, յովտ, նշանախեց.

    3. որոշուած տեղ՝ վայր, թիրախ.

    4. աստիճան, դրութիւն.
‣ փառքի բարձրագոյն կէտ.

    5. նշանակուած սահման ժամանակի եւ տարածութեան.
‣ կեանքին վերջին կէտը.

    6. նկատի առնուելիք հարց՝ նիւթ՝ պարագայ.
‣ երկու կարեւոր կէտ կայ առաջարկութեան մէջ.

    7. (Յունարէն ketos) ամենախոշոր ձուկը՝ որ կը կոչուի նաեւ կէտ ձուկ:

Կէտ ձուկը ստնաւոր է, ունի 25 մեթրէն աւելի երկարութիւն, 12 մեթր լայնք եւ 150,000 քիլկ. ծանրութիւն։

Վերի ծնօտը ակռայ չունի, այլ շեղբեր:

Երկարակեաց է եւ տարին մէկ ձագ կը ծնի.

    8. մեղուի մեծութեամբ ճանճ՝ որ կը խայթէ էշերն ու տաւարը, գոռեխի տեսակ մը։

Տեսակներ
— Կէտ նշանի, նպատակի՝ նշանակէտ, նպատակակէտ, թիրախ.

— վերջին կէտ՝ վերջակէտ, վախճան, սահման.

— մեկնելու՝ մեկնակէտ.

— կռթնելու՝ յեցակէտ.

— տեսնելու՝ տեսակէտ.

— կշիռքի՝ մէտ.

— հասնելու՝ աստիճան, վիճակ.

— վիճելի՝ քննելի՝ պայմանի՝ հարց, խնդիր.

— խաղի մէջ՝ թիւ.

— ժամանակի՝ պայմանաժամ, ժամանակակէտ.

— ոսպնեակի կիզման՝ հնոց։

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 1019
Новинка
(beta)
 Usage beta 647 citations 

Usage of matching Word Forms

Usage of matching Lexemes

Новинка Explore the usage of the lemma աստիճան or the word form աստիճան in the Corpus of Western Armenian.
Найти слово "աստիճան" также в следующих словарях

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Наири. Армянский cловарь содержит 17 718 главных слов
The site has 144 dictionaries and 3 books.
Русский
Նայիրի / Nayiri.com