Армянский словарь - Խօսք

Армянская проверка орфографии

загрузить HySpell сейчас

Nayiri

Армянский Arm | Армянско-Английский Arm-Eng | Англо - Армянский Eng-Arm | Армяно-французский Arm-Fre | Французско-Армянский Fre-Arm

Morphology

Western Armenian

Խօսք → խօսք (noun)

View Morphological Analysis

Singular • Nominative case

Singular • Accusative case

Словарь

խօսք գոյական Ասք, մտքի արտայայտութիւն * գրաւական:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 186։

ԽՕՍՔ

գոյական
    1. ասացուածք։
    2. զրոյց, խօսակցութիւն։
    3. հրապարակային ճառ, հրապարակախօսութիւն, բանախօսութիւն։
    4. (ըստ քերականութեան՝) նախադասութիւն։

Դարձուածքներ

պատուոյ խօսք

խոստում, երդում։

երկդիմի խօսք

երկդիմութիւն։

անշնորհք խօսք

խօսքի մէջ մտնել, խօսքի խառնուիլ, (մէկուն) խօսքը կտրել

ընդմիջել։

խօսքը անցուկ (մարդ)

բանկայ, ազդեցիկ։

խօսք տալ

խոստանալ։

խօսքը բռնել

խօսքը յարգել։

խօսքը չբռնել

թերանալ, դրժել։

խօսքը մէկ ընել

համաձայնիլ։

խօսք տարածել

տարաձայնել։

խօսք տանող

լրաբեր, քսու, փասքուս։

խօսքը երկարել

երկարաբանել, ճապաղել։

ծանր խօսք

նախատինք, վիրաւորանք։

պարապ խօսք

զրաբանութիւն, բարբանջանք։

Источник: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): стр. 202

Новинка

ԽՕՍՔ (խօսից, յոգնակի), խօսքի, խօսքեր

գոյական
1. Խօսելու բանական կարողութիւն։

‣ Խօսքի պատճառով է որ մարդը կոչվում է բանական արարած։
‣ Բերանումը խօսք չկայ։

2. Բառերի ամբողջ քանակը, որոնք կազմում են լեզուն. մասն բանի։

3. Ամեն մի բառ առանձին վերցրած։

‣ Ի՞նչ է նշանակում այս խօսքը. բառարանում չկայ։
‣ Կեսարը սենատին մի զեկուցում ուղարկեց, որ բաղկացած էր երեք խօսքից － եկայ, տեսայ, յաղթեցի։

4. Բառը՝ հակադրված գործի. աննշանակ բառ, կարեւորութիւնից զուրկ խօսք։

‣ Դրանք խօսքեր են։
‣ Խօսքով փոր չի կշտանայ։

5. Որեւէ միտք՝ արտայայտված բառերով։

‣ Խօսքս լաւ հասկացա՞ք։
‣ Նրա խօսքի նպատակը պարզ է։

6. Մի ամփոփ՝ ամբողջացած միտք։

‣ Այս խօսքը բաղկացած է մի գլխաւոր և երկու երկրորդական նախադասութիւնից։
‣ Մի խօսք ունիմ ձեզ ասելու։

7. Կարճ՝ իմաստալից ասացված, առած։

‣ Մեծունաց խօսքը գետին մի՛ ձգեր։
‣ «Գնա մեռիր՝ արի սիրեմ»՝ դառն բայց ճշմարիտ խօսք էր հին իրականութեան մէջ։

8. Խօսակցութիւն, ասուլիս։

‣ Ո՞րտեղից եկաւ դա ու մեր խօսքի մէջ խառնվեց։
‣ Խօսքի բռնվեցի, ուշացայ։

9. Պատմութիւն, զրոյց, մի բան խօսելը։

‣ Խօսքս կիսատ մնաց։
‣ Ներեցէ՛ք, ձեր խօսքն ընդհատում եմ։

10. Ատենաբանութիւն, ճառ։

‣ Յորդորական մի ազդու խօսք ասաց։
‣ Եկեղեցում կենդանի խօսք չենք լսում։

11. Շարադրութիւն, գրուածք։

‣ Գեղեցիկ եղանակ է, չե՞ս կարող նրա համար խօսքեր գրել։
‣ Այս երգի խօսքերը Նալբանդեանինն են։

12. Խօսելու հերթ, խօսելու իրաւունք։

‣ Նախագահից խօսք խնդրեցի, բայց նա ինձ խօսք չտուեց։
‣ Խօսքը պատկանում է պատգամաւոր …ին։

13. Պատուէր, կամքի արտայայտութիւն։

‣ Ձեր խօսքը ինձ համար օրէնք է։

14. Խոստումն, յանձնառութիւն բերանացի։

‣ Նա իւր խօսքը կկատարէ, իւր խօսքի տէրն է։
‣ Խօսք եմ տալիս։

15. Նշանադրութիւն, պայմանաւորում, խօսքկապ։

‣ Իրարու խօսք տուել առել են։
‣ Խօսքը այս երեկոյ պիտի տանին։

⨀հին նշանակութիւն 16. Խորհուրդ իւր մտքում, մտածմունք։

⨀հին նշանակութիւն 17. Գրքի գլուխ։

⨀հին նշանակութիւն 18. Աքաղաղի կանչելը։

Բաղադրեալ Բայեր

Խօսք առնել

չէզոք բայ Խոստումն առնել, խոստանալ տալ։

‣ Ես նրանից խօսք առայ, որ այս երեկոյ մեզ մօտ գայ։

Խօսք գլորել

չէզոք բայ Վարպետութեամբ մի նիւթի մասին խօսք բանալ՝ գժտութիւն ձգելու համար։

(Ասվում է նաեւ՝ հաւկիթ գլորել)։

Խօսք կապել

չէզոք բայ Իրար հետ պայմանաւորվել, դաշն կապել։

‣ Խօսք են կապել, որ մինիստրութիւնը տապալեն։
‣ Խօսք կապեցինք, որ միասին աշխատինք։

Խօսք շինել

չէզոք բայ Սիրային յարաբերութեան միջնորդ լինել։

Խօսք տալ

ներգործական բայ Խոստանալ։

‣ Խօսք տալի՞ս ես որ կգաս։
‣ Կաշխատիմ գալ, բայց խօսք չեմ կարող տալ։

Խօսք քաշել

ներգործական բայ Վարպետութեամբ մէկին խօսեցնելով նրանից մի գաղտնիք իմանալ, խօսք որսալ։

‣ Որքան աշխատեցի՝ չկարողացայ նրանից մի խօսք քաշել։

Խօսքը կտուրը գցել

Խօսքը կտրել

չէզոք բայ Ընդմիջել։

‣ Խօսքս կտրեց, չթողեց որ շարունակեմ։

Խօսքը չօլերը քցել

չէզոք բայ Տե՛ս Խօսքը կտուրը քցել։

Խօսքի վրայ կենալ

չէզոք բայ Խօսքին հաստատ մնալ, խօսքը չդրժել։

‣ Ես իմ խօսքիս վրայ կեցած եմ, դուք ձեզ նայեցէք, որ տասն անգամ խօսքերդ փոխեցիք։

Մէկի խօսքիցը անցնել

չէզոք բայ Խօսքը կոտրել, ասածը չկատարել։

‣ Կարելի՞ բան է որ քո խօսքից անցնեմ։

Դարձուածքներ

Երկու խօսք

գոյական Կարճ ասելիք։

‣ Երկու խօսք ունիմ ձեզ հետ։
‣ Միք. Նալբանդեանը իւր մի քննադատական գրուածքի վերնագիր էր դրել «Երկու խօսք»։

Երկու խօսքով

մակբայ Կարճառօտ կերպով։

‣ Երկու խօսքով պատմի՛ր։
‣ Երկու խօսքով բացատրեմ միտքս։

Ի՞նչ խօսք

Ի՞նչ ասել կուզէ, ի հարկէ, անշուշտ։

‣ Ի՞նչ խօսք, որ բոլորին էլ պէտք է հրաւիրել։

Խօսք չկայ

Ոչ մի առարկութիւն չկայ, ասածդ ընդունելի է։

‣ Խօսք չկայ որ դու ամենից գեղեցիկն ես։
‣ Խօսք չկայ, որ այդ այդպէս է։

Խօսք շինող

գոյական Սիրային յարաբերութեան միջնորդ։

Խօսքը խօսք է

Նա իւր խօսքին հաստատ է։

‣ Իմ խօսքս խօսք է, ասել եմ՝ ու կկատարեմ։

Խօսքդ մեղրով կտրեմ, Խօսքդ շաքարով կտրեմ

Ներիր, որ ընդմիջում եմ քեզ (քաղաքավարական ձեւ)։

Խօսքին տէր

ածական Իւր ասած խօսքին կեցող, խօսքին հաստատ, խոստումը կատարող։

‣ Նա խօսքին տէր մարդ է։

Մի խօսքով

մակբայ Կարճ ասելով, համառօտիւ (եզրափակելով ասածները)։

‣ Մի խօսքով՝ նա լաւ մարդ չէ։

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 947

Новинка

(beta)

ԽՕՍ (ի, աց) (արմատ Խօսել՚ի)

գոյական Տե՛ս Խօսք։

(Այժմ գործ է ածվում միայն բարդութիւնների մէջ՝ օրինակ շատախօս, խօսակից ևն)։

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 946

Новинка

(beta)

ԽՕՍՔ

գոյական
    1. քերականութեան ութ մասունք բանիներու ամբողջութիւնը (այսինքն՝ ա) անուն կամ գոյական, բ) ածական, գ) դերանուն, դ) բայ, ե) մակբայ, զ) նախադրութիւն, է) շաղկապ, ը) ձայնարկութիւն կամ միջարկութիւն).

    2. խօսելու բնական կարողութիւն.

    3. բառերով արտայայտուած միտք՝ մտածում՝ գաղափար.

    4. բառերով արտայայտուած հաւաստում. օրինակ՝ Հակառակը՝ գործ։

‣ խօսքով փիլաւ չ՚եփիր կամ փոր չի կշտանար. խօսքը պէտք է վերածուի գործի.

5. կարճ ու իմաստալից ասացուածք, առած. օրինակ՝

‣ գնա մեռիր՝ եկուր սիրեմ.

    6. խօսակցութիւն, ասուլիս.

    7. պատմութիւն, զրոյց, առակ.

    8. ատենաբանութիւն, ճառ, ճառախօսութիւն.

    9. երգի մը բառերը. օրինակ՝

‣ խօսք՝ Յովհաննէս Թումանեանի, երաժշտութիւն՝ Արմէն Տիգրանեանի.

10. խօսելու հերթ՝ իրաւունք. օրինակ՝

‣ խօսքը կը տրուի կամ կը պատկանի այսինչին.

11. պատուէր, պատգամ.

12. խոստում, յանձնառութիւն. օրինակ՝

‣ խօսք կու տամ քեզի, որ կարելիս պիտի ընեմ.

    13. խօսքկապ, նշանտուքի համաձայնութիւն (բերանացի).

    14. գիրքի գլուխ.

    15. կանչ (աքաղաղի) ։

Բաղադրեալ Բայեր

խօսք առնել

ներգործական բայ
1. խոստում ձեռք ձգել,
2. խօսիլ.

խօսք բանալ

չէզոք բայ նիւթի մը մասին խօսակցութեան սկսիլ.

խօսք՝ հաւկիթ գլտորել

ներգործական բայ մէջտեղ խօսք մը նետել՝ գժտութիւն յառաջացնելու համար.

խօսք խառնել

ներգործական բայ ճարպիկ դարձուածքով երկպառակութիւն յառաջացնել.

խօսք խնդրել

ներգործական բայ խօսելու իրաւունք ուզեյ, ձայն ուզել.

խօսք նետել

ներգործական բայ անպարկեշտ խօսք ըսել անուղղակի կերպով.

խօսք տալ

ներգործական բայ
1. խոստանալ,
2. խօսելու ձայն՝ իրաւունք տալ.

իրարու խօսք տալ

չէզոք բայ ամուսնանալու համաձայն գտնուիլ.

խօսք քաշել մէկուն բերանէն

ներգործական բայ ճարպիկ ձեւով գաղտնիքներ կորզել.

խօսքը ընել

ներգործական բայ
1. ըսածը իրագործել.
2. մէկու մը մասին խօսիլ.

խօսքը անցնիլ

ներգործական բայ
1. վրան խօսուիլ,
2. խօսքը յարգուիլ.

խօսքը բերանը մնալ

ներգործական բայ անակնկալ դէպքի մը պատճառաւ խօսքը ընդհատուիլ.

խօսքը չուանով բերանէն քաշել

ներգործական բայ դժուարաւ խօսեցնել.

խօսքը բռնել

չէզոք բայ խօսքին անսալ, հնազանդիլ.

խօսքը չբռնել

ներգործական բայ անսաստել.

խօսքը գետինը մնալ

ներգործական բայ արհամարհուիլ.

խօսքը գետինը չմնալ

ներգործական բայ յարգուիլ.

խօսքը երկու չնել

ներգործական բայ անմիջապէս կատարել ուզածը.

ստոր խօսքը կ՚ըլլա՞յ

ներգործական բայ կ՚արժէ՞ անոր մասին խօսիլ.

խօսքը կլլել

ներգործական բայ անյարմար զգալով խօսելիքը չըսել.

խօսքը կոտրել

ներգործական բայ մէկուն խնդրանքը մերժել.

խօսքը կտրել

ներգործական բայ խօսքը ընդմիջել.

խօսքը ականջին ետեւ նետել

ներգործական բայ կարեւորութիւն չտալ.

խօսքը երեսին զարնել, ճակատէն զարնել

չէզոք բայ ներգործական բայ առանց քաշուելու, խօսիլ.

խօսքը մէկ ընել

չէզոք բայ համաձայնիլ.

խօսքը ետ առնել

ներգործական բայ հրաժարիլ ըսածէն.

խօսքը տեղը բերել

ներգործական բայ
1. ըսածը կատարել,
2. յարմար առիթը գտնել ըսելիքը ըսելու.

խօսքը տեղը գալ

չէզոք բայ
1. ըսածը կատարուիլ,
2. յարմար առիթը ստեղծուիլ ըսելիքը ըսելու.

խօսքը փոխել

ներգործական բայ ըսածը ուրանալ.

ականջ դնել մէկու խօսքին

ներգործական բայ
1. մտիկ ընել՝ լսել ըսուածը,
2. անսալ՝ հնազանդիլ ըսուածին.

խօսքի բռնուիլ

ներգործական բայ երկար խօսակցութիւն ունենալ.

խօսքի գալ

չէզոք բայ համաձայնիլ, համոզուիլ.

խօսքի պառկիլ՝ խօսք հասկնալ

կրաւորական բայ չէզոք բայ համոզուիլ, համաձայնիլ.

խօսքին վրայ մնալ

ներգործական բայ
1. կենալ խօսքը յարգել,
2. յամառիլ,

խօսքի տակ մնալ

ներգործական բայ չէզոք բայ ըսուած ծանր խօսքերուն հանդուրժել եւ չկարենալ պատասխանել.

խօսքի տակ չմնալ

ներգործական բայ չէզոք բայ ըսուած ծանր խօսքերուն չկարենալ հանդուրժել եւ պատասխան տալ.

խօսքէն դուրս ելլել

չէզոք բայ չհետեւիլ ըսուածին.

խօսքէն դուրս չելլել

չէզոք բայ հետեւիլ ըսուածին.

խօսքով ծուղակի մէջ իյնալ

չէզոք բայ ստախօսութիւնը երեւան ելլել ու խայտառակուիլ.

Դարձուածքներ

Ազնիւ խօսք՝ պատուոյ խօսք

բան մը անպայման կատարելու խոստում.

երկու խօսք

կարճ ըսելիք.

ի՞նչ խօսք՝ խօ՞սք է

անշուշտ, ի հարկէ.

ինձի խօսք չ՚իյնար

իրաւունք չունիմ խօսելու.

խօսք չկայ

ոչ մէկ առարկութիւն ընդունելի չէ.

խօսքս անոր

1. քեզմէ հեռու,
2. վրադ մի՛ առներ.

խօսքս խօսք է

խօսքէս ետ չեմ դառնար.

խօսքդ խօսք չէ

ըսուելու բան չէ ըսածդ, չի վայելեր այդպիսի խօսք ընել.

խօսքը ծամել՝ բերանը դնել

մանրամասն սորվեցնել ըսելիքը.

խօսքդ շաքարով՝ մեղրով կտրեմ

ներէ որ կ՚ընդմիջեմ խօսքդ.

գիտցի՛ր խօսքդ՝

մտածէ՛ թէ ի՞նչ կը խօսիս, զգո՜յշ խօսքիդ.

խօսքը մեր մէջ մնայ

ըսածս ոչ մէկու մի՛ ըսեր.

խօսքս կլլեցուցի

խօսքը տակը՝ քարը վրան

չխօսուածի պէս ըլլայ կամ թաղենք այս խօսքը.

խօսքը մեղրի պէս կը հոսի բերանէն

շատ անոյշ կը խօսի.

մէկ խօսքը հազար քիլօ մեղրով՝ շաքարով չ՚ուտուիր

շատ վիրաւորական է խօսքը.

ականջ մի՛ կախեր անոր խօսքին

կարեւորութիւն մի՛ տար անոր ըսածին.

խօսքի վարպետ

հմուտ խօսելու եւ գրելու մէջ.

խօսքին տէր

խոստումը յարգող.

մէկ խօսքով

1. կարճ խօսելով,
2. եզրակացնելով։

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 896

Новинка

(beta)

ՁԱՅՆ

գոյական
    1. հնչիւն՝ որ դուրս կ՚ելլէ թոքերէն եւ բերանէն. աղաղակ, աղմուկ, շռինդ.

    2. նիւթի թրթռացումով յառաջ եկած ալիքներ՝ որոնք կը ճամբորդեն զանազան նիւթերու մէջէն եւ միայն մարդկային ու կենդանական մարմիններու լսողական նուրբ գործարաններուն շնորհիւ կը զգացուին ու կը մեկնաբանուին կամ կը կոչուին ձայն.

    3. խօսելու կամ կարծիք յայտնելու իրաւունք.

    4. քուէ.

    5. հասարակաց կարծիք. օրինակ՝

‣ ձայն բազմաց, ձայն Աստուծոյ.

6. երգի եղանակ

(մեր շարականները ութ ձայն ունին՝ ԱՁ, ԱԿ, ԲՁ, ԲԿ, ԳՁ, ԳԿ, ԴՁ եւ ԴԿ).

    7. երգի ձայները － եռաձայն, քառաձայն, բազմաձայն.

    8. լեզու, խօսք.

    9. ներքին շարժում, մղում, կոչ.

    10. լուր, տեղեկութիւն. օրինակ՝

‣ իրենցմէ ձայն մը չելաւ.

11. անշունչ առարկաներու հանած հնչիւնը. օրինակ՝

‣ թմբուկի ձայն։

Տեսակներ

— Ագռաւի՝ կռիչք, կռինչ, կռոց. (չէզոք բայ կռնչել):

— Ալիքներու՝ շառաչիւն, շառաչ. (չէզոք բայ շառաչել):

— Ականջի մէջ՝ խժռտուք:

— Ականջ խօսելու՝ դռնչիւն. (չէզոք բայ դռնչել):

— Ակռաներու՝ կրճտում, կճրտում. (չէզոք բայ կրճտել, կճրտել)։

— Ակռաներու (դողէն, ցուրտէն)՝ կափկափում, կարկտչիւն. (չէզոք բայ կափկափել):

— Ակռաներու (չոր բաներ կոտրտելու ատեն)՝ շաչում. (չէզոք բայ շաչել):

— Աղաւնիի՝ վուվու, մնչիւն, խուլղուրտիւն. (չէզոք բայ մնչել)։

— Աղբիւրի, վտակի՝ մրմունջ, կարկաչիւն, կարկաչ, խոխոջիւն, խոխոջ, դդչիւն. (չէզոք բայ մրմնջել, կարկաչել, խոխոջել, դդըչել):

— Աղիքներու՝ գրգռոց, փուք, տեռ. (չէզոք բայ տռել):

— Աղօթող տէրվիշներու՝ խախանջք:

— Աղօրիքի, չխչխիկի՝ չխչխոց։

— Ամբոխի՝ վժվժուք, վժվժոց, (չէզոք բայ վժվժալ):

— Ամպերու՝ որոտում, գոռում, բոմբիւն, թմբիւն. (չէզոք բայ որոտալ, գոռալ)։

— Այծի՝ պապաչիւն, կկմկիւն. (չէզոք բայ պապաչել):

— Անասուններու (շնչառուութեան)՝ հեւք. (չէզոք բայ հեւալ):

— Անծեղի՝ կարկաչ. (չէզոք բայ կարկաչել)։

— Անկարգ, խառնակ՝ աղմուկ, ժխոր. (չէզոք բայ աղմկել):

— Անձրեւի (տեղատարափ)՝ շառաչիւն, շառաչ. (չէզոք բայ շառաչել):

— Ապտակի՝ շառաչ. (չէզոք բայ շառաչել):

— Առիւծի, վագրի՝ մռնչիւն. (չէզոք բայ մռնչել):

— Աստուծոյ՝ պատգամ:

— Արագիլի՝ կափկափիւն. (չէզոք բայ կափկափել):

— Արթննալու մօտ երեժտկալով հանած՝ թաչիւն. (չէզոք բայ թաչել):

— Արծիւի՝ կանչ, կառաչ, կռիչ:

— Արջի՝ թունթունում, մրթմրթում, մրմռում, (չէզոք բայ մրմռալ):

— Արջի (ձագ)՝ թնձկում:

— Աքաղաղի՝ կուկուլիկու։

— Աքաղաղի (թեւերը զարնելու)՝ թափթափիւն. (չէզոք բայ թափթափել):

— Աքաղաղի (կռկռուքի յաղթական ձայն)՝ գագացիւն:

— Բադի՝ կականում։

— Բազմութեան մը (շփոթ ձայն)՝ աղմուկ, ժխոր. (չէզոք բայ աղմկել)։

— Բարկութեան՝ գոռում, գոչում. (չէզոք բայ գոռալ, գոչել):

— Բերանի (ուտելու ատեն)՝ ծփծփում:

— Բոժոժներու՝ գանգաչիւն:

— Բոռեխի՝ տզզիւն, տզզոց (չէզոք բայ տզզալ):

— Բուի՝ գոյժ. (չէզոք բայ գուժել)։

— Բուրվառի, քշոցի՝ շխրտոց։

— Գայլի՝ ոռնում. (չէզոք բայ ոռնալ):

— Գետի՝ կարկաչիւն, կարկաչ. (չէզոք բայ կարկաչել)։

— Գնդակի (արձակուած)՝ սոյլ, շաչիւն, շչիւն, (չէզոք բայ սուլել, շաչել, շչել):

— Գորտի՝ կռկռոց, կարկաչիւն. (չէզոք բայ կռկռալ, կարկաչել):

— Դաշնակի՝ հնչիւն (չէզոք բայ հնչել)։

— Դաշնակի խիստ զարնուածքի՝ դափդափիւն (չէզոք բայ դափդափել):

— Դրամի՝ հնչիւն. (չէզոք բայ հնչել):

— Դրան ՝ սայլի՝ ճռինչ, ճռնչիւն (չէզոք բայ ճռնչել):

— Դրան ճկիկի՝ ճկճկոց։

— Եզի՝ բառաչիւն, բառաչ, բչիւն. (չէզոք բայ բառաչել):

— Եղջերուի՝ թառանչիւն, գոչիւն. (չէզոք բայ գոչել)։

— Երեխաներ ու (աղջնակներ)՝ ճլվլոց, ճվլտուք, ճվլտոց. (չէզոք բայ ճլվլալ)։

— Զանգակի (խոլոր)՝ զանգաչիւն, ղօղանջ. (չէզոք բայ գանգաչել, ղօղանջել)։

— Զանգակի (փոքր)՝ հնչիւն. (չէզոք բայ հնչել) :

— Զէնքերու՝ շառաչիւն, շառաչ. (չէզոք բայ շառաչել):

— Ընտրողի՝ քուէ. (չէզոք բայ քուէարկել)։

— Թիակներու, ջուրը ինկած առարկաներու հանած՝ ճողփիւն:

— Թմբուկի՝ դափիւն, դափդափիւն, դրնդիւն. (չէզոք բայ դափել, դրնդել):

— Թնդանօթի՝ որոտում, գանչիւն, գոռում, բոմբիւն, թմբիւն, թինդ. (չէզոք բայ որոտալ, գոռալ, թնդալ):

— Թոժիւնի՝ թնձկում:

— Թութակի՝ թոթովանք. (չէզոք բայ թոթովել)։

— Թուղթի՝ խշրտուք, խօշիւն։

— Թոքի՝ խժռտուք:

— Թռչուններու՝ ճռուողիւն, ծլվլոց, ծվծվոց. (չէզոք բայ ծլվլալ):

— Ճնճղուկի՝ ճկճկոց:

— Ժամացոյցի (գրպանի)՝ թիք-թաք:

— Ժողովականի՝ հաւանութիւն. (չէզոք բայ հաւանիլ, հաւանութիւն տալ)։

— Իշու՝ զռոց, զռնչիւն, զռինչ. (չէզոք բայ զռալ)։

— Լակոտի՝ կնձկնձում, կաղկանձում, վնկվնկոց. (չէզոք բայ կաղկանձել)։

— Լացի (բարձրաձայն)՝ կանչուըռտուք, վայնասուն. (չէզոք բայ կանչուըռտել):

— Լեզուին (քիմքին զարնուելուն)՝ շաչում, շլաբում. (չէզոք բայ շաչել)։

— Լպուտի աղեղի՝ գզգզում. (չէզոք բայ գզել, գզգզել).

— Խաղացող փոքր աղջիկներու՝ ճվլտուք, ճվլտոց (չէզոք բայ ճվլտալ):

— Խարազանի՝ շառաչիւն, շառաչ. (չէզոք բայ շառաչել):

— Խմբական ողբի՝ ջայլ։

— Խնդուքի (բարձրաձայն)՝ քրքիջ, քահքահ, խախանք. (չէզոք բայ քրքջալ):

— Խոզի՝ խանչիւն, բոհբոհիւն, գրդիւն, խռնչուք. (չէզոք բայ խանչել)։

— Խոյի՝ պապաչիւն, կկմկիւն. (չէզոք բայ պապաչել):

— Խորդացողի՝ խորդում, խռկում, խռխռոց. (չէզոք բայ խորդալ, խռկալ)։

— Խօսելու (կամաց)՝ հծծիւն, փսփսուք. (չէզոք բայ հծծել, փսփսալ):

— Ծեծելու՝ կոփիւն. (չէզոք բայ կոփել)։

— Ծիծաղի (բարձրաձայն)՝ քրքիջ, քրքջիւն, քրքջոց, կարկաջիւն, կարկաջ. (չէզոք բայ քրքջալ, կարկաջել)։

— Ծիծեռնակի՝ ճչիւն. (չէզոք բայ ճչալ):

— Ծխնիի՝ ճռինչ, ճռնչիւն. (չէզոք բայ ճռնչել):

— Ծղրիթի՝ ճռճռոց. (չէզոք բայ ճռճռալ):

— Ծնծղայի՝ գանգիւն, բոմբիւն:

— Կապիկի՝ պապաչիւն, կկմկիւն. (չէզոք բայ պապաչել)։

— Կասկամի՝ գոյժ. (չէզոք բայ գուժել)։

— Կատուի՝ մլաւիւն, նվնվոց, վակում. (չէզոք բայ մլաւել, նվնվալ):

— Կարապի՝ կռիչ:

— Կացինի՝ զնգիւն. (չէզոք բայ զնգալ)։

— Կաքաւի՝ կրկջիւն, կղկղոց. (չէզոք բայ կրկջալ):

— Կլկլակի՝ կլկլոց. (չէզոք բայ կլկլալ):

— Կկուի՝ քքում. (չէզոք բայ քքուել)։

— Կոկորդը ողողելու՝ խաղաջիւն, խաղաջ:

— Կոկորդի (խռպոտ)՝ կերկերում, կերկերոց:

— Կոկորդիլոսը՝ կ՚աշխարէ։

— Կովի՝ բառաչիւն, բառաչ, բչիւն. (չէզոք բայ բառաչել):

— Կոտրտուելու՝ ճարճատիւն, ճարճատում, ճարճատոց. (չէզոք բայ ճարճատիլ)։

— Կորիւնի՝ թնձկում. (չէզոք բայ թնձկալ)։

— Կռիւի՝ գոռում, գոչում. (չէզոք բայ գոռալ, գոչել)։

— Կռունկի՝ կռնչիւն, կանչիւն, (չէզոք բայ կանչել):

— Հազալու նշան տալու համար՝ քղոց:

— Համրի՝ ղլղլոց (չէզոք բայ ղլղլալ):

— Հառաչանքի (սաստիկ)՝ կառաչանք, թառաչանք:

— Հաւի՝ կռկռուք, կրկրոց. (չէզոք բայ կռկռալ):

— Հաւի (նոր ածող)՝ գռթգռթիւն. (չէզոք բայ գռթգռթալ)։

— Հաւու ճիտի՝ ճտճտոց, բբիւն. (չէզոք բայ ճտճտալ, բբալ):

— Հեծկլտուքի՝ կլթիկ, հեծուկ:

— Հեղուկի (եռացող՝ շաքարեայ)՝ պրպջիւն. (չէզոք բայ պրպջալ):

— Հեռաձայնի՝ հնչիւն. (չէզոք բայ հնչել)։

— Հեռուէն եկած (խուլ ձայն)՝ թրնդիւն, թնդիւն, թնդոց. (չէզոք բայ թնդալ):

— Հիացումի՝ բացագանչում. (չէզոք բայ բացագանչել):

— Հնդկահաւի՝ ղօղանջիւն, ղօղանջ. (չէզոք բայ ղօղանջել):

— Հոգեվարքի՝ հռնդիւն, հռնչիւն, խռնդիւն. (չէզոք բայ հռնդալ):

— Հոլի, չռնչանի՝ շռինչ. (չէզոք բայ շռնչել)։

— Հողմաշարժ բոյսերու՝ դնդչիւն. (չէզոք բայ դնդչել):

— Հովի՝ շչիւն, փչում, սուլում, (չէզոք բայ փչել, սուլել)։

— Հովի (մեղմ) ՝ հծծիւն, սօսաւիւն, սօսափիւն. (չէզոք բայ հծծել, սօսափել):

— Հորթի՝ պոռչիւն (չէզոք բայ պոռչալ, պոռչել)։

— Հրազէնի՝ պայթում, պայթիւն. (չէզոք բայ պայթիլ):

— Ձիու՝ վրնջիւն, խրխինջ. (չէզոք բայ վրնջել, խրխնջալ)։

— Ձիու (սմբակի)՝ դրնդիւն, դոփիւն. (չէզոք բայ դոփել)։

— Ձիու (քիթէն)՝ փնչիւն, փնջոց:

— Ճուտերու՝ ճտճտոց, բբիւն։

— Մանուկներու (ընդհատ լացի)՝ թզկլտուք, ճզլտուք, թզկլտոց. (չէզոք բայ թզկլտալ, ճզլտալ):

— Մարդու՝ բարբառ, խօսք, աւաչ, երգ. (չէզոք բայ աւաչել, երգել)։

— Մարտի հրաւէր՝ մարտակոչ:

— Մեղմ՝ շշուկ, հծծիւն, շշունջ, շշնկոց, շնկշնկոց. (չէզոք բայ հծծել, շնշնկել, շշնջել):

— Մեղուի՝ բզզիւն, բզզոց. (չէզոք բայ բզզալ)։

— Մետաղի՝ զրնգոց, զրնգիւն, զնգոց, զնգիւն. (չէզոք բայ զրնգել, զնգալ):

— Մետաքսեայ զգեստներու՝ շրշիւն։

— Մժեղի՝ մժղուկի՝ բզզիւն. (չէզոք բայ բզզալ):

— Մուկի՝ ծըւծըւոց. (չէզոք բայ ծուալ):

— Մունետիկի, աճրդողի՝ պոռպռոց. (չէզոք բայ պոռպռալ):

— Մրրիկի՝ մռնչիւն. (չէզոք բայ մռնչիլ):

— Յուսահատութեան՝ անձկութեան՝ ճիչ, աղաղակ. (չէզոք բայ ճչալ, աղաղակել):

— Նետի՝ շկահիւն։

— Նորածին մանուկներու լացի՝ ճուոց, ճուանք. (չէզոք բայ ճուալ):

— Նորածին մանուկներու շարունակական լացի՝ ճզլտուք, թզկլտուք, թզկլտոց. (չէզոք բայ ճզլտալ, թզկլտալ):

— Նուազագոյն՝ ծպտուն:

— Շան՝ հաչիւն, հաչոց, կնծկնծոց, կաղկանձիւն, կաղկանձ, զնգստոց, վնկվնկոց (չէզոք բայ հաչել, կաղկանձել, վնկվնկալ):

— Շան (բարկութեան)՝ խռլտոց:

— Շան (երկարաձգուած)՝ ոռնում. (չէզոք բայ ոռնալ):

— Շանթի՝ շառաչիւն. (չէզոք բայ շառաչել):

— Շէնքի (անկումի)՝ դղրդիւն. (չէզոք բայ դղրդալ):

— Շիշէն գինի, ջուր պարպուելու՝ խորխոլում:

— Շիշի (կոտրուելու)՝ ճայթիւն. (չէզոք բայ ճայթիլ):

— Շղթաներու՝ շառաչիւն, շառաչ. (չէզոք բայ շառաչել) :

— Շնչառութեան (դժուար)՝ հեւք, հեւոց. (չէզոք բայ հեւալ):

— Շոգեկառքի՝ դղրդիւն. (չէզոք բայ դղրդալ)։

— Շչակի՝ սոյլ, սուլում, շչում. (չէզոք բայ սուլել, շչալ)։

— Շռնչանի՝ շռինչ:

— Շրջազգեստի (մետաքսեայ)՝ շրշիւն։

— Շփոթ ձայն՝ խշուըտիւն։

— Ողբի՝ կոծ, կական. (չէզոք բայ կոծել)։

— Ողբի (հաւաքական)՝ ջայլ։

— Ոչխարի՝ մայիւն, բռբռիւն. (չէզոք բայ մայել):

— Ոտքի՝ դոփիւն. (չէզոք բայ դոփել)։

— Ոտքով՝ տախտակամածին, ձեռքով՝ սեղանին վրայ զարնուած եղանակի՝ դոփիւն, դփրտուք:

— Ուղտի՝ կառաչիւն. (չէզոք բայ կառաչել):

— Ուրախութեան՝ հաւանութեան՝ ճայթք, ծափ, կայթիւն, ծափահարութիւն. (չէզոք բայ ճայթել, ծափել, կայթել):

— Պայթումի՝ բոմբիւն:

— Պատուհանի՝ դղրդիւն. (չէզոք բայ դղրդալ)։

— Պզտիկ ձայն՝ ճիկ։

— Պնակի (կոտրուելու)՝ ճայթիւն (չէզոք բայ ճայթիլ)։

— Ջորիի՝ սնքռտիւն, սնքռտոց։

— Ջուրը ինկած առարկաներու՝ ճողփիւն. (չէզոք բայ ճողփալ, ճողփել):

— Ջուրի (եռացող)՝ մրմռում, պճպճում, քլթքլթոց, ղլղլոց. (չէզոք բայ մրմռալ, քլքլթալ, ղլղլալ):

— Ջրվէժի՝ շառաչիւն. (չէզոք բայ շառաչել):

— Ռումբի՝ պայթում. (չէզոք բայ պայթիլ)։

— Սագի՝ կղկղոց, շչում. (չէզոք բայ շչալ)։

— Սալի՝ գանգաչիւն, ղօղանջ. (չէզոք բայ ղօղանջել):

— Սակարանի՝ ժխոր, վժվժուք:

— Սայլի՝ ճռնչիւն, ճռինչ. (չբ ճռնչել):

— Սառոյցի (ճեղքուելու)՝ ճայթիւն. (չէզոք բայ ճայթիլ)։

— Սարեկի՝ ճճուում. (չէզոք բայ ճճուել)։

— Սաւառնակի՝ վռվռոց:

— Սիրամարգի՝ գոչում. (չէզոք բայ գոչել)։

— Սիրտի՝ բաբախում, տրոփում, տրոփ. (չէզոք բայ բաբախել, տրոփել)։

— Սկիւռի՝ գանչիւն. (չէզոք բայ գանչել)։

— Սղոցի՝ խռնչիւն, խռնտիւն. (չէզոք բայ խռնչել, խռնտալ):

— Սոխակի՝ գեղգեղանք, դայլայլանք. (չէզոք բայ գեգեղել, դայլայլել):

— Սուլիչի՝ սոյլ, սուլում, շչում. (չէզոք բայ սուլել)։

— Սուրի (գետինը քսուելու)՝ շխշխոց։

— Ստամոքսային կազերու՝ ձգեռտ, քեքուրտ, զգայռում. (չէզոք բայ զգայռիլ):

— Վագրի՝ մռնչիւն. (չէզոք բայ մռնչել):

— Վահաններու՝ կոփիւն:

— Վայրաշարժի՝ սոյլ, սուլում, շչում. (չէզոք բայ սուլել)։

— Վառեակի՝ բբիւն. (չէզոք բայ բիբել, բբել):

— Վիշտի՝ հառաչանք, հառաչ, բացագանչում. (բ. հառաչել):

— Տախտակներու (վրան կոխուած)՝ դարդափ:

— Տապկոցի՝ դժժոց. (չէզոք բայ դժժել):

— Տառի, բառի, խօսքի մը վրայ գրուած՝ շեշտ. (ներգործական բայ շեշտել):

— Տատրակը՝ վո՜ւ, վո՜ւ կ՚ընէ։

— Տեղատարափի՝ շառաչիւն, շառաչ. (չէզոք բայ շառաչել):

— Տերեւներու (կանանչ)՝ սօսափիւն, սօսափ, խարշափ, շրշիւն. (չէզոք բայ սօսափել, խարշափել):

— Տերեւներու (չոր)՝ խշրտուք, խշրտոց, խօշիւն։

— Տոփելու՝ տոփիւն:

— Տռտռուքի՝ կնչիւն, քրթմնջիւն. (չէզոք բայ քրթմնջել):

— Ցած՝ փսփսուք, փսփսոց, հծծիւն. (չէզոք բայ փսփսալ, հծծել)։

— Ցինի՝ ճռճռոց. (չէզոք բայ ճռճռալ):

— Ցիռի՝ խանչիւն, բոհբոհիւն, գրդիւն։

— Ցուլի՝ բառաչիւն, բառաչ, բչիւն. (չէզոք բայ բառաչել, պոռոչէ):

— Փայտի (ճեղքուելու) ՝ ճղրտիւն:

— Փայտի (վառուող)՝ ճարճատիւն, ճարճատում, ճարճատոց. (չէզոք բայ ճարճատիլ):

— Փիղի՝ թառանչիւն, գոչում. (չէզոք բայ թառանչել, գոչել):

— Փլուզումի՝ ճարճատում, ճարճատիւն. (չէզոք բայ ճարճատիլ):

— Փոխադարձուած՝ արձագանգ. (չէզոք բայ արձագանգել):

— Փողի՝ հնչիւն. (չէզոք բայ հնչել):

— Փոքր՝ ճիք, ծպտուն:

— Փռնգտալու՝ փռնգտուք, փռնչիւն. (չէզոք բայ փռնգտալ):

— Փքոցի՝ շռինչ:

— Քամիի (հով)՝ փչում, սուլում. (չէզոք բայ փչել, սուլել)։

— Քամիի (մեղմ)՝ հծծիւն, սօսաւիւն. (չէզոք բայ հծծել, սօսաւել):

— Քարուրագի՝ զնգիւն. (չէզոք բայ զնգալ):

— Քար տաշելու՝ կոփիւն. (չէզոք բայ կոփել)։

— Քարերու շփումով յառաջացած՝ ղռղռոց. (չէզոք բայ ղռղռալ):

— Քիթի (տակ)՝ կնչիւն, քրթմնջիւն. (չէզոք բայ քրթմնջել)։

— Քիթին տակէն երգելու՝ մրմնջիւն, մրմռոց. (չէզոք բայ մրմնջել, մրմռալ)։

— Քիթին տակէն խօսելու՝ մրմռուք, տռտռուք, տռտռոց. (չէզոք բայ մրմռալ, տռտռալ):

— Քիթին տակէն կարդալու՝ լփռտուք, թաչիւն. (չէզոք բայ լփռտել, թաչել):

— Քնարի լարերու՝ թրթռում. (չէզոք բայ թրթռալ):

— Օգնութեան՝ կոչ, ճիչ, աղաղակ. (չէզոք բայ կոչել, ճչալ, աղաղակել)։

— Օձի՝ սոյլ, սուլոց. (չէզոք բայ սուլել)։

Բաղադրեալ Բայեր

Ձայն առնել

չէզոք բայ լսել:

Ձայն արձակել

չէզոք բայ ճչալ։

Ձայն բռնել

չէզոք բայ ձայնակցիլ։

Ձայն գալ

չէզոք բայ լսուիլ:

Ձայն ծպտուն չհանել

չէզոք բայ լռել։

Ձայն հանել

չէզոք բայ
1. ըսել, խօսիլ.
2. աղմկել։

Ձայնը ձայնի տալ

չէզոք բայ
1. ձայնակցիլ.
2. միասին երգել:

Ձայն մը ելլել (մէկէն)

ներգործական բայ լուր մը ելլել՝ ստանալ:

Ձայն տալ

ներգործական բայ
    1. կանչել.
    2. հրաւիրել.
    3. արթնցնել.
    4. քուէարկել.
    5. արձագանգել.
    6. խօսելու արտօնութիւն տալ (ժողովի մէջ)։

Ձայնը դառնալ

չէզոք բայ
1. ձայնափոխութիւն կրել.
2. (մէկուն)՝ բանբերը՝ խօսնակը ըլլալ։

Ձայնը խեղդել

չէզոք բայ խօսելու արգելք ըլլալ, ձայնազրկել:

Ձայնը կտրել

չէզոք բայ
1. լռել.
2. լռեցնել:

Ձայնը կտրուիլ

չէզոք բայ խզուիլ, խռպոտիլ:

Ձայնը հատնիլ

չէզոք բայ պակսիլ, նուազիլ։

Ձայնը ձգել

չէզոք բայ ազատ եւ բարձր ձայն հանել:

Ձայնը ճաթիլ

չէզոք բայ նուազիլ:

Ձայնը մարիլ

չէզոք բայ նուազիլ, կորսուիլ։

Ձայնը տեղը չըլլալ

չէզոք բայ ձայնը բնական՝ առողջ վիճակի մէջ չըլլալ։

Ձայնը փոխուիլ

չէզոք բայ արբունքի կամ այլ պատճառներով բնական ձայնը կորսուիլ:

Ձայնը փորը իյնալ, Ձայնը փորը ձգել, Ձայնը փորը քաշել

չէզոք բայ վախէն ձայնը կտրել՝ կտրուիլ։

Ձայնը քաշել

չէզոք բայ լռել:

Ձայնի վազել

չէզոք բայ կուրօրէն ուրիշին ըսածին հետեւիլ:

Ձայնով ըսել

ներգործական բայ լսելի ձայնով ըսել։ Հակառակը՝ միտքով ըսել։

Ջուրի ձայն գալ (մէկուն)

ներգործական բայ թեթեւ վերաբերում ցոյց տալ կարեւոր հարցի մը հանդէպ։

Դարձուածքներ

Ձայնդ անսպառ

եկեղեցական արարողութեանց մասնակցող դպիրներուն եւ երգիչներուն ուղղուած յարգալիր մաղթանք:

Ձայն բազմաց, ձայն Աստուծոյ

մեծամասնութեան ձայնը՝ քուէն նուիրական է։

Ձայն բարբառոյ յանապատի

հանրութեան ուղղուած խօսք՝ կոչ, որ ուշադրութեան չ՚արժանանար։

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 1326

Новинка

(beta)

Usage beta 1,942 citations

Usage of matching Word Forms

Usage of matching Lexemes

Hold phone in landscape mode or decrease zoom in order to view Usage results

Новинка Explore the usage of the lemma Խօսք or the word form Խօսք in the Corpus of Western Armenian.

Найти слово "Խօսք" также в следующих словарях

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

(1976) Новинка Հայոց լեզվի հանգաբառարան

Word Structural

(2014) Դպրոցական բառակազմական բառարան

Etymological

(2010) Հայերեն ստուգաբանական բառարան
(2010) Հին հայերենի վերջածանցների ծագումը - [Հայերեն ստուգաբանական բառարան]
(2004) Հայերէն ստուգաբանական առձեռն բառարան
(1995) Մեր արմատները նոր լոյսի տակ
(1926) Հայերէն արմատական բառարան

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

(2009) Միջին հայերենի բառարան

Early Modern Armenian

(2014) Նորահայտ բառեր վաղաշխարհաբարյան աղբյուրներում

Foreign word

Names

(2010) Հայոց ազգանունների բառարան
(2005) Новинка Ծածկանուններ (հայերեն և հայատառ) հայոց պարբերական մամուլում և գրականության մեջ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(2005) Новинка Ծածկանուններ ձեռագիր և խմորատիպ մամուլում (Հայերեն և հայատառ) - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(2005) Новинка Հեղինակներ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(1973) Новинка Կենսագրական բառարան (հայ մշակույթի գործիչներ)
(1968) Արական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
(1968) Իգական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
(1942) Հայոց անձնանունների բառարան

Place names

(2011) Տարածված աշխարհագրական տեղանունների ցանկ - [Արեւմտահայերէն-արեւելահայերէն նոր բառարան]
(1986) Հայաստանի եւ հարակից շրջանների տեղանունների բառարան

Plant names

Specialized

(2015) Հայկական խոհանոցի բառարան
(2013) Новинка Ֆիզիոլոգիական տերմինների հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն բառարան-տեղեկատու
(1987) Հայերենագիտական բառարան
(1979) Տէրունի տօներ - [Ծիսական Բառարան]
(1979) Եկեղեցական իրեղէններ եւ նիւթական առարկաներ - [Ծիսական Բառարան]
(1975) Լեզվաբանական բառարան

Abbreviations

(2021) Новинка Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Զ պրակ]
(2020) Новинка Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Ե պրակ]
(2007) Հայերենում գործածվող տառային հապավումների բառարան
(1996) Հապավումներ - [Նոր բառերի բացատրական բառարան]