Армянская проверка орфографии
загрузить HySpell сейчас
 Morphology
 Словарь
թաթ գոյական Ձեռք, (անասունի) տոտիկ * կշիռքի աչք * ճանկ, կեռ:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 134։


ԹԱԹ
գոյական
    1. ձեռք։
    2. ոտք։
    3. գնդահար գործի։
    4. (աղուէսի՝ արջի՝) փամփ։
    5. (կշիռքի՝) աչք, նժար։
    6. (դգալի՝ պարսատիկի՝) գոգ։

Դարձուածքներ
(կատուի՝ առիւծի եւն) առջեւի թաթ
թաթուլ։

Источник: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): стр. 142
Новинка
ԹԱԹ
գոյական


ԹԱԹ ի (ից)
գոյական

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 708
Новинка
(beta)
ԹԱԹ
գոյական
    1. ձեռք՝ մինչեւ դաստակը.

    2. մարդու եւ չորքոտանիներու ոտք՝ տոտիկ՝ մինչեւ կոճղը.

Տեսակներ
— կատուի՝ առիւծի (եւայլնի) առջեւի թաթ՝ թաթուլ.

— աղուէսի՝ արջի՝ փամփ.

    3. գուլպայի եւ կօշիկի առաջին մասը, որ կը պահէ ոտքին մատները.

    4. գուլպայ.

    5. զանկապան.

    6. կշիռքի նժար՝ աչք, ուր կը դրուի ապրանքը կամ կշռաքարը.

    7. պարսատիկի թաթաձեւ մասը՝ գոգ, ուր կը դրուի նետուելիք քարը.

    8. ակիշի թաթաձեւ տափակ մասը, որով կը քերեն տաշտի խմորը.

    9. պատէն կախուած տախտակէ թաթաձեւ կահ, որուն վրայ կը զետեղուին ճրագը կամ թեթեւ բաներ.

    10. ճախարակի ա՛յն մասը, որուն վրայ զետեղուած է իլիկը.

    11. թիթեղէ շինուած փոքրիկ եւ տափակ աշտանակ, որուն մէջ կը տնկեն լապտերի մոմը.

    12. Իրանի շիի մահմետական ժողովուրդ, որ կը բնակի Պարսկաստանի եւ Պագուի մէջ եւ կը խօսի պարսկերէն գաւառաբարբառով.

ածական
    13. (Փոխաբերական իմաստ) անհասկացող, դդում-գլուխ.

    14. թոթով, կակազ, թլուատ։

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 671
Новинка
(beta)
ԱՉՔ
գոյական
    1. տեսողութեան (զոյգ) գործարան, գնդաձեւ ու գեղեցկօրէն տեղաւորուած յօնքերուն ներքեւ, տեսանելիք, ականողիք.

    2. զգայարանք տեսնելու.

    3. տեսնելու կարողութիւն, լուսարան, տեսութիւն.

    4. որեւէ առարկայի ծակեր։

Տեսակներ
— Դարակի ՝ խորշ.

— մատանեքարի ՝ կապիճ.

— կշիռքի՝ նժար, թաթ.

— որթատունկի՝ ակնուռ.

— ճիւղի՝ պտուկ, ծիլ.

— գուլպայի, ուռկանի, զրահի՝ օղակ.

— ջուրի՝ ակ, աղբերակ.

Բաղադրեալ Բայեր
աչքը դուռը պահել
չէզոք բայ տունէն չհեռանալ, հաւատարիմ.

աչքը ճամբան մնալ
չէզոք բայ սպասել.

աչք բանալ-գոցելու ժամանակ չունենալ
չէզոք բայ սաստիկ զբաղած ըլլալ.

մէկուն աչքը կուրցնել դրամով
ներգործական բայ կաշառել.

աչքը մտնել մէկուն
չէզոք բայ սիրուիլ.

գէշ աչքով նայիլ
չէզոք բայ թշնամի նկատել դիմացինը.

աչք ընել
չէզոք բայ նշան տալ.

աչքը առած է
չէզոք բայ մտադրած է.

աչքի առջեւ ունենալ
չէզոք բայ նկատի առնել, յիշել.

աչք բանալ չտալ
ներգործական բայ հանգիստ վայրկեան մը չտալ.

աչքը խածնել
ներգործական բայ հաւնիլ.

աչք ունենալ մէկու մը վրայ
չէզոք բայ հսկել, ցանկալ.

աչք գոցել ներել
ներգործական բայ չտեսնելու զարնել.

աչքէ ելլել, աչքէ հանել
չէզոք բայ համարումը՝ սէրը կորսնցնել, չսիրել.

աղէկ աչքով նայիլ
չէզոք բայ սիրով նայիլ, հոգալ.

աչքերուն մէջ կարդալ
չէզոք բայ իմանալ հոգեկան յուզմունքը (ուրախութիւն, բարկութիւն).

աչքերը բանալ մէկուն
ներգործական բայ մոլորեցնել կամ խաբէութիւնը փարատել.

աչքի զարնել
չէզոք բայ ուշադրութիւն գրաւել, շատ երեւնալ.

աչքով-ունքով սպաննել
ներգործական բայ հոգին հանել.

աչքով ուտել
չէզոք բայ սաստիկ ցանկալ բանի մը.

աչքը կտրել
չէզոք բայ համարձակիլ գործ ընելու.

աչք դպիլ
չէզոք բայ չար աչքէ զարնուիլ.

աչքը բաց մնալ
չէզոք բայ զարմանալ.

աչքը բաց մեռնիլ
չէզոք բայ պէմուրազ մեռնիլ.

աչքերը մէկէ մը դարձնել
ներգործական բայ երեսէ ձգել, անտեսել.

աչքով դատել, աչքով չափել
ներգործական բայ հարեւանցի, մօտաւոր չափել.

աչքը խաղալ
չէզոք բայ նախազգալ մէկու մը գալը.

աչքը չորս բանալ
չէզոք բայ խիստ զգուշաւոր՝ շրջահայեաց ըլլալ.

չորս աչքով սպասել
չէզոք բայ ակնկառոյց՝ մեծ փափաքով սպասել.

աչքը կենալ
չէզոք բայ խորապէս տարուիլ.

աչքը կէտի մը վրայ գամել
չէզոք բայ սեւեռել, յառել.

աչքը գիրքին գամել
չէզոք բայ խորունկ ընթերցումի մէջ ըլլալ.

աչքը պտըտցնել
չէզոք բայ չորս կողմը դիտել.

աչքը բան տեսնել
չէզոք բայ գոհանալ (առատութեամբ).

աչքերը ոլորել
չէզոք բայ սպառնալից դառնալ.

աչքը բարին տեսնել
չէզոք բայ լաւատես ըլլալ.

աչքը մթննալ
ներգործական բայ ընկճուած ըլլալ, զգալ մեծ կորուստի մը առջեւ.

աչքը դառնալ
չէզոք բայ այլայլիլ, կատղիլ.

աչքին փոշի փչել
ներգործական բայ խաբել, շլացնել.

աչքերը ծով դառնալ
չէզոք բայ շատ լալ, առատ արցունք թափել.

աչքը սեւ ջուր իջնել, աչքը ջուր կտրիլ
չէզոք բայ նայելով՝ սպասելով աչքը յոգնիլ.

աչքը ծռել
ներգործական բայ մէկու մը խէթ աչքով նայիլ.

աչքը կապել
ներգործական բայ խաբել.

աչքը կոխել
ներգործական բայ առարկայ մը յանդիմանելով մէկուն ցոյց տալ.

յօնքը շինելու տեղ՝ աչքը հանել
ներգործական բայ աւելի մեծ վնաս հասցնել.

աչքը հանել
ներգործական բայ կուրցնել.

աչքը մազ բուսնիլ
չէզոք բայ երկար սպասել.

աչք-յօնք կտրիլ
ներգործական բայ մէկը ուշադիր քննել.

աչքը ուռիլ
չէզոք բայ շատ լալ.

աչքը վախնալ
չէզոք բայ սոսկալ բանէ մը.

աչք տնկել
չէզոք բայ նախանձոտ նայիլ.

աչք ու ունքը կիտել
չէզոք բայ խոժոռիլ, թթու երես ցոյց տալ.

աչքերը լեցուիլ
չէզոք բայ լալ.

աչքերը վեր վերցնել
չէզոք բայ վեր նայիլ, գլուխը բարձրացնել.

աչքին իւղը հանել
ներգործական բայ վախցնել.

աչքին երեւիլ
ներգործական բայ ա) այնպէս ընել, որ երեւի դիմացինին, բ) իր ոյժը ցոյց տալ.

աչքին չերեւիլ
ներգործական բայ նշանակութիւն չունենալ.

աչքի լոյս թափել
չէզոք բայ աչքը յոգնեցնել.

աչքի հետ չփոխել
ներգործական բայ աչքի հաւասար սիրել.

աչքիդ վրայ յօնք կայ չըսել
չէզոք բայ ոչ մէկ դիտողութիւն չընել.

աչքի տակ առնել
ներգործական բայ նկատի ունենալ.

աչքի տակէն դիտել
չէզոք բայ դժգոհ դիտել.

աչքէն ըլլալ
չէզոք բայ աչքը կորսնցնել.

աչքէն փախչիլ, աչքէն փախցնել
չէզոք բայ վրիպիլ.

աչքին իյնալ, աչքին զարնել
չէզոք բայ երեւիլ, տեսնել.

բաց աչքով լուսցնել
չէզոք բայ մինչեւ լոյս չքնանալ.

մէկ աչքով նայիլ
չէզոք բայ ա) հաւասար աչքով դիտել, բ) արհամարհել.

պաղ աչքով նայիլ
չէզոք բայ համակրանք չունենալ.

տաք աչքով նայիլ
չէզոք բայ համակրիլ, գուրգուրալ։

Դարձուածքներ
մէկ աչքով
գոյական միականի.

մէկուն աչքին լոյսը
գոյական սիրականը.

աչքը գոց
ածական անմեղ, ոչ-ճարպիկ.

աչքը ծակ
ածական ագահ.

աչքէն արիւն կը կաթի
մարդ սպաննելու տրամադիր է.

առ աչօք է
ածական երեւակայական, անիրական.

կապոյտ աչք, անոյշ աչք
ածական սիրելի նայուածք.

աչքի փուշ
ածական ատելի.

աչքի վարագոյր, աչքի լոյսը խափանող
գոյական թաղանթ.

դուրս ինկած աչք
ածական խոշոր.

աչքը բաց
ածական արթնամիտ, ճարպիկ, աչալուրջ.

աչքը կուշտ
ածական անկարօտ, գոհ իր վիճակէն.

աչքը լոռ
ածական տռփոտ, ցանկասէր.

աչքը դուրս
ածական այն որ ամուսնական սրբութեան դէմ կը մեղանչէ.

աչք կտրիլ
չէզոք բայ շատ ուշադիր.

աչքի չերեւնալ
չէզոք բայ անարժէք, անկարեւոր.

աչք առածին չափ, աչք կտրածին չափ
մակբայ աչքի տեսութիւնը որքան որ կը կտրէ.

աչքի բաժին
գոյական ուտելիքի կտոր մը, զոր ուտողները կու տան անո՛ր, որ ախորժակով իրենց ուտելը կը դիտէ (Թրքերէն կէօզ քիրասը).

աչքի ուլնիկ, աչքի ուլունք
գոյական կապոյտ ապակի կամ քար, զոր կը կախեն երեխայի մը, կամ ձիու մը, կամ ինքնաշարժի վրայ, չար աչքը խափանելու, չար աչքէ պաշտպանելու համար.

աչքս բացի՝ քեզ տեսայ
գիտակցական տարիքիս՝ քեզ տեսայ առաջին անգամ.

աչքդ ելլէ
կուրանաս.

աչքդ լոյս, աչքերնիս լոյս
բարեմաղթութիւն.

աչքը ձեռքիս է միշտ
միշտ բան մը կ՚ակնկալէ ինծմէ.

աչքդ ոռիս
աչքի չգալու համար կ՚ըսուի, Անգլիացիները թչվուտ կ՚ըսեն, ձեռքը փայտին զարնելով.

աչք չունիմ
չեմ նախանձիր.

աչքի՛ս վրայ, երկու աչքերուս վրայ, աչքիս եւ գլուխիս վրայ
մակբայ ամենայն սիրով.

աչքի՛ս գլուխիս վրայ տեղ ունիս
շատ սիրելի ես.

աչքէն մազ հանող
ածական շատ ճարպիկ.

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 173
Новинка
(beta)
ՈՏՔ
գոյական
    1. մարդոց եւ թռչուններու ստորին երկու վերջաւորութիւնները (ազդրէն մինչեւ վար) եւ անասուններու չորս վերջաւորութիւնները, որոնց վրայ մարմինը կը յենու եւ անոնց միջոցաւ տեղէ տեղ կը շարժին.

    2. ոտքի ներքեւի մասը՝ ներբանէն մինչեւ կոճիկները. ոտքի թաթ.

    3. ծունկերէն մինչեւ թաթը.

    4. ձիու՝ իշու եւ այլն սմբակ.

    5. ոչխարի՝ կովու եւ այլն ոտքերը իբրեւ կերակուր. տոտիկ.

    6. (Կրօնական) բարձր դիրք ունեցող անձի՝ սուրբի ոտք, իբրեւ յարգանքի՝ երկրպագութեան առարկայ. օրինակ՝
‣ ո՛վ Սուրբ Կարապետ, ոտքիդ մատաղ բերեմ.

    7. քայլ, քայլափոխ.

    8. մէկ քայլի երկարութիւնը իբրեւ չափի միաւոր. ոտնաչափ.

    9. մէկ քայլաչափ տարածութիւն.

    10. քալուածքի արագութիւն.

    11. մէկ անգամ երթալ գալը. նուագ, անգամ.

    12. լերան ստորոտը.

    13. մահճակալին այն մասը, ուր պսակողին՝ քնացողին ոտքերը կ՚երկարին.

    14. մշտական նեցուկները, որոնց վրայ ամուր կեցած են մահճակալը՝ սեղանը՝ աթոռը եւ այլն.

    15. գութանի էշը առատամին միացնող փայտը, որուն վրայ կը հաստատուի ձեռմաճը.

    16. ջրաղացի փայտէ յարմարանք, որով կը ղեկավարեն ցորենին հոսքը դէպի քարին անցքը՝ բարակ կամ խոշոր ալիւր ստանալու համար.

    17. հրացանի՝ հրազէնի՝ ատրճանակի տակի օղակին մէջ եղած լեզուակը, զոր սեղմելով՝ քաշելով կրակ կը յառաջանայ. շնիկ, բլթակ, հրահան.

    18. սանդուխի աստիճան. սանդխամատ, մատ.

    19. կարի մեքենայի լեզուակ, զոր կ՚իջեցնեն կտորին վրայ (կարելու համար), ապա կը բարձրացնեն (կտորը տակէն հանելու համար).

    20. շարժելու՝ տեղէ տեղ երթալու կարողութիւն. օրինակ՝
‣ երեխան ոտքի ելած է.

    21. (Փոխաբերական իմաստ) դիրք, յենարան.

    22. երթեւեկ, երթալ-գալը, այցելութիւն.

    23. (Փոխաբերական իմաստ) այցելութիւն՝ իբրեւ գուշակութեան նշան. օրինակ՝
‣ ոտքդ բարի է.

    24. հետքեր, զորս ոտքը կը ձգէ ճամբու վրայ.

    25. նարտախաղի մէջ՝ ազատ անցք, որով՝ խաղացողը կրնայ իր քարը փոխադրել.

    26. չափական տաղաչափութեան մէջ՝ անդամ, երկու կամ երեք վանկէ բաղկացած.

    27. (Փոխաբերական իմաստ) վանկային տաղաչափութեան մէջ՝ ոտանաւորի վանկ.

    28. (Փոխաբերական իմաստ) տեղ, մաս. օրինակ՝
‣ հոն ոտք մը ունենանք, լաւ կ՚ըլլայ.

    29. (Փոխաբերական իմաստ) կօշիկ, ոտնաման։

Ոտքի մասեր.-

Տեսակներ
— Ոտքի առջեւի մասը (մատները եւ անոնց շարունակութիւնը կազմող բարձիկը)՝ թաթ։

— Ոտքի բթամատ՝ բուշ։

— Ոտքի ետեւի մասը՝ կրունկ:

— Ոտքի եւ կրունկի միջեւ եղած փոս տարածութիւնը՝ տապան։

— Ոտքի տակի մասը՝ ներբան։

Բաղադրեալ Բայեր
Երկու ոտքը մէկ կօշիկի մէջ դնել
ներգործական բայ
    1. ըսածին վրայ պնդել, յամառիլ.
    2. շատ նեղը ձգել։

Երկու ոտքը չորս ընել
ներգործական բայ ընթացքը՝ քալուածքը արագացնել։

Մէկ ոտքը գերեզմանը ըլլալ
չէզոք բայ մեռնելու մօտ ըլլալ. զառամեալ, ծերունի ըլլալ։

Ոտք բարձրացնել
ներգործական բայ իշխելու՝ նուաճելու ձգտիլ:

Ոտք-գլուխ ըլլալ
չէզոք բայ
    1. տէր կանգնիլ, պաշտպան ըլլալ.
    2. ապահովուիլ։

Ոտք-գլուխ ընել
ներգործական բայ ամբողջովին նոր հագուստ նուիրելով հագուեցնել:

Ոտք դնել
ներգործական բայ
    1. տեղ մը այցելել՝ յաճախել.
    2. հասնիլ, մտնել, մուտք գործել.
    3. արգելք ըլլալու համար մէկուն առջեւ ոտք դնել։

Ոտք դնելու տեղ չըլլալ
չէզոք բայ խուռն բազմութիւն կայ, ասեղ նետելիք տեղ չկայ:

Ոտք կոխել
ներգործական բայ
    1. ոտք դնել.
    2. թեւակոխել.
    3. պնդել, յամառիլ, ստիպել:

Ոտք-ձեռք իյնալ
չէզոք բայ աղաչել, պաղատիլ։

Ոտք մը առաջ երթալ, ոտք մը առաջ անցնիլ
չէզոք բայ ուղեկիցէ մը քիչ մը տեղ առաջ երթալ՝ անցնիլ։

Ոտք վերցնել
ներգործական բայ
    1. քալելու սկսիլ, ճամբայ իյնալ, քալել.
    2. քայլերը արագացնել.
    3. ըմբոստանալ, ընդվզիլ:

Ոտք (ոտքը) փոխել
ներգործական բայ
    1. քալել.
    2. քայլերը արագացնել.
    3. զինուորական՝ մարզական՝ սկաուտական քալուածքի՝ տողանցքի ատեն սխալ քայլը շտկել։

Ոտք քաշել
ներգործական բայ յաճախելէ՝ այցելելէ հրաժարիլ՝ դադրիլ:

Ոտքերը գետին զարնել
ներգործական բայ ապշիլ, զարմանալ:

Ոտքերը գետնէն կտրուիլ
ներգործական բայ
    1. չակնկալուած յաջողութեան շնորհիւ չափազանց ուրախանալ.
    2. կեանքի իրականութեան, շրջապատի իրադարձութեանց անտեղեակ ըլլալ.
    3. երազային աշխարհ փոխադրուիլ:

Ոտքերը դող իյնալ
չէզոք բայ սաստիկ վախէն դողալ:

Ոտքերը երկարել
ներգործական բայ
    1. հանգստանալու համար ոտքերը հորիզոնական ձեւով դնել.
    2. անպատշաճ նստիլ.
    3. մեռնիլ:

Ոտքերը լուալ (մէկուն)
ներգործական բայ
    1. շատ երախտապարտ զգալ ենթակային հանդէպ. օրինակ՝
‣ ոտքերդ կը լուամ եւ ջուրը կը խմեմ, եթէ յաջողցնես այս գործը.

    2. խոնարհութեան նշան ցոյց տալ։

Ոտքերը պաղ ջուրի մէջ մնալ
չէզոք բայ խաբուիլ։

Ոտքերը տնկել
ներգործական բայ
    1. անգործ նստիլ, գործը կիսատ ձգել եւ ծուլանալ.
    2. անկիրթ ձեւով նստիլ.
    3. մեռնիլ:

Ոտքերուն իյնալ
չէզոք բայ
    1. ոտքերուն փաթթուիլ, ոտքերուն առջեւ իյնալ՝ երկրպագելու համար.
    2. աղաչել, պաղատիլ։

Ոտքերուն տակ առնել
ներգործական բայ Տե՛ս Ոտքի տակ առնել:

Ոտքէն գլուխը չափել
ներգործական բայ վարէն վեր կամ վերէն վար արհամարհական՝ անարգական նայուածք նետել:

Ոտքէն փուշը հանել, ոտքէն փուշը ելլել
ներգործական բայ նեղութենէ կամ արգելքէ ազատիլ:

Ոտքը անկողինին չափով երկարել
ներգործական բայ իր չափը գիտնալ, ունեցած միջոցներուն համաձայն ապրիլ։

Ոտքը առաջ չերթալ
չէզոք բայ
    1. նախազգացում ունենալ, որ լաւագոյն է չերթալ.
    2. դժկամակիլ տեղ մը երթալու:

Ոտքը առնել
ներգործական բայ թակարդ լարել մէկուն դիրքը՝ պաշտօնը ձեռք ձգելու համար։

Ոտքը [ոտքին] բերել (բան մը՝ անձ մը մէկուն)՝
ներգործական բայ
    1. բան մը անձամբ բերել եւ յանձնել.
    2. մէկուն մօտ բերել՝ ներկայացնել.
    3. մէկուն մօտ երթալ խոնարհութեամբ եւ յանցանքը ընդունելով։

Ոտքը [ոտքին] գալ մէկուն
չէզոք բայ
    1. մէկուն մօտ գալ՝ ներկայանալ.
    2. այցելել.
    3. մէկուն ոտքերուն իյնալ, բան մը աղերսելով՝ հայցելով խեղճանալ:

Ոտքը գետնէն կտրել
ներգործական բայ չափազանց ուրախացած՝ ինքզինքէն ելլել:

Ոտքը գետնէն կտրիլ
չէզոք բայ Տե՛ս Ոտքերը գետնէն կտրել։

Ոտքը դուրս դնել տեղէ մը
ներգործական բայ
    1. տեղէ մը դուրս գալ. բացակայիլ.
    2. վտարել:

Ոտքը երթալ
չէզոք բայ
    1. տեղ մը այցելելու՝ պարելու եւ այլն բնական, մղում տրամադրութիւն ունենալ.
    2. խոնարհաբար մէկուն այցելել կամ դիմել:

Ոտքը իյնալ մէկուն
չէզոք բայ
    1. թախանձագին խնդրել՝ աղերսել.
    2. սողալ մէկուն առջեւ.
    3. մէկուն հովանաւորութեան՝ բարեացակամութեան դիմել։

Ոտքը լիզել
ներգործական բայ
    1. մէկուն աղաչել՝ պաղատիլ.
    2. սողալ։

Ոտքը ծանրացնել
ներգործական բայ դանդաղիլ, դանդաղեցնել:

Ոտքը կապել (մէկուն)
ներգործական բայ
    1. արգելք ըլլալ մէկուն՝ տեղ երթալու.
    2. որդին ամուսնացնել, որպէսզի տունը մնայ, կամ պանդխտութեան երթալու ատեն՝ տան հետ կապ պահէ։

Ոտքը կեանքէն այն կողմը դնել
ներգործական բայ
    1. շունչը փչել, մեռնիլ.
    2. ուշքը կորսնցնել, ուշակարոյս ըլլալ։

Ոտքը կտրել
ներգործական բայ
    1. մէկուն տեղ մը երթալ գալը՝ այցելելը թոյլ չտալ, գալը՝ այցելելը դադրեցնել.
    2. երթալ-գալը դադրեցնել, այլեւս չյաճախել՝ չայցելել.
    3. սպառնական ձեւ մը.
    4. ոտքը անջատել.
    5. կացութեան մը՝ անձի մը վրայ անվստահութեան արտայայտութիւն:

Ոտքը համբուրել
ներգործական բայ
    1. աղաչել, պաղատիլ.
    2. խոնարհութեան, խորին յարգանքի նշան։

Ոտքը ձեռքը բռնուիլ
չէզոք բայ
    1. անկարող դառնալ.
    2. շշմիլ, անճրկիլ, շուարիլ:

Ոտքը շատ բարձր դնել
ներգործական բայ ինքզինք ծանր ծախել, հպարտանալ, գոռոզանալ:

Ոտքը ոտքի վրայ դնել, ոտքը ոտքի վրայ նետել
ներգործական բայ
    1. նստած ժամանակ՝ մէկ ոտքը միւսին վրայ դնել՝ նետել.
    2. տարեցներու՝ մեծերու ներկայութեան՝ անարգական ձեւ։

Ոտքը չբռնել
ներգործական բայ քալելու անկարող ըլլալ։

Ոտքը պագնել
ներգործական բայ Տե՛ս Ոտքը համբուրել:

Ոտքը պինդ դէմ դնել, ոտքը պնդել
ներգործական բայ ըսած խօսքին վրայ մնալ. յամառիլ, չզիջիլ։

Ոտքը պնդացնել
ներգործական բայ ամրանալ, հաստատուիլ:

Ոտքը սեմէն դուրս դնել
ներգործական բայ տունէն դուրս գալ, ոտքը դուրս դնել։

Ոտքը (մէկուն) սեմէն դուրս դնել
ներգործական բայ վտարել, վռնտել։

Ոտքը տեղ բռնել, ոտքը տեգ ընել
ներգործական բայ Տե՛ս Ոտքին տեղ ընել։

Ոտքը (մէկուն) տունէն կտրել
ներգործական բայ տուեալ անձ մը իր տունը չընդունիլ:

Ոտքը տրորել
ներգործական բայ
    1. մէկուն շահերուն՝ ինքնասիրութեան դպչիլ.
    2. մէկուն ուրախութիւնը խանգարել։

Ոտքը փուշ մտնել
չէզոք բայ փորձանքի հանդիպիլ, ձախորդութեան հանդիպիլ:

Ոտքը քաշել
ներգործական բայ
    1. գուլպայ ՝ կօշիկ հագուիլ.
    2. մէկուն կօշիկները ոտքէն քաշել՝ հանել.
    3. ետեւ տանիլ:

Ոտքը քարին դպչիլ, ոտքը քարին գալ, ոտքը քարին հանդիպիլ
չէզոք բայ արգելքի հանդիպիլ, անյաջողութեան հանդիպիլ:

Ոտքի ելլել
չէզոք բայ
    1. նստած՝ ընկողմանած՝ պառկած տեղէն՝ վիճակէն բարձրանալ՝ կանգնիլ.
    2. ինկած տեղէն՝ վիճակէն բարձրանալ՝ կանգնիլ.
    3. մեկնիլ ուզել, մեկնելու պատրաստուիլ.
    4. յոտնկայս յարգել.
    5. շրջագայելու կարող ըլլալու չափ առողջանալ, քալելու սկսիլ.
    6. նեղ վիճակէ դուրս գալ, գրութիւնը բարելաւուիլ.
    7. պահանջներ դնել՝ ներկայացնել.
    8. ընդվզիլ, ըմբոստանալ.
    9. պաշտպանուելու՝ դիմադրելու համար պատրաստ ըլլալ.
    10. պայքարի ելլել, կռիւի ելլել, պատերազմի համար մէկտեղուիլ:

Ոտքի կանգնեցնել
ներգործական բայ
    1. նեղ տեղէ՝ վիճակէ դուրս բերել, դրութիւնը՝ վիճակը բարւոքել.
    2. աշակերտին պատիժ տալ՝ դասարանին՝ սրահին եւ այլն մէջ նստելու փոխարէն կանգնած կենալու.
    3. առողջացնել, ապաքինութիւն տալ.
    4. ըմբոստացնել, ապստամբեցնել.
    5. որոշ նպատակի մը համար համախմբել.
    6. յոտնկայս յարգանքի առաջարկ ներկայացնել։

Ոտքի կանգնիլ, ոտքի կենալ
չէզոք բայ Տե՛ս Ոտքի ելլել։

Ոտքի կոխան ըլլալ
չէզոք բայ
    1. ոտնակոխ ըլլալ, ոտնատակ ըլլալ.
    2. տիրապետուիլ, ենթարկուիլ։

Ոտքի կոխան ընել
ներգործական բայ ներգործական ձեւ Ոտքի կոխան ըլլալու։

Ոտքի հանել
ներգործական բայ Տե՛ս Ոտքի կանգնեցնել։

Ոտքի վրայ ըլլալ
չէզոք բայ
    1. կանգնած՝ շարժման մէջ ըլլալ.
    2. իրարանցումի՝ խուճապի մէջ ըլլալ:

Ոտքի վրայ հալիլ, ոտքի վրայ չորնալ, ոտքի վրայ մեռնիլ
չէզոք բայ առանց նկատելի հիւանդութեան եւ առանց անկողին իյնալու հիւծիլ՝ սմքիլ՝ մեռնիլ։

Ոտքի վրայ հիւանդ ըլլալ
չէզոք բայ թեթեւ հիւանդ ըլլալ, անկողին պսակելու չափ հիւանդ չըլլալ:

Ոտքի տակ առնել
ներգործական բայ
    1. ոտքին տակ ձգել ծեծելու համար.
    2. ընկճել, ճզմել.
    3. ասպատակել.
    4. փճացնել.
    5. յաղթել։

Ոտքի տակ երթալ մնալ
չէզոք բայ
    1. ոտնակոխ ըլլալ, կոխկռտուիլ.
    2. փճանալ.
    3. կորսուիլ, մահանալ։

Ոտքի տակ կրակ վառիլ
չէզոք բայ շտապումի մէջ ըլլալ։

Ոտքի տակ հող ունենալ
ներգործական բայ
    1. հաստատուն կռուան՝ հիմ ունենալ.
    2. (Փոխաբերական իմաստ) հայրենիքի մէջ ապրիլ։

Ոտքի տակ տալ
ներգործական բայ
    1. ոտքերուն տակ ձգել ծեծելու համար.
    2. կոխկռտել, տրորել.
    3. ոտնահարել.
    4. շրջիլ, պտըտիլ։

Ոտքի տակը փորել
ներգործական բայ դաւ նիւթել, չարիք նիւթել:

Ոտքի տակի հողը խախուտ ըլլալ
չէզոք բայ դրութիւնը խախուտ՝ անյուսալի ըլլալ։

Ոտքի տակի հողին ալ արժանի չըլլալ
չէզոք բայ անհամեմատ ցած ըլլալ՝ չափազանց անարժան ըլլալ:

Ոտքի տեղ ընել
չէզոք բայ տեղ մը ամրանալ՝ հաստատուիլ:

Ոտքին երթալ
չէզոք բայ Տե՛ս Ոտքը երթալ (թիւ 2):

Ոտքին կոխել
ներգործական բայ
    1. անուշադրութեամբ՝ ուրիշի մը ոտքին կոխել.
    2. չարամտութեամբ կոխել՝ ցաւ տալու համար.
    3. թեթեւօրէն կոխել՝ զգուշացման հրաւիրելու համար:

Ոտքին մատը շարժել
չէզոք բայ բաղդատմամբ մէկուն՝ անոր արժանիքներէն մաս մը անգամ չունենալ, ոչինչ ըլլալ։

Ոտքին տակը օճառ դնել
ներգործական բայ որոգայթ լարելով՝ մէկը պաշտօնանկ ընել։

Ոտքով ձեռքով բանի մը մէջ իյնալ
չէզոք բայ բանի մը ամբողջապէս միջամուխ ըլլալով ջանք թափել։

Ոտքովը (իր) գալ
չէզոք բայ
    1. ինքն իրեն՝ առանց միջնորդի՝ ստիպումի գալ.
    2. ենթարկուիլ.
    3. ինքնամատոյց ըլլալ։

Ոտքս առաջ չ՚երթար
չեմ համարձակիր երթալ կամ դիմել. կը վարանիմ։

Ոտքս առաւ
    1. եղանակը լսելով՝ պարելու մղուեցայ.
    2. տեղս՝ պաշտօնս առաւ։

Դարձուածքներ
Ոտաց ճամբայ՝
    1. հեռաւորութեան չափ. օրինակ՝. Մուշէն Հալէպ ութ օրուան ոտաց ճամբայ է.
    2. արտաքնոց, պէտքարան.
    3. մարդոց ոտքերու հետքերով յառաջացած ճամբայ։

Ոտք-ոտք
    1. քայլ առ քայլ, դանդաղօրէն.
    2. աստիճանի ձեւով, մէկ առ մէկ:

Ոտքե՛րդ բաց
քալուածքդ արագացուր։

Ոտքե՜րս (ճիւե՜րս)
անարգական մերժում մէկուն բան մը տալու։

Ոտքէն գլուխ
    1. ամբողջ մարմնին վրայ, ամբողջապէս.
    2. շատ եւ շատ, ամբողջ սրտով։

Ոտքը բարի է
գալուստը՝ այցելութիւնը բարեգուշակ է։

Ոտքը դուրս
անառակ, անբարոյական (կին):

Ոտքը թեթեւ
    1. արագաշարժ, ճարպիկ.
    2. ոտքը բարի։

Ոտքը ծանր
    1. դանդաղաշարժ.
    2. գալուստը չարագուշակ՝ ոչ-բախտաբեր (անձ).
    3. յղի, ծոցուոր, ծանր ոտք:

Ոտքի
    1. ոտքի ելլելու՝ կանգնելու հրահանգ.

մակբայ
    2. ոտքի վրայ, կանգուն՝ կանգնած վիճակով.
    3. առանց պառկելու կամ նկատելի հիւանդութիւն ունենալու.
    4. անմիջապէս, իսկոյն.
    5. հապճեպ.
    6. շրջելով։

Ոտքի վրայ
    1. կանգնած վիճակով, առանց նստելու կամ պառկելու.
    2. իսկոյն, անմիջապէս.
    3. առանց անհրաժեշտ ուշադրութեան. հապշտապ, հապճեպ.
    4. անպաշտօն։

Ոտքիդ հողը դառնամ
ինքնանուաստացման՝ աղաչանքի խօսք:

Ոտքիդ տակը հաւկի՞թ կայ
ինչո՞ւ դանդաղ կը քալես։

Ոտքն ալ կտրէին, չէր իմանար
ուշքը վրան չէր, անզգայ դարձած էր։

Ոտքով գլխով
ամբողջովին, սրտանց, ուզելով։

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 1874
Новинка
(beta)

Похожие слова
դատ
տատ
 Usage beta 63 citations 

Usage of matching Word Forms

Usage of matching Lexemes

Найти слово "Թաթ" также в следующих словарях

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Наири. Армянский cловарь содержит 17 718 главных слов
The site has 144 dictionaries and 3 books.
Русский
Նայիրի / Nayiri.com