Армянская проверка орфографии
загрузить HySpell сейчас
 Morphology

Western Armenian

ԹԱԳԱՒՈՐ → թագաւոր (noun)
Singular • Nominative case
Singular • Accusative case
 Словарь
թագաւոր գոյական Արքայ, գահակալ * նոր փեսայ:
թագ գոյական Պսակ, արքայական խոյր * թագաւորութիւն:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 134։


ԹԱԳԱՒՈՐ
գոյական
    1. վեհապետ, ինքնակալ, արքայ։
    2. նոր փեսայ։

Источник: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): стр. 142
Новинка
ԹԱԳԱՒՈՐ թագաւորի (թագաւորաց)
(թագ + աւոր, հին պարսկերէն takabara)

գոյական
     Թագ ունեցող, թագ կրող։

    1. Մի երկրի պետը և տնօրինողը բարձրագոյն իշխանութեամբ. միապետ, արքայ։
‣ Քանի հին ժամանակներից դէպի մօտ ժամանակներն ենք գալիս՝ այնքան թագաւորների թիւը պակասում է և նրանց իշխանութիւնը նուազում։
‣ Եգիպտոսի թագաւորները կոչվում էին փարաւոն. արաբների թագաւորները՝ խալիֆ կամ ամիրապետ. Բիւզանդիայի թագաւորները՝ կայսր. Պարսկաստանի թագաւորները հին ժամանակ արքայից արքայ, այժմ պարսկերէն շահ կամ շահինշահ։
‣ Թագաւորի տիտղոսն է նորին մեծութիւն։
‣ Կիլիկիայի հայոց թագաւորները յարաբերութեան մէջ մտան Արեւմտեան Եւրոպայի հետ։

Տեսակներ
Միահեծան թագաւոր
գոյական Անսահմանափակ իշխանութեամբ։

Ինքնակալ թագաւոր
գոյական Որ ինքն է տալիս օրէնքներ։

Սահմանադրական թագաւոր
գոյական Որ երկիրը կառավարում է պարլամենտի և մինիստրութեան միջոցով։

    2. Նմանութեամբ Նորափեսան՝ պսակի և հարսանիքի ժամանակ (թագուոր)։
‣ Թագաւորի թագը բռնեց նրա մտերիմ ընկերը։
‣ «Թագաւորի (Թագւորի) մայր, դուրս արի, Տե՛ս քեզ ինչ հարս եմ բերել»։

    3. Ամենամեծը, ամենաուժեղը ցեղի կամ տեսակի մէջ։
‣ Առիւծը գազանների թագաւորն է, իսկ արծիւը՝ թռչունների։
‣ Օձերի թագաւորի լեզուի տակ մի անգին քար կայ ըստ հեքիաթների։
‣ Նրա որդին գողերի թագաւոր է։

    4. Բացարձակ իրաւունքի տէր, ինքնիշխան, անկախ։
‣ Ամեն մարդ իւր գլխի թագաւորն է։
‣ Ես եմ իմ տան տէրն ու թագաւորը։
‣ Ամեն մի գաւառապետ մի թագաւոր էր իւր գաւառում։

    5. Առեւտրի և արդիւնաբերութեան մէջ՝ ղեկավարող, առաջնակարգ դեր խաղացող։
‣ Բորսայի՝ նաւթային՝ պողպատի՝ շաքարագործութեան ևն թագաւորներ։

＋գաւառական նշանակութիւն 6. Ուժեղ, յաղթանդամ։
‣ Թագաւորի նման որդի ունիս։
‣ Եօթը եղբայր էին, ամեն մինը մի թագաւոր։

    7. Թղթախաղի մէջ՝ աւագ թղթերից մէկը, որի վրայ նկարված է թագաւորի պատկեր (թագուոր)։
‣ Ինձ չորս թագաւոր էր եկել, նրան չորս աս։
‣ Թագաւորով նրա աղջիկը կտրեցի։

    8. Շախմատի մէջ՝ գլխաւոր քարը, որի յաղթութեան կամ պարտութեան շուրջն է կենտրոնանում խաղը։
‣ Սպիտակ (5) թագաւորը, սեւ (կամ սեւի) թագաւորը։
‣ Թագաւորի վրայ յարձակվելիս պարտադիր է ասել շա՛խ։

    9. (Եկեղեցական) Ժամերգութեան մէջ՝ ժամագրքի երգեր, որոնք սկսվում են «Թագաւոր յաւիտեան» բառերով։

✽հազուադէպ նշանակութիւն 10. Վերջ ձայնին (ԴԿ) պատկանող մի եղանակի անուն։

＋գաւառական նշանակութիւն 11. Խաղողի մի տեսակ։

Դարձուածքներ
Երկնային թագաւոր (Կրօնական), Տիեզերքի թագաւոր, Թագաւոր թագաւորաց ևն
գոյական աստուած։

＋գաւառական բառ Թագաւոր Աւետարան
գոյական (Կրօնական) Զօրաւոր, հրաշագործ, իբրեւ մակդիր որոշ աւետարանի։

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 706
Новинка
(beta)
ԹԱԳԱՒՈՐ
(Պարսկերէն takabara, Ասորերէն takavor)

ածական
    1. թագ ունեցող՝ կրող, թագակիր.

գոյական
    2. երկրի մը բացարձակ՝ միահեծան տէրը՝ պետը՝ իշխանաւորը, վեհապետ, ինքնակալ, արքայ, գահակալ, տիրակալ, միապետ.

(Օտար թագաւորներու կոչումին համար տեսնել ԱՐՔԱՅ բառը).

    3. նոր փեսայ.

    4. թղթախաղի ա՛յն թուղթը, որուն վրայ թագաւորի պատկեր կայ.

(Թրքերէն փափազ).

    5. շախմատի՝ ճատրակի գլխաւոր քարը, որուն շուրջ կեդրոնացած է խաղը.

    6. ժամագիրքի երգեր, որոնք կը սկսին «թագաւոր յաւիտեան» բառերով.

    7. վերջ ձայնին (ԴԿ.) պատկանող եղանակի մը անուն.

    8. խաղողի տեսակ մը։

Հակառակը՝ թագուհի։

Տեսակներ
Գողերու թագաւոր
գոյական պետ։

Դարձուածքներ
Գազաններու թագաւոր
գոյական առիւծ։

Թռչուններու թագաւոր
գոյական արծիւ։

Ծառերու թագաւոր
գոյական կաղնի։

Երկնաւոր թագաւոր
գոյական Յիսուս։

Բանաստեղծութեան թագաւոր
գոյական Վահան Թէքէեան կամ Յովհաննէս Շիրազ, եւ այլն, եւ այլն։

ըստ հեքիաթներու՝ օձերու թագաւորի լեզուին տակ անգին քար մը կայ:

Զանազան արդիւնաբերութիւններու տէրերուն համար ալ կը գործածուի «թագաւոր» բառը. օրինակ՝ քարիւղի թագաւոր, խաղողի՝ արմաւի՝ եւ այլնի թագաւոր։

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 670
Новинка
(beta)
ՊԵՏ
գոյական
    1. որեւէ տեղ կամ ոեւէ խումբի առաջին անձը, որ ղեկավարութեան՝ առաջնորդութեան եւ այլն գործը ստանձնած է. գլուխ, գլխաւոր, ղեկավար, պարագլուխ, տէր.
    2. հիմնարկի մը գլուխը, որ հիմնարկին գործերը կը տնօրինէ. տնօրէն, վարիչ, կառավարիչ։

Տեսակներ
— Ազգի՝ ազգապետ։

— Ամիրաներու՝ ամիրապետ:

— Առանձին իշխող՝ միապետ, թագաւոր, արքայ:

— Առանց սահմանադրութեան կամ զայն անտեսող՝ բռնապետ, բռնատէր, ինքնակալ։

— Արհեստներու, արհեստաւորներու՝ արհեստապետ։

— Աւազակներու՝ աւազակապետ:

— Աւատական դրութեան՝ աւատապետ:

— Բազմանդամ ընտանիքի՝ նահապետ։

— Բանակի՝ վաշտապետ, տասնապետ, յիսնապետ, հարիւրապետ, հազարապետ, հրամանատար, զօրապետ, սպարապետ:

— Բանտերու՝ բանտապետ:

— Բարձրաստիճան զինուորականներու՝ սպարապետ։

— Բժիշկներու՝ բժշկապետ:

— Գանձի՝ գանձապետ։

— Գաւառի՝ գաւառապետ։

— Գիւղի՝ գիւղապետ:

— Գրադարանի՝ գրադարանապետ:

— Գրաշարներու՝ գրաշարապետ:

— Դերասաններու՝ դերասանապետ:

— Դիւանի՝ դիւանապետ։

— Դպիրներու՝ դպրապետ։

— Եկեղեցականներու՝ հոգեւոր հայրերու՝ հայրապետ։

— Եկեղեցւոյ դասի՝ դասապետ։

— Եպիսկոպոսներու՝ եպիսկոպոսապետ:

— Երաժիշտներու՝ երաժշտապետ:

— Երգչախումբի՝ նուագախումբի՝ ղեկավար, խմբավար։

— Երէցներու՝ երիցապետ:

— Թաղի՝ թաղապետ (Թրքերէն Արաբերէն մուխթար):

— Ժողովի՝ ատենապետ:

— Ժողովուրդի՝ նահապետ, նախահայր:

— Իշխաններու՝ իշխանապետ:

— Լուսարարներու՝ լուսարարապետ։

— Խոհարարներու՝ խոհարարապետ։

— Խուժանի՝ խուժանավար:

— Խումբի՝ խմբապետ։

— Խռովարարներու՝ պարագլուխ։

— Ծխական ժողովուրդի՝ ժողովրդապետ։

— Կայարանի՝ կայարանապետ։

— Կարաւանի՝ կարաւանապետ:

— Կոյսերու՝ կաթողիկէ քոյրերու՝ մայրապետ։

— Կուսակցութեան՝ կուսակցապետ:

— Հագուստներու՝ տարազներու (պալատի՝ վանքի մէջ)՝ հանդերձապետ, պատմուճակ։

— Համայնքի՝ համայնքապետ, ժողովրդապետ:

— Համբարի՝ համբարապետ:

— Հոգեւոր հովիւներու՝ հովուապետ։

— Հրեշտակներու՝ հրեշտակապետ:

— Հրոսակներու՝ հրոսակապետ:

— Ճաշարանի՝ ճաշարանապետ:

— Ճաշարանի սպասաւորներուն՝ սեղանապետ:

— Ճարտար վարպետներու՝ ճարտարապետ։

— Մառանի՝ մառանապետ:

— Մատակարարներու՝ մատակարարապետ։

— Մարզերու՝ մարզպաններու՝ մարզպետ:

— Մաքսի՝ մաքսապետ։

— Միլիսներու՝ միլիցապետ (արեւելահայերէնը ոստիկանապետի):

— Նախարարներու՝ նախարարապետ, վարչապետ:

— Նահանգի՝ նահանգապետ:

— Նաւու՝ նաւաստիներու՝ նաւապետ:

— Ոստիկաններու՝ ոստիկանապետ:

— Ուսման՝ ուսումնականներու՝ ուսումնապետ:

— Ուսուցիչներու՝ ուսուցչապետ:

— Պալատի եւ անոր բարձր պաշտօնատարներու՝ սենեկապետ։

— Պահեստի ապրանքներու՝ պահեստապետ:

— Պանդոկի եւ անոր պաշտօնեաներուն՝ պանդոկապետ:

— Պարողներու՝ պարագլուխ:

— Սկաուտներու՝ սկաուտապետ:

— Վարժուողներու՝ աշակերտներու՝ վարժապետ, ուսուցիչ։

— Վարչութեան՝ վարչապետ:

— Տոհմի՝ տոհմապետ։

— Տպարանի՝ տպարանապետ։

— Ցեղերու՝ ցեղապետ։

— Քահանաներու՝ քահանայապետ։

— Քաղաքի՝ քաղաքապետ, քաղաքագլուխ:

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 2030
Новинка
(beta)
ՓԵՍԱՅ
գոյական
    1. հարսին ամուսինը՝ իր բոլոր ազգականներուն կողմէ կոչուած՝ դիտուած.
    2. նորապսակ այր.
    3. աղջկայ կամ քրոջ ամուսին.
    4. ընդհանրապէս՝ մօտիկ ազգականուհիի ամուսին։

Տեսակներ
— Հարսանիքի օրը՝ թագաւոր.

— հարսին համար՝ ամուսին.

— աներոջ՝ հոր.

— հարսին եղբայրներուն եւ քոյրերուն կողմէ կոչուած՝ դիտուած՝ քեռայր.

— փեսայի ծառ՝ նուռ, նուռք։

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 2361
Новинка
(beta)

Похожие слова
թակաւոր
տակաւոր
տաքաւոր
 Usage beta 393 citations 

Usage of matching Word Forms

Usage of matching Lexemes

Новинка Explore the usage of the lemma ԹԱԳԱՒՈՐ or the word form ԹԱԳԱՒՈՐ in the Corpus of Western Armenian.
Найти слово "ԹԱԳԱՒՈՐ" также в следующих словарях

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Наири. Армянский cловарь содержит 17 718 главных слов
The site has 144 dictionaries and 3 books.
Русский
Նայիրի / Nayiri.com