Армянский словарь - ԳԱՅԼ

Армянская проверка орфографии

загрузить HySpell сейчас

Nayiri

Армянский Arm | Армянско-Английский Arm-Eng | Англо - Армянский Eng-Arm | Армяно-французский Arm-Fre | Французско-Армянский Fre-Arm

Morphology

Western Armenian

ԳԱՅԼ → գայլ (noun)

View Morphological Analysis

Singular • Nominative case

Singular • Accusative case

Matching Lexemes

գայլեր, գայլերէ, գայլերը, գայլերի, գայլերին, գայլերից, գայլերն, գայլը, գայլի, գայլին, գայլն, գայլոյ, գայլու

Словарь

գայլ գոյական Շանազգի գազան * բերանակապ, գելարան:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 74։

ԳԱՅԼ

գոյական շանազգի գիշատիչ կենդանի։

Դարձուածքներ

ծեր՝ արնտէր գայլ

քանասար։

ԳԱՅԼ

գոյական (բերնի՝) գելոց, գելարան, բագ, բերնի կապ։

Источник: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): стр. 78

Новинка

1. ԳԱՅԼ (գայլոյ կմ գայլու), գայլի

գոյական
1. (Կենդանաբանական) Գիշատիչ գազան շների ընտանիքից, խոշոր շան մեծութեամբ, որ ապրում է Եւրոպայում, Հիւսիսային Ամերիկայում և Հիւսիսային Ասիայում և շատ վնասակար է անասնապահութեան համար (Canis lupus)։

2. Փոխաբերաբար Գազանաբարոյ, անկուշտ, յափշտակող մարդ։

‣ Նրանք հովիւներ չեն, այլ գայլեր են, որ գիշատում են իրանց հօտը։
‣ Գայլի պէս վրայ թափվեցին ու խժռեցին։

3. Տե՛ս Գայլխոտ։

Բաղադրեալ Բայեր

Գայլի գլխին աւետարան կարդալ կամ, Գայլի գլխին շարական կարդալ

չէզոք բայ (ասացուած), Զուր տեղը ջանալ անուղղային խրատել։

Դարձուածքներ

Գայլի ախորժակ

գոյական Մեծ ախորժակ, չափազանց շատ ուտելու փափագ։

⨀հին բառ 2. ԳԱՅԼ (ի, ից)

գոյական Բերանի կապ երկաթից՝ փայտից՝ չուանից ևն, որ արգելում է բերանը բանալ կամ փակել։

✽հազուադէպ բառ 3. ԳԱՅԼ

գոյական Երրորդ ձայնին (ԳՁ) պատկանող մի եղանակի անուն։

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 433

Новинка

(beta)

ԳԱՅԼ

գոյական
1. գիշատիչ գազան, շունի նման.

(Լատիներէն canis lupus, Ֆրանսերէն loup).

Տեսակներ

— ձագը՝ գայլակորիւն (Ֆրանսերէն louveteau).

2. կենդանիներու բերանը կապելու կապ՝ գելոց՝ գելարան՝ բագ.

(Ֆրանսերէն baillon).

    3. յատուկ անուն գետի՝ Հայաստանի մէջ.

ածական
    4. (Փոխաբերական իմաստ) գազանաբարոյ, անկուշտ, յափշտակող (մարդ).

գոյական
    5. գայլխոտ, գայլախոտ (թունաւոր թուփ, կէս մեթր բարձր, խիտ ճիւղերով, ասեղի նման տերեւներով, որ կու տայ ընկոյզի մեծութեամբ՝ կանանչ գոյնով պտուղներ, որոնք կը կոչուին գայլախնձոր).

    6. երրորդ ձայնին (ԳՁ.) պատկանող եղանակի անուն։

Բաղադրեալ Բայեր

գայլի գլխուն աւետարան կարդալ

չէզոք բայ իզուր աշխատիլ անուղղային խօսք հասկցնել.

գայլ դառնալ

չէզոք բայ կատղիլ:

Դարձուածքներ

Գայլի ախորժակ

մեծ ախորժակ.

ոչխարի մորթով գայլ

ածական չարամիտ, խարդախ.

գայլի սիրտ կերած մարդ

ածական անվախ, սրտոտ.

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 372

Новинка

(beta)

ՇՈՒՆ

գոյական
    1. շնազգիներու ընտանիքին պատկանող՝ հաջող, մսակեր, սուր հոտառու, մատնագնաց, սրատես եւ շատ հաւատարիմ ընտանի կենդանի մը.
    2. (Աստղգ.) երեք համաստեղութեան անուն, որոնցմէ առաջինը կը կոչուի Մեծ Շուն, հարաւային կիսագունդին մէջ, որուն մէջ կը գտնուի Շնիկ աստղը, իսկ երկուքը, Փոքր Շունը եւ Որսկան Շունը՝ հիւսիսային կէսագունդին մէջ.
    3. (Փոխաբերական իմաստ) յարգանք եւ վստահութիւն չյառաջացնող՝ չտուող անհամակրելի մարդ.
    4. (Փոխաբերական իմաստ) խորամանկ՝ հնարամիտ՝ վարպետ՝ շատ ճարպիկ մարդ.
    5. (Փոխաբերական իմաստ) անբարոյական՝ շնացող կին կամ այր մարդ.
    6. (Փոխաբերական իմաստ) անարգ՝ չարագործ մարդ.
    7. մանկական խաղ. խաղցողը ձախ ձեռքի բթամատն ու ցուցամատը գետնին վրայ կամարաձեւ դնելով, հինգ խաղաքարերէն մէկը շուն կը յայտարարէ, ապա ձեռքի քարը օդը նետելով՝ մնացեալ չորս քարերէն մէկը կը հրէ կամարէն ներս եւ օդը նետած քարը կը բռնէ. եւ այսպէս շարունակաբար։

Տեսակներ

— Գայլ խեղդող՝ գէլխեղդ։

— Դժոխքի՝ Կերբերոս։

— էգը՝ քած։

— Խածնող՝ խածան շուն, կծան շուն։

— Խոշոր՝ գամբռ, գամփռ։

— Ծովու՝ սիգղ։

— Հաջող՝ հաջան։

— Ձագը՝ լակոտ, քոթոթ, շան ձագ, շնիկ, սկունդ։

— Որսի՝ բարակ, քերծէ, որսկան։

— Որսի շուներ՝ պառական, ասպականի:

Բաղադրեալ Բայեր

Շան բախտ ունենալ

ներգործական բայ բախտաւոր ըլլալ, յաջող ըլլալ, յաջողութիւն գտնել:

Շան բերանը շաքար իյնալ

չէզոք բայ շատ լաւ բան գտնել, սակայն յարգը չգիտնալ։

Շան բերանը ոսկոր նետել

ներգործական բայ կաշառք տալ՝ լռեցնելու համար:

Շան գլուխը թաղուած ըլլալ (առաւելաբար՝ ահա՛ թէ շան գլուխը ո՛ւր թաղուած է)

չէզոք բայ ահա՜ թէ ուր է գաղտնիքը, գաղտնիքը հիմա հասկցուեցաւ:

Շան երես ունենալ

ներգործական բայ ամօթի զգացում չունենալ, պատկառանքի զգացում չունենալ։

Շան լափ թափել մէկուն գլխուն, լակ թափել մէկուն գլխուն

ներգործական բայ սաստիկ նախատել, խայտառակ ընել։

Շան ծեծ տալ

ներգործական բայ սաստիկ ծեծել:

Շան հաջոցին մտիկ չընել

ներգործական բայ Տե՛ս շան տեղ դնել։

Շան մահով մեռնիլ

չէզոք բայ շանսատակ ըլլալ։

Շան միս կերցնել

ներգործական բայ նեղել:

Շան պէս պոչ պտըտցնել

ներգործական բայ պոչը շարժել բանի մը ակնկալութեամբ. քծնիլ:

Շան սատակ ընել, շան սատակ ըլլալ

չէզոք բայ սաստիկ չարչարելով սպաննել՝ չարչարուելով սատկիլ:

Շան տեղ դնել

ներգործական բայ հաշուի չառնել, ուշադրութիւն չդարձնել:

Շան քիթէն ջուր խմցնել

ներգործական բայ սաստիկ չարչարել, շատ աշխատցնել:

Շան օրուան հասնիլ՝ շան օրը ձգել՝

չէզոք բայ
1. շատ գէշ վիճակի մէջ ըլլալ.
2. խայտառակուիլ:

Շուն դառնալ

չէզոք բայ
1. սաստիկ զայրանալ, կատղիլ.
2. ստրկաբար հնազանդիլ, ձայն չհանել։

Շուն դարձնել

ներգործական բայ
    1. կատղեցնել.
    2. խայտառակ ընել.
    3. ստրկացնել, հնազանդեցնել:

Շուն ծեծելով ապրիլ

չէզոք բայ դժուարութեամբ՝ չարչարուելով հազիւ հազ կարենալ ապրուստ ճարել։

Շուն կտրիլ

չէզոք բայ Տե՛ս Շուն դառնալ:

Շուն մարդ ըլլալ

չէզոք բայ
    1. հնարամիտ մէկը ըլլալ.
    2. նպատակին հասնիլ գիտնալ.
    3. վարնոց մէկը ըլլալ.
    4. ստորին բնաւորութեան տէր մէկը ըլլալ։

Շուն ու կատու ըլլալ, շուն ու գայլ ըլլալ

չէզոք բայ անհաշտելի հակառակորդներ ըլլալ, միշտ իրարու հետ կռուիլ։

Շուն քերթել

չէզոք բայ մեծ կարիքը զգալ բանի մը։

Շունէ մազ քաշել, շունէ մազ պոկել

չէզոք բայ կ՚արժէ ժլատէն որեւէ բան պոկել՝ ստանալ։

Շունէ շատ ըլլալ

չէզոք բայ չափազանց շատ՝ բազմաթիւ են (անարգական)։

Շունը հաջեցնել

ներգործական բայ չարախօսելու առիթ տալ:

Շունը տէրը չճանչնալ

ներգործական բայ մեծ խառնակութիւն ըլլալ, իրարանցում ըլլալ:

Շունի եւ գայլի բաժին ընել

ներգործական բայ ի զուր վատնել։

Շունի տեղ չդնել

ներգործական բայ սաստիկ արհամարհել:

Դարձուածքներ

Ասեղ կերած, շուն տրուած

շատ նիհար։

Դեռ սեւ շունի չէ հանդիպած

դեռ անփորձ է:

Դուն որո՞ւն շունն ես

դուն ո՞վ ես, որ կը համարձակիս (արհամարհական՝ անարգական խօսք):

Ինչպէս մէկ դուռի երկու շուն

իրարու հետ շատ սիրով ապրող մտերիմ բարեկամներ։

Իրարու հետ շուն ու գայլ են

անհաշտելի հակառակորդներ են:

Շան բերանէն ինկած, շան բերանէն քաշուած

ճղճղուած, պատռտուած:

Շան ծիծ ծծած, շան ծիծ կերած, շան ծնունդ ծծած, շան կաթ ծծած, շան կաթ կերած

    1. շան ծնունդ.
    2. անդաստիարակ.
    3. պոռնկորդի:

շնացող մարդու զաւակ՝ ապօրինածին, շան վաստակ։

Շան հաջոց

1. չարախօսութիւն.
2. գլխացաւ յառաջացնող խոսակցութիւն:

Շան հաւատարմութիւն

կոյր հաւատարմութիւն, ստրկամիտ հաւատարմութիւն:

զզուելի հոտ, գարշելի հոտ։

Շան հոտառութիւն

1. սուր հոտառութիւն.
2. (Փոխաբերական իմաստ) կռահելու՝ գուշակելու, մեծ կարողութիւն։

Շան ճրագ

ուրիշի համար պիտանի, տան համար անպէտք:

Շան պոչը բռնած է, շան պոչի կը նմանի

սաստիկ յամառ է։

Շան պոչը որքան ալ կաղապարի՝ մամլակի մէջ դնես, չի շտկուիր

1. բնածին յատկութիւնը չի փոխուիր.
2. (Փոխաբերական իմաստ) անուղղայ է, յամառ է։

Շուն բռնող

ոչինչ՝ անպէտք մարդ։

Շուն, գայլ, նորէն մերն է

թէեւ գէշ մարդ է, սակայն մերն է, պէտք է ներել՝ պաշտպանել եւ այլն։

Շուն խաղցնող

անզբաղ մարդ, խեղկատակ:

Շուն ու շնագայլ

շատ շատերը, մեծ բազմութիւն։

Շունը իր շնութիւնը պիտի ընէ

վարնոց մարդը իր անբարոյութիւնը, խորամանկութիւնը եւ չարախօսութիւնը պիտի ընէ։

Շունը կը հաջէ, կարաւանը կը քալէ

շունի հաջոցին՝ մարդոց չարախօսութիւններուն մտիկ չեն ըներ (մտիկ պէտք չէ ընել):

Շունը հաջելով եկեղեցին չ՚աղտոտիր

մաքուր մարդուն անունը չարախօսութիւններէ չ՚արատաւորուիր:

Շունը ձեռքէն հաց չ՚առներ, շունը ձեռքէն հաց չի վերցներ

1. անարգ մարդ է.
2. շատ գէշ վիճակի հասած:

Շունը շունէն, երկուքը մէկ տունէն

երկուքն ալ գէշ են եւ զիրար կը պաշտպանէն։

Շունը ուտէր, չէր մարսեր

եղած հայհոյանքներն ու անարգանքները անմարսելի էին։

Քու շունդ եմ, քու շունդ ըլլամ

աղերսական խօսք (քեզի հլու՝ հնազանդ եմ):

Յարակից Բառեր

— Շունի կեր՝ լակ, լափ։

— Շունի հաջոց՝ հաջիւն, կաղկանձ, կաղկանձիւն, կնծկնծոց, զնգստոց, զնկզնկոց. բարկութեան՝ խռլտոց, երկարաձգուած՝ ոռնում, ոռնոց։

— Շունի պառկելու տեղ՝ շնթռոց:

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 1804

Новинка

(beta)

Похожие слова

գաել
գալ
կալ
քայլ

Usage beta 113 citations

Usage of matching Word Forms

Usage of matching Lexemes

Hold phone in landscape mode or decrease zoom in order to view Usage results

Новинка Explore the usage of the lemma ԳԱՅԼ or the word form ԳԱՅԼ in the Corpus of Western Armenian.

Найти слово "ԳԱՅԼ" также в следующих словарях

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

(1976) Новинка Հայոց լեզվի հանգաբառարան

Word Structural

(2014) Դպրոցական բառակազմական բառարան

Etymological

(2010) Հայերեն ստուգաբանական բառարան
(2010) Հին հայերենի վերջածանցների ծագումը - [Հայերեն ստուգաբանական բառարան]
(2004) Հայերէն ստուգաբանական առձեռն բառարան
(1995) Մեր արմատները նոր լոյսի տակ
(1926) Հայերէն արմատական բառարան

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

(2009) Միջին հայերենի բառարան

Early Modern Armenian

(2014) Նորահայտ բառեր վաղաշխարհաբարյան աղբյուրներում

Foreign word

Names

(2010) Հայոց ազգանունների բառարան
(2005) Новинка Ծածկանուններ (հայերեն և հայատառ) հայոց պարբերական մամուլում և գրականության մեջ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(2005) Новинка Ծածկանուններ ձեռագիր և խմորատիպ մամուլում (Հայերեն և հայատառ) - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(2005) Новинка Հեղինակներ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(1973) Новинка Կենսագրական բառարան (հայ մշակույթի գործիչներ)
(1968) Արական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
(1968) Իգական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
(1942) Հայոց անձնանունների բառարան

Place names

(2011) Տարածված աշխարհագրական տեղանունների ցանկ - [Արեւմտահայերէն-արեւելահայերէն նոր բառարան]
(1986) Հայաստանի եւ հարակից շրջանների տեղանունների բառարան

Plant names

Specialized

(2015) Հայկական խոհանոցի բառարան
(2013) Новинка Ֆիզիոլոգիական տերմինների հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն բառարան-տեղեկատու
(1987) Հայերենագիտական բառարան
(1979) Տէրունի տօներ - [Ծիսական Բառարան]
(1979) Եկեղեցական իրեղէններ եւ նիւթական առարկաներ - [Ծիսական Բառարան]
(1975) Լեզվաբանական բառարան

Abbreviations

(2021) Новинка Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Զ պրակ]
(2020) Новинка Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Ե պրակ]
(2007) Հայերենում գործածվող տառային հապավումների բառարան
(1996) Հապավումներ - [Նոր բառերի բացատրական բառարան]