Армянская проверка орфографии
загрузить HySpell сейчас
 Morphology
 Словарь
ակն գոյական Աչք * աղբիւր * պատուական քար:
ակ գոյական Աչք * աղբիւր * պատուական քար:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 12։


⨀հին բառ 1. ԱԿՆ (ական, յոգնակի աչք)
գոյական Տե՛ս Աչք։

Բաղադրեալ Բայեր
⨀հին բառ Ակն առնուլ
չէզոք բայ
    1. Աչառութիւն անել։
    2. Գերադասութիւն տալ։
    3. Ընդունել (խնդիրը)։
    4. Չար աչք առնել, աչքիլվել։

⨀հին բառ Ակն ածել (ակն ածի)
չէզոք բայ
    1. Աչքը այս և այն կողմը դարձնել, շուռ տալ։
    2. Աչք պահել մի բանի վրայ, խնամք ունենալ։

(Այլ է ակնածել, ծեցի, որը Տե՛ս իւր տեղում)։

＋գաւառական բառ Ակն ածել
չէզոք բայ Տնտղել, չորս կողմը լաւ նայել՝ մի բան որոնելիս։
‣ Ախոռումը լաւ ակն ածեցի՞ր։
‣ Էդպէս ակը չեն ածում։

Ակը տալ
ներգործական բայ 1. Քննել, նայել թէ ի՛նչպէս է։
‣ Գնա՛ ոչխարին ակը տուր։

չէզոք բայ 2. Տեսութեան գնալ։
‣ Գնամ, մէկ հիւանդին ակը տամ ու գամ։

Դարձուածքներ
Յականէ անուանէ, ⨀հին բառ Յականէ յանուանէ
մակբայ Թէ՛ դէմքով, թէ՛ անունով, անձամբ։
‣ Ես նրան յականէ անուանէ գիտեմ (ճանաչում եմ)։
‣ Նրանց յականէ անուանէ հրաւիրեց։

Տե՛ս եւ Աչք։


2. ԱԿՆ (ական, ակունք), ակնի, ակներ
(Համեմատել Ական 1)

գոյական
    1. Գետնի մէջ ծակ, ճեղքուածք, որտեղից ջուր է բխում։
‣ Ջրի ակը։
‣ «Մի ակնից չի կարող քաղցր և դառն ջուր բխել»։
‣ Հազարաւոր ակներից ջրերը բխում են և առու կազմում։

Դարձուածքներ
Ջուրը ակնից է պղտորել
(ասացուած), Բուն պատճառը (չարիքի, խռովութեան) մեծաւորն է։

Ակն աղբեր
գոյական Աղբիւրի ակը։

＋գաւառական նշանակութիւն 2. Նմանութեամբ Ընդարձակ մտքով՝ ընդհանրապէս ծակ (որտեղով անցնում է ջուրը, օդը)։

Դարձուածքներ
Թոնրի ակը
գոյական Թոնրի օդանցքի դրսի բերանը, աչքը։
‣ Թոնրի ակը կալնել, բանալ։
‣ Իրանց ոսկին ածեցին թոնրի ակը։

＋գաւառական նշանակութիւն 3. Ջրաղացի խողովակի ներքեւի նեղ բերանը, որտեղից ջուրը բաղխում է անուին։
‣ Ջրաղացի ակը խցվել է, և ջրաղացը կանգնել։

＋գաւառական նշանակութիւն 4. Կաւէ փեթակների՝ թաղարների ծակտիքը, օդ բանելու համար։
‣ Փեթակի ակները մեղուները ծեփում են ականամոմով։
‣ Թաղարի ակնից կրակ վէր ընկաւ։

＋գաւառական նշանակութիւն 5. Կամուրջի ամեն մի կամարը կամ աչքը, որով ջուրը անցնում է։
‣ Կամուրջի ակնը շատ լայն է։

＋գաւառական նշանակութիւն 6. Ուռկանի ծակտիքը։
‣ Ուռկանի ակը ջուրը չի պահի։
‣ Մի քանի տեղ ակները պատռվել են։


3. ԱԿՆ (ական, ականք), ակի կմ ակնի, ակեր կմ ակներ
գոյական Թանկագին քար՝ գոհար։
‣ Ակներով զարդարված թագ։
‣ Մատանու ակը։

Դարձուածքներ
Մատանուդ ակը չի ընկնի
(ասացուած), Գործը քեզ համապատասխան է, վայել է, կատարի՛ր։ (Յանդիմանական խօսք, որ ասում են մէկին, որ մի բան անել իւր համար նուաստացուցիչ է համարում, իբրեւ թէ ինքը մատանի լինի կրելիս, և աշխատելիս կարող է մատանու քարը ընկնել)։


✽հազուադէպ բառ 4. ԱԿՆ (ակունք)
գոյական Տե՛ս Պին։


＋գաւառական բառ 5. ԱԿՆ ակնի, ակներ
գոյական Ընդհանրապէս՝ բոլորշի և գնդաձեւ առարկայ. անիւ, գունդ։
‣ Սայլի՝ ճախարակի ակը։
‣ Ջրաղացի ակը։

Տե՛ս Անիւ։ (Հաւանօրէն սրանից նաեւ Արեգակն, լուսնի-ակ, լուսնեակ։ Համեմատել Անիւ արեգական՝ լուսնի)։

Դարձուածքներ
⨀հին բառ Ակն խաչի
գոյական Խաչի թեւերի միջավայրը։

⨀հին բառ Ակն շինուածոյ
գոյական Շէնքի ծայրը։

⨀հին բառ Ակն արեւու
գոյական Արեգակ։


6. ԱԿՆ ակներ
գոյական Տե՛ս Ակնուռ։

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 52
Новинка
(beta)
＋գաւառական բառ 1. ԱԿՆԵՐ
գոյական Կերակրի մի տեսակ. ալիւրով, ձուով ու աղով պատրաստված խիւսը տապակում են իւղի մէջ և յետոյ թթու խառնում։


2. ԱԿՆԵՐ [յոգնակի ուղղական և հայցական ձև Ակ՚ի և Ակն՚ի, զանազան նշանակութիւններ]

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 54
Новинка
(beta)
ԱԿՆ
գոյական
    1. աչք.
    2. աղբիւր.
    3. գոհար, թանկագին քար.
    4. Փոքր Հայքի հայաբնակ քաղաքներէն մէկուն անունը:

Տեսակներ
Թանկագին ա՛յլ քարեր.－
— Արեւի նման ճառագայթարձակ ՝ արեւակ.

— Բաց կապոյտ՝ թիւրքուազ.

— Դեղինը՝ շափիւղայ.

— Կանանչը՝ զմրուխտ (Ֆրանսերէն էմըրօտ).

— Կանաչորակը՝ աշմ, յասպի կամ յասպիս, յասմկաքար.

— Կարմիրը՝ յակինթ.

— Կրակի կամ կայծի նմանը՝ կարկեհան, սուտակ, կայծ, ասկն, նռնաքար (ֆրանսերէն ամեթիստ).

— Յարդագոյնը՝ պատժախ.

— Սեւ քար՝ սեւակն (անգլերէն պլէք սթառ).

— Սլաքաւոր գոհար՝ կնոջ շալի վրայ դրուելիք՝ ապիզակ.

— Վարդագոյնը՝ էլմաս կամ ալմաստ, վարդենիկ (թրքերէն փռլանթ):

Պողպատէն աւելի կարծր բիւրեղ քարեր՝
— կվարզ կամ կվարց (ֆրանսերէն quarz, quartz), որ բազմաթիւ տեսակներ ունի, ինչպէս՝

— վանակն կամ ակնվանի (սառնատեսակ բիւրեղ, ֆրանսերէն cristal de roche).

— մեղեսիկ (մանիշակագոյն, ամեթովսի կամ ամեթիստի տեսակ մը).

— ոսկեակ կամ ոսկեքար կամ ոսկեբիւրեղ կամ լիմոնաքար (դեղին՝ կանաչ գոյներով, շատ յարգի, որ Սէյլանէն կամ Սիրելանքայէն կ՚ելլէ, որուն համար կը կոչուի նաեւ Սէլյանեան ոսկեքար).

— տպազիոն (դեղնագոյն եւ կարմիր գոյներով, ֆրանսերէն ռիւպի, որուն ամենայարգի տեսակները կ՚ելլեն Թիպէթէն ու Հնդկաստանէն, որոնք կը գործածուին նաեւ ժամացոյցներու մէջ)։

Կվարցներ են նաեւ գոյնզգոյն ու գծաւոր հարիւրաւոր տեսակներով քարեր՝
— ակատ (ֆրանսերէն Jaspe) անունի տակ, եւ

— խճաքար կամ Պորփիւրի քար (փխրուն, խայտաբղէտ, դեղին, կապոյտ, կարմիր, կանանչ, արատաւոր) եւ

— քաղկեդոն կամ քաղկեդոնիկ կամ քաղկիդեան քար (ֆրանսերէն calcédoine), որ շատ յարգի է եւ ունի բազմաթիւ տեսակներ, հետեւաբար բազմաթիւ անուններ՝ ինչպէս －

— եղունգն կամ եղնգնաքար կամ եղնգեայ քար (սեւ եւ ճերմակ օղակներով, որոնք եղունգի նմանութիւն ունին, որուն վրայ կը փորագրեն գիրեր կամ դէմքեր, ֆրանսերէն onix կամ trémolite կամ calamite),

— յասպի կամ յասպիս (ինչպէս վերեւ նշուած է),

— ոսկեզմրուխտ (բաց կանանչ գոյնով) կամ ոսկեպրաս (ֆրանսերէն chrysoprase, պրասի, բրասայի գոյն ունենալուն պատճառաւ),

— Սարդեղունգն (ֆրանսերէն sardonix, սպիտակ, կարմրախառն) եւ

— Սարդիոն (ֆրանսերէն Sardoine, դեղնագոյն կարմիր գոյնով):

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 24
Новинка
(beta)

Похожие слова
այգն
 Usage beta 82 citations 

Usage of matching Word Forms

Usage of matching Lexemes

Найти слово "ԱԿՆ" также в следующих словарях

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Наири. Армянский cловарь содержит 17 718 главных слов
The site has 144 dictionaries and 3 books.
Русский
Նայիրի / Nayiri.com