Армянский словарь - տան

Армянская проверка орфографии

загрузить HySpell сейчас

Nayiri

Армянский Arm | Армянско-Английский Arm-Eng | Англо - Армянский Eng-Arm | Армяно-французский Arm-Fre | Французско-Армянский Fre-Arm

Morphology

Western Armenian

տան → տալ (verb)

View Morphological Analysis

Present Tense • Subjunctive Mood • Third Person • Plural

տան → տալ (verb)
տան → տան (noun)
տան → տուն

Matching Lexemes

տան, տանով

Словарь

տալ ներգործական բայ Փոխանցել, շնորհել, յանձնել, արտադրել:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 445։

ՏԱԼ

ներգործական բայ
    1. յանձնել։
    2. շնորհել։
    3. հայթայթել։
    4. վճարել։
    5. (հոգին՝) աւանդել, փչել։
    6. (անձը՝) նուիրել, զոհել։
    7. (պիտոյքը՝ պարէնը՝) հայթայթել, մատակարարել։
    8. (կաթ՝ ուսում՝) ջամբել։
    9. (օրինակ՝) ըլլալ, հանդիսանալ։
    10. (բերք՝ պտուղ՝) բերել, արտադրել։
    11. (ծիլեր՝ լոյս՝) արձակել։
    12. (ժամանակ՝) յատկացնել։
    13. (հանդէս մը՝) սարքել, կազմակերպել։
    14. (թատերական կտոր մը՝) ներկայացնել։
    15. (վնաս՝ վախ՝ կասկած՝ նեղութիւն՝ ցաւ՝ վիշտ՝ հաճոյք՝) պատճառել։
    16. (առիթ՝ կարեւորութիւն՝ վարկ՝) ընծայել։
    17. (խնդիրք՝ աղերսագիր՝) ներկայացնել, մատուցանել։
    18. (հաղորդութիւն՝) մատակարարել։
    19. (պատիժ՝) սահմանել, տնօրինել։
    20. (շահ՝ օգուտ՝) բերել, արտադրել։
    21. (բարեւներ՝) հաղորդել։

Դարձուածքներ

լուր տալ, տեղեկութիւն տալ, իմաց տալ

իմացնել, տեղեկացնել, հաղորդել։

գաղտնի լուր տալ

բարի լուր տալ

գէշ լուր մը տալ

գուժել, բօթել։

ուսուցանել, սորվեցնել, աւանդել։

մէկուն դասը տալ

դասը՝ չափը սորվեցնել։

որոշում տալ

վճիռ տալ

վճռել, վճիռ արձակել։

պատիւներ տալ

պատուել, մեծարել, պատուասիրել։

(պատը) փոր տալ

ցիւռկիլ, կորանալ, կքիլ։

լեզուին տալ

լեզուագարիլ, բանդագուշել, բարբանջել։

ձեռք տալ

ձեռք տալ

օձիքը ձեռք տալ

բռնուիլ։

երես տալ

շփացնել։

պարտքը տալ

վճարել, հատուցանել։

ծայր տալ

սկսիլ. երեւնալ, բացուիլ։

հոգի տալ

գուրգուրալ. սիրահարիլ, խենթենալ։

յոյսեր տալ

յուսադրել։

ջուր տալ

ջրել, ոռոգել։

(երկաթին) ջուր տալ

մխել, ջրդեղել։

կուրծք տալ

խիզախել, դիմաւորել, արհամարհել։

գոյնը տալ

գունատիլ, տժգունիլ։

գոյնը դուրս տալ

խայտառակուիլ։

(մանուկին) ծիծ տալ

դիեցնել։

խրախոյս տալ

խրախուսել, ոգեւորել, քաջալերել, սրտապնդել։

յորդոր տալ, խրատ տալ, խորհուրդ տալ

յորդորել, խրատել։

տփոց մը տալ

տփել, ծեծել։

քարոզ տալ

քարոզել։

ընծայ տալ, նուէր տալ

ընծայել, նուիրել։

կլլել տալ

հաւտացնել, հաւատացնել, խաբել, կլլեցնել։

գլուխ գլխու տալ

խորհրդակցիլ։

ձեռք ձեռքի տալ

աջակցիլ, աշխատակցիլ։

վերադարձնել։

կերածը ետ տալ

փսխել, ործալ։

թոյլ տալ, արտօնութիւն տալ

թողուլ, թոյլատրել, արտօնել։

ինքզինքը բանի մը տալ

նուիրուիլ. անձնատուր ըլլալ։

վրայ տալ

(ունեցածը) վրայ տալ

կորսնցնել։

լիազօրութիւն տալ

լիազօրել։

տեղի տալ

քաշուիլ, նահանջել, զիջանիլ։

հաճութիւն տալ, հաւանութիւն տալ

հաճիլ, հաւանիլ։

հրաման տալ

հրամայել։

պատուէր տալ

պատուիրել, յանձնարարել։

փառք տալ

մատուցանել։

շնորհք տալ

շնորհել, պարգեւել։

պատասխան տալ

պատասխանել։

կրակ տալ

գրգռել, բորբոքել։

կրակը տալ

դժբախտացնել (աղջիկը)։

կրակի տալ

այրել, հրդեհել։

աչքով նշան տալ

ակնարկել։

ձայն տալ

արթնցնել։

արժէք տալ

գնահատել։

(դուստրը) մէկուն կնութեան տալ

կարգել, ամուսնացնել։

մէկուն քար հանել տալ

գլել, գերազանցել (մէկը)։

խօսք տալ

խոստանալ։

փայլ մը տալ

փայլը աւելցնել։

անձին ձեւեր տալ

հովեր առնել։

գոհացում տալ

գոհացնել, բաւարարել։

յագուրդ տալ

յագեցնել։

հրաժարական տալ

հրաժարիլ, քաշուիլ։

ճամբայ տալ

ճամբայ բանալ։

(ծառային) ճամբայ տալ

ականջ տալ

լսել, մտիկ ընել։

երաշխաւորութիւն տալ

երաշխաւորել, հաւաստել։

ցոյց տալ

ցուցնել. նշանակել։

այցելութիւն տալ

այցելել։

վկայութիւն տալ

(դրամը) տոկոսով տալ

շահադրել։

նպաստ տալ

օգնել, նպաստել։

խոյս տալ, փախուստ տալ

խուսափիլ, փախչիլ։

չտեսնելու տալ

չտեսնելու զարնել, չտեսնել ձեւացնել։

համբոյր տալ

համբուրել, պագնել։

դեղեր տալ

դարմանել։

գործ տալ

զբաղեցնել։

հրատարակութեան տալ

հրատարակել։

բարեւ տալ

բարեւել։

հովին տալ

փճացնել։

երեսին տալ

մեղադրել։

(երեսին) երկուք մը տալ

երկու ապտակ իջեցնել՝ փակցնել։

վլվլուկի տալ

հաւար տալ

ահազանգ հնչեցնել։

զարկ տալ, ուժ տալ

խրախուսել, քաջալերել, զարգացնել։

կռնակ տալ

ուժ տալ։

կռնակը տալ

կռթնիլ, ապաւինիլ։

(կերպասը) երկու հագուստ տալ

երկու հագուստի բաւել։

յիշել տալ

յիշեցնել։

ընթացք տալ, հետեւանք տալ

հետապնդել։

անհոգութեան տալ

ձգձգել, չընել։

կտակով տալ

կտակել, հրիտակել։

գրոհ տալ

գրոհել, խուժել, բազմութեամբ յարձակիլ։

մօրուքը համրել տալ

հեղինակութիւնը կորսնցնել։

տուն տալ

թելադրել. ներշնչել։

վախցնել, սպառնալ։

քենկեւեզ տալ

սուտ լալ։

Աստուած տար որ

երանի՜ թէ, իցի՜ւ թէ։

Источник: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): стр. 482

Новинка

ՏԱԼ

գոյական կնոջ ամուսինին քոյրը։

Источник: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): стр. 484

Новинка

ՏՈՒՆ

գոյական
    1. երդ, բնակարան, բնակութիւն։
    2. ընտանիք։
    3. (աւազակներու՝ գազաններու՝) որջ։
    4. (ակռայի՝) խորշ, խոռոչ, մսուր։

Դարձուածքներ

Ս. Գրական տուն

ոտանաւորի տուն

ամառուան տուն

ամարանոց։

Աստուծոյ տուն

եկեղեցի, մատուռ, տաճար, ժողովարան։

իշխանական տուն

ապարանք։

գիւղի տուն

խրճիթ, տնակ։

ծերերու՝անկեալներու տուն

ծերանոց, անկելանոց։

գթութեան տուն

հիւանդանոց։

բուժման տուն

ապաքինարան։

գրաւի փոխարէն դրամ տուող տուն

գրաւատուն։

երէցներու տուն

երիցատուն։

մատանեքարի տուն

աչքի տուն

կապիճ, ակնակապիճ։

գէշ կիներու տուն

հանրատուն։

ապաշխարութեան տուն

զգաստարան։

դրամական գործողութեանց տուն

դրամատուն։

նամակներու տուն

նամակատուն։

քաղաքապետութեան տուն

քաղաքապետարան։

երեսփոխանական խորհուրդի տուն

խորհրդարան։

գինի ծախելու տուն

գինետուն, կապելայ։

Источник: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): стр. 500

Новинка

＋գաւառական բառ ՏԱՆ

գոյական Ժամանակ։

‣ Հով տանով ճանապարհ գնանք, շոգին չմնանք։

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 2133

Новинка

(beta)

2. ՏԱԼ (սահմանական ներկայ տամ, անցեալ անկատար տայի, արգել. մի՛ տար, մի՛ տայք, ստոր. ներկայ տայցեմ, ապառնի դերբայ տալոց, անցեալ կատարեալ ետու, ետուր, ետ, միջնադարեան լեզւում նաև երետ, ետուր, տուաք, ետուք, ետուն, հրամայական տո՛ւր, տո՛ւք, ապառնի տաց, տացես, անցեալ դերբայ տուեալ), սահմանական ներկայ տալիս եմ, ես, է. (արևմտ. լեզ. կուտամ), անցեալ անկատար տալիս էի (արևմտ. լեզ. կուտայի). ապառնի կտամ կմ կուտամ, արգ. մի՛ տար, մի՛ տաք, (+ մի՛ք տայ), ապառնի դերբայ տալու, անցեալ կատարեալ տուի, տուիր, տուաւ, կմ տուեցի, տուեցիր, տուեց, անցեալ դերբայ տուել, տուած, ներկայ դերբայ, տուող

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 2124

Новинка

(beta)

ՏՈՒՆ տան (տամբ, տունք, տանց), տանից կմ տնից, տնով, տներ

գոյական
1. Մեծ կամ փոքր շինութիւն, վերեւից կտուրով ծածկած, դռներով ու պատուհաններով, որի մէջ ապրում են մարդիկ։

‣ Քաղաքի ծայրին մի փոքր տուն ունէինք, երեք աչքից բաղկացած։
‣ Մեր տներն իրար կից էին։
‣ Տան յետեւը պարտէզ կար։
‣ Տանից դեռ չի դուրս եկել։
‣ Հիմայ մեզ մօտ հինգ-վեց յարկանի տները սովորական են։
‣ Հիւսիսային Ամերիկայում տներ են լինում մինչեւ հարիւր յարկանի, որոնք կոչվում են՝ երկնաբերձ կամ երկնաքեր։
‣ Քարաշէն՝ փայտաշէն՝ աղիւսաշէն տուն։
‣ Անշուք՝ շքեղ՝ փառահեղ տուն։
‣ Միայարկ, երկյարկանի, եռայարկ տուն։
‣ Խարխուլ՝ բլբլկած տուն։
‣ Բերդի նման (= ամրակառոյց) տուն։

Դարձուածքներ

Տնից տուն՝ տուն կաւերի, գեղից գեղ՝ գեղ կաւերի

(ասացուած), Տնից տուն՝ գիւղից գիւղ փոխադրվելը տնտեսապէս քայքայում է մարդկանց։

⨀հին նշանակութիւն 2. Վրան, տաղաւար բնակութեան համար։

Համեմատել Վաչկատուն։

3. Ապարանք, պալատ։

‣ Իշխանական տուն։
‣ Թագաւորի տունը։
‣ Մովսէս մեծացաւ փարաւոնի տանը։

⨀հին նշանակութիւն 4. Տան յարկ։

⨀հին նշանակութիւն 5. Տան մէջ առանձին սենեակ։

＋գաւառական նշանակութիւն 6. Արեւելեան ճարտարապետութեամբ՝ տան կենտրոնական աչքը (սենեակը), որի վրայ գտնվում է երդիքը և որի շուրջը գտնվում են միւս աչքերը － սենեակները, խոհանոցը, ախոռը ևն։

‣ Տան երդիքից ախելոճը կախված էր։
‣ Առաջ մտնում էինք բակը, այնտեղից տունը, որի աջ կողմը խոհանոցն էր, իսկ ձախ կողմը սենեակները։

Նմանութեամբ
7. Զանազան շինութիւններ, որոնք յատկացրած են մարդկանց որոշ աշխատանքի, օրինակ՝

Տեսակներ

Աղօթքի տուն, Աստծու տուն

գոյական Եկեղեցի։

⨀հին բառ Վարժից տուն

գոյական Վարժատուն, ուսումնարան։

Այսպէս նաև բարդութիւնների մէջ －աղօթատուն, վարժատուն, սեղանատուն, հարսնետուն, մեռելտուն, կաթնատուն, գժատուն, նոյնպէս՝ աղաւնատուն, աստեղատուն ևն։

8. Շինութիւն, որտեղ զետեղված է քաղաքի վարչութիւնը։

‣ Քաղաքային տան առջեւ մեծ հրապարակ բացին։
‣ Քաղաքային տունը երեք փողոցի վրայ է նայում։

9. Առեւտրական հիմնարկ։

‣ Նրանց առեւտրական տունը մի քանի բաժանմունքներ ունի Եւրոպայի մեծ քաղաքներում։
‣ Այն յայտնի բանկային տունը սնանկացաւ։

⨀հին նշանակութիւն 10. Լայն մտքով՝ նախարարական կալուած, իւր բնակիչներով։

⨀հին նշանակութիւն 11. Երկիր, աշխարհ, իւր բնակիչներով։

‣ Տուն Թորգոմայ = Հայաստան։
‣ Տունն Իսրայէլի կամ Յակոբայ = Հրէաստան։
‣ Անգեղ տուն։

Այսպէս նաև՝

‣ Վրաստուն, Պարսկաստուն։

Փոխաբերաբար
12. Տան մէջ ապրողները։

‣ Ողջ տունը սգով լցրին։
‣ Վատահամբաւ տուն։
‣ Ամբողջ տունը վարակված էր, ծառաներից սկսած մինչև տանտիկինը։

13. Երդ, ընտանիք, գերդաստան։

⨀հին նշանակութիւն 14. Կին։

‣ («Տուն ունի՞ս, տուն առեր ես»)։

15. Ազգատոհմ, ցեղ։

‣ Մամիկոնեան տունը տուել է բազմաթիւ հերոսներ։
‣ Նախարարական տներ։
‣ Կայսերական տան անդամները կրում էին մեծ իշխան տիտղոսը։

16. Տան գործեր։

‣ Նա լաւ տուն է պահում։
‣ Տուն կառավարել չգիտես։

Նմանութեամբ
17. Ոտանաւորի մի մաս, որի մէջ տաղաչափութեան ձեւը (յանգերի՝ վանկերի նկատմամբ) ամբողջացած է։

18. «Սուրբ Գրքի» մէջ՝ փոքր հատուած, որ առանձին թուանշան է կրում։

‣ «Սուրբ Գրքում» գլուխները բաժանված են համարագրված տների։
‣ Երկու տուն սաղմոս են ասում և իսկոյն շարականն սկսում։

19. Նարդախաղի մէջ՝ խաղացողներից իւրաքանչիւրի մօտի այն բաժանմունքը (աջի կամ ձախի), որտեղ բոլոր քարերը հաւաքում են և ապա սկսում ժողովել։

＋գաւառական նշանակութիւն 20. Գութանին լծված ամեն մի զոյքը։

‣ Գութանի տները որոշ գաւառներում կոչվում են － 1. ամոլ, 2. ուժտուն, 3. խարզնտուն, 4. խնձորտուն, 5. մկնտուն, 6. փոշետուն, 7. հորետուն։

＋գաւառական նշանակութիւն 21. Ջուլհակի բանկահում՝ նետի տակ գտնվող փայտը։

＋գաւառական նշանակութիւն 22. Մի զգեստ կարելու համար հարկաւոր բոլոր պարագաները։

Բաղադրեալ Բայեր

Տունը քանդել

ներգործական բայ Կործանել, աւերել, փոխաբերաբար մեծ վնաս հասցնել։

Բաղադրեալ Բայեր

Տուն քանդվել

կրաւորական չէզոք բայ նոյնը կրաւորական չէզոք նշանակութեամբ։

Դարձուածքներ

Տունուտեղ, Տուն ու տեղ, Տուն-տեղ

գոյական Տունը իր ամբողջ սարքով։

‣ Տունս-տեղս աւերեցին։

Տնով-տեղով

մակբայ Տնով և բոլոր սարքով, ամբողջ տնով։

‣ Ձեզ բոլորիդ տնով-տեղով կկորցնեմ։
‣ Տնով-տեղով գաղթեցին։

Տնէ տուն, Տնից տուն

մակբայ Մի տանից միւսը, տները մէկը միւսի յետեւից։

‣ Տնէ տուն ման էին գալիս։
‣ Տնէ տուն փոխադրվել։

＋գաւառական բառ Տուն է, անտուն չէ

(Ծածկաբանութիւն), Լաւ է, վատ չէ։ Համեմատել Տօն (7)։

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 2199

Новинка

(beta)

ՏԱԼ

գոյական ամուսնացած կնոջ մը՝ հարսի մը ամուսնոյն քոյրը:

ՏԱԼ

ներգործական բայ
    1. իր քով եղած բան մը ուրիշին փոխանցել. յանձնել.

    2. ընծայել, նուիրել, պարգեւել.

    3. մէկուն ձեռքը ձգել. մատնել.

    4. մէկուն տրամադրութեան տակ դնել.

    5. գնել-ծախել, վաճառել.

    6. վճարել.

    7. տրամադրել.

    8. իրազեկ դարձնել, յայտնել, փոխանցել.

    9. խնդիր լուծելու ատեն անհրաժեշտ տուեալները նշել.

    10. շնորհել, պարգեւատրել.

    11. արտադրել, արդիւնաբերել.

    12. մատակարարել, հայթայթել.

    13. պատուիրել, առաջարկել, յանձնարարել.

    14. ամուսնացնել.

    15. բաժնել, բաշխել, ցրուել.

    16. աւանդել, թելադրել.

    17. մատուցանել.

    18. բանով մը օժտել.

    19. հարուածել, բախել, զարնել.

    20. ծեծել.

    21. պատճառել.

    22. խելքը՝ միտքը՝ ժամանակը եւ այլնը բանի մը վրայ կերդրոնացնել՝ յանձնել.

    23. կազմակերպել.

    24. հրապարակով ներկայացնել. ցուցադրել.

    25. կցել, միացնել.

    26. հրամցնել, մատուցանել.

    27. աւանդել, դասաւանդել.

    28. ընձեռել.

    29. մեկնել, երկարել.

    30. վերադարձնել.

    31. նշանակել.

    32. թոյլատրել.

    33. յենուլ.

    34. ծնունդ տալ. ծնցնել, աշխարհ բերել.

    35. արձակել, տարածել.

    36. ներշնչել, տոգորել, համակել.

    37. առաջարկել, գինը որոշել.

    38. յատկացնել, վերագրել.

    39. դրսեւորել, արտայայտել.

    40. ստեղծել, ստեղծագործել։
Բաղադրեալ Բայեր

Ականջ տալ

ներգործական բայ մտիկ ընել, ունկնդրել:

Առնել-տալ

ներգործական բայ վիճաբանիլ:

Բան մը վրայ տալ

ներգործական բայ բան մը (դրամ՝ արժանապատուութիւն եւ այլն) կորսնցնել, վնաս կրել։

Բացի տալ

ներգործական բայ գաղտնի բանը յայտնել։

Գոյնը դուրս տալ

ներգործական բայ
1. իր ներքին զգացումը՝ տրամադրութիւնը չկարենալ ծածկել՝ պահել.
2. իր էութիւնը յայտնի ըլլալ։

Երես տալ

ներգործական բայ շփացնել։

Ինքզինք բանի մը տալ

ներգործական բայ
1. բանի մը նուիրուիլ.
2. բանի մը մոլի դառնալ:

Կռնակ տալ

ներգործական բայ
    1. յենուլ, կռթնիլ.
    2. կռնակ դարձնել.
    3. զօրավիգ կանգնիլ:

Հովուն տալ

ներգործական բայ
1. մոռնալ.
2. մսխել, սպառել:

Մէկուն դասը տալ

ներգործական բայ
1. մէկը խստիւ յանդիմանել.
2. պատժել։

Մէկուն կրակ տալ

ներգործական բայ
1. կրակ հրամցնել.
2. մէկը բանի մը մղել, մէկը հրահրել:

ներգործական բայ սիրել, համակրիլ։

Սիրտ տալ

ներգործական բայ քաջալերել, ոգեւորել։

Տալ եւ առնել

ներգործական բայ
1. առեւտուր ընել.
2. վիճաբանիլ (սաստկօրէն)։

Տեղի տալ

ներգործական բայ
1. ետ կենալ՝ մինչեւ այդ ատեն պաշտպանած տեսակէտէն՝ ունեցած պահանջէն.
2. պնդելէ հրաժարիլ:

Տուն տալ (բանի մը)

ներգործական բայ բանի մը հիմ ծառայել, առիթ ընծայել։

Դարձուածքներ

Աստուած տայ

երանի թէ:

Տո՛ւր թէ կու տաս

հարուած հարուածի ետեւէն, լաւ ծեծ։

Յարակից Բառեր

— Արմատը՝ տու:

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 2244

Новинка

(beta)

ՏՈՒՆ

գոյական
    1. բնակութեան կամ այլ նպատակներու տեղ՝ շինութիւն, տանիքով եւ չորս պատով, դուռով եւ պատուհանով.
    2. բնակարան.
    3. վրան, տաղաւար (բնակութեան համար).
    4. ապարանք, պալատ.
    5. ընտանիք, գերդաստան, ցեղ, ազգատոհմ, սերունդ.
    6. տնային գործ՝ տնտեսութիւն.
    7. առեւտրական հաստատութիւն՝ հիմնարկ.
    8. մշակութային, գիտական եւ այլն հաստատութիւն, ինչպէս նաեւ անոր շէնքը.
    9. ազնուական՝ նախարարական տոհմ.
    10. թագաւորական տոհմ՝ հարստութիւն.
    11. քերթուածի մը զանազան բաժանումները (սովորաբար 2-4 տողէ, երբեմն աւելի տողէ կազմուած). տնատ.
    12. երդ, երդիք, ծուխ.
    13. գութանի մը լծուած իւրաքանչիւր զոյգ կենդանին (թիւով եօթը են անոնք - ամոլ, ուժտուն, խարզնտուն, խնձորտուն, մկնտուն, փոշետուն եւ հորետուն).
    14. Աստուածաշունչի մէջ առանձին հատուած՝ որ թուանշան կը կրէ.
    15. նարտախաղի մէջ՝ քարերը հաւաքելու եւ առնելու՝ ժողվելու տեղ՝ մաս.
    16. (Փոխաբերական իմաստ) խելք, միտք։

Տեսակներ

— Ակռայի՝ խորշ, խոռոչ, մսուր:

— Ամառուան՝ ամարանոց։

— Աչքի՝ կապիճ, ակնակապիճ։

— Ապաշխարութեան՝ զգաստարան:

— Աստուծոյ՝ եկեղեցի, մատուռ, տաճար, ժողովարան:

— Աւազակներու, գազաններու՝ որջ:

— Բուժման՝ ապաքինարան, բուժարան։

— Գէշ կիներու՝ հանրատուն։

— Գթութեան՝ հիւանդանոց։

— Գինի ծախելու՝ գինետուն:

— Գիւղի՝ խրճիթ, տնակ։

— Երէցներու՝ երիցատուն։

— Իշխանական՝ ապարանք:

— Ծերերու, անկեալներու՝ ծերանոց, անկելանոց։

— Մատանեքարի՝ ճանակ:

— Նամակներու՝ նամակատուն:

— Ոտանաւորի՝ տնատ:

— Պզտիկ տուն՝ տնակ, խրճիթ, հիւղակ, տաղաւար:

— Ս. Գրային՝ համար։

— Վերին՝ վերնատուն։

— Տուն չունեցող՝ անտուն, տնանկ, տնազուրկ:

— Քաղաքապետութեան՝ քաղաքապետարան:

Բաղադրեալ Բայեր

Տան ծուխը մարիլ

չէզոք բայ
1. անժառանգ մնալ՝ ըլլալ.
2. թշուառ վիճակի հասնիլ. տնանկանալ։

Տուն առնել

ներգործական բայ
1. ներս առնել՝ բերել.
2. տուն գնել։

Տուն բերել

ներգործական բայ
1. տուն տանիլ.
2. հաւաքել-բերել:

Տուն բերող խենթերէն ըլլալ

չէզոք բայ իր շահը լաւ գիտնալ՝ սակայն միամիտ ձեւանալ։

Տուն բռնել

ներգործական բայ տուն վարձել։

Տուն դառնալ

չէզոք բայ
1. տուն ու տեղ դառնալ.
2. տուն վերադառնալ։

Տուն երթալ

չէզոք բայ
    1. տուն վերադառնալ.
    2. այցելութիւն տալ. այցելել.
    3. նորահարսի մը առաջին անգամ իր ծնողքին այցելել.
    4. օտարութենէ հայրենիք վերադառնալ։

Տուն կազմել

ներգործական բայ ամուսնանալ։

Տուն կոխել

ներգործական բայ
1. խուզարկել.
2. տուն ընդունիլ:

Տուն ճամբել

ներգործական բայ
    1. տուն ղրկել.
    2. մերժել, գործէ արձակել.
    3. վռնտել:

Տուն մը նստիլ

չէզոք բայ տուն մը բնակիլ:

Տուն շինել

ներգործական բայ
1. տուն պատել՝ կառուցել.
2. խաղաղութիւն՝ բարօրութիւն՝ համերաշխութիւն բերել։

Տուն ու դուրս իյնալ

չէզոք բայ ամէն տեղ դիմում ընել, փրկութեան միջոց փնտռել:

Տուն պահել

ներգործական բայ ընտանիքին ապրուստը վաստկիլ:

Տուն տալ

ներգործական բայ
1. տուն նուիրել՝ հայթայթել՝ ժառանգ ձգել.
2. բանի մը միտք յղանալ եւ պատճառ դառնալ, նիւթ ծառայել, դրդապատճառ հանդիսանալ:

Տուն տանիլ

ներգործական բայ
    1. տուն փոխադրել՝ մտցնել.
    2. մէկը ճաշի հրաւիրել.
    3. հիւրասիրել:

Տուն տեղ ըլլալ

չէզոք բայ
    1. անձնական բնակարանի տէր ըլլալ. հաստատուիլ.
    2. ամուսնանալ եւ ընտանեկան բոյն մը կազմել.
    3. երկիրի մը մէջ տեղաւորուիլ:

Տուն փեսայ առնել

ներգործական բայ աղջիկը հարսնացնելով՝ փեսան աղջկան տան մէջ առնել:

Տուն քանդել

ներգործական բայ ընտանեկան բոյնին խաղաղութիւնը խանգարել:

Տունէն ելլել

չէզոք բայ
1. բնակարանէն դուրս գալ.
2. բնակարանը պարպել եւ հեռանալ:

Տունը անցընել

ներգործական բայ ժամանակը տան մէջ անցընել, դուրս չելլել։

Տունը առնել

ներգործական բայ
    1. տունը գնել.
    2. տունը ընդունիլ, ներս առնել.
    3. մէկուն ապաստան տալ եւ հովանաւորել՝ պաշտպանել։

Տունը գլխուն փլիլ, տունը գլխուն քանդուիլ

չէզոք բայ մեծ դժբախտութիւն պատահիլ:

Տունը հոտեցնել

ներգործական բայ
1. ամբողջ տան մէջ գէշ հոտ մը տարածել.
2. տունը մնալը անտանելի դարձնել։

Տունը մնացած ըլլալ

չէզոք բայ ամուրի մնացած ըլլալ՝ հակառակ տարիքը անցնելու մօտ ըլլալուն. (աղջկանց համար)։

Տունը պահել

ներգործական բայ
1. տուն պահել.
2. տան մէջ մէկը գաղտնի պահել՝ թաքցնել:

Տունը վառել

ներգործական բայ
1. մէկը դժբախտացնել ընտանեկան պատճառով.
2. մէկուն փճացման պատճառ ըլլալ։

Դարձուածքներ

Տան գործ

1. տունը կառավարելու գործեր.
2. տունը կատարուած՝ պատրաստուած՝ գործուած ուտելիք՝ հագուստ եւ այլն։

Տան ճրագ

ընտանիքի յոյս՝ նեցուկ։

Տան տղայ, տան աղջիկ

շատ մտերիմ անձ, իբրեւ ընտանիքի անդամ ընդունուող անձ։

Տան քոթուկ (գերան)

տան երիցագոյն անդամը, որ ամբողջ ընտանիքը կը կապէ իբրեւ մէկ միութիւն:

Տանը պէս՝ ինչպէս իր տունը

ազատ, առանց քաշուելու, առանց ձեւականութեան:

Տուն գլուխ

ամէն՝ իւրաքանչիւր տան՝ տունէ:

Տունդ աւրուի, տունդ քանդուի

տունդ կործանի։

Տունէ դռնէ հեռո՜ւ

1. ստորին մարդու ընկերութենէն հեռու ապրիլ ցանկալու մաղթանք.
2. որեւէ փորձանք իրենց չպատահելու մաղթանք։

Տունով-տեղով

ամբողջապէս, ընտանիքով եւ շարժուն ինչքերով։

Քու տունդ չքանդուի

այդպիսի բան կ՚ընե՞ն, խելք չունի՞ս (յանդիմանական արտայայտութիւն):

Յարակից Բառեր

— Գրաւի փոխարէն դրամ տուող՝ գրաւատուն:

— Դրամական գործողութեանց՝ դրամատուն:

— Երեսփոխանական խորհուրդի՝ խորհրդարան։

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 2303

Новинка

(beta)

Usage beta 702 citations

Usage of matching Word Forms

Usage of matching Lexemes

Hold phone in landscape mode or decrease zoom in order to view Usage results

Новинка Explore the usage of the word form տան in the Corpus of Western Armenian.

Найти слово "տան" также в следующих словарях

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

(1976) Новинка Հայոց լեզվի հանգաբառարան

Word Structural

(2014) Դպրոցական բառակազմական բառարան

Etymological

(2010) Հայերեն ստուգաբանական բառարան
(2010) Հին հայերենի վերջածանցների ծագումը - [Հայերեն ստուգաբանական բառարան]
(2004) Հայերէն ստուգաբանական առձեռն բառարան
(1995) Մեր արմատները նոր լոյսի տակ
(1926) Հայերէն արմատական բառարան

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

(2009) Միջին հայերենի բառարան

Early Modern Armenian

(2014) Նորահայտ բառեր վաղաշխարհաբարյան աղբյուրներում

Foreign word

Names

(2010) Հայոց ազգանունների բառարան
(2005) Новинка Ծածկանուններ (հայերեն և հայատառ) հայոց պարբերական մամուլում և գրականության մեջ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(2005) Новинка Ծածկանուններ ձեռագիր և խմորատիպ մամուլում (Հայերեն և հայատառ) - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(2005) Новинка Հեղինակներ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(1973) Новинка Կենսագրական բառարան (հայ մշակույթի գործիչներ)
(1968) Արական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
(1968) Իգական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
(1942) Հայոց անձնանունների բառարան

Place names

(2011) Տարածված աշխարհագրական տեղանունների ցանկ - [Արեւմտահայերէն-արեւելահայերէն նոր բառարան]
(1986) Հայաստանի եւ հարակից շրջանների տեղանունների բառարան

Plant names

Specialized

(2015) Հայկական խոհանոցի բառարան
(2013) Новинка Ֆիզիոլոգիական տերմինների հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն բառարան-տեղեկատու
(1987) Հայերենագիտական բառարան
(1979) Տէրունի տօներ - [Ծիսական Բառարան]
(1979) Եկեղեցական իրեղէններ եւ նիւթական առարկաներ - [Ծիսական Բառարան]
(1975) Լեզվաբանական բառարան

Abbreviations

(2021) Новинка Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Զ պրակ]
(2020) Новинка Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Ե պրակ]
(2007) Հայերենում գործածվող տառային հապավումների բառարան
(1996) Հապավումներ - [Նոր բառերի բացատրական բառարան]