Армянский словарь - վրայ-վրայի

Армянская проверка орфографии

загрузить HySpell сейчас

Nayiri

Армянский Arm | Армянско-Английский Arm-Eng | Англо - Армянский Eng-Arm | Армяно-французский Arm-Fre | Французско-Армянский Fre-Arm

Словарь

ՎՐԱՅ

նախադրութիւն
    1. վրան։
    2. վրայօք, մասին, նկատմամբ։
    3. (նիւթի մը՝) շուրջ։

Դարձուածքներ

ոտքի վրայ

յոտնկայս։

Источник: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): стр. 480

Новинка

ՎՐԱՅ (րա)

(արմատ վեր, գրաբար վերայ, ի վերայ)

գոյական
1. Վերեւի՝ բարձր կողմը։ Հակառակը՝ Տակը, ներքեւը։

2. Արտաքին կողմը, երեսը։ Հակառակը՝ Ներսը, մէջը։

‣ Աշտանակը զուտ արծաթ չէ, մէջը պղինձ է, վրան արծաթի թիթեղ։
‣ Վերմակը վրայից դէն ձգեց։
‣ Ելեկտրական հոսանքն անցնում է մետաղալարի վրայով։

3. Գործուածքի լաւ կողմը, երեսը։

4. Զգեստ, որ ծածկում է մարմինը։

‣ Վրաներս մաշվել է, պէտք է նոր զգեստ պատուիրել։
‣ Վրան գլուխը ցեխոտել էր։
‣ Վրայիցդ ախոռի հոտ է գալիս։

Նախադրութիւն
սեռական հոլովով, բայց անձնական դերանուններին անխտիր դրվում են կամ սեռական կամ տրական հոլովով (իմ, քո, մեր, ձեր վրայ կամ ինձ, քեզ, մեզ, ձեզ վրայ)
5. Առարկայի դրութիւնը մի ուրիշ առարկայի վերաբերութեամբ, որ նրա տակ է գտնվում, վերեւը, վերեւի կողմում։

‣ Բազէն մեր գլխի վրայ պտոյտ էր գալիս։
‣ Կտուրը փուլ եկաւ ներսը մնացածների վրայ։
‣ Թառի վրայ ազատ տեղ չէր մնացել, հաւը քուչուրել էր ներքեւում։

6. Արտաքին կողմում, մակերեւոյթին, երեսին։

‣ Մարմնի վրայ բծեր են վեր (կամ դուրս) տուել։
‣ Ծովի վրայ թանձր մառախուղ էր նստած։
‣ Աշխարհիս վրայ մենակ եմ մնացել։

7. Առարկայի շուրջը։

‣ Երկիրը պտտվում է իւր առանցքի վրայ։
‣ Դուռը ծղխնիի վրայ բացվում է թէ՛ աջ և թէ ձախ։

8. Ուղղութեամբ, դէպի։

‣ Տունը այս փողոցի ծայրին է, աջ թեւի վրայ։
‣ Պատուհանը նայում է պարտէզի վրայ։
‣ Դիտակներս ուղղեցինք այդ լոյսի վրայ։

9. Շատ մօտ, մերձակայքում։

‣ Երեւան քաղաքը շինված է Զանգուի վրայ։
‣ Ճանապարհի վրայ տեղ-տեղ իջեւաններ են։

10. Որոշ տարածութեամբ։

‣ Այստեղից ընդամենը տասը քայլի վրայ է խանութը, գնա՛նք։
‣ Այսքան հեռաւորութեան վրայ ի՞նչպէս էք ճանաչում դէմքերը։

11. Դէմ, հակառակ։

‣ Նա սակաւաթիւ զօրքով գնաց ուժեղ թշնամու վրայ։
‣ Երեք շուն նրա վրայ յարձակվեցին։

12. Նկատմամբ, առիթով։

‣ Այդ խօսքիդ վրայ մի առակ ասեմ։
‣ Իմ կենացիս վրայ ոչ ոք չի՞ երգելու։

13. Հետեւանքով։

14. Մասին, վերաբերմամբ։

‣ Նրա վրայ շատ են խօսում։
‣ Այդ հարցի վրայ քանի՜ մարդիկ կեանք են մաշել։

15. Վերադիր կերպով, մի բանից յետոյ։

‣ Փլաւի վրայ գինին յարմար է գալիս։
‣ Դեղի վրայից կաթ խմիր, անախորժ համը կանցնի։

մակբայ
16.

Բաղադրեալ Բայեր

Վրայ բերել

ներգործական բայ
1. Ծալել, յետ շրջել։

‣ Կարպետի ծայրը վրա՛յ բեր, այս բուրդը ծածկիր։

2. Վրան կործել, ծածկել։

‣ Սալէն վրայ բերեց ամանի վրայ։

3. Հարուածելու համար մի բան թափով իջեցնել։

‣ Թուրը վրայ բերեց, այն է պիտի զարնէր, ես փախայ։

4. Մի յարմար պատասխան տալ՝ գտնել։

‣ Չի կարող երկու խօսք վրայ բերել։
‣ Նա վրայ բերեց ու ասաց. մենք մեղք չունինք։

5. Ասածի վրայ աւելացնել իբրեւ ուղղումն։

‣ Բոլորն էլ անպէտք մարդիկ են, ասաց. ի հարկէ, կան բացառութիւններ. վրայ բերեց իսկոյն։

Վրայ դնել

ներգործական բայ Դուռը գոցել (մղելով, հրելով)։

‣ Դուռ բաց թողեց գնաց, գնա՛ վրայ դիր, փչում է։

(Համեմատել Վրայ քաշել)։

Վրայ պրծնել

չէզոք բայ
1. Տե՛ս Վրայ ընկնել, վրայ հասնել։
2. Կարօտել, շատ փափագել։

Վրայ վազել

չէզոք բայ Տե՛ս Վրայ ընկնել, վրայ հասնել, վրայ պրծնել։

Վրայ տալ

չէզոք բայ
1. Վրայ ընկնել, յարձակվել։

‣ Գիւղի երիտասարդները հաւաքվեցին, հասան աւազակներին, վրայ տուին, տաւարը յետ խլեցին ու բերին գիւղ։

ներգործական բայ
2. Գրգռել յարձակվելու։

‣ Շներին վրայ տուին ինձ վրայ։

3. Մի բանի վրայ թափել։

‣ Գոմշին ջուր վրայ տուր։

4. Վրան ածելով ծածկել։

‣ Դագաղն իջեցրին փոսի մէջ ու հողը վրայ տուին։
‣ Մտաւ անկողին, շորերը վրայ տուին։

5. Փաթաթել, կծկել։

‣ Կարժառից թելը վիլկին վրայ էր տալիս։
‣ Ճոպանը վրայ տուր։

6. Արագ արագ ասել, խօսել։

չէզոք բայ
7. Շահելու փոխարէն կորուստ ունենալ։

Վրայ քաշել

ներգործական բայ Դուռը իւր յետեւից քաշելով գոցել։

‣ Երբ գնաս՝ դուռը վրայ քաշիր, բաց չթողնես։

Վրան առնել

ներգործական բայ
1. Իւր վրայ ձգել։

‣ Վերարկուն վրան առաւ, պառկեց։
‣ Վերմակը վրադ առ, չմրսիս։

2. Իւր վրայ վերցնել, յանձն առնել։

‣ Մեռած եղբօր պարտքը վրան առաւ ու խոստացաւ վճարել։
‣ Ինձ հոտաղ բռնելիս չէ՞ որ շորս էլ, տրեխներս էլ վրադ առար։

3. Մէկի աննպաստ խօսքը կամ ակնարկութիւնը իրան վերագրել, համարել թէ ակնարկն իւր մասին է։

‣ Ես խօսում էի ընդհանրապէս գողերի մասին, դու ինչո՞ւ վրադ առար. եթէ սոխ չես կերել, սիրտդ ինչո՞ւ է ցաւում։

4. Գլուխը կամ (անասունի) կռնակը դռան վերի շեմքին դիպչել։

‣ Ցած արա գլուխդ, վրան կառնէ։

Վրան ձգել

ներգործական բայ
1. Տե՛ս Վրան առնել (1)։

2. Վերագրել մէկին (յանցանքը)։

‣ Իրանք տարան խմեցին, մեղքը վրաս ձգեցին։

3. Եփվող կերակրի վրայ մի նիւթ աւելացնել։

‣ Այսօր մսի վրայ շաղգամի թթու ձգիր։

Դարձուածքներ

Վրայ-գլուխ

գոյական Ինչ որ մէկը հագած ունի, գլխից մինչև ոտները։

‣ Վրաս-գլուխս մաշվել է։
‣ Այդ ո՞րտեղ ես վրադ-գլուխդ ցեխոտել։

Վրայ վրայ, Վրայ ու վրայ

մակբայ Արագ-արագ, մէկը միւսի յետեւից։

‣ Վրայ վրայ գալիս էին ու նրան կանչում։
‣ Վրայ վրայ խօսում է, բան չես հասկանում։

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 2118

Новинка

(beta)

✽հազուադէպ բառ ՎՐԱՅՔ

գոյական յոգնակի

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 2120

Новинка

(beta)

ՎՐԱՅ

գոյական նախադրութիւն
    1. վերի՝ բարձր կողմը.

    2. արտաքին՝ դուրսի մասը. երեսը.

    3. գործուածքի լաւ կողմը. երեսը.

    4. զգեստ, հագուստ.

    5. մակերեւոյթին, երեսին.

    6. ուսին, հաշուոյն.

    7. դէպի ուղղութեամբ.

    8. ծայրին, գագաթին.

    9. համեմատութիւն, բաղդատութիւն.

    10. մասին.

    11. նկատմամբ, վերաբերմամբ.

    12. առթիւ, համար.

    13. շատ մօտ, մօտակայք.

    14. որոշ տարածութեամբ.

    15. պատճառով.

    16. յաւելեալ, բանէ մը ետք.

    17. նոյն միջոցին, միաժամանակ.

    18. շուտով, ժամանակով մօտ.

    19. գործունէութեան բնոյթ՝ ձեւ. օրինակ՝

‣ ոտքի վրայ խօսիլ.

    20. յենարան, նեցուկ.

    21. տիրապետութիւն.

    22. անունով, յանուն բանի մը։

Բաղադրեալ Բայեր

Վրայ առնել

ներգործական բայ
1. վերցնել, ստանձնել.
2. յանձն առնել, ընդունիլ։

Վրայ բերել

ներգործական բայ
    1. ծալել.
    2. կուտակել.
    3. հասցնել, տեղացնել.
    4. խօսք աւելցնել, ըսել, յարել։

Վրայ բռնել

ներգործական բայ
1. գէշ գործ մը ընելու ատեն տեսնել.
2. բանի մը վրան՝ վերը պահել՝ բռնել:

Վրայ գալ

չէզոք բայ
    1. յարձակիլ.
    2. գալ, հասնիլ.
    3. գիրնալ.
    4. յարմարիլ՝ նստիլ։

Վրայ դնել

ներգործական բայ
    1. փակել, ծածկել, գոցել.
    2. կափարիչը՝ խցանը եւ այլնը դնել՝ գոցել.
    3. գինը բարձրանալ, սղիլ.
    4. գիրնալ։

Վրայ երթալ

չէզոք բայ
1. յարձակիլ.
2. առիթը կորսնցնել:

Վրայ ըլլալ

չէզոք բայ
    1. հսկել.
    2. բան մը ընելով զբաղած ըլլալ.
    3. իբր թէ բան մը ընել (Հգնկ.):

Վրայ թափիլ

չէզոք բայ
    1. խմբովին խուժել՝ յարձակիլ.
    2. բանի մը խմբովին ձեռնարկել.
    3. զանազան տեղերէ մէկտեղուիլ:

Վրայ հասնիլ

չէզոք բայ
    1. յանկարծ կամ պատահաբար՝ անսպասելիօրէն գալ.
    2. ճիշդ ժամանակին հասնիլ.
    3. ժամանակին բան մը աւարտել:

Վրայ ձգել

ներգործական բայ
1. մէկը պատասխանատու համարել, յանցաւոր ցոյց տալ.
2. բեռը ուրիշին ուսին բեռցնել։

Վրայ նստիլ

չէզոք բայ իւրացնել։

Վրայ տալ

ներգործական բայ
    1. յարձակիլ.
    2. մղում տալ, դրդել.
    3. քաջալերել.
    4. խաղի մէջ կորուստ ունենալ:

Վրայ քշել

ներգործական բայ յարձակիլ։

Վրայէն անցնիլ

չէզոք բայ
1. նորէն կարդալ. վերանայիլ.
2. թեթեւօրէն կարդալ. թերթել։

Վրայէն թափիլ՝

չէզոք բայ
    1. կաթիլ, իյնալ.
    2. շատ լայն ըլլալ.
    3. որեւէ բանի ցայտուն արտայայտութիւն ցուցաբերել:

Վրայէն ջուր խմել

ներգործական բայ այլեւս յոյս չունենալ վերստանալու՝ վերագտնելու. կորսուած համարել։

Վրան առնել

ներգործական բայ
1. իրեն համար ըսուած կարծել.
2. Տե՛ս Վրայ առնել։

Վրան գալ

չէզոք բայ
1. աւելնալ.
2. յարմարիլ, նստիլ։

Վրան գրել

ներգործական բայ մէկուն հաշուոյն անցնել (Հգնկ.). օրինակ՝

‣ վրա՛ս գրէ:

Վրան եղած ըլլալ

չէզոք բայ դաշտանի մէջ ըլլալ:

Վրան ընել

ներգործական բայ շապկընկերը աղտոտել. տակը ընել։

Վրան իյնալ

չէզոք բայ
1. վրան ճնշում բանեցնել. ստիպել.
2. փութաջան աշխատանք տանիլ։

Վրան նետել

ներգործական բայ
1. արձակել.
2. յանցանքը ուրիշին վրայ բեռցնել՝ ձգել:

Վրան նստիլ

չէզոք բայ
    1. յարմարիլ.
    2. տիրանալ, իւրացնել.
    3. ընդամէնը արժել. ծախս նստիլ։

Վրան սորվիլ

ներգործական բայ ընտելանալ:

Վրան սուղի նստիլ

չէզոք բայ չնախատեսուած չափով սուղ գին վճարել:

Վրան վազել

չէզոք բայ խոյանալ, յարձակիլ։

Վրան փուշ-փուշ ըլլալ

չէզոք բայ մարմինը փշաքաղուիլ. վախէն սարսռալ։

Վրան քալել

չէզոք բայ
1. մէկը յանդիմանել.
2. երկիրի մը վրայ յարձակիլ՝ գրաւելու համար։

Վրան քաշել

ներգործական բայ որեւէ բանով ծածկուիլ՝ ծածկել:

Դարձուածքներ

Վրայ-գլուխ

հագուստ-կապուստ:

Վրան բաց խօսք

անվայել խօսք:

Վրան բաց սուտ

անհաւատալի սուտ:

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 2239

Новинка

(beta)

Usage beta 14 citations

Usage of matching Word Forms

Hold phone in landscape mode or decrease zoom in order to view Usage results

Найти слово "վրայ-վրայի" также в следующих словарях

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

(1976) Новинка Հայոց լեզվի հանգաբառարան

Word Structural

(2014) Դպրոցական բառակազմական բառարան

Etymological

(2010) Հայերեն ստուգաբանական բառարան
(2010) Հին հայերենի վերջածանցների ծագումը - [Հայերեն ստուգաբանական բառարան]
(2004) Հայերէն ստուգաբանական առձեռն բառարան
(1995) Մեր արմատները նոր լոյսի տակ
(1926) Հայերէն արմատական բառարան

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

(2009) Միջին հայերենի բառարան

Early Modern Armenian

(2014) Նորահայտ բառեր վաղաշխարհաբարյան աղբյուրներում

Foreign word

Names

(2010) Հայոց ազգանունների բառարան
(2005) Новинка Ծածկանուններ (հայերեն և հայատառ) հայոց պարբերական մամուլում և գրականության մեջ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(2005) Новинка Ծածկանուններ ձեռագիր և խմորատիպ մամուլում (Հայերեն և հայատառ) - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(2005) Новинка Հեղինակներ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(1973) Новинка Կենսագրական բառարան (հայ մշակույթի գործիչներ)
(1968) Արական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
(1968) Իգական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
(1942) Հայոց անձնանունների բառարան

Place names

(2011) Տարածված աշխարհագրական տեղանունների ցանկ - [Արեւմտահայերէն-արեւելահայերէն նոր բառարան]
(1986) Հայաստանի եւ հարակից շրջանների տեղանունների բառարան

Plant names

Specialized

(2015) Հայկական խոհանոցի բառարան
(2013) Новинка Ֆիզիոլոգիական տերմինների հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն բառարան-տեղեկատու
(1987) Հայերենագիտական բառարան
(1979) Տէրունի տօներ - [Ծիսական Բառարան]
(1979) Եկեղեցական իրեղէններ եւ նիւթական առարկաներ - [Ծիսական Բառարան]
(1975) Լեզվաբանական բառարան

Abbreviations

(2021) Новинка Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Զ պրակ]
(2020) Новинка Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Ե պրակ]
(2007) Հայերենում գործածվող տառային հապավումների բառարան
(1996) Հապավումներ - [Նոր բառերի բացատրական բառարան]