Армянский словарь - մտի

Армянская проверка орфографии

загрузить HySpell сейчас

Nayiri

Армянский Arm | Армянско-Английский Arm-Eng | Англо - Армянский Eng-Arm | Армяно-французский Arm-Fre | Французско-Армянский Fre-Arm

Morphology

մտի → միտ
մտի → մուտ
մտի → մտնել

Словарь

մտնել չէզոք բայ Մուտք գործել * թափանցել, մխրճուիլ:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 310։

ՄԻՏՔ

գոյական
    1. խելք, իմացականութիւն։
    2. խորհուրդ, իմաստ, նշանակութիւն։
    3. դիտաւորութիւն, նպատակ, ծրագիր։

Источник: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): стр. 336

Новинка

ՄՈՒՏՔ

գոյական
    1. դուռ, անցք, սեմ։
    2. եկամուտ, հասոյթ։
    3. (գիրքի մը՝) ներածութիւն։
    4. (արեւի՝) արեւմուտք։
    5. (հաշուետոմարի՝) պահանջք։

Источник: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): стр. 341

Новинка

ՄՏՆԵԼ

չէզոք բայ
    1. ներս երթալ, ներս գալ։
    2. (խորը՝) մխուիլ, խրիլ, սուզուիլ. թափանցել։
    3. (ծախքերու՝) ենթարկուիլ։
    4. (դատի՝ բանակցութեան՝) սկսիլ, ձեռնարկել։
    5. (վէճի՝) բռնուիլ։
    6. (բանի մը մէջ՝) երթալ, սղմիլ։

Դարձուածքներ

մէջտեղը մտնել

միջամտել։

կամացուկ մը մտնել

սողոսկիլ, սպրդիլ։

կարգի մտնել, ճամբու մտնել

շտկուիլ, բարւոքիլ, լաւանալ։

տարին մտնել

թեւակոխել։

անկողին մտնել

գրաւի մտնել

գրաւ դնել՝ բռնել։

մանրամասնութեան մէջ մտնել

մանրամասնել, մանրամասն պատմել։

(մէկուն) արիւնը մտնել

վնաս՝ չարիք հասցնել. զրպարտել, ամբաստանել։

(մէկուն) աչքը մտնել

շնորհքը շահիլ։

ականջը մտնել

հասկնալ։

Источник: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): стр. 343

Новинка

ՄԷՏ (միտի, միտաց)

գոյական
1. Լծակաւոր կշեռքի լծակի միջավայրում եղած սուր և բարակ կէտը, որի վրայ յենված լծակը ճօճվում է վեր ու վայր, նայելով թէ լծակի երկու ծայրերից կախված նժարներից ո՛րն է աւելի ծանր։

‣ Մէտի վրայ հաստատված է սլաք, որ ցոյց է տալիս թէ լծակը ո՛ր կողմն է հակվում։

⨀հին նշանակութիւն 2. Կշեռքի նժար կամ թաթ։

✽հազուադէպ նշանակութիւն 3. Ամենաթեթեւ կշռորդ, իբրև մի փոշի, որ դրվելով կշեռքի մի թաթում՝ այդ կողմն է հակեցնում լծակը։

＋գաւառական նշանակութիւն 4. (Միտ) Ցատկելով խաղի ժամանակ այն կէտը, որի վրայ ոտքը զարնելով ոստիւն են գործում։

‣ Աթդուրմա խաղալիս մէտը կամաց-կամաց հեռացնում են։

ածական
⨀հին նշանակութիւն 5. Միտված՝ հակված դէպի մէկը կամ մի բան։

⨀հին նշանակութիւն 6. Փոխաբերաբար Տրամադրված, յօժարամիտ։

＋գաւառական նշանակութիւն 7. Հակված դիրք ունեցող, շեղ, ծուռ։

Բաղադրեալ Բայեր

＋գաւառական բառ Մէտ-մէտ խաղալ

չէզոք բայ Վէտ-վէտ՝ ալիքանման խաղալ։

Դարձուածքներ

⨀հին բառ Մէտ առ մէտ, ⨀հին բառ Մէտ ի մէտ

մակբայ Այս և այն կողմը ճօճվելով, տարուբերվելով, ալիքի նման բարձրանալով իջնելով։

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 1465

Новинка

(beta)

⨀հին բառ 1. ՄԻՏ մտի, (մտաց)

գոյական Տե՛ս Միտք։

＋գաւառական բառ 2. ՄԻՏ

գոյական Տե՛ս Մէտ (4)։

ՄԻՏՔ (մտաց), մտքի, մտքեր

գոյական
1. Բանական հոգու բարձրագոյն կարողութիւն, որի շնորհիւ մարդ մի առարկայի մասին դատողութիւն է անում, հասկացողութիւն կազմում և եզրակացութիւն հանում. իմացականութիւն։

‣ Խելք ունին նաեւ կենդանիները, բայց միտքը յատուկ է միայն մարդուն։
‣ Մտքի աշխատանք։
‣ Ո՜րքան միտք է յոգնեցրել, մինչեւ հնարել է այս մեքենան։

2. Մտածմունք, ինչ որ զբաղեցնում է մարդու միտքը։

‣ Իւր մտքերի մէջ ընկղմած՝ նա չնկատեց որ ժամանակն անցաւ։
‣ «Պատանի՛, ո՞ւր ես մտքով մոլորված»։

3. Ներքին խորհուրդ, մտմտուք, ինքն իւր մէջ խօսելը, դատելը։

‣ Մտքումս ասացի, գնամ, նրա կամքը կատարեմ։
‣ Մտքից վատ բան անցկացրեց։
‣ Միտքը դրեց՝ երբեւիցէ փոխարէնը հատուցանել։

4. Դատողութիւն, խորհրդածութիւն։

‣ Միտք արի, որ էլի այս պայմանն է ձեռնտու։
‣ Առողջ մտքի տէր ես դու, ի՞նպէս ես այդ բանն ասում։
‣ Երեխայական միտք։
‣ Սխալ միտք։

5. Կարծիք, վարկած։

‣ Մի նոր միտք ծագեց իմ մէջ։
‣ Այդ լաւ միտք է։
‣ Ձեր միտքը որոշ ձեւակերպեցէք։

6. Դիտաւորութիւն, դիտում։

‣ Նրա միտքը այլ է։
‣ Միտքը ծուռն է։

7. Նպատակ։

8. Խօսքի նշանակութիւնը, իմաստ։

‣ Կարդում եմ, բայց միտքը չեմ հասկանում։
‣ Այդ խօսքը երկու մտքով կարելի է հասկանալ։

9. Յիշողութիւն։

‣ Ասածս միտքդ պահիր։
‣ Մտքիցս բոլորովին ելել էր։
‣ «Մի՞տըդ է, երբ գալիս էր արշալոյսը գարնային, Քանի՜ դու միտըս բերիր իմ առարկան ցանկալին»։

10. Ուշք, ուշադրութիւն։

‣ Նրա միտքն ուրիշ բանի վրայ է, մեզ չի լսում։
‣ Մտքերս ցրված են, չեմ կարող կենտրոնանալ։
‣ Միտքս վրաս չէ։

⨀հին նշանակութիւն 11. Սիրտ, տրամադրութիւն։

⨀հին նշանակութիւն 12. Հաճոյք, սրտի ուզածը։

Ածանցական Բառեր

Բաղադրեալ Բայեր

⨀հին բառ Զմտաւ ածել

ներգործական բայ Մտածել, մտորել։

⨀հին բառ Ընդ մտաւ ածել

ներգործական բայ Տե՛ս Զմտաւ ածել։

⨀հին բառ Միտս դնել

ներգործական բայ Խելք սովորեցնել, խրատել, ազդել։

⨀հին բառ Միտս տալ

ներգործական բայ
1. Միտք՝ իմաստ՝ նշանակութիւն տալ (մի անիմաստ բանի)։
2. Իմացնել, յիշեցնել։

Միտք ունենալ

չէզոք բայ Մտադիր լինել։

‣ Միտք ունի արտասահման գնալ, տեսնենք կարո՞ղ է։

Միտք յղանալ

չէզոք բայ Գլխումը նոր միտք ծագել։

Միտքն առնել

ներգործական բայ Լսածի կամ կարդացածի նշանակութիւնն ըմբռնել, հասկանալ։

‣ Ասածիս միտքն առա՞ր։
‣ Ինչ որ կարդում էր՝ միտքն առնում էր։

Միտքը բերել, Միտքը գցել, Միտքը ձգել

ներգործական բայ Յիշեցնել։

‣ Եթէ մոռանամ՝ միտքս ձգիր։

Միտքը գալ, Միտքն ընկնել

ներգործական բայ Յիշել, վերյիշել։

‣ Ե՞րբ եմ ես ձեզ տեսել, միտքս չի գալիս. հա՛, միտքս ընկաւ, մի անգամ Երեւանում պատահել ենք միմեանց։

Միտքը ծռել

ներգործական բայ 1. Մոլորեցնել, ծուռ ճանապարհով տանել։

‣ Նա իրան համար մի գործ գտել, աշխատում է, ինչո՞ւ ես միտքը ծռում։

չէզոք բայ 2. Տե՛ս Միտքը փոխել։

Միտքը փոխել

չէզոք բայ Մտադրութիւնը փոխել, նախկին մտադրութիւնից յետ կենալ։

‣ Ուզում էի գնալ թատրոն, բայց միտքս փոխեցի, տանը մնացի։

Մի մտքի լինել

չէզոք բայ Նոյն կարծիքը՝ դիտաւորութիւնն ունենալ։

‣ Երկուսն էլ մի մտքի են։

Մտքից անց կացնել

ներգործական բայ Կարծիքի գնալ, կասկածի գնալ։

‣ Մտքիցդ այդպիսի բան մի՛ անց կացներ։

Մտքովն անց կացնել, Մտքովն անցընել

ներգործական բայ Տե՛ս Մտքիցն անց կացնել։

Խելքը միտքը կորցնել

չէզոք բայ Ցնորվել, բանականութիւնը կորցնել։

Խելքը միտքը վրան գալ

չէզոք բայ Ուշաբերվել, զգաստանալ, խելքը գլուխը գալ։

Դարձուածքներ

⨀հին բառ Սրտի մտօք

մակբայ Սրտանց, ջանասիրութեամբ, անկեղծ յօժարութեամբ։

Ուղիղ մտքով

մակբայ Անկեղծութեամբ, առանց յետին մտքի։

‣ Նա ուղիղ մտքով ասաց այս խօսքը, վատը դուք էք, որ ծուռ մեկնութիւններ էք տալիս։

Խելքէ մտքէ դուրս

ածական
1. Անմիտ, ցնորական։

‣ Խէլքէ մտքէ դուրս բաներ է խօսում։

2. Աներեւակայելի, անչափ։

‣ Խելքէ մտքէ դուրս բաներ տեսայ։
‣ Խելքէ մտքէ դուրս հարստութիւն ունի։

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 1487

Новинка

(beta)

ՄՈՒՏ (մտի, մտից),
ՄՈՒՏՔ մուտքի, մուտքեր

(արմատ Մտանել՚ի)

գոյական
1. Մտնելը, ներս մտնելը։ Հակառակը՝ Ելք։

‣ Կողմնակի մարդկանց մուտքը արգելված է։
‣ Այդ ապրանքը մեզ մօտ մուտք չունի։

    2. Այն տեղը, որտեղից մտնում են, անցք։

    3. Դուռ, մտնելու ճանապարհ։

    4. Նախասենեակ, գաւիթ։

‣ Շքեղ մուտքից մարմարեայ սանդուխներով բարձրացանք դահլիճը։

5. Արեւի մայր մտնելու տեղը, արեւմուտք։

‣ Արեւը դէպի մուտքն էր խոնարհվում։

6. Մտնելու իրաւունք։

‣ Նա ամեն տեղ ազատ մուտք ունի։
‣ Մուտքի համար պէտք է վճարել մի րուբլի։

7. Ընդունելութիւն, ներս մտնելը։

‣ Այս նորամուծութիւնը հազիւ թէ մեզ մօտ մուտք գտնէ։
‣ Բարձր հիւրի մուտքը շատ հանդիսաւոր էր։

8. Սկիզբը, մի բան սկսվելու ժամանակը։

‣ Գարնան մուտքը մարտ ամսի 21-ին է։
‣ Ամսի մուտք։

✽հազուադէպ նշանակութիւն 9. Սեռական մերձաւորութիւն։

10. Նմանութեամբ Հասոյթ, ինչ որ իբրեւ փող կամ արժէք մտնում է մէկի գանձարանը կամ շտեմարանը. եկամուտ։

‣ Նա տարեկան ո՞րքան մուտք ունի։
‣ Բիւդժէն այնպէս է կազմված, որ մուտքն ու ելքը իրար հաւասարակշռում են։

11. (Հաշուապահական) Մտած գումարների հաշիւ։

‣ Խանութը այս ամիս հազար ութհարիւր յիսուն և չորս րուբլի մուտք է ունեցել։
‣ Մուտքը բաղկացած է տասը յօդուածներից։

＋գաւառական նշանակութիւն 12. Անասունների կեր, խար։

‣ Էշն իր մտին, տոպրակն իր ճտին (առած)։

Դարձուածքներ

Մուտն ի վիրապն

գոյական (Եկեղեցական) Գրիգոր Լուսաւորչի խոր վիրապը ձգվելու (մտնելու) յիշատակը, որ կատարվում է հայոց եկեղեցիներում մեծ պասի հինգերորդ շաբաթուայ շաբաթ օրը։

Ել ու մուտ

գոյական Տե՛ս Ելումուտ։

Սուտ ու մուտ

ածական Տե՛ս Սուտ՚ի տակ։

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 1513

Новинка

(beta)

ՄՏՆԵԼ մտայ, մտի՛ր, մտէ՛ք

չէզոք բայ

＋գաւառական բառ ՄՏՆԱԼ մտայ

չէզոք բայ Տե՛ս Մտնել։

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 1521

Новинка

(beta)

ՄԻՏ

գոյական 1. միտք, խելք, ուղեղ, մտածում.

ածական 2. միտք՝ խելք ունեցող. օրինակ՝

‣ կարճամիտ, սրամիտ։

Բաղադրեալ Բայեր

Ի մտի ունենալ

ներգործական բայ
1. միտքին՝ մտածումին մէջ ունենալ.
2. յիշել, չմոռնալ:

Արմատ մտածել բայի:

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 1522

Новинка

(beta)

ՄԻՏՔ

գոյական
    1. հոգեկան կարողութիւն, որով կը մտածենք ու կը տրամաբանենք. մտածողութիւն, դատողութիւն.

    2. խելք, իմացականութիւն.

    3. մտորում, խորհրդածութիւն, խոհ.

    4. խորհուրդ, իմաստ, նշանակութիւն.

    5. դիտում, դիտաւորութիւն, նպատակ, ծրագիր.

    6. յիշողութիւն.

    7. ուշք, ուշադրութիւն.

    8. կարծիք, վարկած.

    9. հոգի.

    10. պատճառ։

Արմատ՝ մտածել բայի։

Բաղադրեալ Բայեր

Ի մտի ունենալ (Գրբ.)

ներգործական բայ
1. միտքին՝ մտածումին մէջ ունենալ.
2. յիշել, չմոռնալ։

Մէկուն միտքը ջրել

ներգործական բայ հերքել մէկուն կարծիքը:

Միտք առնել

ներգործական բայ գաղափարներ առնել։

Միտք ընել

ներգործական բայ
1. մտածել.
2. յիշել։

Միտք յղանալ

ներգործական բայ ծրագիր՝ մտածում ունենալ՝ ծագեցնել:

Միտքերը բաժնել (մէկուն)

ներգործական բայ համակարծիք ըլլալ։

Միտքերը բաժնել՝ կիսել մէկուն հետ

ներգործական բայ մտածումները փոխանցել մէկուն. իր մտածումներուն հաղորդակից դարձնել:

Միտքերու մէջ իյնալ

չէզոք բայ
    1. մտածումներու մէջ խորասուզուիլ.
    2. մտամոլոր դառնալ.
    3. մտատանջուիլ։

Միտքէ հանել

ներգործական բայ մոռնալ ջանալ, մտահան ընել։

Միտքէ ձգել

ներգործական բայ մոռնալ:

Միտքէն անցընել

ներգործական բայ
    1. որեւէ բանի կարելիութեան՝ անհրաժեշտութեան մասին մտածել.
    2. կարծել.
    3. նախազգալ։

Միտքէն անցնիլ

չէզոք բայ
1. կասկած ունենալ.
2. նախազգալ, մտածել։

Միտքէն երթալ, Միտքէն ելլել, Միտքէն իյնալ, Միտքէն թռչիլ

չէզոք բայ մոռնալ՝ մոռցուիլ:

Միտքէն ըլլալ

չէզոք բայ մտադրուիլ:

Միտքը բերել

ներգործական բայ յիշել, վերյիշել։

Միտքը գալ

չէզոք բայ յիշուիլ, վերյիշուիլ։

Միտքը գործել

ներգործական բայ գիտակցել:

Միտքը չգործել

ներգործական բայ
1. չգիտակցիլ.
2. յուզման՝ նեղութեան՝ հարուածի պատճառով՝ միտքին բնական աշխատանքին դադարիլը:

Միտքը դնել

ներգործական բայ մտադրել, ծրագրել, առաջադրել, նպատակադրել:

Միտքը ժողվել

ներգործական բայ սթափիլ:

Միտքը իյնալ

չէզոք բայ յանկարծ յիշել՝ վերյիշել։

Միտքը հաւաքել

ներգործական բայ
1. աշխատանք թափել մոռցածը վերյիշելու.
2. սթափիլ, միտքը ամփոփել:

Միտքը ձգել

ներգործական բայ յիշեցնել:

Միտքը մաշեցնել

ներգործական բայ մտատանջուիլ:

Միտքը ուրիշ տեղ ըլլալ, Միտքը ուրիշ տեղ տանիլ

չէզոք բայ խելքը ուրիշ բանով՝ տեղով զբաղեցնել, ուշադրութիւնը ուրիշ տեղ տարուիլ՝ դարձուիլ:

Միտքը պահել

ներգործական բայ յիշել, չմոռնալ:

Միտքը պղտորիլ

չէզոք բայ կասկածիլ, գայթակղիլ։

Միտքը փոխել

ներգործական բայ նախկին, մտադրութիւնը՝ ծրագիրը փոխել:

Միտքի երթալ

չէզոք բայ
1. կարծել.
2. կասկածիլ:

Միտքի՝ միտքերու ծովը իյնալ

չէզոք բայ մտածումներու մէջ խորասուզուիլ։

Միտքին մէջ առնել-տալ

ներգործական բայ կշռադատել:

Միտքին մէջ դնել

ներգործական բայ մտադրել։

Միտքին մէջ ըսել

ներգործական բայ ինքն իրեն մտածել՝ խորհիլ:

Միտքին մէջ ծիծաղիլ

չէզոք բայ առանց արտաքնապէս ցոյց տալու, գաղտնօրէն՝ ծաղրի ենթարկել՝ արհամարհել:

Դարձուածքներ

Մեծ միտք

Միտքերու փոխանակում

կարծիքներու՝ տեսակէտներու՝ փոխանակում՝ փոխանցում՝ ելոյթի՝ ժողովի՝ գրաւոր խօսքի միջոցով:

Միտքը բաց

1. արթնամիտ, ուսման՝ յառաջդիմութեան ընդունակ.
2. չքօղարկուած խօսող։ Հկնշ. միտքը գոց։

Միտքը ծուռ

1. գէշ նպատակ հետապնդող.
2. շնացող։

Միտքի զաւակ

1. միտքի ստեղծագործութիւն.
2. անձ, որ տուեալ մեծ մարդու մը միտքին կնիքը կը կրէ իր վրայ:

Միտքի թել

մտածումներու տրամաբանական ներքին կապ:

Միտքի թռիչք

խոյանք՝ երեւակայութեան թռիչք։

    1. ուշիմ.
    2. դիտաւորեալ, նպատակով.
    3. իմաստով, նշանակութեամբ:

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 1523

Новинка

(beta)

ՄՈՒՏՔ

գոյական
    1. մտնելը, ներս գալը.

    2. այն տեղը, ուրկէ մտնելու՝ մտցնելու գործողութիւնը կը կատարուի. բերան, պռունկ.

    3. դուռ, դարպաս.

    4. սեմ, անցք.

    5. նախասենեակ, գաւիթ, նախասրահ.

    6. մերձեցում, բացում.

    7. մտնելու իրաւունք. օրինակ՝

‣ մուտքը արգիլուած է.

    8. արեւուն մայր (մար) մտնելու տեղը՝ կողմը. արեւմուտք.

    9. արեւուն մայր մտնելը. մայրամուտ.

    10. ժամանում.

    11. ընդունելութիւն.

    12. սկիզբ, գլուխ (օրուան, ամսուան, տարուան). օրիակ՝

‣ կիրակմուտք, աշնանամուտ.

    13. նախաբան, նախերգանք, յառաջաբան.

    14. (Փոխաբերական իմաստ) շահ, եկամուտ, հասոյթ.

    15. ստացուած գումար.

    16. տոմարական՝ հաշուապահական տետրին ձախ կողմի երեսը, ուր կ՚արձանագրեն ստացուած գումարները եւ ապրանքները.

    17. պետական տուրք եւ մաքս (որոնք պետութեան եկամուտի գլխաւոր աղբիւրներն են):

Տեսակներ

— Արեւի՝ արեւմուտք:

— Գիրքի՝ ներածութիւն:

— Լոյսի՝ լուսամուտ:

— Խոշոր՝ դարպաս։

— Հաշուետոմարի՝ պահանջք։

— Նախամուտ՝ յառաջաբան, նախաբան, երկու խօսք:

Բաղադրեալ Բայեր

Մուտք բանալ

ներգործական բայ
1. մտնելու տեղ բանալ.
2. մուտքը՝ մտնելը թոյլատրել։

Մուտք գործել

ներգործական բայ մտնել, թափանցել։

Մուտք ընել

ներգործական բայ
1. իբրեւ մուտք արձանագրել՝ հաշուի առնել՝ մտցնել.
2. նախաբան ընել։

Մուտք ունենալ

ներգործական բայ
1. մտնելու տեղ՝ անցք ունենալ.
2. մտնելու իրաւունք՝ թոյլտուութիւն ունենալ։

Դարձուածքներ

Մուտքի մատեան

1. հիմնարկութեան մը մուտքերը արձանագրելու՝ գրանցելու տետր՝ մատեան.
2. հիմնարկութեան մը պաշտօնեաներուն՝ գործաւորներուն գործատեղի հասնելու ժամը արձանագրելու տետր։

Մուտքի քննութիւն

տեղ մը մտնելու՝ ընդունուելու հարցումներուն պատասխանում:

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 1556

Новинка

(beta)

ՍԿԻԶԲ

գոյական
    1. այն վայրկեանը՝ երբ բան մը երեւան կ՚ելլէ՝ գոյութիւն կը ստանայ (ժամանակ).
    2. այն կետը՝ ուրկէ ծագում առած է կամ կ՚առնէ որեւէ բան. սկզբնաւորման տեղ (տարածութիւն).
    3. գործողութեան՝ ընթացքի առաջին ծայրը՝ քայլը՝ փուլը.
    4. որեւէ բանի առաջին մասը՝ հատուածը.
    5. որեւէ բանի սկսիլը.
    6. ծագում, պատճառ, գոյացում, ծնունդ, արմատ, գլուխ, աղբիւր:

Տեսակներ

— Ամսուան՝ ամսեգլուխ:

— Գիրքի՝ յառաջաբան, մուտք, ներածութիւն, երկու խօսք:

— Երաժշտական կտորի մը՝ նախերգանք:

— Պատարագի՝ ժամամուտ:

— Տարուան՝ ամանոր, տարեգլուխ:

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 2136

Новинка

(beta)

ՄՏՆԵԼ

(Արմատը՝ մուտն, մուտ)

չէզոք բայ
    1. դուրսէն ներս երթալ՝ գալ.

    2. թափանցել, մուտք գործել. ներթափանցել.

    3. բանի մը մէջը երթալ՝ խրիլ՝ մխրճուիլ.

    4. բանի մը մէջ՝ յատակը իջնել. սուզուիլ, խորասուզուիլ, խորանալ.

    5. ստանալ. գանձել (եկամուտ ՝ շահ՝ տուրք).

    6. տեղաւորուիլ, բաւել (առարկայ).

    7. մաս կազմել, բաղկանալ, բաղկացնել (ամբողջութեան մը).

    8. արձանագրուիլ՝ գրանցուիլ.

    9. անդամ դառնալ.

    10. ոեւէ կազմակերպութեան՝ կուսակցութեան շարքերը ընդունուիլ. անդամագրուիլ.

    11. ամուր՝ ապահով տեղ պահուիլ՝ պահուըտիլ. թաքնուիլ.

    12. ապաւինիլ մէկուն՝ բանի մը. պատսպարուիլ.

    13. միջամուխ ըլլալ՝ միջամտել (խօսք՝ կռիւ).

    14. ծառայութեան՝ արհեստի՝ ուսման ընդունուիլ.

    15. ենթարկուիլ (օրէնքի՝ գերաստիճան անձի).

    16. կարճ ժամանակով այցելել՝ հանդիպիլ.

    17. հասնիլ.

    18. ծածկուիլ, պատուիլ, հագուիլ.

    19. ոտք դնել.

    20. յարձակումով՝ մեծ խումբով մուտք գործել, ներխուժել.

    21. (Փոխաբերական իմաստ) հասկնալ.

    22. (Փոխաբերական իմաստ) խորամուխ ըլլալ, թափանցել.

    23. մայր մանել (արեւու)։
Բաղադրեալ Բայեր

Անկողին մտնել

չէզոք բայ պսակիլ:

Բան մը մէկուն ականջը մտնել

չէզոք բայ հասկնալ:

չէզոք բայ չհասկնալ:

Գրաւի մտնել

չէզոք բայ գրաւ դնել, բռնել։

Դատի մտնել

չէզոք բայ բանակցութեան՝ սկսիլ, ձեռնարկել:

Խորը մտնել

չէզոք բայ մխուիլ, խրիլ, սուզուիլ, թափանցել:

Ծախքերու մտնել

չէզոք բայ ենթարկուիլ:

Կամացուկ մը մտնել

չէզոք բայ սողոսկիլ, սպրդիլ։

Կարգի մտնել, ճամբու մտնել

չէզոք բայ շտկուիլ, բարւոքիլ, լաւանալ:

Մանրամասնութեան մէջ մտնել

չէզոք բայ մանրամասնել, մանրամասն պատմել։

Մէկ ականջէն մտնել, միւսէն ելլել

չէզոք բայ
1. անուշադիր ըլլալ.
2. անմիտ ըլլալ:

Մէկուն աչքը մտնել

չէզոք բայ մէկուն սիրելի ըլլալ, շնորհքը շահիլ։

Մէկուն արիւնը մտնել

չէզոք բայ
    1. լլկել.
    2. չարիք հասցնել, սպաննել.
    3. զրպարտել, ամբաստանել:

Մէջտեղը մտնել

չէզոք բայ միջամտել։

Վէճի մտնել

չէզոք բայ բռնուիլ:

Տարին մտնել

չէզոք բայ թեւակոխել:

Տեղ մը մտնել

չէզոք բայ երթալ, սղմիլ, սեղմուիլ։

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 1569

Новинка

(beta)

Похожие слова

մթի

Usage beta 49 citations

Usage of matching Word Forms

Hold phone in landscape mode or decrease zoom in order to view Usage results

Найти слово "մտի" также в следующих словарях

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

(1976) Новинка Հայոց լեզվի հանգաբառարան

Word Structural

(2014) Դպրոցական բառակազմական բառարան

Etymological

(2010) Հայերեն ստուգաբանական բառարան
(2010) Հին հայերենի վերջածանցների ծագումը - [Հայերեն ստուգաբանական բառարան]
(2004) Հայերէն ստուգաբանական առձեռն բառարան
(1995) Մեր արմատները նոր լոյսի տակ
(1926) Հայերէն արմատական բառարան

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

(2009) Միջին հայերենի բառարան

Early Modern Armenian

(2014) Նորահայտ բառեր վաղաշխարհաբարյան աղբյուրներում

Foreign word

Names

(2010) Հայոց ազգանունների բառարան
(2005) Новинка Ծածկանուններ (հայերեն և հայատառ) հայոց պարբերական մամուլում և գրականության մեջ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(2005) Новинка Ծածկանուններ ձեռագիր և խմորատիպ մամուլում (Հայերեն և հայատառ) - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(2005) Новинка Հեղինակներ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(1973) Новинка Կենսագրական բառարան (հայ մշակույթի գործիչներ)
(1968) Արական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
(1968) Իգական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
(1942) Հայոց անձնանունների բառարան

Place names

(2011) Տարածված աշխարհագրական տեղանունների ցանկ - [Արեւմտահայերէն-արեւելահայերէն նոր բառարան]
(1986) Հայաստանի եւ հարակից շրջանների տեղանունների բառարան

Plant names

Specialized

(2015) Հայկական խոհանոցի բառարան
(2013) Новинка Ֆիզիոլոգիական տերմինների հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն բառարան-տեղեկատու
(1987) Հայերենագիտական բառարան
(1979) Տէրունի տօներ - [Ծիսական Բառարան]
(1979) Եկեղեցական իրեղէններ եւ նիւթական առարկաներ - [Ծիսական Բառարան]
(1975) Լեզվաբանական բառարան

Abbreviations

(2021) Новинка Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Զ պրակ]
(2020) Новинка Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Ե պրակ]
(2007) Հայերենում գործածվող տառային հապավումների բառարան
(1996) Հապավումներ - [Նոր բառերի բացատրական բառարան]