Армянская проверка орфографии
загрузить HySpell сейчас
 Morphology

Western Armenian

Սիրտս → սիրտ (noun)
Singular • Nominative case • First Person Singular Possessive Article ս
Singular • Accusative case • First Person Singular Possessive Article ս
 Словарь
սիրտ գոյական Արեան շրջագայութեան մայր մկան * սէր, եռանդ, գութ * քաջութիւն, կամք * կեդրոնական մաս, միջուկ:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 413։


ՍԻՐՏ
գոյական
    1. արեան շրջանի կեդրոնական գործարան։
    2. քաջութիւն։
    3. տրամադրութիւն, յօժարութիւն։
    4. սէր, գութ, զգացում։

Դարձուածքներ
պտուղի սիրտ
սրտուկ, միջուկ, սօթ։

սիրտի տէր
սրտոտ, կտրիճ, քաջ։

ՍՐՏԱՆՑ
մակբայ սիրով, հոգեւին։

Դարձուածքներ
սրտանց ցաւող
սրտցաւ։

ԲԱՑՍՐՏՈՒԹԻՒՆ
գոյական անկեղծութիւն, ռօշնութիւն։

Источник: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): стр. 448
Новинка
ՍԻՐՏ սրտի (ից)
գոյական
    1. (Կազմախօսական) Մկանային անօթ, մարդկանց մէջ՝ երկայնաձեւ տանձի նման, բռունցքի մեծութեամբ, որ զետեղված է կուրծքի վանդակում, մի քիչ դէպի ձախ, սուր կողմը ներքեւ՝ երկու թոքերի միջեւ, բաժանված չորս խորշի, և ծառայում է իբրև կենտրոնական գործարան արիւնի շրջադարձութեան. բացվելով ու կծկվելով (բաբախելով) նա ընդունում է թթուածինից զուրկ և կեղտոտ սեւ արիւնը մարմնի բոլոր մասերից, մղում է դէպի թոքերը և թոքերից ընդունելով մաքրված ու թթուածնով հարստացած ալ արիւնը՝ մղում է մարմնի բոլոր մասերը։

Աշխատում է անընդհատ, գիշեր և ցերեկ, մի րոպէում, մարդու հանգիստ ժամանակ, բաբախելով 75 անգամ, իսկ աշխատելիս (գործ անել, վազել, սարը բարձրանալ, սաստիկ գրգռվել ևն) բաբախումն արագանում է, որպէսզի աւելի շատ և շուտ ալ արիւն մատակարարէ աշխատող մասերին։
‣ Սիրտը ենթակայ է բազմատեսակ հիւանդութիւնների, ինչպէս են գիրութիւն (ճարպակալում), ծիւրութիւն, կափարիչների անզօրութիւն, բաբախումն, թռթռոց, պոլիպ, սկլերոզ ևն։
‣ Ամեն մի բաբախման ընթացքում՝ ժամանակի երեք քառորդում սիրտը աշխատում է (բացվել-կծկվել) և մի քառորդում հանգստանում է, այնպէս որ սիրտը 24 ժամում հանգստանում է վեց ժամ։
‣ Սրտի բաբախման դադարումը նշանակում է օրգանիզմի մահ։

Բաղադրեալ Բայեր
Սիրտը անցնել, Սիրտը գնալ
չէզոք բայ Նուաղել, ուշաթափվել։

Սիրտը գցել
չէզոք բայ Արագ-արագ բաբախել։

Սիրտը թոթվել, Սիրտը թռթռալ, Սիրտը թրթռալ
չէզոք բայ Սրտի հիւանդութիւններ։

Դարձուածքներ
Քանի սիրտս բաբախում է
Քանի կենդանի եմ։

    2. Սիրտը իբրև միս։
‣ Սիրտը կեր, որ սրտոտիս։
‣ Սիրտը կարծր է և անհամ, երրորդական կարգի միս է։
‣ Բարբարոս ժամանակներում երբ մէկն սպանում էր իւր ոխերիմ թշնամուն՝ նրա արիւնը բռով խմում էր և սիրտը խորովելով ուտում. սրանով կատարեալ գոհացում էր տալիս իւր վրէժխնդրութեան։

＋գաւառական նշանակութիւն 3. Մարսողական գործարան, ստամոքս։
‣ Սիրտս իրար է, Սիրտս խաղ է, Սիրտս խառնվում է, Ործկում եմ, տրամադիր եմ փսխելու։
‣ Սիրտը թափեց։
‣ Սիրտը յետ եկաւ, Սիրտը վէր ածեց, Սիրտը քակվեց, Փսխեց։
‣ Կերածս սրտիս թթվել է։
‣ Սիրտս փլաւ է ուզում, ջուր է ուզում։
‣ Հացը հաստատում է մարդու սիրտը։

    4. Սիրտը իբրև մարմնի ամենակարեւոր մասը, նոյն ինքն անձը։
‣ Սիրտս հանեմ քեզ տամ։
‣ «Հոգուս տունը, սրտիս սիւնը»։
‣ «Սիրտըս համայն քեզ նուէր»։
‣ Սրտիս հատորը։
‣ «Հայրենեաց սիրով վառված վեհ սրտեր»։

     Նմանութեամբ Սիրտը նկատված իբրև աղբիւր և յարուցիչ զգայական և մտաւոր կարողութիւնների, (ուղեղի գործունէութիւնը մասամբ վերագրելով սրտին)։

Ըստ այսմ։

    5. Զգացմունք, գութ։
‣ Ծնողական՝ մայրական սիրտ։
‣ «Սիրտըդ քար է, ա՛լ հասկըցայ»։
‣ «Տգեղի սիրտը դարձել էր ժեռ քար»։
‣ Ի՜նչ չար սիրտ ունի։
‣ Նրա սիրտը տաք է այն աղջկայ վրայ։
‣ Սիրտս մաշվում է։
‣ Ինչ որ սրտիցդ անցնում է՝ տուր։
‣ «Սիրտ կըդիմանա՞յ տեսնել այսքան աղէտներ»։

Բաղադրեալ Բայեր
Սիրտը ելլել
չէզոք բայ Յուզվել, բարկանալ։

Սիրտը իջնել
չէզոք բայ Բարկութիւնից՝ յուզմունքից հանդարտել։

Սիրտը լցվել
չէզոք բայ Զգածվել, փղձկել։

Սիրտը առնել
ներգործական բայ Բարկութիւնը զիջեցնել, ամոքել։

Սիրտը կոտրել
ներգործական բայ Ցաւեցնել։

    6. Ոգեւորութիւն, խրախոյս, քաջալերութիւն, եռանդ։
‣ «Հա՛յ, մի՛ վհատիր, սիրտ առ ու սիրտ տուր»։
‣ Երբ մէկը մի նոր ու լուրջ աշխատանքի է ձեռնարկում՝ նրան ծաղրում ենք փոխանակ սիրտ տալու։
‣ Սրտի բորբոքը չէր կարող զսպել։
‣ Սրտով աշխատեցէք։

    7. Քաջութիւն, անվեհերութիւն։
‣ Նա առիւծի սիրտ ունի։
‣ Հաւի սիրտ ունի, մուկը տեսնելիս լեղաճաք է լինում։
‣ Սիրտ չի անում, որ թշնամիներին հետապնդէ։
‣ Ալեքսանդր Մակեդոնացին տեսնելով մի երկչոտ զինուորի, որ նոյնպէս Ալեքսանդր էր կոչվում՝ ասաց. կամ անունդ փոխիր, կամ սիրտդ։

    8. Յօժարութիւն, տրամադրութիւն։
‣ Ո՞վ այս ժամանակ ուրախանալու սիրտ ունի։
‣ Վերցրո՛ւ որքան սիրտդ ուզում է։
‣ Ինչ որ սրտիցդ կանցնի՝ այնպէս արա։
‣ Սրտով ուզում եմ օգնել, բայց չեմ կարող։

Բաղադրեալ Բայեր
Սիրտը անել, Սիրտը շինել
ներգործական բայ Ուզածը կատարել, գոհացնել։

Սիրտը առնել, Սիրտը շահել
ներգործական բայ Հաճեցնել, տրամադրութիւնը դէպի լաւը դարձնել։

Սիրտը բացվել
չէզոք բայ Տրամադրութիւնը լաւանալ, ուրախանալ։

    9. Ներքին խորհուրդ, դիտաւորութիւն։
‣ Ո՞վ գիտէ, սրտումն ինչ կայ։
‣ «Սիրտըդ բաց նըրան՝ ով երգ է երգում»։
‣ «Տրգեղը (գնում էր) յետքից՝ ոխ պահած սըրտում» (երգեր)։

Դարձուածքներ
Մի սրտի եմ գալիս
Երբեմն մտքովս անց է կենում, մտածում եմ։

Մաքուր սրտով եմ ասում
Կեղծիք չկայ։

Փոխաբերաբար
    10. Կենտրոնական մաս մի երկրի կամ շրջանի, որտեղ մէկը կարեւոր դեր է կատարում։
‣ Փարիզը Ֆրանսիայի սիրտն է, Մոսկուան՝ Սովետական երկիրների։
‣ Նա մեր ընկերութեան սիրտն ու հոգին էր. նրա հեռանալուց յետոյ ընկերութիւնը քայքայվեց։

    11. Բուսական՝ կենդանական մարմինների ներսի էական մասը։
‣ Պտուղների սիրտը։
‣ Ծառի սիրտը։
‣ Կաղամբի սիրտը ինձ տուր։
‣ Սագի փետուրի սիրտը։

    12. Խաղաթղթի կարմիր խալերից մէկը, որ սրտի ձեւ ունի, սրտիկ։
‣ Սրտի տասնոցը։

Ածանցական Բառեր
Սրտով
մակբայ
    1. Ջանքով, եռանդով։
‣ Եթէ գործ էք անում՝ սրտով արէք, անսիրտ գործ լաւ է իսկի չանէք։
‣ Սրտով գործի կպան։

    2. Սրտանց, փափագով, ցանկութեամբ։
‣ Սրտով (կամ բոլոր սրտով) ուզում եմ, որ այդ բանը գլուխ գայ։

(Տե՛ս Սիրտ 8)։

Սրտում
մակբայ Մտքում, ներքուստ։
‣ Նրա քաղցր լեզուից մի՛ խաբվիր, սրտումը թոյն ունի պահած։

(Տե՛ս Սիրտ 3)։

Բաղադրեալ Բայեր
＋գաւառական բառ Սիրտ անել
չէզոք բայ
    1. Քաջութիւն ունենալ, խիզախել։

    2. Նեղանալ։
‣ Քեզանից այդ խօսքի համար սիրտ է արել։

Սիրտ ծակել
ներգործական բայ Կծու խօսքով վիրաւորել։
‣ Այդ խօսքը մարդու սիրտ է ծակում։

Սիրտ հատցնել
ներգործական բայ Անվերջ հոգ ու խնամք տանելով համբերութիւնը կտրել։
‣ Տղոց հոգսը մարդու սիրտ կհատցնէ։

Սիրտ ունենալ
չէզոք բայ
    1. Քաջութիւն ունենալ։

    2. Յօժարել։
‣ Կինը սիրտ չունեցաւ թէ տայ, բայց մարդը տուեց։

    3. Տրամադրութիւն ունենալ։
‣ Սիրտ չունիմ թէ խօսիմ։
‣ Ի՞նչ սիրտ ունիմ, Լքված եմ, վհատած եմ։

Սիրտը առնվել
չէզոք բայ Մէկից նեղանալ։
‣ Քեզանից սիրտը առնվել է։

Սիրտը արիւն կտրել
չէզոք բայ Սաստիկ վախենալ։

Սիրտը բանալ, Սիրտը բացվել
ներգործական բայ չէզոք բայ
    1. Տե՛ս Սիրտ (8)։

    2. Զովացնել, հովացնել, զովանալ։
‣ Լիմոնով չայ խմեցի, սիրտ բացվեց։
‣ Մաքուր օդը սիրտ կբանայ։

Սիրտը գնալ, Սիրտը յետ գալ
չէզոք բայ Զզվել, գանել։

Սիրտը գալ, Սիրտը բերնին կպել
չէզոք բայ Սաստիկ ուրախանալ։

Սիրտը դող հանել
ներգործական բայ Վախեցնել։

Սիրտը դող ելնել
չէզոք բայ Վախենալ։

Սիրտը դուրանալ
չէզոք բայ Սիրտը դիւր զգալ, հանգստանալ, հաճոյք զգալ։
‣ Հիմայ բոլոր ցանկութիւններդ կատարվեցին, սիրտդ դուրացա՞ւ։
‣ Մարդ որ տեսնում է չարին պատժված՝ սիրտը դուրանում է։

Սիրտը ելլել
չէզոք բայ
    1. Յուզվել։
‣ Սիրտս ելաւ, լացի։

    2. Բարկանալ։

Սիրտը էրել, Սիրտը խաշել, Սիրտը մաղել, Սիրտը տրորել, Սիրտը քանդել
ներգործական բայ Խիստ ցաւեցնել, վշտացնել։
‣ Իմ սիրտս էրեցիր, էրվի քո սիրտը։

Սիրտը թունդ ելլել, Սիրտը թունդ ելնել
չէզոք բայ Յանկարծակի մի բանից յուզվել, տրոփել։

Սիրտը խառնել
ներգործական բայ
    1. Ործկացնել։

    2. Գանեցնել։
‣ Չեմ կարող ճարպ ուտել, սիրտս խառնում է։

Սիրտը խառնվել
չէզոք բայ
    1. Տե՛ս Սիրտ (3)։

    2. Զզուանք զգալ, (շատ տգեղ և անախորժ բանից)։
‣ Ի՜նչ տգեղ աղջիկ է, երեսը նայես՝ սիրտդ կխառնվի։

Սիրտը կոտրել
ներգործական բայ Վշտացնել, սրտաբեկ անել։
‣ Ինչի՞ սիրտը կոտրեցիր, թող նա էլ գար։
‣ Եկել էր պարտք առնելու, երբ չտուին՝ սիրտը կոտրած յետ դարձաւ։

Սիրտը հատնել
չէզոք բայ Ձանձրանալ։

(Տե՛ս Սիրտ հատցնել)։

Սիրտը հետը գնալ
չէզոք բայ Մի բանի շատ հաւանել, աչքը վրան մնալ։
‣ Ձին որ չտեսաւ՝ սիրտը հետը գնաց։

Սիրտը հովանալ
չէզոք բայ Սիրտը դուրանալ, հանգստանալ (վրէժն առնելով։ Թշնամու պարտութիւնը տեսնելով ևն)։
‣ Այնքան ծեծեցի, այնքան ծեծեցի որ սիրտս հովացաւ։

Սիրտը ճղբալ
չէզոք բայ Առաջին հայեացքից սէր ու գորով զգալ դէպի մէկը։
‣ «Էդ երեխէքանց վրայ շատ ուրախացան, էնպէս որ սրտները ճղբաց վրէները»։

Սիրտը ճմլել
ներգործական բայ Ճնշել, մորմոքեցնել։

Սիրտը մաշել
ներգործական բայ Տե՛ս Սիրտը էրել։

Սիրտը մնալ
չէզոք բայ
    1. Իրան վիրաւորված զգալ մէկից։
‣ Այն երեկոյ չէիր եկել նրա հրաւէրին, սիրտը քեզանից մնացել է։

    2. Վիշտը սրտումը պահել։

Սիրտը մտնել
չէզոք բայ
    1. Մէկին դուր գալ, հաճելի դառնալ։
    2. Մտերմանալ մէկին, նրա խորհուրդներին ծանօթանալ։

Սիրտը շահել
ներգործական բայ Մի հաճոյական բանով, խօսքով, ընծայով ևն մէկի սիրտը գրաւել, իւր օգտին տրամադրել։

Սիրտը շուռ գալ
չէզոք բայ Զայրանալ, ինքն իրանից դուրս գալ։

＋գաւառական բառ Սիրտը պաղել
չէզոք բայ Սէրը նուազել, սառնութիւն զգալ դէպի մէկը։
‣ Կնոջից սիրտը պաղել է, հիմայ աչքը ուրիշի վրայ է։

Սիրտը վեր ունել, Սիրտը վերցնել
չէզոք բայ
    1. Ախորժել, կամենալ։
‣ Սիրտը վեր չի ունում, որ գնանք իրանց տունը։
‣ Սիրտդ կվերցնէ՞, որ դու կուշտ-կուշտ ուտես, ուրիշները սոված մտիկ տան քեզ։

    2. Ախորժակը տանել, ուտել՝ մարսել կարողանալ։
‣ Ձէթով կերակուր սիրտս չի վերցնում։

Սիրտը տալ
չէզոք բայ Ախորժակ ունենալ։
‣ Եթէ սիրտդ տալիս է՝ կեր։

Սիրտը տանել
չէզոք բայ Տե՛ս Սիրտը վերցնել (2)։

Սիրտը տրորվել
չէզոք բայ
    1. Մորմոքել։
    2. Սիրտը իրար լինել, սիրտը խառնվել։

Սիրտը փլել, Սիրտը փլչել, Սիրտը փուլ գալ
չէզոք բայ Փղձկել, սրտի յուզմունքից լալ։
‣ Որքան ուզում էր իրան զսպել՝ չկարողացաւ. սիրտը փուլ եկաւ, յորդ արտասուքով սկսեց լալ։

Սիրտը փորին վախենալ, Սիրտը փորումը ձիաւոր դառնալ, Սիրտը փրթել
չէզոք բայ Շատ վախենալ։

Սիրտը քակվել
չէզոք բայ Տե՛ս Սիրտ (3)։

Սրտի գալ
չէզոք բայ Նեղանալ, վշտանալ։

Սրտի վրայ նստել, Սրտին նստել
չէզոք բայ Կերակուրը չկարողանալ մարսել, ստամոքսը նեղել։

Սրտովը գնալ
չէզոք բայ Մէկի ուզածի պէս վարուել, սրտի հետ գնալ։
‣ Դու նրանից կախում ունիս, նրա սրտովը պէտք է գնաս, ուրիշ ճար չունիս։

Սրտովը լինել
չէզոք բայ Ցանկացածի պէս լինել։
‣ Նրան արձակեցին, քեզ պաշտօնի հրաւիրեցին. հիմայ սրտովդ եղա՞ւ։
‣ Տղան աղջկան սրտովը չէր, բայց ծնողների ստիպմամբ առաւ։
‣ Կօշիկներդ կարեցի, բայց սրտովս չեղաւ. թող սա մնայ, մի ուրիշ զոյգ կկարեմ։
‣ Էդ էլ տուէք, վնաս չունի, թող սրտովը լինի։

Դարձուածքներ
⨀հին բառ Սրտի մտօք
մակբայ Սրտանց, անկեղծ սրտով։

⨀հին բառ Առ սրտի
մակբայ Սիրտը ելլելուց, բարկութիւնից։

⨀հին բառ Ի սրտէ, ի բոլոր սրտէ, ⨀հին բառ Բոլորով սրտիւ
մակբայ Սրտանց, ամբողջ սրտով։
‣ Ի սրտէ (կամ ի բոլոր սրտէ) ցանկանում եմ ձեզ աջողութիւն։

Առիւծի սիրտ
ածական Քաջ, անվեհեր։

Ճնճղուկի սիրտ
ածական Երկչոտ, վախկոտ։

Մեծ սրտի տէր
ածական
    1. Մեծամիտ, իրան գոռոզ պահող, չնչին բանից վիրաւորվող։
‣ Ի՜նչ մեծ սրտի տէր տղայ է. ասացի թէ կերակուրը կաթեցրիր. խռովեց, առանց ճաշելու հեռացաւ։

    2. Վեհանձն, մեծահոգի։
‣ Նա մեծ սրտի տէր մարդ է, այդ վիրաւորանքի պատճառով քեզ թշնամութիւն չի անի։

Ցաւօք սրտի
մակբայ Ցաւում եմ որ։
‣ Հրաւէր ստացայ, բայց ցաւօք սրտի չեմ կարող գալ։

Սրտէ ի սիրտ
մակբայ
    1. Ըստ սրտի ցանկութեան, ինչ որ սրտիցը կանցնի, ազատ կամքին թողնելով։
‣ Ի՞նչ բանի վրայ թուղթ խաղանք, փողի՞, մրգի՞ թէ հրաւէրի՞. －Ո՛չ այս, ոչ այն, խաղանք սրտէ ի սիրտ, տարվողը կտայ՝ ինչ որ սրտիցն անցնում է։

    2. Սրտաբաց, անկեղծօրէն։
‣ Թողնենք ձեւականութիւնը, սրտէ ի սիրտ խօսինք։

Источник: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): стр. 1982
Новинка
(beta)
ՍԻՐՏ
գոյական
    1. արեան շրջանառութեան գործարան մարդու եւ անասունի մարմնին մէջ.
    2. այդ գործարանին տեղը (մարդու կրծքավանդակի ձախ կողմը).
    3. սիրտը իբրեւ միսի կտոր.
    4. մարսողական գործարան. ստամոքս.
    5. անձ, հոգի.
    6. խիղճի՝ գութի աղբիւր.
    7. մտածելու՝ զգալու աղբիւր.
    8. (Փոխաբերական իմաստ) որեւէ բանի հիմնական՝ կեդրոնական մասը.
    9. (Փոխաբերական իմաստ) որեւէ երկիրի՝ շրջանի՝ բանի կեդրոնական՝ գործունեայ՝ շարժիչ տեղը.
    10. (Փոխաբերական իմաստ) ոգեւորութիւն, խրախոյս, քաջալերանք.
    11. (Փոխաբերական իմաստ) տրամադրութիւն, յօժարութիւն.
    12. (Փոխաբերական իմաստ) քաջութիւն, անվեհերութիւն.
    13. (Փոխաբերական իմաստ) ներաշխարհ, ներքին ապրումներ, դիտաւորութիւն.
    14. (Փոխաբերական իմաստ) պտուղի միջուկ.
    15. խաղաթուղթի սրտաձեւ կարմիր նշանը. սրտիկ։

Բաղադրեալ Բայեր
Սիրտ առնել
ներգործական բայ
    1. ոգեւորուիլ, խանդավառուիլ.
    2. համարձակիլ։

Սիրտ բանալ
ներգործական բայ տրամադրութիւնը բարձրացնել. ուրախացնել:

Սիրտ դնել
ներգործական բայ
    1. եռանդ՝ աւիւն գործածէլ.
    2. ոգեւորել, քաջալերել։

Սիրտ խառնել
ներգործական բայ զզուանք պատճառել։

Սիրտ ծակել
ներգործական բայ կծու՝ խայթող խօսքով վշտացնել։

Սիրտ կոտրել
ներգործական բայ վշտացնել։

Սիրտ հատցնել
ներգործական բայ
    1. սրտմաշուք ունենալ.
    2. եռանդով աշխատիլ։

Սիրտ շարժել
ներգործական բայ յուզել։

Սիրտ շինել
ներգործական բայ հաճեցնել, հաշտեցնել։

Սիրտ ունենալ
ներգործական բայ
    1. խիղճ՝ գութ ունենալ.
    2. տրամադրութիւն՝ ցանկութիւն ունենալ:

Սիրտ պաղեցնել
ներգործական բայ իր հակառակորդին՝ չսիրած անձին պատահած անյաջողութեան՝ հասած չարիքին համար ուրախանալ՝ սիրտը զովանալ։

Սիրտ տալ
ներգործական բայ
    1. քաջալերել.
    2. սրտապնդել.
    3. եռանդ՝ աւիւն գործադրել.
    4. հոգածութեամբ՝ խնամքով վերաբերիլ:

Սիրտէն արիւն երթալ
չէզոք բայ շատ ցաւիլ, մորմոքիլ, կսկծալ։

Սիրտէն երթալ
չէզոք բայ արգահատիլ, մեղքնալ:

Սիրտէն հանել
ներգործական բայ մոռնալ։

Սիրտը այրած ըլլալ
չէզոք բայ
    1. յուսախաբ եղած ըլլալ.
    2. վշտացած ըլլալ։

Սիրտը անցնիլ
չէզոք բայ նուաղիլ:

Սիրտը առնել (մէկուն)
ներգործական բայ
    1. համոզել որ սիրտը կոտրած չմնայ. հանդարտեցնել.
    2. սիրաշահիլ։

Սիրտը արիւն լալ
չէզոք բայ շատ ցաւ զգալ։

Սիրտը բանալ
ներգործական բայ մէկուն փոխանցել՝ պատմել իր ներաշխարհին վիշտերը՝ գաղտնիքները:

Սիրտը բաց ըլլալ
չէզոք բայ
    1. անկեղծ ըլլալ.
    2. առատաձեռն ու ազնուահոգի ըլլալ։

Սիրտը բացուիլ
ներգործական բայ տրտմութիւնը՝ մտահոգութիւնը անցնիլ։

Սիրտը բերանը գալ
չէզոք բայ
    1. յուզուիլ.
    2. չկարենալ ինքզինք զսպել.
    3. շատ յոգնիլ։

Սիրտը գուշակել
ներգործական բայ նախազգալ:

Սիրտը դառնալ
չէզոք բայ
    1. ստամոքսը խառնուիլ.
    2. գանիլ։

Սիրտը դիմանալ
չէզոք բայ տոկալ։

Սիրտը դնել
ներգործական բայ
    1. լուռ ձեւով տառապիլ.
    2. ամբողջ եռանդը դնել։

Սիրտը դող հանել
ներգործական բայ վախցնել։

Սիրտը ելլել
չէզոք բայ
    1. յուզուիլ.
    2. վրդովիլ։

Սիրտը թեթեւնալ
չէզոք բայ հանգստանալ։

Սիրտը թելի մը վրայ ըլլալ
չէզոք բայ
    1. դողի մէջ գտնուիլ.
    2. կասկածիլ գալիք վտանգի մը զգացումով։

Սիրտը յայն բռնել
ներգործական բայ համբերատար ըլլալ. ներողամտութեամբ վերաբերիլ:

Սիրտը լեցնել
ներգործական բայ
    1. յուզել.
    2. համակել, տոգորել։

Սիրտը խառնել
ներգործական բայ
    1. ստամոքսը խանգարել.
    2. գանեցնել։

Սիրտը կոտրել
ներգործական բայ վշտացնել։

Սիրտը կրակ իյնալ
չէզոք բայ
    1. մտատանջութեան մէջ իյնալ.
    2. բուռն կերպով փափաքիլ:

Սիրտը հովանալ
չէզոք բայ
    1. հանգստանալ.
    2. փափաքը իրագործուելով՝ գոհ զգալ։

Սիրտը ճայթիլ
չէզոք բայ
    1. ձանձրոյթ զգալ.
    2. այլեւս չկարենալ համբերել։

Սիրտը մաշիլ
չէզոք բայ հիւծիլ։

Սիրտը մարիլ
չէզոք բայ
    1. շատ անօթենալ.
    2. նուաղիլ։

Սիրտը մաքուր ըլլալ
չէզոք բայ
    1. անմեղ՝ բարի զգացումով մէկը ըլլալ.
    2. ինքզինք յանցաւոր չզգալ:

Սիրտը նեղուիլ
չէզոք բայ
    1. մտահոգուիլ.
    2. ձանձրանալ.
    3. ճնշուիլ։

Սիրտը նուաճել
ներգործական բայ հրապուրել, գրաւել։

Սիրտը շահիլ
ներգործական բայ
    1. սիրաշահիլ.
    2. մէկուն համակրանքին արժանանալ։

Սիրտը շարժել
ներգործական բայ
    1. յուզել.
    2. գութը շարժել տալ:

Սիրտը շինել
ներգործական բայ բարկութիւնը իջեցնել, ջղայնութիւնը իջեցնել։

Սիրտը պայթիլ
չէզոք բայ
    1. սաստիկ զայրանալ.
    2. անհանգստանալ.
    3. ահաբեկիլ։

Սիրտը պարպել
ներգործական բայ ներքին նեղութիւնը պատմել, վիշտը մէկուն պատմել:

Սիրտը վառիլ
չէզոք բայ
    1. ծանր վիշտ զգալ.
    2. բուռն զգացումով տոգորուիլ.
    3. թունդ խմիչքի՝ կծու կերակուրի պատճառով սիրտը այրիլ:

Սիրտը վեր ելլել
չէզոք բայ
    1. յուզուիլ.
    2. սաստիկ վախնալ.
    3. յանկարծ յուզուելով լալ։

Սիրտը վկայել
չէզոք բայ նախազգալ։

Սիրտը տալ
ներգործական բայ
    1. սիրահարուիլ.
    2. ամբողջովին նուիրուիլ։

Սիրտը տաքնալ մէկուն, բանի մը վրայ սիրտը տաքնալ
չէզոք բայ շատ համակրիլ՝ սիրել մէկը՝ բան մը։

Սիրտը փորը իյնալ
չէզոք բայ ահաբեկիլ։

Սիրտը փրթիլ
չէզոք բայ շատ վախ զգալ։

Սիրտը քաշել
ներգործական բայ ախորժիլ, ուզել, համակրիլ։

Սիրտի տէր ըլլալ
չէզոք բայ
    1. սիրոյ զգացում ունենալ.
    2. քաջասիրտ՝ ազնիւ՝ բարեգործ՝ գթասիրտ մէկը ըլլալ։

Սիրտին խօսիլ
ներգործական բայ
    1. հաճելի թուիլ.
    2. ազդել, յուզել։

Սիրտովը ըլլալ, սիրտովը ուզելով
չէզոք բայ համաձայնութեամբ ըլլալ:

Դարձուածքներ
Սիրտը սեւ
    1. սգաւոր.
    2. անբարեացակամ։

Սիրտին դանակ զարնես՝ արիւն չի գար
չափազանց վշտացած ըլլալ։

Источник: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): стр. 2130
Новинка
(beta)
 Usage beta 81 citations 

Usage of matching Word Forms

Новинка Explore the usage of the word form Սիրտս in the Corpus of Western Armenian.
Найти слово "Սիրտս" также в следующих словарях

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Наири. Армянский cловарь содержит 17 718 главных слов
The site has 144 dictionaries and 3 books.
Русский
Նայիրի / Nayiri.com