Vérificateur d'orthographe arménien
téléchargez HySpell maintenant
 Dictionnaire
ՎԱՐ
ածական, մակբայ
    1. ցած, խոնարհ։
    2. (գին՝) պակաս։

Դարձուածքներ
վարը
տակը. ստորեւ։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 468
Nouveau!
ՎԱՐՔ
գոյական
    1. վարմունք, ընթացք, գնացք։
    2. կենցաղ, բարք։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 472
Nouveau!
ՎԵՐՆԱԽԱՂ
գոյական
    1. Շարականի հին խաղերից մէկը։

Համեմատել Ներքնախաղ։

    2. Հայկական ձայնագրութեան մէջ՝ ութնեակի երրորդ աստիճանաձայնը ներքեւից, որ կրճատ կերպով կոչվում է վէ։
‣ Փօ-է-վէ-բէ։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 2093
Nouveau!
(beta)
1. ՎԷ
գոյական Հայկական ձայնագրութեան ութնեակի երրորդ ձայնանիշը ներքեւից, (սղված «վերնախաղ» բառից)։
‣ Փո-է-վէ-բէ։


＋գաւառական բառ 2. ՎԷ
Տե՛ս Վերի, Վէր (3)։

Գործ է ածվում բաղաձայնով սկսվող բառերից առաջ, օրինակ՝
‣ վէ՛ կալ = վե՛ր կալ,
‣ վէ դնել = վէր դնել։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 2100
Nouveau!
(beta)
1. Ա,
ա,
Այբ
գոյական
    1. Հայերէն այբուբենի առաջին գիրը և առաջին ձայնաւորը։
‣ Գլխագիր Ա։
‣ Շարագիր ա։
‣ Այբը երեք ստեղնանի գիր լինելով՝ տպագրութեան մէջ շատ տեղ է բռնում, շարուածքի գրեթէ 13 տոկոսը։
‣ Հին տպագրութիւնների մէջ գործ էին ածում միստեղնանի այբ (𝍠)։

Դարձուածքներ
Այբ է տեսնում, մարդակ է կարդում
(ասացուած), Անգրագէտ է։

    2. Ձայնաւոր հնչիւն, որ արտասանվում է՝ խռչափողը ազատ ու բաց պահելով, լեզուն տափակ, բերանը և շրթունքները բաց։
‣ Այբը հայերէնի մէջ ամենաշատ գործածվող հնչիւնն է։

Բաղադրեալ Բայեր
Այբը բենից ջոկել
չէզոք բայ Կարդալ գիտենալ, փոխաբերաբար Բան հասկանալ։

⨀հին նշանակութիւն 3. Իբրեւ թուանշան՝ նշանակում էր 1։
‣ Այբ-ժէ-ճէ-ռա (այսինքն 1, 10, 100, 1000)։

(Իսկ ՚ա կամ ,ա նշանակում էր 10000)։

    4. Թուարկութեան մէջ՝ առաջին։
‣ Ա հատոր։
‣ Գլուխ Ա։
‣ Մասն Ա։
‣ Բոլոր մարմիններն երեք խոշոր խմբերի են բաժանվում, ա) կենդանական, բ) բուսական, գ) հանքային։

    5. Փոխաբերաբար Սկիզբ։

Բաղադրեալ Բայեր
Այբից սկսել
ներգործական բայ Բուն ծայրից սկսել։

Դարձուածքներ
Այբ ասողը բեն էլ պէտք է ասէ
Սկսողը պէտք է շարունակէ։

Ես եմ Ա և Ք
Սկիզբն և վերջը։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 24
Nouveau!
(beta)
ԱՅԲ
(յունարէն álfa)

գոյական Հայերէն այբուբենի առաջին գրի և առաջին ձայնաւորի անունը։
‣ Այբ. բեն. գիմ. դա. եչ. զա...
‣ Մեսրոպեան այբուբենը սկսվում էր այբ՚ով և վերջանում քէ՚ով։

Դարձուածքներ
Գլխումը մի այբ չկայ, Այբը փալասով է բռնում
Գրել կարդալ չգիտէ. շատ տգէտ է։

Այբը տեսնէ՝ բենը մեքկէմէն (դատարան) կփախցնէ, Այբը տեսնէ՝ պապի սանտրը կկարծէ, Գլխումը այբ մը չկայ
Կարդալ չգիտէ, տգէտ է։

Տե՛ս եւ Ա։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 96
Nouveau!
(beta)
Ր,
ր,
րէ
գոյական
    1. Հայերէն այբուբենի երեսուն երկուերորդ գիրը և քսանևվեցերորդ բաղաձայնը։
‣ Գլխագիր Ր, շարագիր ր, շղագիր ր։

    2. Նուրբ ձայնեղ բաղաձայն հնչիւն, որ արտասանվում է՝ լեզուի ծայրը մօտեցնելով քիմքին ատամների արմատների մօտ, բայց առանց թրթռացնելու (ինչպէս ռ), ինչպէս փափուկ արտասանված անձայն ժ։
‣ Թիֆլիսեցի հայերը չեն կարողանում արտասանել ր, այլ արտասանում են կոշտ՝ ինչպէս ռ։

⨀հին նշանակութիւն 3. Իբրեւ թուանշան՝ նշանակում էր 5000։
‣ Եչ-ծա-շա-րէ (5, 50, 500, 5000)։

(Ր-ի գործածութիւնը որքան որ յաճախած է մեր լեզւում բառերի մէջ և վերջը (－բռնում է երրորդ տեղը, տ-ից և ն-ից յետոյ), այնքան էլ անսովոր է բառերի սկզբում։

Մեր լեզւում ոչ մի հայերէն բառ չկայ ր-ով սկսվող. եղածները կամ փոխառութիւններ են օտար լեզուներից կամ արուեստականօրէն շինված են՝ ուրիշ բառի սկզբներից կտրելով մի ձայնաւոր կամ բաղաձայն տառ՝ որպէսզի այդ կրճատ բառն սկսվի ր-ով. (օրինակ. ուրախ՚ից՝ րախ, որէն՚ից՝ րէն ևն)։

Այս միջոցին դիմում էին միջնադարեան տաղաչափները՝ երբ գրում էին ոտանաւորներ հայերէն այբուբենի կարգով կամ իրանց անունների սկզբնատառերով։

Այս գործածութեամբ մանաւանդ յայտնի է Ներսէս Շնորհալին։

－Օտարազգի R-ով սկսվող բառերը անխտիր տարադարձվում են ռ՚ով կամ ր՚ով)։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 2216
Nouveau!
(beta)
ՎԱՅՐ ի (աց կմ ից)
գոյական
    1. Անորոշ նշանակութեամբ՝ Տեղ, որևէ տեղ։
‣ Թափառում են օտար վայրեր։
‣ Մոսկուան, որտեղ գտնվում է Լենինի դամբարանը՝ նուիրական վայր է սովետական քաղաքացիների համար։

⨀հին նշանակութիւն 2. Բաց՝ անբնակ տեղ, դաշտեր, լեռներ, անտառներ ևն։

(Սրանից՝ վայրի գազան՝ թռչուն ևն)։

⨀հին նշանակութիւն 3. Կողմ, գաւառ։

⨀հին նշանակութիւն 4. Գետին, տափ։

⨀հին նշանակութիւն 5. Անորոշ ժամանակ, ժամանակամիջոց։

(Սրանից՝ վայրիկ՝ վայրկեան։ Համեմատել Ատեան և Ատեն, Միջոց՝ թէ՛ ժամանակի և թէ տեղի նշանակութեամբ)։

մակբայ
    6. Դէպի գետին, գետնովը, ցած, վար. (այս նշանակութեամբ աւելի գործածական են վայր՚ի կրկնակ սղված ձեւերը՝ վար և վէր)։
‣ Երդիքից վայր ընկաւ (վար կամ վէր ընկաւ)։
‣ Վայր իջիր։
‣ Ամանն ինչո՞ւ ձեռքիդ ես բռնել, վայր դիր։

    7. Տե՛ս Վար (4.2)։

Բաղադրեալ Բայեր
Վէր ածել
ներգործական բայ
    1. Թափել։
‣ Գոգիդ քարերը վէր ածա։

    2. Սիրտը թափել, փսխել։
‣ Սիրտս վէր ածեցի, հանգստացայ։

Վէր գցել
ներգործական բայ
    1. Տապալել գետին։
‣ Բաժակը ձեռքից վէր գցեց կոտրեց։

    2. Հարուածով սպանել։
‣ Արի գրազ գանք, թռչունը թռչելու ժամանակ հրացանով վէր գցեմ։

Վար զարնել
ներգործական բայ Արժէքն ստորացնել, պարսաւել։
‣ Գնողն ապրանքը վէր է զարնում, որպէսզի էժան գնէ։
‣ Դուն էլ շատ ես նրան վար զարնում. նա այդքան վատ չէ։

Վէր ընկնել
չէզոք բայ
    1. Հանդարտել, դադարել։
‣ Քամին վէր ընկաւ։

    2. Իջնել, պակասել։
‣ Տաքութիւնն այսօր վէր է ընկել։
‣ Շաքարի գինը վէր ընկաւ։

    3. (անարգական), Մի տեղ ընկնել մնալ։
‣ Մի տեղ ունիս՝ վէր (կամ վար) ընկիր, կաց։
‣ Ի՞նչ ես կողքիդ վէր ընկել, վեր կաց գործ արա։

Դարձուածքներ
⨀հին բառ Ի մի վայր
մակբայ Միատեղ, միասին։

⨀հին բառ Ի վայր
մակբայ Վար, ներքեւ, ցած։

Վայր ի վերոյ
ածական մակբայ Տե՛ս Վայրիվերոյ։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 2058
Nouveau!
(beta)
⨀հին բառ 1. ՎԱՐ (արմատ Վարել՚ի 1)
գոյական
    1. Վարելը (1.5), վարումն, կիրարկելը, կիրարկումն, գործածելը մի բանի։

Բաղադրեալ Բայեր
⨀հին բառ Ի վար արկանել
ներգործական բայ Կիրարկել, գործածել, բանեցնել։

⨀հին բառ Ի վար առնուլ (առի)
ներգործական բայ Տե՛ս Ի վար արկանել։

⨀հին բառ Ի վար առնուլ (առայ)
կրաւորական չէզոք բայ Գործածվել, կիրարկվել։

⨀հին բառ Ի վար երկոց մտանել
չէզոք բայ Անձնատուր լինել աշխատանքի։

⨀հին բառ Ի վար տալ
ներգործական բայ Տալ կիրարկելու՝ բանացնելու, փոխ տալ։

✽հազուադէպ նշանակութիւն 2. Վայելք։


2. ՎԱՐ (արմատ Վարել՚ի 2)
գոյական
    1. Հողը վարելը, գութանով կամ արօրով հողը փորելը ցանելու համար, հերկ։
‣ էգուց վար ունիմ, չեմ կարող գալ։
‣ Վարըս կիսատ թողի եկայ։
‣ «Վարը վարենք, ակօս փորենք, Խոր ակօսներ հողի մէջ» (երգ)։
‣ Վար ու ցանքս վերջացրի։

    2. Վարելու ձեւը, վարածի յատկութիւնը։
‣ Նրա վարին էլ նայի՛ր, քո վարին էլ։
‣ Այսպէս վա՞ր կլինի որ դու արել ես։

    3. Վարած տեղ։
‣ Երեք հեկտար վար ունիմ պատրաստ, սերմ չունիմ որ ցանեմ։
‣ Հեղեղն եկաւ, ամբողջ վարը տղմով լցրեց։

Բաղադրեալ Բայեր
⨀հին բառ Վարս վարել կամ, ⨀հին բառ Վարս հարկանել
չէզոք բայ Վարը վարել, հողը հերկել, արօտադրել։

Վար անել
ներգործական բայ Վարել (2), հերկել, վարը վարել։
‣ Հայրս գնացել է վար անելու։

＋գաւառական բառ Վարը վարել, վարոցը թալել
չէզոք բայ Տե՛ս Ալիւրը մաղել, Ալիւր՚ի տակ։


＋գաւառական բառ 3. ՎԱՐ
գոյական Նաւը վարելու գործիք, նաւի թիակ, յատկապէս թիակի մասը կոթից մինչեւ թաթը։


＋գաւառական բառ 4. ՎԱՐ
(սղված Վայր՚ից)

գոյական
    1. Ներքեւի կողմը, ցածում գտնված մասը։ Հակառակը՝ Վեր։
‣ Պատը ներկեցէ՛ք, վերը սպիտակ գոյնով, իսկ վարը նարնջագոյն ձիթաներկով։
‣ Ջուրը վարից վեր չի վազում, այլ վերից վար։
‣ Մենք վարի պլանից փոխադրվեցինք վերի պլանը։
‣ «Ես վարէն կուգայի, Դուն դուռը բացիր» (ժողովրդական երգ)։

ածական
    2. Ցած, ստոր։
‣ Վար գնով գնեցի։
‣ Վար գնանոց ապրանք։

    3. Փոխաբերաբար Ստոր տեսակի, վատորակ։ Հակառակը՝ Գլուխ (18)։
‣ Վար ապրանք։
‣ Վար գինի։

նախադրութիւն
    4. Ցած, ներքեւ։
‣ Մէջքից վար անդամալոյծ էր։
‣ Իրան անպատւութիւն համարեց նրանից վար նստել։
‣ Ես ումի՞ց եմ վար։

մակբայ
    5. Դէպի ներքեւ՝ ցած, վէր։
‣ Վար իջիր, այստեղ լաւ է։
‣ Եղբայրդ տանը չէ, քիչ առաջ վար գնաց (փողոց գնաց)։

    6. Կազմում է բաղադրեալ բայեր։ －
(յանդիմանական), Մի տեղ նստել մնալ։
‣ Վար ընկիր տեղդ։
‣ Վար ընկել մնացել է։

Բաղադրեալ Բայեր
Վար անցնել
չէզոք բայ Գետինը մտնել, մեռնել։
‣ Վար անցնիս (անէծք)։

Վար առնել
ներգործական բայ
    1. Ներքեւ իջեցնել, հաւաքել։
‣ Խնձորը հասել է. վար առնելու ժամանակ է։

    2. Մի տեղից՝ դիրքից իջեցնել, գահից իջեցնել։
‣ Պատրիարքին վար առան։

Վար բռնել
ներգործական բայ Ստոր համարել (ուրիշից), նուազ յարգանք ցոյց տալ։
‣ Հայրդ քեզ եղբօրիցդ վար չի բռնում։

Վար գնել
ներգործական բայ Վար գնով՝ էժան գնել։
‣ Լաւ կով է, յիսուն րուբլի տուի՞ր. －Չէ՛, աւելի վար գնեցի։

Վար դնել
ներգործական բայ
    1. Թողնել մի տեղում, որ մնայ։
‣ Գիրքս առաւ վար դրեց, չեմ կարող յետ ստանալ։

    2. Բանտարկել։

    3. Պահել մէկին իւր մօտ (իբրեւ հիւր)։
‣ Ինձ երեք օր վար դրին, չթողին որ գամ։

    4. Տե՛ս Բուկը լցնել, բուկը տալ, Բուկ՚ի տակ։

Ինքն իրան վար դնել
չէզոք բայ Զգաստանալ, խելօքանալ։
‣ Էլ առաջուայ գիժը չէ, հիմայ իրան վար է դրել։

Վար զարնել
ներգործական բայ
    1. Ուժով ճանապարհ բանալ՝ դէպի ներքեւ հոսելու։
‣ Առուի թումբը քանդվել է, ջուրը վար է զարկել։
‣ Փորը վար զարկեց (լուծեց), հանգստացաւ։

    2. Փոխաբերաբար Ստորացնել, վատաբանել։
‣ Ինձի ուրիշների մօտ վար է զարնում։
‣ Ապրանքը վար զարկեց, որ էժան գնէ։

Վար ընկնել
չէզոք բայ Ընկնել, գետին ընկնել։
‣ Մի խնձոր ծառից վար ընկաւ։
‣ Վար ընկայ, ոտքս ցաւ տուի։

Վար մնալ
չէզոք բայ Ուրիշից ստոր մնալ, նուազ արժէք ունենալ։
‣ Վառելիքի տնտեսութեան տեսակէտից շոգեշարժ մեքենաները շատ վար են մնում ներքին կիզման մեքենաներից։
‣ Նա սրանից վար չի մնում։
‣ Իրարից վար չեն մնում, Իրար հաւասար են, մէկը միւսին արժէ (երբեմն պարսաւական մտքով)։

Ածանցական Բառեր
Վարի
ածական Վարը եղած, ներքեւի։
‣ Վարի դուռը։
‣ Վարի դին (կողմը)։
‣ Վարի կեցողները։

Համեմատել Վէր։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 2069
Nouveau!
(beta)
ՎԱՐՔ (վարուց, յոգնակի), վարքի, վարքեր
գոյական
⨀հին նշանակութիւն 1. Վարելը (1), գործածելը, կիրարկելը։

    2. Կեանք վարելը, կենցաղավարելը, կենցաղավարութիւն։
‣ Նա լաւ կեանք չի վարում, նրա վարքին չեմ հաւանում։
‣ Գովելի վարք ունի։
‣ Անառակ վարք է վարում։
‣ Կեանքի ընկեր ընտրելիս՝ ամենից առաջ վարք ու բարքին նայիր։

    3. Կեանքը, կեանքի ընթացքը՝ գործունէութիւնը։
‣ Մեսրոպ Մաշտոցի վարքը գրել է նրա աշակերտ Կորիւնը։
‣ Վարք սրբոց։

    4. Թուանշան, որով գնահատում են դպրոցներում աշակերտների վարքը (2)։
‣ Այս երեկոյ մենք աշակերտների երկամսեայ վարքերը պիտի նշանակենք։
‣ Երբ մի աշակերտ վարքից երեք էր ստանում՝ հարց էր դրվում նրա արձակման։

＋գաւառական նշանակութիւն 5. Սովորութիւն։
‣ Մեր վարք կայ, որ առաջ մեծ աղջիկը մարդու տանք։
‣ Մեր վարքին չկայ էդպէս բան։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 2079
Nouveau!
(beta)
ԱՅԲ
գոյական հայերէն այբուբենի առաջին տառին եւ առաջին ձայնաւորին անունը:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 63
Nouveau!
(beta)
ՎԱՐ
գոյական
    1. արօրով՝ գութանով և այլնով հողը փորելը ցանելու համար. հողը վարելը. հերկ.

    2. վարած՝ փորած հող՝ տեղ՝ արտ.

    3. վարելու ձեւը՝ եղանակը՝ որակը.

ածական գոյական
    4. առաջնորդող, ուղղութիւն տուող. օրինակ՝
‣ շարժավար, գործավար:


ՎԱՐ
ածական
    1. ցած, ստորին.

մակբայ
    2. ցած, դէպի ցած.

ածական
    3. ստոր, անարգ.

    4. վատորակ, ցածորակ.

գոյական
    5. ցածը, ստորին կողմը՝ մասը, տակը, տակի կողմը.

    6. որոշ բայերու հետ գործածուելով՝ ցոյց կու տայ գործողութեան ուղղուածութիւնը դէպի ցած. օրինակ՝
‣ վար ձգել, վար գալ:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 2201
Nouveau!
(beta)
ՎԱՐՔ
գոյական
    1. կեանքի ընթացք, վարմունք, կենցաղավարութիւն.
    2. մարդոց վարուելու կերպը. վարուելակերպ.
    3. հաստատութեան մը ներքին կարգապահութեան հանդէպ կեցուածք եւ անոր գործադրումը.
    4. վարքագիծ.
    5. սովորութիւն, կենցաղ, բարք, նիստ ու կաց.
    6. (Կրօնական) կենսագրութիւն, վարքագրութիւն:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 2210
Nouveau!
(beta)
 Usage beta 1 citation 

Usage of matching Word Forms

Aussi la recherche pour "վէ-այբ-րէ-վար" dans ces dictionnaires:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Nayiri. dictionnaire arménien contient 17 718 mots
The site has 144 dictionaries and 3 books.
Français
Նայիրի / Nayiri.com