Vérificateur d'orthographe arménien
téléchargez HySpell maintenant
 Dictionnaire
Ղ,
ղ,
ղատ
գոյական
    1. Հայերէն այբուբենի տասնևութերորդ գիրը և տասներեքերորդ բաղաձայնը։
‣ Գլխագիր Ղ։
‣ Շղագիր ղ։
‣ Շարագիր ղ։

    2. Սկզբնապէս՝ ձայնեղ բաղաձայն, փափուկ լ՚ի հնչիւնով, ինչպէս յունական լամբդան, որի դէմ էլ դրված է այբուբենի տառաշարքում.

ըստ այսմ՝ յունարէն alalàzō = աղաղակեմ, Aléxandros = Աղեքսանդր ևն, (որ հնում արտասանելիս են եղել փափուկ լ-ով՝ ալ՚ալ՚ակել, Ալեքսանդր)։

    3. Միջին դարերից ի վեր այս սկզբնական արտասանութիւնը փոխվել է, և ներկայումս Ղ է կոկորդային երգաձայնական հնչիւն, փափուկ խ-ի նման։

(Հին հնչիւնի հետքերը նկատվում են մի քանի դէպքերում. աղ և անալի, մառախուղ և մառախլապատ, աքաղաղ և աքլոր ևն)։

Հնչիւնի այսպիսի փոփոխութեան իբրև օրինակ կարելի է ցոյց տալ եւրոպական r-ը, որ շատ բարբառներում և հրէական արտասանութեան մէջ փոխվել է ղ. Ararat-ը արտասանում են Աղաղատ ևն։

Զանազանելու համար Ղ-ի հին և նոր արտասանութիւնը՝ գրիչներն սկսեցին փշիկ դնել ղ-ի վրայ՝ երբ կամենում էին նշանակել հին արտասանութիւնը՝ իբրև փափուկ լ. օրինակ՝ աղ՛էղ՛ուիա, այղ՛. (նոյն փշիկն սկսեցին դնել նաև լ-ի վրայ՝ հնչիւնի փափկութիւնն արտայայտելու համար, օրինակ՝ ալ՛էլ՛ուիա, այլ՛, սօլ՛, լ՛ա ևն)։

⨀հին նշանակութիւն 4. Իբրև թուանշան՝ նշանակում էր 90։
‣ Թոյ-ղատ-ջէ-քէ (9, 90, 900, 9000)։

(Ղ-ով սկսվող հայերէն բառ չկայ գրաբարում. եղածները կամ օտարազգի ծագումն ունին կամ հայերէն բառեր են՝ սկզբից ձայնաւորը կրճատված. (տաղաչափութեան մէջ), երբ հարկ էր լինում տողն սկսել ղ-ով)։

Ժողովրդական լեզուի մէջ գործ են ածվում մեծ քանակութեամբ տաճկերէնից փոխառեալ բառեր՝ ղ-ով սկսվող, որոնցից աւելի գործածականները մուծված են այստեղ։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1330
Nouveau!
(beta)
Խ,
խ,
խէ
գոյական
    1. Հայերէն այբուբենի տասներեքերորդ գիրը և ութերորդ բաղաձայնը։
‣ Գլխագիր Խ։
‣ Շղագիր խ։
‣ Շարագիր խ։

    2. Կոկորդային անձայնեղ բաց հնչիւն, որ արտասանվում է կոկորդի վերի մասով։

⨀հին նշանակութիւն 3. Իբրեւ թուանշան՝ նշանակում էր 40։

＋գաւառական նշանակութիւն 4. Վանայ բարբառում գործ է ածվում թաւ հ հնչիւնի տեղ։
‣ Խաց, խազար = հաց, հազար։

Արաբերէնից-տաճկերէնից փոխառած այն բառերը (ինչպէս և որոշ բնահնչիւն բառեր), որ բառարանումս բերված են սկզբնագիր խ-ով, շատ բարբառներում արտասանվում են ղ-ով։

Օրինակ. խաբ = ղաբ, խալամ = ղալամ, խալաբալխ = ղալաբալխ, խահվէ = ղահվէ, խժալ = ղժալ, խժալին = ղժալին ևն։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 859
Nouveau!
(beta)
Ղ
մեր այբուբենին տասնըութերորդ տառը: Բաղաձայն. լծորդ է խ-ի եւ լ-ի. օրինակ՝
‣ սանդուխ-սանդուղ, ծիլ-ծղօտ, ջիլ-ջիղ-ջլախտաւոր:

Միջակն է խ թաւին եւ հ նուրբին։

Իբրեւ թուանշան կը նշանակէ 90 (գլխագիր Ղ առանց միջակէտի) եւ 90րդ (գլխագիր Ղ. միջակէտով):

Գրաբարը ղ-ով սկսող բառ չունէր: Երբ բանաստեղծութեան մէջ ղ-ով պիտի սկսէր նոր համարը կամ տողը, զինք կանխող ձայնաւորը ջնջելով՝ գրած են կամ գործածած են օտար բառ։

Բազմաթիւ բառեր ունինք ղ-ով սկսող, սակայն անոնք մեծ՝ մասամբ արաբերէն բառեր են, որոնք պարսկերէնի եւ թրքերէնի ճամբով մուտք գտած են մեր ժողովրդական լեզուին մէջ. օրինակ՝
‣ ղալաթ՝ սխալ.
‣ ղալամ՝ գրիչ.
‣ ղայիմ՝ հաստատ, եւ այլն:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1355
Nouveau!
(beta)
Խ
    1. մեր այբուբենին տասներեքերորդ տառը եւ ութերորդ բաղաձայնը, որ մեր լեզուին մէջ թանձրագոյն հնչիւնը ունի եւ կ՚արտասանուի կոկորդի վերի մասով.

Տեսակներ
— անունը՝ խէ.

    2. գլխագիր Խ-ն, քովը կէտ (= Խ.), դասական թուական ածական է եւ կը նշանակէ քառասուներորդ, իսկ նոտրգիր կամ բոլորգիր կամ շեղագիր Խ-ն բացարձակ թուական ածական է եւ կը նշանակէ քառասուն.

    3. լծորդ է հ-ի յատկապէս Վանայ գաւառաբարբառնին մէջ. օրինակ՝
‣ խաց = հաց, խազար = հազար, խաղբք = հաղբք (= ցանք, լար), խրասախ = հրասախ (= փարսախ), Ռախաբ = Ռահաբ (= իգական յատուկ անուն Ս. Գիրքի մէջ), խոյակապ = հոյակապ, խարստի = հարստի (= սերնդագործութեան համար պահուած արու անասուն), խեց = հեց (= անիւին շրջանակը), ոսկեխուռն = ոսկեհուռն.

    4. լծորդ է նաեւ ղ-ի. օրինակ՝
‣ սանդուխ = սանդուղ, վախճան = վաղճան, մանաւանդ արաբերէնէ՝ թրքերէնէ փոխառեալ բառեր. օրինակ՝
‣ խալամ = ղալամ, խահվէ = ղահվէ, խժալ = դժալ, խժալին = ղժալին, եւ այլն.

    5. ինչ-ինչ բառերու մէջ ալ կը փոխարինուի շ-ով. օրինակ՝
‣ խրտնում = շրտնում (= ապշիլ), փխրել = փշրել, եւ այլն։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 809
Nouveau!
(beta)
 Usage beta 1 citation 

Usage of matching Word Forms

Aussi la recherche pour "ղ-խ" dans ces dictionnaires:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Nayiri. dictionnaire arménien contient 17 718 mots
The site has 144 dictionaries and 3 books.
Français
Նայիրի / Nayiri.com