Free Armenian spellchecker
Get HySpell now!
 Morphology

Western Armenian

քսել → քսել (verb)
(Infinitive) • Nominative case
(Infinitive) • Accusative case
 Dictionary
քսել ներգործական բայ Իրարու շփել * օծել, ներկել * տարածել:
քսութիւն գոյական Զրպարտութիւն, բամբասանք:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 496։


ՔՍԵԼ
ներգործական բայ
    1. ծեփել, օծել։
    2. ներկել։
    3. շփել, մարձել։
    4. (փասքսել՝) բանսարկել։

Phrases
մուր քսել
զրպարտել, սեւացնել։


ՔՍՈՒԻԼ
չէզոք բայ
    1. շփուիլ։
    2. օծուիլ։
    3. ներկուիլ։
    4. շնթել, քծնիլ։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 537
New!
⨀old word 1. ՔՍԵԼ (քսեցի)
ներգործական բայ Քսութիւն անել, գաղտնապէս չարախօսել մէկի մասին, բամբասել։


2. ՔՍԵԼ քսեցի
ներգործական բայ
    1. Շփել, շօշափել։
‣ Ձեռքը երեսիս քսեց։
‣ Պատը նոր է ներկած, զգո՛յշ, շորդ չքսես, չկեղտոտես։
‣ Վայրենիները կրակ ստանալու համար երկու չոր փայտ իրար էին քսում։

    2. Մի բան մի ուրիշ պինդ առարկայի շփելով տրորել, մաշել։
‣ Երեխաները վէգի երկու երեսը քարին քսելով տափակացնում են։
‣ Նոր-քարային դարաշրջանում քարէ ողորկ գործիքներն ստանալու համար քսում էին կարծր քարերի։

    3. Մի բանի մակերեւոյթը ծածկել մի լոյծ՝ կակուղ նիւթով՝ շփելու միջոցով։
‣ Վէրքին դեղ քսեց ու կապեց։
‣ Թղթի վրայ սոսինձ քսիր և այս նկարը վրան փակցրո՛ւ։
‣ Սենեակի յատակին երկու երես ներկ են քսում, բացի աստառուածքից։

Phrasal Verbs
Մէկի հացին եղ քսել
չէզոք բայ Անել այն, ինչ որ նրան ձեռնտու է։
‣ Նա իւր բողոքով քո հացին իւղ քսեց։

Մուր քսել
ներգործական բայ Անուանարկել, վարկաբեկել, պատիւն արատաւորող լուրեր տարածել մէկի մասին։
‣ Այդ բոլորը զրպարտութիւն է. թշնամիները նրան մուր են քսում, որպէսզի ընտրութիւնների ժամանակ տապալվի։

ՔՍՎԵԼ քսվեցի
կրաւորական չէզոք բայ
     նոյն նշանակութեամբ։
‣ Շորս կառքի անուին քսվեց, կեղտոտվեց։
‣ Արմուկները շարունակ սեղանին քսվելով մաշվել են։
‣ Ներկ քիչ է քսված, պէտք է մի անգամ էլ քսել։

չէզոք բայ
Դարձեալ՝
    4. Արդուզարդի փոշի (պուդրա) կամ այլ օծանելիք քսել երեսին։
‣ Այնքան է քսվել, որ ջրաղացի մուկ է դարձել։
‣ Բոլորը քսված են, ոչ մի երես չես տեսնի բնական գոյնով։

    5. Փոխաբերաբար Շողոքորթութեամբ շատ մօտենալ. քծնել։
‣ Լսել է որ նա բարձր պաշտօն պիտի ստանայ՝ սկսել է նրան քսվել։
‣ Դու այդ կնոջ շատ ես քսվում, չլինի՞ թէ մտքումդ մի բան ունիս։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 2354
New!
(beta)
ՔՍԵԼ
ներգործական բայ
    1. ձեռքի ափին կողմը որեւէ բանի մակերեսին վրայէն սահեցնել՝ շփել. շօշափել.
    2. որեւէ բան ուրիշ առարկայի մը շփել.
    3. բան մը ուրիշ պինդ առարկայի մը շփելով տրորել. մարձել, շփել.
    4. դպցնելով անցընել.
    5. բանի մը մակերեսը ծածկել լոյծ՝ կակուղ նիւթով մատներով՝ շփումով՝ վրձինով եւ այլնով.
    6. ծեփի շերտով պատել.
    7. երեսին՝ յօնքին բրնձափոշի՝ ծարիր եւ այլն դնել. սնգուրել, շպարել.
    8. որեւէ բանով աղտոտել։

Phrasal Verbs
Մէկուն հացին իւղ քսել
ներգործական բայ ակամայ նպաստել անոր։

Մուր քսել
ներգործական բայ անուանարկել, վարկաբեկել։

Փասքսել
ներգործական բայ բանսարկել:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 2441
New!
(beta)
ՕԾԵԼ
ներգործական բայ
    1. իւղ կամ որեւէ օծանելիք քսել (մարմնին՝ մաշկին). իւղել.
    2. ցաւած տեղը դեղ քսել.
    3. (Եկեղեցական) կառուցուելիք եկեղեցիին խորանի վէմ քարին միւռոն դնել. միւռոնել, օրհնել.
    4. (Եկեղեցական) նորաշէն եկեղեցիի մը օծման արարողութիւնը.
    5. (Եկեղեցական) սրբանկարներուն միւռոն քսել.
    6. (Եկեղեցական) երեխան մկրտելու ատեն՝ միռոն քսել ճակտին՝ սիրտին՝ թիկնամէջին՝ ինչպէս նաեւ աչքերուն՝ ականջներուն՝ բերանին՝ ձեռքերուն՝ կռնակին կամ կուշտին եւ ոտքերուն.
    7. (Եկեղեցական) եկեղեցական ասպարէզի ընծայուող թեկնածուին ճակտին միւռոն քսել՝ աստիճանը՝ կոչումը նուիրագործելու համար.
    8. վերջին օծում (որ շատոնց դադրած է մեր մէջ։ Պահուած է միայն ննջեցեալ եկեղեցականներու պարագային).
    9. ազնիւ՝ թանկագին մետաղի խաւով պատել. զօծել.
    10. (Փոխաբերական իմաստ) տոգորել, համակել։

Types
— Դեղաջուրով՝ քսել, ծեփել.

— նշայով՝ նշայել.

— օսլայով՝ օսլայել, շոհել։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 2457
New!
(beta)
ՔՍՈՒԻԼ
չէզոք բայ
    1. բանի մը դպչիլ՝ հպիլ. շփուիլ.
    2. հպելով անցնիլ. քերել.
    3. շփման մէջ ըլլալ.
    4. շպարուիլ, ներկուիլ, սնգուրուիլ.
    5. (Փոխաբերական իմաստ) քծնիլ, շնթել, շողոքորթել.
    6. օծուիլ.
    7. մէկուն շատ մօտ երթալ, մտերմանալու ձգտիլ:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 2442
New!
(beta)

Similar words
գզել
կզել
քշել
 Usage beta 202 citations 

Usage of matching Word Forms

Usage of matching Lexemes

New! Explore the usage of the lemma քսել or the word form քսել in the Corpus of Western Armenian.
Also search for "քսել" in these imaged dictionaries:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Nayiri. Armenian dictionary contains 17,718 words.
The site has 144 dictionaries and 3 books.
English
Նայիրի / Nayiri.com