Free Armenian spellchecker
Get HySpell now!
 Morphology

Western Armenian

վրան → վրան (noun)
Singular • Nominative case
Singular • Accusative case

Matching Word Forms

վրան → վրայ (noun)
վրան → վրան (noun)
 Dictionary
վրան գոյական Կտաւէ լարուած բնակարան, տաղաւար * ականջի արտաքին մասը:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 444։


ՎՐԱՆ
գոյական տաղաւար։

Phrases
վկայութեան վրան
խորան։

արքունի վրան
մաշկաւարզան։


ՎՐԱՅ
նախադրութիւն
    1. վրան։
    2. վրայօք, մասին, նկատմամբ։
    3. (նիւթի մը՝) շուրջ։

Phrases
ոտքի վրայ
յոտնկայս։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 480
New!
1. ՎՐԱՆ վրանի (վրանաց)
գոյական Պինդ ու հաստ կտորից կառուցուածք կոնաձեւ կամ չորեքկուսի, որ կանգնեցնում են բաց տեղում գետնի վրայ, մէջը պատսպարվելու համար ցրտից, արեւից, անձրեւից, կամ ապրելու համար։
‣ Վրանները շատ ձեւեր են ունենում և զանազան նիւթերից։
‣ Ամարանոցում ազատ բնակարան չգտանք, վրան զարկինք, վրանի տակ ապրեցանք։
‣ Եայլա գնացողներն ապրում են վրաններում, որոնք կոչվում են դագա։
‣ Թափառական ցեղերը հաստատուն տներ չունին, նրանց բնակարանները վրաններն են, որ տեղէ տեղ փոխադրվելիս ձիերի վրայ բարձած տանում են իրենց հետ։
‣ Աքիլլէսը Ագամեմնոնից խռովելով՝ քաշվեց իւր վրանը և այլ ևս չէր մասնակցում կռիւներին։


＋dialectal word 2. ՎՐԱՆ
գոյական 1. Երկինք։

ածական 2. Կապոյտ։


✽rare word ՎՐԱՅՔ
գոյական յոգնակի

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 2120
New!
(beta)
ՎՐԱՅ (րա)
(արմատ վեր, գրաբար վերայ, ի վերայ)

գոյական
    1. Վերեւի՝ բարձր կողմը։ Հակառակը՝ Տակը, ներքեւը։
‣ Պատերը պատրաստ են, վրան այս երկու օրս կծածկենք։
‣ Վրադ բաց պառկել էիր, մրսեցիր։
‣ Գնա՛, տակն ու վրան իմացիր։
‣ Վրայի քարը ուղիղ չի դրված։
‣ Տակի մտաւ, վրայից ելաւ։

    2. Արտաքին կողմը, երեսը։ Հակառակը՝ Ներսը, մէջը։
‣ Աշտանակը զուտ արծաթ չէ, մէջը պղինձ է, վրան արծաթի թիթեղ։
‣ Վերմակը վրայից դէն ձգեց։
‣ Ելեկտրական հոսանքն անցնում է մետաղալարի վրայով։

    3. Գործուածքի լաւ կողմը, երեսը։
‣ Այս կտորի վրան բուրդ է, տակը բամբակ։
‣ Սրա տակն ու վրան չեմ կարող զանազանել. －Այդ կտորը տակ ու վրայ չունի, երկու երեսն էլ նոյնն են։

    4. Զգեստ, որ ծածկում է մարմինը։
‣ Վրաներս մաշվել է, պէտք է նոր զգեստ պատուիրել։
‣ Վրան գլուխը ցեխոտել էր։
‣ Վրայիցդ ախոռի հոտ է գալիս։

Նախադրութիւն
սեռական հոլովով, բայց անձնական դերանուններին անխտիր դրվում են կամ սեռական կամ տրական հոլովով (իմ, քո, մեր, ձեր վրայ կամ ինձ, քեզ, մեզ, ձեզ վրայ)
    5. Առարկայի դրութիւնը մի ուրիշ առարկայի վերաբերութեամբ, որ նրա տակ է գտնվում, վերեւը, վերեւի կողմում։
‣ Բազէն մեր գլխի վրայ պտոյտ էր գալիս։
‣ Կտուրը փուլ եկաւ ներսը մնացածների վրայ։
‣ Թառի վրայ ազատ տեղ չէր մնացել, հաւը քուչուրել էր ներքեւում։

    6. Արտաքին կողմում, մակերեւոյթին, երեսին։
‣ Մարմնի վրայ բծեր են վեր (կամ դուրս) տուել։
‣ Ծովի վրայ թանձր մառախուղ էր նստած։
‣ Աշխարհիս վրայ մենակ եմ մնացել։

    7. Առարկայի շուրջը։
‣ Երկիրը պտտվում է իւր առանցքի վրայ։
‣ Դուռը ծղխնիի վրայ բացվում է թէ՛ աջ և թէ ձախ։

    8. Ուղղութեամբ, դէպի։
‣ Տունը այս փողոցի ծայրին է, աջ թեւի վրայ։
‣ Պատուհանը նայում է պարտէզի վրայ։
‣ Դիտակներս ուղղեցինք այդ լոյսի վրայ։

    9. Շատ մօտ, մերձակայքում։
‣ Երեւան քաղաքը շինված է Զանգուի վրայ։
‣ Ճանապարհի վրայ տեղ-տեղ իջեւաններ են։

    10. Որոշ տարածութեամբ։
‣ Այստեղից ընդամենը տասը քայլի վրայ է խանութը, գնա՛նք։
‣ Այսքան հեռաւորութեան վրայ ի՞նչպէս էք ճանաչում դէմքերը։

    11. Դէմ, հակառակ։
‣ Նա սակաւաթիւ զօրքով գնաց ուժեղ թշնամու վրայ։
‣ Երեք շուն նրա վրայ յարձակվեցին։

    12. Նկատմամբ, առիթով։
‣ Այդ խօսքիդ վրայ մի առակ ասեմ։
‣ Իմ կենացիս վրայ ոչ ոք չի՞ երգելու։

    13. Հետեւանքով։
‣ Ձեր տուած դեղի վրայ հիւանդն սկսեց լաւանալ։
‣ Վերջին ամիսների վրայ արտերը շատ առատ եկան։
‣ Իմ յորդորների վրայ նա վերջապէս զիջեց։

    14. Մասին, վերաբերմամբ։
‣ Նրա վրայ շատ են խօսում։
‣ Այդ հարցի վրայ քանի՜ մարդիկ կեանք են մաշել։

    15. Վերադիր կերպով, մի բանից յետոյ։
‣ Փլաւի վրայ գինին յարմար է գալիս։
‣ Դեղի վրայից կաթ խմիր, անախորժ համը կանցնի։

մակբայ
    16.

Phrasal Verbs
Վրայ բերել
ներգործական բայ
    1. Ծալել, յետ շրջել։
‣ Կարպետի ծայրը վրա՛յ բեր, այս բուրդը ծածկիր։

    2. Վրան կործել, ծածկել։
‣ Սալէն վրայ բերեց ամանի վրայ։

    3. Հարուածելու համար մի բան թափով իջեցնել։
‣ Թուրը վրայ բերեց, այն է պիտի զարնէր, ես փախայ։

    4. Մի յարմար պատասխան տալ՝ գտնել։
‣ Չի կարող երկու խօսք վրայ բերել։
‣ Նա վրայ բերեց ու ասաց. մենք մեղք չունինք։

    5. Ասածի վրայ աւելացնել իբրեւ ուղղումն։
‣ Բոլորն էլ անպէտք մարդիկ են, ասաց. ի հարկէ, կան բացառութիւններ. վրայ բերեց իսկոյն։

Վրայ գալ
չէզոք բայ
    1. Յարձակվել։
‣ Վրայ մի՛ գար, թէ չէ կկրակեմ։
‣ Վրայ եկան ջրին, կուշտ խմեցին։

    2. Յանկարծ պատահել, վրայ հասնել։
‣ Մարդ վրայ եկաւ, խօսքերս կիսատ մնաց։

    3. Նպաստաւոր լինել, լաւ ազդել։
‣ Այստեղի օդը նրան վրայ է գալիս։
‣ Ոտքդ ինձ վրայ եկաւ. (քո գալուց յետոյ բանս աջողվեց)։

    4. Սկսել գիրանալ, լցվել։
‣ Հիմայ լաւ է, կամաց կամաց վրայ է գալիս։
‣ Տեսնում եմ, կարգին վրայ ես եկել, գիրացել ես։

Վրայ դնել
ներգործական բայ Դուռը գոցել (մղելով, հրելով)։
‣ Դուռ բաց թողեց գնաց, գնա՛ վրայ դիր, փչում է։

(Համեմատել Վրայ քաշել)։

Վրայ ընկնել
չէզոք բայ
    1. Յարձակվել։
‣ Վեր թռաւ, սոված գայլի պէս վրայ ընկաւ, էն էր, պիտի գզէր։

    2. Ջանասիրութեամբ՝ եռանդով մի բանի կպչել։
‣ Լսեցին որ կանեփը մեծ գին ունի՝ ամենքը վրայ ընկան կանեփ ցանելու։

    3. Վերահասու լինել, գլխի ընկնել, հասկանալ։
‣ Ինչ որ ասաց վրայ ընկա՞ր. ―Չէ՛, վրայ չընկայ։

    4. Գիրանալ։
‣ Կե՛ր, խմի՛ր, վրայ կընկնիս։

Վրայ թափել (եցայ), Վրայ թափվել
չէզոք բայ Խմբով յարձակվել, խմբով մի բանի կպչել։
‣ Ընկերները վրայ թափեցան, չթողին որ նրանք ծեծկվին։
‣ Հաւերը վրայ թափեցան և այնքան կուտը հինգ րոպէում մաքրեցին։
‣ Երբ նրանց շները մի օտարական են տեսնում՝ իսկոյն վրայ են թափվում։

Վրայ լինել
չէզոք բայ 1. Եռանդով մի բանի ձեռնարկել խմբովին։
‣ Նրա ասածը մեր խելքումը նստեց. ամբողջ տնով վրայ եղանք, մի օրում արտը մաքրեցինք քարերից։
‣ Եթէ բոլորս վրայ լինինք՝ այսօր քաղը կվերջացնենք։

Իբրև դիմազուրկ բայ 2. Շարունակել, տեղալ (անձրեւ, ձիւն)։
‣ Դուրսը վրա՞յ է. －Ոչ, յետ է առել։
‣ Ձիւնը սաստիկ վրայ է, մի քամի էլ բարձրացաւ, ճանապարհը կորցրինք։

Մի բանի վրայ լինել
չէզոք բայ Մի բանով զբաղվել, ուշադրութիւնը մի բանի նուիրել։
‣ Ի՞նչ գործի վրայ էք։
‣ Հիմայ նրա խելքը միտքը կարդալու վրայ է։

Վրայ հասնել
չէզոք բայ
    1. Յարձակվել, վրայ պրծնել։
‣ Վրայ հասաւ, խանչալով գայլի մէջքին տուեց, ոչխարն ազատեց։

    2. Աճապարել, շտապով գալ մի բան անելու։
‣ Վրայ հասէք, իրար սպանում են, բաժանեցէք։
‣ Վրայ հասայ, կրակը հանգցրի։

    3. Մի դէպքի միջոցին ժամանել, յանկարծ գալ։
‣ Ճանապարհը դեռ կէս չէինք եղել՝ մութը վրայ հասաւ։
‣ Գործը նոր էինք սկսել, որ դու էլ վրայ հասար։

Վրայ պրծնել
չէզոք բայ
    1. Տե՛ս Վրայ ընկնել, վրայ հասնել։
    2. Կարօտել, շատ փափագել։

Վրայ վազել
չէզոք բայ Տե՛ս Վրայ ընկնել, վրայ հասնել, վրայ պրծնել։

Վրայ տալ
չէզոք բայ
    1. Վրայ ընկնել, յարձակվել։
‣ Գիւղի երիտասարդները հաւաքվեցին, հասան աւազակներին, վրայ տուին, տաւարը յետ խլեցին ու բերին գիւղ։

ներգործական բայ
    2. Գրգռել յարձակվելու։
‣ Շներին վրայ տուին ինձ վրայ։

    3. Մի բանի վրայ թափել։
‣ Գոմշին ջուր վրայ տուր։

    4. Վրան ածելով ծածկել։
‣ Դագաղն իջեցրին փոսի մէջ ու հողը վրայ տուին։
‣ Մտաւ անկողին, շորերը վրայ տուին։

    5. Փաթաթել, կծկել։
‣ Կարժառից թելը վիլկին վրայ էր տալիս։
‣ Ճոպանը վրայ տուր։

    6. Արագ արագ ասել, խօսել։
‣ Նա այնպէս էր վրայ տալիս դասը, որ մի բառ չէր կարելի լսել ու հասկանալ։
‣ Ծանր խօսիր, ի՞նչ ես վրայ տալիս, ո՞վ է յետեւդ ընկել։

չէզոք բայ
    7. Շահելու փոխարէն կորուստ ունենալ։
‣ Գնացի որ տարվածս յետ տանիմ, ունեցածս էլ վրայ տուի։
‣ Այդ գործի մէջ մի մտներ, ոչ միայն վաստակ չես ունենայ, ընկհակառակը, ունեցած դրամագլուխդ էլ վրայ կտաս։

Վրայ քաշել
ներգործական բայ Դուռը իւր յետեւից քաշելով գոցել։
‣ Երբ գնաս՝ դուռը վրայ քաշիր, բաց չթողնես։

Վրան առնել
ներգործական բայ
    1. Իւր վրայ ձգել։
‣ Վերարկուն վրան առաւ, պառկեց։
‣ Վերմակը վրադ առ, չմրսիս։

    2. Իւր վրայ վերցնել, յանձն առնել։
‣ Մեռած եղբօր պարտքը վրան առաւ ու խոստացաւ վճարել։
‣ Ինձ հոտաղ բռնելիս չէ՞ որ շորս էլ, տրեխներս էլ վրադ առար։

    3. Մէկի աննպաստ խօսքը կամ ակնարկութիւնը իրան վերագրել, համարել թէ ակնարկն իւր մասին է։
‣ Ես խօսում էի ընդհանրապէս գողերի մասին, դու ինչո՞ւ վրադ առար. եթէ սոխ չես կերել, սիրտդ ինչո՞ւ է ցաւում։

    4. Գլուխը կամ (անասունի) կռնակը դռան վերի շեմքին դիպչել։
‣ Ցած արա գլուխդ, վրան կառնէ։

Վրան խնդալ
ներգործական բայ
    1. Ծաղրել։
‣ Քեզ որ գովում են՝ վրադ խնդում են, դու լուրջ ես ընդունում։

    2. Կատակով մի բան անել մէկին։
‣ Իմ այնքան աշխատանքիս դէմ մի ձեռք հին շոր էք տալիս, վրա՛ս կխնդաք։

Վրան ձգել
ներգործական բայ
    1. Տե՛ս Վրան առնել (1)։

    2. Վերագրել մէկին (յանցանքը)։
‣ Իրանք տարան խմեցին, մեղքը վրաս ձգեցին։

    3. Եփվող կերակրի վրայ մի նիւթ աւելացնել։
‣ Այսօր մսի վրայ շաղգամի թթու ձգիր։

Phrases
Վրաս գրէ
(ծաղրական), Գրիր իմ հաշուիս (բայց ստանալու չես). դատարկ բան է, կարեւորութիւն չունի։
‣ Հազար րուբլի խոստացաւ, －Ա՛յ թէ նաղդ կստանաս. վրաս գրէ։

Վրայ-գլուխ
գոյական Ինչ որ մէկը հագած ունի, գլխից մինչև ոտները։
‣ Վրաս-գլուխս մաշվել է։
‣ Այդ ո՞րտեղ ես վրադ-գլուխդ ցեխոտել։

Վրայ վրայ, Վրայ ու վրայ
մակբայ Արագ-արագ, մէկը միւսի յետեւից։
‣ Վրայ վրայ գալիս էին ու նրան կանչում։
‣ Վրայ վրայ խօսում է, բան չես հասկանում։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 2118
New!
(beta)
ՎՐԱՆ
գոյական
    1. տոկուն կտաւէ շինուած շարժական խուց (կոնաձեւ կամ քառակուսի)՝ ցիցերով հաստատուած բացօթեայ տեղերու մէջ: Սովորաբար կը գործածուի բանակի՝ սկաուտներու՝ գաղթականներու եւ թափառաշրջիկներու կողմէ. տաղաւար.
    2. տոկուն լաթ, որ անձրեւին եւ արեւուն ազդեցութենէն կը պաշտպանէ բացօթեայ դրուած ուտեստեղէններն ու առարկաները.
    3. (Փոխաբերական իմաստ) երկինք:

Types
— Արքունի՝ մաշկաւարզան.

— վկայութեան՝ խորան։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 2241
New!
(beta)
ՎՐԱՅ
գոյական նախադրութիւն
    1. վերի՝ բարձր կողմը.

    2. արտաքին՝ դուրսի մասը. երեսը.

    3. գործուածքի լաւ կողմը. երեսը.

    4. զգեստ, հագուստ.

    5. մակերեւոյթին, երեսին.

    6. ուսին, հաշուոյն.

    7. դէպի ուղղութեամբ.

    8. ծայրին, գագաթին.

    9. համեմատութիւն, բաղդատութիւն.

    10. մասին.

    11. նկատմամբ, վերաբերմամբ.

    12. առթիւ, համար.

    13. շատ մօտ, մօտակայք.

    14. որոշ տարածութեամբ.

    15. պատճառով.

    16. յաւելեալ, բանէ մը ետք.

    17. նոյն միջոցին, միաժամանակ.

    18. շուտով, ժամանակով մօտ.

    19. գործունէութեան բնոյթ՝ ձեւ. օրինակ՝
‣ ոտքի վրայ խօսիլ.

    20. յենարան, նեցուկ.

    21. տիրապետութիւն.

    22. անունով, յանուն բանի մը։

Phrasal Verbs
Վրայ առնել
ներգործական բայ
    1. վերցնել, ստանձնել.
    2. յանձն առնել, ընդունիլ։

Վրայ բերել
ներգործական բայ
    1. ծալել.
    2. կուտակել.
    3. հասցնել, տեղացնել.
    4. խօսք աւելցնել, ըսել, յարել։

Վրայ բռնել
ներգործական բայ
    1. գէշ գործ մը ընելու ատեն տեսնել.
    2. բանի մը վրան՝ վերը պահել՝ բռնել:

Վրայ գալ
չէզոք բայ
    1. յարձակիլ.
    2. գալ, հասնիլ.
    3. գիրնալ.
    4. յարմարիլ՝ նստիլ։

Վրայ դնել
ներգործական բայ
    1. փակել, ծածկել, գոցել.
    2. կափարիչը՝ խցանը եւ այլնը դնել՝ գոցել.
    3. գինը բարձրանալ, սղիլ.
    4. գիրնալ։

Վրայ երթալ
չէզոք բայ
    1. յարձակիլ.
    2. առիթը կորսնցնել:

Վրայ ըլլալ
չէզոք բայ
    1. հսկել.
    2. բան մը ընելով զբաղած ըլլալ.
    3. իբր թէ բան մը ընել (Հգնկ.):

Վրայ թափիլ
չէզոք բայ
    1. խմբովին խուժել՝ յարձակիլ.
    2. բանի մը խմբովին ձեռնարկել.
    3. զանազան տեղերէ մէկտեղուիլ:

Վրայ հասնիլ
չէզոք բայ
    1. յանկարծ կամ պատահաբար՝ անսպասելիօրէն գալ.
    2. ճիշդ ժամանակին հասնիլ.
    3. ժամանակին բան մը աւարտել:

Վրայ ձգել
ներգործական բայ
    1. մէկը պատասխանատու համարել, յանցաւոր ցոյց տալ.
    2. բեռը ուրիշին ուսին բեռցնել։

Վրայ նստիլ
չէզոք բայ իւրացնել։

Վրայ տալ
ներգործական բայ
    1. յարձակիլ.
    2. մղում տալ, դրդել.
    3. քաջալերել.
    4. խաղի մէջ կորուստ ունենալ:

Վրայ քշել
ներգործական բայ յարձակիլ։

Վրայէն անցնիլ
չէզոք բայ
    1. նորէն կարդալ. վերանայիլ.
    2. թեթեւօրէն կարդալ. թերթել։

Վրայէն թափիլ՝
չէզոք բայ
    1. կաթիլ, իյնալ.
    2. շատ լայն ըլլալ.
    3. որեւէ բանի ցայտուն արտայայտութիւն ցուցաբերել:

Վրայէն ջուր խմել
ներգործական բայ այլեւս յոյս չունենալ վերստանալու՝ վերագտնելու. կորսուած համարել։

Վրան առնել
ներգործական բայ
    1. իրեն համար ըսուած կարծել.
    2. Տե՛ս Վրայ առնել։

Վրան գալ
չէզոք բայ
    1. աւելնալ.
    2. յարմարիլ, նստիլ։

Վրան գրել
ներգործական բայ մէկուն հաշուոյն անցնել (Հգնկ.). օրինակ՝
‣ վրա՛ս գրէ:

Վրան եղած ըլլալ
չէզոք բայ դաշտանի մէջ ըլլալ:

Վրան ընել
ներգործական բայ շապկընկերը աղտոտել. տակը ընել։

Վրան իյնալ
չէզոք բայ
    1. վրան ճնշում բանեցնել. ստիպել.
    2. փութաջան աշխատանք տանիլ։

Վրան նետել
ներգործական բայ
    1. արձակել.
    2. յանցանքը ուրիշին վրայ բեռցնել՝ ձգել:

Վրան նստիլ
չէզոք բայ
    1. յարմարիլ.
    2. տիրանալ, իւրացնել.
    3. ընդամէնը արժել. ծախս նստիլ։

Վրան սորվիլ
ներգործական բայ ընտելանալ:

Վրան սուղի նստիլ
չէզոք բայ չնախատեսուած չափով սուղ գին վճարել:

Վրան վազել
չէզոք բայ խոյանալ, յարձակիլ։

Վրան փուշ-փուշ ըլլալ
չէզոք բայ մարմինը փշաքաղուիլ. վախէն սարսռալ։

Վրան քալել
չէզոք բայ
    1. մէկը յանդիմանել.
    2. երկիրի մը վրայ յարձակիլ՝ գրաւելու համար։

Վրան քաշել
ներգործական բայ որեւէ բանով ծածկուիլ՝ ծածկել:

Phrases
Վրայ-գլուխ
հագուստ-կապուստ:

Վրան բաց խօսք
անվայել խօսք:

Վրան բաց սուտ
անհաւատալի սուտ:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 2239
New!
(beta)

Similar words
ուրամ
ուրան
վրայն
 Usage beta 879 citations 

Usage of matching Word Forms

Usage of matching Lexemes

New! Explore the usage of the lemma վրան or the word form վրան in the Corpus of Western Armenian.
Also search for "վրան" in these imaged dictionaries:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Nayiri. Armenian dictionary contains 17,718 words.
The site has 144 dictionaries and 3 books.
English
Նայիրի / Nayiri.com