Free Armenian spellchecker
Get HySpell now!
 Morphology

Western Armenian

վարս → վարս (noun)
Singular • Nominative case
Singular • Accusative case

Matching Word Forms

վարս → վար (noun)
 Dictionary
վարս գոյական Երկար մազ, հեր, գէս, ծամ * սաղարթ (ծառի):

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 434։
վար գոյական Հերկ:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 431։


ՎԱՐՍ
գոյական
    1. հեր, մազ, ծամ, գիսակ։
    2. գիսաւորի պոչ։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 471
New!
ՎԱՐ
ածական, մակբայ
    1. ցած, խոնարհ։
    2. (գին՝) պակաս։

Phrases
վարը
տակը. ստորեւ։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 468
New!
ՎԱՐՔ
գոյական
    1. վարմունք, ընթացք, գնացք։
    2. կենցաղ, բարք։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 472
New!
1. ՎԱՐՍ վարսի (վարսից), (սովորաբար յոգնակի ձեւով ⨀ վարսք, վարսեր)
(պահլաւերէն vars)

գոյական
    1. Կանանց երկայն մազեր, չհիւսված։
‣ Դեղձան վարսեր։
‣ Վարսերը մինչև ծնկներն էին իջնում։
‣ Վարսերով երեսը ծածկեց։

⨀old meaning 2. Արեգակի կամ աստղերի ճաճանչները։
‣ Գոհար վարդը քօղ էր ձգել երեսին վեհ արփիի վարսերից. Գրիգոր Նարեկացի։

⨀old meaning 3. Գիսաւոր աստղերի երկայն գլուխը կամ պոչը։

⨀old meaning 4. Ծառի սաղարթը, տերեւները։


✽rare word 2. ՎԱՐՍ
(արաբերէն vars, դեղին կոճ)

գոյական Memecylon tinctorium բոյսը, որ բուսնում է Արաբիայում, շուշանի նման ծաղկով, որի արմատը, Դեղին կոճ կամ Դեղնախունկ անունով, գործ է ածվում բժշկականութեան մէջ իբրև համեմունք։

(Մէնէվիշեանը դեղնախունկ կոչում է այն ներկը, որ ստացվում է Ոսկեգոյն մակլուրի (Maclura aurantiaca) ծառից և գործ է ածվում՝ դեղին, կանաչ կամ գորշագոյն ներկելու համար)։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 2078
New!
(beta)
⨀old word ՎԱՐՍՔ
Տե՛ս Վարս։


ՎԱՐՔ (վարուց, յոգնակի), վարքի, վարքեր
գոյական
⨀old meaning 1. Վարելը (1), գործածելը, կիրարկելը։

    2. Կեանք վարելը, կենցաղավարելը, կենցաղավարութիւն։
‣ Նա լաւ կեանք չի վարում, նրա վարքին չեմ հաւանում։
‣ Գովելի վարք ունի։
‣ Անառակ վարք է վարում։
‣ Կեանքի ընկեր ընտրելիս՝ ամենից առաջ վարք ու բարքին նայիր։

    3. Կեանքը, կեանքի ընթացքը՝ գործունէութիւնը։
‣ Մեսրոպ Մաշտոցի վարքը գրել է նրա աշակերտ Կորիւնը։
‣ Վարք սրբոց։

    4. Թուանշան, որով գնահատում են դպրոցներում աշակերտների վարքը (2)։
‣ Այս երեկոյ մենք աշակերտների երկամսեայ վարքերը պիտի նշանակենք։
‣ Երբ մի աշակերտ վարքից երեք էր ստանում՝ հարց էր դրվում նրա արձակման։

＋dialectal meaning 5. Սովորութիւն։
‣ Մեր վարք կայ, որ առաջ մեծ աղջիկը մարդու տանք։
‣ Մեր վարքին չկայ էդպէս բան։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 2079
New!
(beta)
ՎԱՅՐ ի (աց կմ ից)
գոյական
    1. Անորոշ նշանակութեամբ՝ Տեղ, որևէ տեղ։
‣ Թափառում են օտար վայրեր։
‣ Մոսկուան, որտեղ գտնվում է Լենինի դամբարանը՝ նուիրական վայր է սովետական քաղաքացիների համար։

⨀old meaning 2. Բաց՝ անբնակ տեղ, դաշտեր, լեռներ, անտառներ ևն։

(Սրանից՝ վայրի գազան՝ թռչուն ևն)։

⨀old meaning 3. Կողմ, գաւառ։

⨀old meaning 4. Գետին, տափ։

⨀old meaning 5. Անորոշ ժամանակ, ժամանակամիջոց։

(Սրանից՝ վայրիկ՝ վայրկեան։ Համեմատել Ատեան և Ատեն, Միջոց՝ թէ՛ ժամանակի և թէ տեղի նշանակութեամբ)։

մակբայ
    6. Դէպի գետին, գետնովը, ցած, վար. (այս նշանակութեամբ աւելի գործածական են վայր՚ի կրկնակ սղված ձեւերը՝ վար և վէր)։
‣ Երդիքից վայր ընկաւ (վար կամ վէր ընկաւ)։
‣ Վայր իջիր։
‣ Ամանն ինչո՞ւ ձեռքիդ ես բռնել, վայր դիր։

    7. Տե՛ս Վար (4.2)։

Phrasal Verbs
Վէր ածել
ներգործական բայ
    1. Թափել։
‣ Գոգիդ քարերը վէր ածա։

    2. Սիրտը թափել, փսխել։
‣ Սիրտս վէր ածեցի, հանգստացայ։

Վէր գցել
ներգործական բայ
    1. Տապալել գետին։
‣ Բաժակը ձեռքից վէր գցեց կոտրեց։

    2. Հարուածով սպանել։
‣ Արի գրազ գանք, թռչունը թռչելու ժամանակ հրացանով վէր գցեմ։

Վար զարնել
ներգործական բայ Արժէքն ստորացնել, պարսաւել։
‣ Գնողն ապրանքը վէր է զարնում, որպէսզի էժան գնէ։
‣ Դուն էլ շատ ես նրան վար զարնում. նա այդքան վատ չէ։

Վէր ընկնել
չէզոք բայ
    1. Հանդարտել, դադարել։
‣ Քամին վէր ընկաւ։

    2. Իջնել, պակասել։
‣ Տաքութիւնն այսօր վէր է ընկել։
‣ Շաքարի գինը վէր ընկաւ։

    3. (անարգական), Մի տեղ ընկնել մնալ։
‣ Մի տեղ ունիս՝ վէր (կամ վար) ընկիր, կաց։
‣ Ի՞նչ ես կողքիդ վէր ընկել, վեր կաց գործ արա։

Phrases
⨀old word Ի մի վայր
մակբայ Միատեղ, միասին։

⨀old word Ի վայր
մակբայ Վար, ներքեւ, ցած։

Վայր ի վերոյ
ածական մակբայ Տե՛ս Վայրիվերոյ։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 2058
New!
(beta)
⨀old word 1. ՎԱՐ (արմատ Վարել՚ի 1)
գոյական
    1. Վարելը (1.5), վարումն, կիրարկելը, կիրարկումն, գործածելը մի բանի։

Phrasal Verbs
⨀old word Ի վար արկանել
ներգործական բայ Կիրարկել, գործածել, բանեցնել։

⨀old word Ի վար առնուլ (առի)
ներգործական բայ Տե՛ս Ի վար արկանել։

⨀old word Ի վար առնուլ (առայ)
կրաւորական չէզոք բայ Գործածվել, կիրարկվել։

⨀old word Ի վար երկոց մտանել
չէզոք բայ Անձնատուր լինել աշխատանքի։

⨀old word Ի վար տալ
ներգործական բայ Տալ կիրարկելու՝ բանացնելու, փոխ տալ։

✽rare meaning 2. Վայելք։


2. ՎԱՐ (արմատ Վարել՚ի 2)
գոյական
    1. Հողը վարելը, գութանով կամ արօրով հողը փորելը ցանելու համար, հերկ։
‣ էգուց վար ունիմ, չեմ կարող գալ։
‣ Վարըս կիսատ թողի եկայ։
‣ «Վարը վարենք, ակօս փորենք, Խոր ակօսներ հողի մէջ» (երգ)։
‣ Վար ու ցանքս վերջացրի։

    2. Վարելու ձեւը, վարածի յատկութիւնը։
‣ Նրա վարին էլ նայի՛ր, քո վարին էլ։
‣ Այսպէս վա՞ր կլինի որ դու արել ես։

    3. Վարած տեղ։
‣ Երեք հեկտար վար ունիմ պատրաստ, սերմ չունիմ որ ցանեմ։
‣ Հեղեղն եկաւ, ամբողջ վարը տղմով լցրեց։

Phrasal Verbs
⨀old word Վարս վարել կամ, ⨀old word Վարս հարկանել
չէզոք բայ Վարը վարել, հողը հերկել, արօտադրել։

Վար անել
ներգործական բայ Վարել (2), հերկել, վարը վարել։
‣ Հայրս գնացել է վար անելու։

＋dialectal word Վարը վարել, վարոցը թալել
չէզոք բայ Տե՛ս Ալիւրը մաղել, Ալիւր՚ի տակ։


＋dialectal word 3. ՎԱՐ
գոյական Նաւը վարելու գործիք, նաւի թիակ, յատկապէս թիակի մասը կոթից մինչեւ թաթը։


＋dialectal word 4. ՎԱՐ
(սղված Վայր՚ից)

գոյական
    1. Ներքեւի կողմը, ցածում գտնված մասը։ Հակառակը՝ Վեր։
‣ Պատը ներկեցէ՛ք, վերը սպիտակ գոյնով, իսկ վարը նարնջագոյն ձիթաներկով։
‣ Ջուրը վարից վեր չի վազում, այլ վերից վար։
‣ Մենք վարի պլանից փոխադրվեցինք վերի պլանը։
‣ «Ես վարէն կուգայի, Դուն դուռը բացիր» (ժողովրդական երգ)։

ածական
    2. Ցած, ստոր։
‣ Վար գնով գնեցի։
‣ Վար գնանոց ապրանք։

    3. Փոխաբերաբար Ստոր տեսակի, վատորակ։ Հակառակը՝ Գլուխ (18)։
‣ Վար ապրանք։
‣ Վար գինի։

նախադրութիւն
    4. Ցած, ներքեւ։
‣ Մէջքից վար անդամալոյծ էր։
‣ Իրան անպատւութիւն համարեց նրանից վար նստել։
‣ Ես ումի՞ց եմ վար։

մակբայ
    5. Դէպի ներքեւ՝ ցած, վէր։
‣ Վար իջիր, այստեղ լաւ է։
‣ Եղբայրդ տանը չէ, քիչ առաջ վար գնաց (փողոց գնաց)։

    6. Կազմում է բաղադրեալ բայեր։ －
(յանդիմանական), Մի տեղ նստել մնալ։
‣ Վար ընկիր տեղդ։
‣ Վար ընկել մնացել է։

Phrasal Verbs
Վար անցնել
չէզոք բայ Գետինը մտնել, մեռնել։
‣ Վար անցնիս (անէծք)։

Վար առնել
ներգործական բայ
    1. Ներքեւ իջեցնել, հաւաքել։
‣ Խնձորը հասել է. վար առնելու ժամանակ է։

    2. Մի տեղից՝ դիրքից իջեցնել, գահից իջեցնել։
‣ Պատրիարքին վար առան։

Վար բռնել
ներգործական բայ Ստոր համարել (ուրիշից), նուազ յարգանք ցոյց տալ։
‣ Հայրդ քեզ եղբօրիցդ վար չի բռնում։

Վար գնել
ներգործական բայ Վար գնով՝ էժան գնել։
‣ Լաւ կով է, յիսուն րուբլի տուի՞ր. －Չէ՛, աւելի վար գնեցի։

Վար դնել
ներգործական բայ
    1. Թողնել մի տեղում, որ մնայ։
‣ Գիրքս առաւ վար դրեց, չեմ կարող յետ ստանալ։

    2. Բանտարկել։

    3. Պահել մէկին իւր մօտ (իբրեւ հիւր)։
‣ Ինձ երեք օր վար դրին, չթողին որ գամ։

    4. Տե՛ս Բուկը լցնել, բուկը տալ, Բուկ՚ի տակ։

Ինքն իրան վար դնել
չէզոք բայ Զգաստանալ, խելօքանալ։
‣ Էլ առաջուայ գիժը չէ, հիմայ իրան վար է դրել։

Վար զարնել
ներգործական բայ
    1. Ուժով ճանապարհ բանալ՝ դէպի ներքեւ հոսելու։
‣ Առուի թումբը քանդվել է, ջուրը վար է զարկել։
‣ Փորը վար զարկեց (լուծեց), հանգստացաւ։

    2. Փոխաբերաբար Ստորացնել, վատաբանել։
‣ Ինձի ուրիշների մօտ վար է զարնում։
‣ Ապրանքը վար զարկեց, որ էժան գնէ։

Վար ընկնել
չէզոք բայ Ընկնել, գետին ընկնել։
‣ Մի խնձոր ծառից վար ընկաւ։
‣ Վար ընկայ, ոտքս ցաւ տուի։

Վար մնալ
չէզոք բայ Ուրիշից ստոր մնալ, նուազ արժէք ունենալ։
‣ Վառելիքի տնտեսութեան տեսակէտից շոգեշարժ մեքենաները շատ վար են մնում ներքին կիզման մեքենաներից։
‣ Նա սրանից վար չի մնում։
‣ Իրարից վար չեն մնում, Իրար հաւասար են, մէկը միւսին արժէ (երբեմն պարսաւական մտքով)։

Derivatives
Վարի
ածական Վարը եղած, ներքեւի։
‣ Վարի դուռը։
‣ Վարի դին (կողմը)։
‣ Վարի կեցողները։

Համեմատել Վէր։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 2069
New!
(beta)
ՄԱԶ
գոյական
    1. վերնամաշկային արտադրութիւններ (մարդոց եւ անասուններու) կազմուած իրարու փակած՝ նուրբ բջիջային խողովակներէ. հեր, ծամ, վարս, գէս, գիսակ, գեղմն, գեղմ, բաշ, ձար, ստեւ, բուրդ, սար.
    2. բոյսերու մազմզուկ.
    3. (Փոխաբերական իմաստ) թելանման նուրբ՝ բարակ բան.

ածական
    4. (Փոխաբերական իմաստ) շատ բարակ։

Types
— Այծի՝ այծեայ:

— Անմազ՝ ճաղատ, լերկ, կունտ, հերաթափ:

— Արձակած՝ հերարձակ:

— Արմատի՝ բոյսերու՝ մազմզուկ, մազմզուք, թել, աղուամազ։

— Արուեստական՝ կեղծամ։

— Խառնաշփոթ՝ գիսախռիւ։

— Խոզի՝ խոզանաստեւ, խոզան:

— Կանանց՝ վարս:

— Կինճի, ուղտի, վարազի՝ ստեւ:

— Հասկի (փշոտ)՝ քիստ:

— Հիւսուած՝ ծամ:

— Հիւսուած մազի թել՝ ծամթել, ծամակալ, ժապաւէն, վարսակալ։

— Ձիու, առիւծի (վիզի)՝ բաշ:

— Ձիու պոչի՝ ձար։

— Մարդու՝ հեր։

— Մարդու երեսի՝ աղուամազ։

— Մարդու (քիթին եւ բերնին միջեւ)՝ պեխ:

— Մարդու կզակի եւ երեսի (երկար)՝ մօրուք:

— Ոլորուն՝ գանգուր, գռուզ։

— Ոլորուն՝ (ճակտին կամ քունքին վրայ)՝ խոպոպ:

— Ոլորուն մազ ունեցող՝ գանգրահեր:

— Ոչխարի՝ բուրդ։

— Պտուղի, մորթի (նուրբ)՝ աղուամազ, տակռիք, զաղապ:

— Սաղաւարտի՝ գիսակ:

Phrasal Verbs
Հաւկիթին մէջ մազ փնտռել
ներգործական բայ բծախնդրութիւն ընել:

Հօրմէն՝ մօրմէն մազ մը չունենալ
ներգործական բայ
    1. հօրը՝ մօրը, չնմանիլ.
    2. անոնց յատկութիւնները չունենալ.
    3. ո՛չ մէկ ժառանգ ստացած ըլլալ։

Մազ մնալ
չէզոք բայ քիչ արանք՝ միջոց մնալ։

Մազ պակսիլ
չէզոք բայ աննշան չափով պակսիլ:
‣ Հկնշ.մազ չպակսիլ։

Մազերը ցցուիլ
չէզոք բայ
    1. սաստիկ վախնալ.
    2. սաստիկ ջղայնանալ։

Մազերը փուշ - փուշ ըլլալ
չէզոք բայ
    1. նողկանք զգալ.
    2. սոսկալ։

Մազէ կախուած ըլլալ
չէզոք բայ վտանգին ծայրը գտնուիլ:

Մազը մազէն զատել
չէզոք բայ ուշիմ ըլլալ։

Մազին դպչիլ
ներգործական բայ աննշան չափով վնաս հասցնել:

Մազ պոկել
ներգործական բայ կեղեքել:

Մէկը մէկուն մազին հետ չփոխել
ներգործական բայ այնքան արժանաւոր ըլլալ, որ մէկուն մազը աւելի յարգ ունի քան միւսին ամբողջ անձը։

Մէկուն բերանը մազ բուսնիլ
չէզոք բայ նոյն բանը կրկնելէն զզուած ըլլալ։

Phrases
Մազապուրծ
հազիւ - հազ փրկուած։

Մազը կտրած
անզգամ, անառակ:

Մազի համրանքով, Մազի չափ
անթիւ:

Related Words
— Այրերու մազը յարդարող սափրիչ՝ վարսայարդար:

— Կանանց վարսերը յարդարող՝ վարսայարդար։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1387
New!
(beta)
ՎԱՐՍ
գոյական
    1. կանացի երկար՝ չհիւսուած մազ.
    2. ընդհանրապէս՝ մազ, հեր, գէս.
    3. (Փոխաբերական իմաստ) երկնային լուսատուներու շողերը.
    4. (Փոխաբերական իմաստ) ծառի ճիւղերն ու սաղարթները՝ տերեւները.
    5. գիսաւոր աստղերու երկար գլուխը կամ պոչը:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 2209
New!
(beta)
ՎԱՐ
գոյական
    1. արօրով՝ գութանով և այլնով հողը փորելը ցանելու համար. հողը վարելը. հերկ.

    2. վարած՝ փորած հող՝ տեղ՝ արտ.

    3. վարելու ձեւը՝ եղանակը՝ որակը.

ածական գոյական
    4. առաջնորդող, ուղղութիւն տուող. օրինակ՝
‣ շարժավար, գործավար:


ՎԱՐ
ածական
    1. ցած, ստորին.

մակբայ
    2. ցած, դէպի ցած.

ածական
    3. ստոր, անարգ.

    4. վատորակ, ցածորակ.

գոյական
    5. ցածը, ստորին կողմը՝ մասը, տակը, տակի կողմը.

    6. որոշ բայերու հետ գործածուելով՝ ցոյց կու տայ գործողութեան ուղղուածութիւնը դէպի ցած. օրինակ՝
‣ վար ձգել, վար գալ:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 2201
New!
(beta)
ՎԱՐՔ
գոյական
    1. կեանքի ընթացք, վարմունք, կենցաղավարութիւն.
    2. մարդոց վարուելու կերպը. վարուելակերպ.
    3. հաստատութեան մը ներքին կարգապահութեան հանդէպ կեցուածք եւ անոր գործադրումը.
    4. վարքագիծ.
    5. սովորութիւն, կենցաղ, բարք, նիստ ու կաց.
    6. (Կրօնական) կենսագրութիւն, վարքագրութիւն:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 2210
New!
(beta)

Similar words
վաերս
վահրս
վայրս
վառս
վարզ
 Usage beta 37 citations 

Usage of matching Word Forms

Usage of matching Lexemes

New! Explore the usage of the lemma վարս or the word form վարս in the Corpus of Western Armenian.
Also search for "վարս" in these imaged dictionaries:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Nayiri. Armenian dictionary contains 17,718 words.
The site has 144 dictionaries and 3 books.
English
Նայիրի / Nayiri.com