Free Armenian spellchecker
Get HySpell now!
 Morphology

Matching Word Forms

որձ → որձ (noun)
որձ → որձ (adjective)

Matching Lexemes

 Dictionary
որձ գոյական, ածական Արու:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 365։


ՈՐՁ
ածական արու (մարդ՝ կենդանի՝ բոյս)։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 393
New!
ՈՐՁ ի (ից)
ածական
    1. Արական սեռին պատկանող, արու (անասունների, նաև մարդկանց մասին)։ Հակառակը՝ Էգ, մատակ։
‣ Որձ ձի էր հեծել, մատակ ձի հեծնելը ամօթ էր համարվում։
‣ Կատուի ձագերից երկուսը որձ են, մէկը էգ։
‣ Որձերը խառնում են մատակների մէջ և որոշ ժամանակից յետոյ զատում։
‣ Բռնակալ աշխարհակալը հրամայեց բոլոր որձերին կոտորել, իսկ էգերին ապրեցնել։

    2. Այն բոյսերը, որոնք միայն արական գործարան՝ բեղմնաւոր փոշի ունին։
‣ Որձ արմաւենի։
‣ Որձ կանեփ։

    3. Նմանութեամբ Իրերի մասին։
‣ Որձ բանալի։
‣ Որձ ծղխնի։
‣ ⨀old meaning Երեւակը էգ է, արեգակը որձ ըստ հին տօմարագէտների։

⨀old meaning 4. Փոխաբերաբար Անբեր, կորդ, չոր։
‣ (Որձ անապատ, որձ քար)։

գոյական
    5. Մեղուների որձերը։
‣ Ամեն մի փեթակում մի քանի հարիւր որձ կայ, միւս մեղուներն անսեռ են։
‣ Երբ բերքը պակասում է՝ մեղուները որձերին կոտորում են։

＋dialectal meaning 6. Երկու տարեկան արու ոչխար (ոչ խոյ)։
‣ Մեզ հիւրասիրելու համար մի որձ մորթեց։
‣ Որձերը տարաւ քաղաք ծախելու։

Phrasal Verbs
＋dialectal word Որձ զարնել
չէզոք բայ Որձի գիշերուայ ոչխարները, հաւերը ևն մորթել։

Phrases
Որձ մարդ
ածական գոյական Այրասիրտ, կտրիճ։
‣ Որձ մարդ է, ինչ ասես կանէ։

Որձ կին
ածական գոյական Բիրտ, կոշտ, փափկութիւնից զուրկ։
‣ Որձ կին է, կնիկմարդութեան շնորհք չկայ վրան։

＋dialectal word Որձի գիշեր
գոյական Խնջոյք, որ պատրաստում են հարսանիքի երրորդ, այսինքն պսակին յաջորդող գիշերը և որին մասնակցում են միայն տղամարդիկ (որձերը)։

＋dialectal word Որձ-աստղ
գոյական Մի անորոշ աստղի կամ մոլորակի անուն։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1732
New!
(beta)
ՄԵՂՈՒ
գոյական
    1. փոքր՝ երկթեւ, ձուածին միջատ՝ որ ծաղիկներու նեկտարը հաւաքելով մեղր կը շինէ. մեղրագործ ճանճ, մեղրաճանճ.
    2. (Փոխաբերական իմաստ) ջանք, իմաստութիւն:

Phrasal Verbs
Մեղուներուն՝ փեթակէն փախուստը
ներգործական բայ պարս տալ։

Phrases
Մեղուի փեթակ
(Փոխաբերական իմաստ) տեղ մը, ուր մուտքն ու ելքը շատ է եւ աշխատանքի եռուզեռ կայ:

Related Words
— Մեղուներ խնամող՝ մեղուաբոյծ, մեղուապահ, մեղուապան։

— Մեղուներու բոյն՝ փեթակ, մեղուաբոյն, մեղուանոց, մեղուոց:

— Մեղուներու թագուհի՝ պարսամայր։

— Մեղուներու մասնագէտ՝ մեղուագէտ:

— Մեղուներու թեւերուն բախումը եւ ձայնը՝ բզզիւն։

— Մեղուներուն՝ կծիկ կամ ողկոյզ կազմելը ծառի մը ճիւղէն կախուած՝ պարս, գնդակ մեղուաց, կոճակ մեղուաց:

— Մեղուներուն պտոյտը օդին մէջ՝ մեղուապար:

— Տեղ մը՝ ուր շատ փեթակներ կան՝ մեղուատուն, մեղուանոց։

— Փեթակներու խորիսխը շինող՝ գործող մեղու՝ պանգործ, սուտակայ:

Մեղուն անօսրաթեւ, միջատ մըն է, որ չորս թեւ ունի եւ կը բնակի բազմաթիւ ընտանիքներով, կը գաղթէ այլուր եւ հոն կը բազմանայ։ Ընտանիք մը կը բաղկանայ երեք տեսակ մեղուներէ. 1) մայր մեղու կամ պարսամայր, պարսմայր. 2) բազմաթիւ գործաւոր կամ աշխատաւոր մեղուներ, որոնք անկատար կամ անծննդական էգեր են (կը կոչուին մարի). 3) որձ կամ արու մեղուներ, որոնք կը կոչուին սուտ բրեայ:

Մեղուները, ըստ իրենց պաշտօններուն, կամ գործունէութեան, հետեւեալ դասաւորման տակ կ՚իյնան. 1. Մայր մեղու (պարսամայր), որուն պաշտօնն է բազմացնել թիւը. 2. Արու մեղու, որ կը բեղմնաւորէ դեռատի էգը։ Մէկ արու իրաւունք ունի կատարելու այդ պաշտօնը։ Մահաբեր պաշտօն է, որովհետեւ իր ծննդական գործարանները կորսնցնելով, այլեւս չ՚ապրիր. 3. Գործաւոր մեղուներ, որոնք չորսի կը բաժնուին ա) մատակարար կամ աւարառու, որ կը հաւաքէ փեթակին պահպանութեան անհրաժեշտ նիւթերը, բ) մոմարար, որ փեթակներու շինութիւնը կ՚ապահովէ. գ) դայեակ, որ ձագերու դաստիարակութեամբ կը պարապի. դ) տնարար, որ փեթակին մաքրութեամբ եւ հովահարութեամբ կը զբաղի։

Մեղուները կը շինեն մոմակերտ (գուբ), որոնք կ՚օգտագործուին իբրեւ բնակութեան եւ պաշարի ամբարման վայր։ Սովորաբար՝ խորիսխ կ՚ըսուի մեղրով լեցուն բջիջը, իսկ պան, չեչ եւ մաղ՝ ամբողջ մոմակերտ կազմածը։ Ձագարան՝ ձագերուն բնակութեան յատկացուած բջիջները։

Մեղուները կը հաւաքեն մեղր՝ ծաղիկներու նեկտարէն, բեղուն՝ ծաղիկներու առէջէն եւ ականամոմ՝ կարգ մը բոյսերու խրացէն եւ կեղեւէն։ Ականամոմը փեթակին մուտքի ծակին շուրջը եղող՝ մեղուներու ծիրտն է։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1468
New!
(beta)
ՈՉԽԱՐ
գոյական
    1. երկկճղակաւորներու ընտանիքին պատկանող ստնաւոր, որոճացող, եղջիւրաւոր կենդանի մը, որմէ կը ստանան կաթ, միս, բուրդ եւ մորթ.
    2. (Հւք.) ոչխարի հօտ, խաշ, խաշինք.
    3. (Փոխաբերական իմաստ) ոչխարի միս.
    4. չորրորդ ձայնին (ԴՁ) պատկանող եղանակի մը անունը.
    5. (Փոխաբերական իմաստ) ինքնուրոյն մտածողութենէ զուրկ, կուրօրէն ուրիշին հետեւող մարդ.

ածական
    6. հեզ, խոնարհ։

Types
— Արու՝ խոյ, շօշ։

— Բրդատու՝ հռիգ:

— 2 տարեկան՝ կաւռութ։

— 2 տարեկան՝ որձ (արու):

— 2-3 տարեկան՝ շիշակ։

— Էգ՝ մաքի, օդի, պատրուճակ։

— Խումբ՝ հօտ։

— Կոյս (էգ)՝ մաքիկ։

— Կրտուած՝ մալ։

— Ձագը՝ բուծ (երբ կաթնկեր է, հազիւ մէկ տարու արու կամ էգ), աւելի մեծը՝ ամարու (էգ), որոջ (արու): Այս բոլորը կը կոչուին գառ (գառնուկ):

— Մսացու՝ պատրուճակ։

— Ոչխարներ՝ խաշն, խաշինք, օդիք:

— Վայրի՝ արտիկ, առն, մարալ։

— Փոքր՝ գոնչակ։

Phrasal Verbs
Բուրդը կտրել
ներգործական բայ խուզել:

Phrases
Անտէր ոչխարը գայլը կ՚ուտէ
չպաշտպանուած բան մը ուրիշին սեփականութիւնը կը դառնայ:

Գայլէն վախցողը ոչխար չի պահեր
իւրաքանչիւր գործ իր անխուսափելի ծախսերը ունի:

Հովիւին սիրտը որ ուզէ, որձ ոչխարէն ալ իւղ կը հանէ
կամքը՝ կամեցողութիւնը շատ դժուարութիւններ կը հարթէ։

Շատ հաջան շունը՝ ոչխարին գայլ կը բերէ
անհարկի պոռչտուքը՝ աղմուկը փորձանքի պատճառ կը հանդիսանայ:

Ոչխար ունեցողը շուն ալ կը պահէ
Տե՛ս Գալէն վախցողը ոչխար չի պահեր։

Ոչխարին դմակը իրեն բեռ չէ
իւրաքանչիւրին բնական՝ էական մասը՝ ծանրութիւնը բեռ չի սեպուիր։

Related Words
— Բնակութեան վայր՝ գոմ, ոչխարագոմ, փարախ, մակաղ, մակաղատեղ:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1851
New!
(beta)
ՈՐՁ
ածական
    1. արական սեռին պատկանող. արու (մարդ, անասուն).

    2. այն բոյսերը, որոնք միայն արական գործարան՝ բեղմնափոշի ունին (երեք չեն պտղաբերիր).

    3. արական իրեր. օրինակ՝
‣ որձ ծխնի՝ բանալի.

    4. (Փոխաբերական իմաստ) անբեր, չոր, պինդ, կարծր. օրինակ՝
‣ որձ քար.

    5. (Փոխաբերական իմաստ) սեռային գործարանի գոյութիւն, սեռային կարողութիւն՝ անկարողութիւն. օրինակ՝
‣ որձատ, անորձի.

գոյական
    6. մեղուներու որձերը.

    7. երկու տարեկան արու ոչխար (ոչ-խոյ).

    8. Առհասարակ՝ արու կենդանի:

Related Words
Ամորձատապ
ամորձիքներու բորբոքում (Ֆրանսերէն orchide)։

Անորձի
ի ծնէ չգոյութիւնը ամորձիքներէն մէկուն կամ երկուքին միաժամանակ (Ֆրանսերէն anorchide)։

Գաղտորձի
կ՚ըսուի այն այրերուն համար, որոնք երեւութապէս ամորձիք չունին: Վիրաբուժական գործողութեամբ մը կարելի է ուղղել այս թերին եւ իրենց տեղը բերել ամորձիքները, որոնք որովայնին մէջ են մնացած ծնունդի ատեն (Ֆրանսերէն cryptorchide)։

Միորձի
սերնդական գործարանի թերութիւն, որ կը յատկանշուի՝ փոխան երկուքի՝ մէկ ամորձիքի գոյութեամբ (Ֆրանսերէն monorchide):

Phrases
Որձ այր
այրասիրտ, կտրիճ, տղամարդ:

Որձ խոտ
որձախոտ։

Որձ կին
բիրտ, կոշտ, փափկութենէ զուրկ։

Որձի գիշեր
խնճոյք, զոր կը պատրաստեն հարսանիքի երրորդ, այսինքն՝ պսակին յաջորդող գիշերը եւ որուն կը մասնակցին միայն այր մարդիկ (որձերը):

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1885
New!
(beta)

Similar words
ործ
 Usage beta 50 citations 

Usage of matching Word Forms

Usage of matching Lexemes

Also search for "որձ" in these imaged dictionaries:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Nayiri. Armenian dictionary contains 17,718 words.
The site has 144 dictionaries and 3 books.
English
Նայիրի / Nayiri.com