Free Armenian spellchecker
Get HySpell now!
 Morphology

Western Armenian

մարդ → մարդ (noun)
Singular • Nominative case
Singular • Accusative case
 Dictionary
մարդ գոյական Իմացական մահկանացու արարած * անհատ * էրիկ:
մար գոյական 38 լիտրնոց չափ * պաստառի մը լայնքը * ցեղ մը:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 288։


ՄԱՐԴ
գոյական բանաւոր էակ։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 325
New!
ՄԱՐԴ (ոյ, մարդք, ոց, աւելի սովորական՝ մարդիկ, դկան), դի կմ դու, դեր, սովորաբար մարդիկ, դկանց, կանցից, ցով
գոյական

Phrasal Verbs
Մարդ է
իբրեւ դիմազուրկ բայ Մարդու համար այդ բնական է, կարող է պատահել։
‣ Ինչո՞ւ ես զարմանում, մարդ է, կսխալի։
‣ Մարդ է, եթէ ուշանամ՝ դուք ճաշեցէք, ինձ մի՛ սպասէք։

(Այլ է՝ ⨀Մարթ է)։

Մարդու գնալ
չէզոք բայ Տե՛ս Մարդ (5)։

Մարդու տալ
ներգործական բայ Տե՛ս Մարդ (5)։

Phrases
Մա՜րդ աստծու
միջարկութիւն Զարմանքի ու յանդիմանութեան արտայայտութիւն։
‣ Մի րոպէ համբերութիւն ունեցիր, ի՞նչ եղաւ քեզ, մա՜րդ աստծու։

Գործի մարդ
ածական Գործունեայ, աշխատող, որի ձեռքից բան է գալիս, գործի պէտքական, գործնական։
‣ Նա գործի մարդ է, նրան կարելի է վստահել։
‣ Երկար ճառերից մեր գլուխները ցաւեցին, գործի մարդիկ տուէք մեզ։

Մարդ էլ կայ, մարդ էլ
Շատ տարբեր մարդիկ են լինում, մարդը մարդուն նման չի լինում, ո՞ւր այս մարդը, ուր այն։
‣ Մէկը բաւականութիւն է գտնում խնջոյքների մէջ, ուրիշը հասարակական գործունէութեան մէջ. մարդ էլ կայ, մարդ էլ։

Մեծ մարդ
գոյական Նա որ իւր հանճարով, սխրալի գործերով հռչակ է հանել, շատ բարձր է կանգնած։
‣ Մեծ մարդիկ առաջ են գալիս գիտութեան, քաղաքական, զինուորական և այլ ասպարէզներում։
‣ Ըստ Գամառ-Քաթիպայի՝ մեծ մարդ ոչ թէ հանճարեղ գիտնականն է, ոչ ռազմի հերոսը, ոչ հարուստը, այլ նա որ իւր անձը զոհում է ընկերոջ փրկութեան համար։

Մարդուն մէկը
դերանուն Մի մարդ, մի ինչ-որ մարդ։
‣ Մարդուն մէկը մի անգամ գանձ է գտնում։
‣ Քեզ ո՞վ ասաց. －Մարդուն մէկը։

Մարդու մօտ
ածական Տե՛ս Մարդամօտ։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1421
New!
(beta)
ՄԱՐԴ
գոյական
    1. բանական, հոգիով ու մարմնով, խօսուն, ողնաւոր, կաթնաբոյծ, ուղիղ կեցող, ամենակեր էակ.

    2. միտք՝ լեզու եւ ընկերային կեանք ունեցող էակ.

    3. ոեւէ մէկը՝ անձ.

    4. այր, տղամարդ.

    5. չափահասութեան հասած մանչ.

    6. կնոջ մը ամուսինը. օրինակ՝
‣ մարդս տուն չեկաւ.

    7. կազմաւորուած էակ՝ բարոյական եւ մտաւոր գետիններու վրայ.

    8. իր խոստումները յարգող, վստահելի անձ.

    9. աշխատող ձեռք՝ անձ.

    10. իբրեւ անորոշ դերանուն, առանց ոեւէ անձ նկատի ունենալու. օրինակ՝
‣ ամէն մարդ պարտաւոր է մաքրասէր ըլլալ.

    11. իբրեւ կոչական՝ խօսակիցի մը ուղղուած. օրինակ՝
‣ է՜հ, ագահ մարդ:

Phrasal Verbs
Մարդ առնել
ներգործական բայ պսակուիլ, ամուսնանալ։

Մարդ բռնել
ներգործական բայ
    1. համոզել.
    2. գործաւոր՝ աշխատաւոր վարձել:

Մարդ գրել
ներգործական բայ
    1. անդամագրել.
    2. գործակից առնել՝ ցանկի վրայ գրելով անձին անունը։

Մարդ դառնալ
չէզոք բայ
    1. բարոյական եւ մտաւոր փափաքելի յատկութիւններու տիրանալ.
    2. թերութիւներէ ձերբազատուիլ, ճամբու գալ, ուղղուիլ.
    3. հարստանալ, դիրքի տիրանալ:

Մարդ դարձնել
ներգործական բայ
    1. հարստացնել, դիրքի տէր դարձնել.
    2. արժէքաւոր՝ արժանաւոր մէկը ընել՝ օժանդակելով՝ կրթելով։

Մարդ զարնել
ներգործական բայ սպաննել:

Մարդ ըլլալ
չէզոք բայ Տե՛ս մարդ դառնալ։

Մարդ մէջը (մէջ) ձգել
ներգործական բայ
    1. միջնորդ կարգել, որ հաշտեցնելով գործը խաղաղութեամբ վերջանայ.
    2. միջնորդ կարգել, որ առեւտրական կամ այլ կարգի հարց մը յաջող լուծում գտնէ։

Մարդ մնալ
չէզոք բայ մարդկային, բարձր յատկութիւները պահպանել:

Մարդու երես տեսնել
ներգործական բայ ծանօթի հանդիպիլ:

Մարդու երես չտեսնել
ներգործական բայ
    1. ծանօթի չհանդիպիլ.
    2. մենակեացի կեանք ապրիլ.
    3. վայրենիներու մէջ ապրիլ:

Մարդու երթալ
ներգործական բայ պսակուիլ (կնոջ):

Մարդու մը զարնել
ներգործական բայ ծեծել, խոշտանգել:

Մարդու՝ մարդոց հետ խառնուիլ
ներգործական բայ ընտանեկան՝ խնամիական կապ հաստատել:

Մարդու մէջ ելլել
չէզոք բայ
    1. մենակեացի պէս քաշուած կեանք չապրիլ.
    2. ընտանեկան այցելութեանց երթալ.
    3. ընկերային հանդիպումներու՝ հաւաքոյթներու մասնակցիլ։

Մարդու մը տալ (աղջիկը)
ներգործական բայ պսակել:

Մարդու տեղ դնել
ներգործական բայ
    1. արժանաւոր մարդ համարել.
    2. յարգալիր վարուիլ:

Phrases
Մարդ - գլուխ
իւրաքանչիւր անձ. մարդագլուխ:

Մարդ մարդասանք
մարդ են մարդ ըսուելիք՝ մարդկային էակ։

Մարդուն մէկը
    1. անորոշ մարդ.
    2. աննշան մարդ:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1426
New!
(beta)
ՊՈՉ
գոյական
    1. չորքոտանի կենդանիներու ողնաշարի շարունակութիւնը, որ մարմնէն դուրս կ՚երկարի. ագի, ձետ.
    2. սողուններու ետեւի նեղցած ու երկար մասը.
    3. թռչուններու ետեւի կողմը բուսնող երկար փետուրները՝ փետրափունջը.
    4. մարդու ողնաշարի ներքեւի սուր ծայրով վերջամասը.
    5. ընդհանրապէս՝ կախուած, ետեւէն քաշուող առարկայ.
    6. (Փոխաբերական իմաստ) շարժման մէջ եղող որեւէ բանի վերջամասը (սովորաբար հիմնական մասէն նեղ կամ բարակ).
    7. օդանաւի յետնամաս.
    8. կնոջական հագուստի երկար քղանցք, որ կը քաշուի գետնին վրայէն.
    9. պտուղներու կոթ.
    10. զանազան գործիքներու կոթ՝ բռնատեղ.
    11. իրարու ետեւէ շարքի կեցած մարդոց խմբակ. հերթ.
    12. (Փոխաբերական իմաստ) շարժման մէջ եղող թափօրի՝ զանգուածի եւ այլնի վերջամասը.
    13. թելի ծայր.
    14. տառերու՝ գիրերու վարի բարակ մաս.
    15. (Փոխաբերական իմաստ) մէկուն շարունակ հետեւող, անկէ չզատուող (մարդ)։

Types
— Աստղի՝ գէս:

— Աղօրիքի դոխին մէջ՝ չխչխիկ:

— Թաւամազ՝ ձետ:

— Հագուստի՝ տտուն:

— Ձարաւոր՝ ագի։

— Շան պոչ՝ ձեւի՝ կարգի չմտնող բան՝ մարդ:

— Ոչխարի՝ դմակ։

— Պզտիկ՝ պոչիկ, պոչուկ։

— Պոչը, կտրած՝ պոչատ։

Phrasal Verbs
Պոչ բռնել
ներգործական բայ իրարու ետեւ կանգնած՝ կարգի՝ հերթի սպասել։

Պոչ դառնալ, պոչ ըլլալ
չէզոք բայ
    1. առանց հրաւէրի, մէկուն ընկերանալ, անցանկալի ուղեկից՝ ընկեր դառնալ.
    2. մէկուն շարունակական հետեւորդը ըլլալ։

Պոչ խաղցնել
ներգործական բայ
    1. մէկէն ակնկալութիւն մը ունենալով՝ շողոքորթել.
    2. խորամանկութեամբ բանի մը միջամտել՝ մատ խառնել.
    3. խորամանկութիւն ցուցաբերել.
    4. գործը իր ժամանակին չհասցնելով՝ պատրուակներ ցոյց տալ.
    5. յանկուցիչ ձեւեր ընել հաւնուելու համար:

Պոչ փակցնել
ներգործական բայ անհիմն կերպով մէկը զրպարտել, մէկուն վրայ թերութիւն գտնել։

Պոչէն բռնել
ներգործական բայ
    1. փախչիլ ուզողը բռնել, ձեռք անցընել.
    2. ձերբակալել։

Պոչէն բռնել - երթալ
ներգործական բայ նոյն բանը կրկնել՝ երկարել։

Պոչը բաց ձգել
ներգործական բայ ձեռքէ ազատ ձգել, աչքէ՝ տեսողութենէ հեռանալու կարելիութիւն տալ։

Պոչը դուրս գալ
չէզոք բայ յայտնի ըլլալ, գաղտնիքը երեւան ելլել։

Պոչը ծռել
ներգործական բայ բանէ մը խուսափիլ, ինքզինք հեռու պահել։

Պոչը կտրել
ներգործական բայ
    1. մէկը տեղէ մը քշել՝ վտարել. ոտքը կտրել.
    2. պաշտօնէ՝ ծաոայութենէ արձակել.
    3. կտրել, կարճեցնել, կրճատել:

Պոչը ոլորել
ներգործական բայ խեղճացնել:

Պոչը պոչին հասցնել
ներգործական բայ ծայրը ծայրին հասցնել, հազիւ հազ կարենալ ապրիլ։

Պոչը տակը առնել, պոչը տակը նստիլ
չէզոք բայ մէկ կողմ քաշուիլ, կծկուիլ։

Պոչը տնկել
ներգործական բայ
    1. պոչը բարձրացնել.
    2. փախչիլ։

Պոչը տրորել
ներգործական բայ
    1. նեղել.
    2. խիստ պատասխան՝ հակահարուած տալ.
    3. նեղացնել, ուրախութիւնը խանգարել:

Պոչը ցցել
ներգործական բայ Տե՛ս Պոչը տնկել։

Պոչը քաշել
ներգործական բայ
    1. ամօթահար լռել.
    2. ձեռք քաշել, հրաժարիլ.
    3. հեռանալ, փախչիլ:

Պոչը քաշել տալ
ներգործական բայ կարգի կանչել՝ հրաւիրել. զգուշացնել, զսպել:

Պոչին կապուիլ
ներգործական բայ Տե՛ս Պոչ դառնալ:

Պոչին կոխել
ներգործական բայ
    1. սաստել, յանդիմանել.
    2. նեղացնել, ուրախութիւնը խանգարել:

Phrases
Աղուէսը իր պոչը վկայ կը բերէ
արդարացման համար մէկը իրեն մօտիկ մարդիկ՝ ազգականներ վըկայութեան կը կանչէ։

Պոչը աղտոտ
յանցանք գործած, ապօրէն բան մը գործած. մեղաւոր, յանցաւոր։

Պոչը կախ
ընկճուած, յուսահատ, տխուր:

Պոչը կտրած
անարգական խօսք:

Պոչով աստղ
գիսաւոր աստղ։

Պոչով սուտ
յայտնի՝ պոչաւոր սուտ։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 2042
New!
(beta)

Similar words
մայրդ
մառդ
մարտ
նարտ
 Usage beta 4,687 citations 

Usage of matching Word Forms

Usage of matching Lexemes

New! Explore the usage of the lemma մարդ or the word form մարդ in the Corpus of Western Armenian.
Also search for "մարդ" in these imaged dictionaries:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Nayiri. Armenian dictionary contains 17,718 words.
The site has 144 dictionaries and 3 books.
English
Նայիրի / Nayiri.com