Free Armenian spellchecker
Get HySpell now!
 Morphology

Matching Lexemes

 Dictionary
մար գոյական 38 լիտրնոց չափ * պաստառի մը լայնքը * ցեղ մը:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 288։


ՄԱՐ
գոյական լայնութիւն, լայնք (կերպասի)։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 325
New!
1. ՄԱՅՐ մօր (մարբ, մարք, մարց, մարբք)
գոյական
    1. Կին, որ երեխայ է ծնել, ＋մէր, ＋մար, ＋մարէ։
‣ Ի՞նչ աղջիկ, նա արդէն երկու երեխայի մայր է։
‣ Մայր լինիս, մօր յարգը հասկանաս։
‣ Մայր է դարձել, բայց էլի նոյն երեխան է մնացել։

    2. Ծնող կինը իւր զաւակի նկատմամբ, իգական սեռի ծնող։ Հակառակը՝ Հայր։
‣ Նա իմ կինն է, իմ երեխաների մայրը։
‣ Հայրս մեռել է, մայրս դեռ կենդանի է։
‣ Մայր ու որդի նստած խօսում էին։

    3. Կենդանիների էգը, որ ձագեր է բերել։
‣ Ո՞ր կովն է այս հորթի մայրը։
‣ Գառները խայտալով ծծում էին իրանց մայրերին։
‣ Ձագերը մտան իրանց մօր թեւերի տակ որ տաքանան։

    4. Նմանութեամբ (Եկեղեցական) Կանանց վանքի մեծաւորուհի, մայրապետ։
‣ Քոյրս հիւանդ է, թոյլ կտա՞ս, մայր, գնամ նրան խնամելու։

    5. Փեթակի մէջ միակ էգ մեղուն, որ ձու է ածում, թագուհի (5)։
‣ Մայր չունեցող փեթակը կաւերվի։
‣ Փեթակին պէտք է նոր մայր տալ։

＋dialectal meaning 6. Երեխաների խաղի ժամանակ՝ խաղացող խմբերից ամեն մէկի գլխաւորը, որի կարգադրութեան ենթարկվում են միւս խաղացողները։
‣ Ես ու Արսէնը մայր կանգնեցինք, խաղացողները զոյգ-զոյգ գալիս էին մեր առաջ, և մենք ընտրում էինք նրանցից մէկին մի խմբի համար, միւսին՝ միւսի։
‣ Մայր են ընտրում աւելի մեծին կամ աջող խաղացողին։

    7. Քացախի երեսին բռնած բարակ մաշկը, որ նպաստում է հեղուկի շուտով քացախելուն։

Համեմատել Հորթ (2)։

    8. (Տպարանական) Մետաղեայ կաղապար, որի մէջ ածելով հալած արճիճը՝ ձուլում են տպարանական տառեր։
‣ Առաջ վարպետը պողպատի վրայ փորագրում է հայրեր, սրանցից ստացվում են մայրեր, իսկ սրանցից ձուլվում են ձագեր, այսինքն տպարանական տառեր։
‣ Այդ տառերի մայրեր չունինք, որ ձուլենք։

    9. Զգեստների վրայ՝ յատուկ ճեղքուածք, որի միջով անց են կացնում կոճակը, կամ օղակ, որի վրայ հագցնում են կեռմայրն, ու կոճկում, (այս նշանակութեամբ գործ է ածվում գաւառական արտասանութեամբ՝ մէր)։

    10. Փոխաբերաբար Ուրիշին կերակրող, խնամարկող, գթացող կին։
‣ Նա բոլոր որբերի մայրն էր։
‣ «Մեր ամենիս դու մայր էիր գըթառատ»։

    11. Երկիր, որտեղ մի բան առաջ է եկել, սկսվել։
‣ Հին Յունաստանը համարվում է արուեստների ու գիտութիւնների մայր։

    12. Պատճառ, մի երեւոյթ առաջ բերող։
‣ Բոլոր չարիքների մայրը նա եղաւ։
‣ Անգործութիւնը մայր է ամեն տեսակ մոլութիւնների։

ածական
    13. Գործ է ածվում ածականաբար, իբրեւ մակդիր գոյականների մօտ, օրինակ.
‣ մայր երկիր, մայր լեզու ևն։

Տե՛ս Ներքեւը։

Phrasal Verbs
⨀old word Ի մայրն դարձուցացնել զճրագ
չէզոք բայ Ճրագը մարել, հանգցնել։

Մայրը մտնել, Մայր մտնել
չէզոք բայ Արեգակի կամ լուսնի արեւմտեան հորիզոնում ծածկվելը։
‣ Արեւը մայրը մտաւ, վերջացրէք։
‣ Լուսինը մայր մտնելուց յետոյ բոլորովին մթնեց։

Phrases
Մայր ամենայն չարեաց
գոյական Չարիքների աղբիւր։
‣ Մասնաւոր սեփականութիւնն է մայր ամենայն չարեաց, պէտք է դա վերացնել։

⨀old word Մայր արեւու
գոյական Արեգակի մայր մտնելու տեղը, արեւմուտք։

⨀old word Մայր դիեցիկ
գոյական Ծծմայր։

⨀old word Մայր հասարակաց
գոյական Բոլորի մայրը, մայր երկիրը, հողը։

⨀old word Մայր վանից
գոյական Վանամայր, մայրապետ։

⨀old word Մայր քաղաքաց
գոյական Քաղաքների մայրը, մայրաքաղաք։

Մայր Աթոռ
գոյական (Եկեղեցական) Քրիստոնէական եկեղեցիներում այն գլխաւոր տաճարը, որտեղ նստում է տուեալ եկեղեցու հայրապետը, մասնաւորապէս՝ Էջմիածնի տաճարը, որ ամենայն հայոց կաթողիկոսի աթոռանիստ է։
‣ Մայր աթոռի տպարանը։
‣ Գէորգ Դ. կաթողիկոսի հիմնած ճեմարանը կոչվում էր Ճեմարան Մայր աթոռոյ Սրբոյ Էջմիածնի։

Մայր Աստուածածին, Մայր Աստուծոյ
գոյական (Կրօնական) Ս. Կոյս Մարիամը, Քրիստոսի մայրը։

Մայր Արաքս
գոյական Արաքս (Երասխ) գետը, իբրեւ մայրենի երկրի բնիկ գետ։
‣ «Մայր Արաքսի ափերով Քայլամոլոր գնում եմ»։

Մայր դպրոց
գոյական Այն դպրոցը, որտեղ մէկը ուսում, կրթութիւն է ստացել։
‣ Դուք աւարտում, հեռանում էք, բայց չմոռանաք ձեր մայր դպրոցը, որ ձեզ կրթութիւն է տուել։

Մայր եկեղեցի
գոյական
    1. (Կրօնական) Որեւէ քրիստոնէական դաւանութեան աթոռանիստ եկեղեցին, մայր աթոռը։

    2. (Կրօնական) Քաղաքի մի քանի եկեղեցիներից գլխաւորը, որտեղ նստում է առաջնորդը։

    3. (Եկեղեցական) Իբրեւ յատուկ անուն՝ Անիի գլխաւոր կիսակործան եկեղեցին։
‣ Մայր եկեղեցու յատակագծով ու տեսքով շինված է Լենինականի Ս. Փրկիչ եկեղեցին։

Մայր երկիր
գոյական
    1. Երկիրը, հողը, որ սնուցանում է բոլոր մարդկանց ու կենդանիներին կամ որից առաջ են եկել բոլոր կենդանի արարածները։
‣ Մայր երկիրն է բուսցնում կեանքի համար անհրաժեշտ բոլոր նիւթերը։
‣ Կթաղվիմ կհանգչիմ մայր երկրի ծոցում։

    2. Այն երկիրը, որ ուրիշ տեղ հիմնել է գաղութ։
‣ Գաղութները մայր երկրի հետ կապված են իրաւաբանական և տնտեսական կապերով։
‣ Գաղութներն օգնութեան հասան մայր երկրին։

Մայր թագուհի
գոյական Թագաւորի այրիացած մայրը։

Մայր լեզու
գոյական Այն սկզբնական լեզուն, որից ճիւղաւորվելով առաջ են եկել առանձին-առանձին լեզուներ։
‣ Հայերէնը, պարսկերէնը, յունարէնը, սլաւոներէնը ևն ըստ հնդեւրոպական լեզուաբանութեան դստրեր են մի մայր լեզուի, որ այժմ անհետացել է և կոչվում է հնդեւրոպական նախալեզու։

Մայր Հայաստան
գոյական Հայաստան՝ իբրև բնիկ հայրենիք հայերի։
‣ Մայր Հայաստանը ողբում էր իւր զաւակների կորուստը։

Մեծ մայր
գոյական Տատ, մամ, հօր կամ մօր մայրը։
‣ Այս բանը մեծ մայրս էր պատմում։

Տե՛ս եւ Ծծմայր, Կնքամայր, Մէր, Մէրան, Մօրու, Նախամայր, Տատմէր ևն։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1395
New!
(beta)
1. ՄԱՐ մարի (մարաց)
գոյական Մարաստանի բնակիչ, մեդացի։
‣ Մարաց թագաւորներից յայտնի են Կիաքսարը և Աժդահակը։
‣ Ըստ Խորենացու՝ Մուրացան նախարարական տոհմը առաջ է եկել այն մարերից, որոնց Տիգրան Ա. գաղթեցրեց Հայաստան։
‣ Վարբակէս Մար։


2. ՄԱՐ
(ասորերէն mārā)

գոյական Տէր (յարգական տիտղոս)։
‣ Մար Աբաս Կատինայ։
‣ Մար Սարգիս։
‣ Ասորոց Կաթողիկոսի տիտղոսն է Մար Շիմոն։


⨀old word 3. ՄԱՐ
(սանսկրիտերէն mātrā, չափ, պահլաւերէն ✽ mār, յունարէնից màris)

գոյական Հեղանիւթի, նաեւ ցամաքեղէնի չափ, զանազան մեծութեան ըստ այլ և այլ տեղերի և ժամանակների։


✽rare word 4. ՄԱՐ
գոյական Անորոշ տեսակի բոյս կամ պտուղ։


＋dialectal word 5. ՄԱՐ
գոյական Գործուածքի՝ կտորի լայնքը։
‣ Մի մարից դուրս կգա՞յ.― Ոչ, մար ու կէս կգնայ։


＋dialectal word 6. ՄԱՐ
գոյական Տե՛ս Մայր (1.7)։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1418
New!
(beta)
ՄԱՐ
գոյական
    1. հեղանիւթի մեծագոյն չափ, 38 լիտրնոց աման.

    2. պաստառի լայնութիւն.

    3. մեդացի, քիւրտ ցեղ.

    4. սանդխամատ.

    5. (Ասորերէն) յարգական տիտղոս. օրինակ՝
‣ Մար Աբաս Կատինա.

    6. անորոշ տեսակի բոյս մը, որ գործածուած է բժշկական նպատակներով.

    7. (Գաւառական) մայր.

    8. գինիի՝ քացախի փառը՝ երեսը. մառ.

    9. կուժ, սափոր.

ածական
    10. մոլոր, մոլեգին, անմիտ.

    11. մարած, մարող, յանգած. օրինակ՝
‣ անմար (չմարող):

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1424
New!
(beta)
ՄԱՐԵՐ
գոյական Տե՛ս ՄԱՐԱՑԻՔ։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1432
New!
(beta)
ՇՐՋԱՆԱԿ
գոյական
    1. (Գրաբար) շրջիլը, շրջագայութիւն.

    2. շրջելու տեղը, ճեմելիք.

    3. ինչ բանի վրայ, որ բան մը կը պտըտի. ծխնի, լիսեռ.

    4. սահման, որ կը շրջապատէ՝ կ՚ամփոփէ տարածութիւն մը. շրջան, շրջագիծ, շրջանագիծ, բոլորակ, պարուրակ, պարոյր.

    5. (Աստղ.) գօտի, ծիր, կամար.

    6. մետաղէ՝ փայտէ եւ այլն քառանկիւնի՝ ձուաձեւ կամ կլոր շինուածք՝ կազմած, որուն մէջ որեւէ բան հանգչեցնելու՝ ամրացնելու համար կամ իբրեւ զարդ՝ մէջը դրուած իրին համար. օրինակ՝
‣ նկարի շրջանալ.

    7. նոյնպիսի յարմարանք՝ շինարարական նպատակներու համար.

    8. մեքենաներու՝ գործիքներու հիմնական մասը.

    9. որեւէ գրաւոր բնագիրի՝ պատկերի շուրջը քաշուած՝ գծուած գունաւոր շրջանաձեւ գիծ.

    10. նկարի՝ բնագիրի եւ այլն շուրջը քաշուած՝ գծուած սեւ ժապաւէն կամ սեւ գիծ՝ իբրեւ սուգի նշան.

    11. (Փոխաբերական իմաստ) որեւէ բանի սահմանները՝ ծաւալը, ծրագրուած գործունէութեան սահման, գործունէութեան գաւառ.

    12. (Փոխաբերական իմաստ) վարմունքի՝ գործունէութեան եւ այլն պայմանական կամ հանրային կարծիքին կողմէ ընդունուած սահմանափակումներ.

    13. (Փոխաբերական իմաստ) որեւէ կարգի կապերով իրարու կապուած մարդոց խումբ. շրջան, շրջապատ, միջավայր.

    14. մետաղէ՝ փայտէ՝ կերպընկալ նիւթէ եւ այլն շրջանաձեւ գօտի՝ խոշոր օղակ (իբրեւ խաղալիկ՝ ամրացման միջոց եւ այլն)։

Հոմանիշ՝ ծիր, ոլորտ։

Types
— Անիւի (արտաքին)՝ դօղ, մարն։

— Անիւի (ներքին) փայտեայ՝ հեց, հեւանք:

— Գծագրութեան՝ շրջագիծ:

— Երիզով՝ երիզազարդ, զարդերիզ, շրջեզր:

— Միտքի՝ տարողութիւն, մտահորիզոն։

— Յոռի՝ սխալ պատճառաբանութիւն:

— Սիւնի՝ խոզ:

— Սուրբի մը գլխուն՝ լուսապսակ:

— Տակառի՝ գօտի, օղկապ։

— Տեղի, անձի՝ շրջապատ, միջավայր։

— Տեսողութեան՝ հորիզոն:

— Քաղաքի՝ թաղ, թաղամաս:

Phrasal Verbs
— Անիւին երկաթէ շրջանակ անցընել՝ մարնել։

— Պատկերի մը շրջանակ անցընել՝ շրջանակել։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1819
New!
(beta)

Similar words
մաեր
մաէր
մայր
մառ
 Usage beta 26 citations 

Usage of matching Word Forms

Usage of matching Lexemes

Also search for "մար" in these imaged dictionaries:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Nayiri. Armenian dictionary contains 17,718 words.
The site has 144 dictionaries and 3 books.
English
Նայիրի / Nayiri.com