Free Armenian spellchecker
Get HySpell now!
 Morphology

Western Armenian

հորիզոն → հորիզոն (noun)
Singular • Nominative case
Singular • Accusative case
 Dictionary
հորիզոն գոյական Երկինքի եւ երկրի իրարու խառնման գիծ * տեսողութեան սահման, ոլորտ, տարածութիւն (ըմբռնումի):

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 261։


ՀՈՐԻԶՈՆ
գոյական
    1. տեսողութեան ծիր, սահման։
    2. ոլորտ։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 294
New!
ՀՈՐԻԶՈՆ
(յունարէն horizōn, սահմանորոշիչ, ֆրանսերէն horizon)

գոյական
    1. Այն գիծը, որ սահման է կազմում երկնքի և երկրի միջեւ, որտեղ երկինքը երկրի հետ թւում է թէ միանում է։
‣ Հորիզոնի ձեւը փոփոխական է՝ նայելով տեղին։
‣ Բաց ծովի վրայ հորիզոնը կանոնաւոր շրջանի ձեւ ունի։
‣ Ձորում կանգնած մարդուն հորիզոնը թւում է նեղ ու երկայն։
‣ Որքան մարդ վեր բարձրանայ՝ այնքան հորիզոնը կընդարձակվի։

    2. Այս հորիզոնի (1) ամեն մի կէտը։
‣ Արեւելքում հորիզոնը շառագունել է, շուտով լոյսը կբացվի։
‣ Լուսինը հորիզոնից նոր էր բարձրացել։
‣ Արեւմտեան կողմից հորիզոնում ամպ երեւաց։

    3. Հարթութիւն, որ ուղղահայեաց է գագաթնահայեացին։
‣ Սեւանայ լճում ջրի հորիզոնը պարբերաբար բարձրանում է և ցածանում։

    4. (Աստղաբաշխական) Մեծ շրջան, որ գունդը բաժանում է երկու հաւասար մասի, վերին և ներքին կիսագնդերի, և որի բեւեռներն են զենիթը և նադիրը։
‣ Զենիթը գագաթնահայեաց է երկրագնդի կենտրոնով անցնող հորիզոնին։

    5. Նմանութեամբ Հասկացողութիւնների՝ հմտութիւնների շրջան, ընդարձակութիւն։
‣ Նրա մտաւոր հորիզոնը նեղ է։
‣ Մարդ որքան սովորում է՝ այնքան նրա մտաւոր հորիզոնը լայնանում է։

    6. Գործունէութեան ասպարէզ, ապագայի հեռանկար։
‣ Մեր երիտասարդութեան առաջ գործունէութեան ընդարձակ հորիզոն բացվեց։
‣ Ես արդէն երեւակայում եմ՝ ի՛նչպիսի հորիզոններ կբացվին գիտութեան առաջ՝ այս գիւտից յետոյ։
‣ Սովետական կարգերի շնորհիւ կուլտուրայի զարգացման ի՜նչպիսի փայլուն հորիզոններ բացվեցին մարդկութեան առաջ։

    7. Քաղաքական դրութիւն։
‣ Քաղաքական հորիզոնը պարզվեց։
‣ Քաղաքական հորիզոնի վրայ չարագուշակ ամպեր են կուտակվում։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1284
New!
(beta)
ՀՈՐԻԶՈՆ
(Յունարէն horizon = սահմանորոշիչ)

գոյական
    1. ա՛յն գիծը՝ որ սահման կը կազմէ երկինքի եւ երկրի միջեւ՝ ուր կը թուի թէ երկինքր կը միանայ երկրի հետ.

    2. (Փոխաբերական իմաստ) հասկացողութիւններու՝ հմտութիւններու շրջան՝ ընդարձակութիւն՝ տարածութիւն, մտահորիզոն, տեսադաշտ.

    3. (Փոխաբերական իմաստ) տեսանելի՝ հայեացքով ընդգրկուող տարածութիւն, տեսողութեան ծիր՝ սահման. օրինակ՝
‣ հորիզոնին վրայ ոչ ոք չ՚երեւիր.

    4. (Փոխաբերական իմաստ) գործունէութեան ասպարէզ՝ ոլորտ, ապագայի հեռանկար.

    5. (Փոխաբերական իմաստ) քաղաքական-սարակական կեանք՝ դրութիւն. օրինակ՝
‣ քաղաքական հորիզոնի վրայ չարագուշակ ամպեր կը կուտակուին.

    6. աստղաբանական, մեծ շրջան՝ որ գունդը կը բաժնէ երկու հաւասար մասի՝ վերին ու ստորին կիսագունդերու՝ եւ որուն բեւեռներն են զենիթն ու նադիրը (= ուղղակի դիտողի ոտքերուն տակը գտնուող կէտ).

    7. գետի կամ ջրամբարի բարձրութիւնը՝ հարթութիւնը՝ որ ուղղահայեաց է գագաթնահայեացին.

    8. օգտակար հանածոյի բնավայրը որեւէ մակարդակի վրայ հատող հորիզոնական հարթութիւն։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1283
New!
(beta)
ՇՐՋԱՆԱԿ
գոյական
    1. (Գրաբար) շրջիլը, շրջագայութիւն.

    2. շրջելու տեղը, ճեմելիք.

    3. ինչ բանի վրայ, որ բան մը կը պտըտի. ծխնի, լիսեռ.

    4. սահման, որ կը շրջապատէ՝ կ՚ամփոփէ տարածութիւն մը. շրջան, շրջագիծ, շրջանագիծ, բոլորակ, պարուրակ, պարոյր.

    5. (Աստղ.) գօտի, ծիր, կամար.

    6. մետաղէ՝ փայտէ եւ այլն քառանկիւնի՝ ձուաձեւ կամ կլոր շինուածք՝ կազմած, որուն մէջ որեւէ բան հանգչեցնելու՝ ամրացնելու համար կամ իբրեւ զարդ՝ մէջը դրուած իրին համար. օրինակ՝
‣ նկարի շրջանալ.

    7. նոյնպիսի յարմարանք՝ շինարարական նպատակներու համար.

    8. մեքենաներու՝ գործիքներու հիմնական մասը.

    9. որեւէ գրաւոր բնագիրի՝ պատկերի շուրջը քաշուած՝ գծուած գունաւոր շրջանաձեւ գիծ.

    10. նկարի՝ բնագիրի եւ այլն շուրջը քաշուած՝ գծուած սեւ ժապաւէն կամ սեւ գիծ՝ իբրեւ սուգի նշան.

    11. (Փոխաբերական իմաստ) որեւէ բանի սահմանները՝ ծաւալը, ծրագրուած գործունէութեան սահման, գործունէութեան գաւառ.

    12. (Փոխաբերական իմաստ) վարմունքի՝ գործունէութեան եւ այլն պայմանական կամ հանրային կարծիքին կողմէ ընդունուած սահմանափակումներ.

    13. (Փոխաբերական իմաստ) որեւէ կարգի կապերով իրարու կապուած մարդոց խումբ. շրջան, շրջապատ, միջավայր.

    14. մետաղէ՝ փայտէ՝ կերպընկալ նիւթէ եւ այլն շրջանաձեւ գօտի՝ խոշոր օղակ (իբրեւ խաղալիկ՝ ամրացման միջոց եւ այլն)։

Հոմանիշ՝ ծիր, ոլորտ։

Types
— Անիւի (արտաքին)՝ դօղ, մարն։

— Անիւի (ներքին) փայտեայ՝ հեց, հեւանք:

— Գծագրութեան՝ շրջագիծ:

— Երիզով՝ երիզազարդ, զարդերիզ, շրջեզր:

— Միտքի՝ տարողութիւն, մտահորիզոն։

— Յոռի՝ սխալ պատճառաբանութիւն:

— Սիւնի՝ խոզ:

— Սուրբի մը գլխուն՝ լուսապսակ:

— Տակառի՝ գօտի, օղկապ։

— Տեղի, անձի՝ շրջապատ, միջավայր։

— Տեսողութեան՝ հորիզոն:

— Քաղաքի՝ թաղ, թաղամաս:

Phrasal Verbs
— Անիւին երկաթէ շրջանակ անցընել՝ մարնել։

— Պատկերի մը շրջանակ անցընել՝ շրջանակել։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1819
New!
(beta)
 Usage beta 61 citations 

Usage of matching Word Forms

Usage of matching Lexemes

New! Explore the usage of the lemma հորիզոն or the word form հորիզոն in the Corpus of Western Armenian.
Also search for "հորիզոն" in these imaged dictionaries:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Nayiri. Armenian dictionary contains 17,718 words.
The site has 144 dictionaries and 3 books.
English
Նայիրի / Nayiri.com