Free Armenian spellchecker
Get HySpell now!
 Morphology

Western Armenian

համար → համար (noun)
Singular • Nominative case
Singular • Accusative case
համար → համար (adposition)
 Dictionary
համար գոյական Թիւ, գումար, հաշիւ * տող:
համար նախադրութիւն Ի նպաստ, պատճառով:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 234։


ՀԱՄԱՐ
գոյական դաս, պարտականութիւն, հրահանգ։


ՀԱՄԱՐ
գոյական
    1. հաշիւ։
    2. թիւ, թուահամար։
    3. (երգի՝ Ս. Գրոց՝) տուն։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 265
New!
1. ՀԱՄԱՐ (ոյ)
(պարսկերէն hamār, թիւ, հաշիւ, չափ)

գոյական
⨀old meaning 1. Թիւ։

(Արդի լեզւում այս նշանակութեամբ գործ է ածվում միայն առանձին ոճերում)
‣ Թիւ ու համար չկայ։
‣ Ոչ չափ գիտեմ, ոչ համար։

    2. Թուանշան, որ դրվում է առարկայի վրայ, նշանակելու համար, թէ քանի՛երորդն է նա նման առարկաների շարքում։
‣ Պաշտօնական գրութիւնների վրայ համարներ են դրվում։
‣ Ձեր համար 7 նամակն ստացայ։
‣ Կառքի համարը նայիր։
‣ Խաղարկութեան փոխառութիւնը բաժանված է սերիաների, ամեն մի սերիան պարունակում է տասը հազար համար։

    4. Թղթի կամ մետաղի կտոր, որի վրայ դրոշմված է համարը (2)։
‣ Վերարկուս յանձնեցի պահելու, բայց համարը մոռացայ վերցնել։
‣ Բեռնակիրները կայարաններում իրանց համարները կախում են կրծքի վրայ։
‣ Դու ո՞ր համարը հանեցիր։

    5. Պարբերական հրատարակութեան մի թերթ կամ մի տետրակ, որ դուրս է գալիս մի յաջորդական թուանշանով։
‣ Կարդացե՞լ էք լրագրի այսօրուայ համարը։
‣ Նրա յօդուածը տպված է ամսագրի անցեալ տարուայ սեպտեմբերի համարում։

⨀old meaning 6. Հաշիւ։

⨀old meaning 7. Հաշուէտւութիւն, հաշիւների քննութիւն, պատասխանատւութիւն։
‣ Ձեր ամեն մի գործի մասին համար էք տալու։

＋dialectal meaning 8. Դաս, որ աշակերտը պէտք է պատասխանէ ուսուցչին (հաշիւ տայ սովորածի մասին)։
‣ Համարդ ասա (կամ կարդա՛)։
‣ Համարը լաւ չգիտես։

⨀old meaning 9. Հաշուի բովանդակութիւն, վերջնական գումար։

⨀old meaning 10. Ինչ որ հաշուի պէտք է առնել, համարում, յարգ, արժէք։

⨀old meaning 11. Համեմատութիւն, կարգ, դաս։

Phrasal Verbs
⨀old word Համար առնուլ, ⨀old word Համար առնել (արարի)
չէզոք բայ Հաշիւ տեսնել, հաշիւ պահանջել։

⨀old word Ի համար ածել, ⨀old word Ի համար արկանել, ⨀old word Ի համար բերել
ներգործական բայ Հաշուել, թուարկել։

⨀old word Համար դնել ընդ ումեք
չէզոք բայ Մէկի հետ քննութեան մէջ մտնել, վէճ անել։

⨀old word Ի համարի լինել
չէզոք բայ Հաշուի մէջ լինել, հաշուի առնվել, համարում ունենալ։

Phrases
⨀old word Ի համար
նախադրութիւն Մի բանի հաշուին, մի բանի յատկացնելով՝ համար (2.1)։

Համեմատել Համարել, Համրել, Համրանք ևն։


2. ՀԱՄԱՐ
(Համար՚ից (1), Տե՛ս Ի համար)

նախադրութիւն
    1. Մէկի հաշուին, մէկին կամ մի բանի յատկացրած՝ վիճակված։
‣ Այդ աթոռը նախագահի համար է։
‣ Կովը պահում ենք մսացուի համար։

    2. Նպատակով։
‣ Ես այս ասում եմ՝ ձեզ զգուշացնելու համար։
‣ Մեր այգին էր մտել գողութեան համար։
‣ Դպրոց են գնում կրթութիւն ստանալու համար։
‣ Մենք կռւում ենք մեր երկիրը և ամբողջ մարդկութիւնը ազատագրելու համար։

    3. Յօգուտ։
‣ Կատուն մուկ է որսում իւր փորի համար։
‣ Ես քեզ համար եմ ասում, ինքս ոչ մի շահ չունիմ։

    4. Ի սէր, ի յարգանս, սիրուն։
‣ Խնդրում եմ, ինձ համար այդ բանն արա։
‣ «Քո թանկագին խաթեր համար Ուրբաթ օրը համեցէք տա՛ր»։

    5. Պատճառով։
‣ Ինչո՞ւ համար էք կռւում։
‣ Այս խօսքի համար նրան պատժեցին։

    6. Մասին, վերաբերմամբ։
‣ Քեզ համար ասում են, թէ լաւ ձայն ունիս։
‣ Ով նրա համար մի վատ բան ասէ՝ ինձ հետ գործ կունենայ։

    7. Բաղդատութեամբ, նկատի առնելով։
‣ Երեխան իւր տարիքի համար շատ զարգացած է։
‣ Կռուելու համար դրանք շատ քիչ են։

    8. Տեւողութեամբ, որոշ ժամանակով։
‣ Մի քանի օրուայ համար եմ ուզում։
‣ Մի տարուայ համար պաշար են պատրաստում։

    9. Որոշ ժամանակին։
‣ Վաղուայ համար ամեն ինչ պատրաստ կլինի։
‣ Էլ ո՞ր օրուայ համար ես պահել։

    10. Ես ինձ համար, Դու քեզ համար, Նա իրան համար
Ինքս ինձ, առանձին, մենակ…
‣ Ինքս ինձ համար գլուխս կախած աշխատում էի։
‣ Երեխան ինքն իրան համար հանգիստ նստած խաղում է։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1176
New!
(beta)
ՀԱՄԱՐ
(Պարսկերէն hamar = թիւ, հաշիւ, չափ)

գոյական
    1. թիւ, թուահամար՝ որ կը դրուի նամակի կամ առարկայի վրայ՝ անոր քանի՞երորդ ըլլալը որոշելու՝ ճշդելու համար.

(Ֆրանսերէն numèro որ կարճ ձեւով կը գրուի №).

    2. հաշիւ, չափ. օրինակ՝
‣ թիւ ու համար չկայ.

(Ֆրանսերէն compte, calcul).

    3. հաշուետուութիւն, համարատուութիւն, պատասխանատուութիւն՝ կատարուած գործի.

(Ֆրանսերէն reddition).

    4. սուրբ-գրական նախադասութիւն՝ որ առանձին գաղափար մը կ՚արտայայտէ, ոտանաւորի տող, ստիքս, ստիքի, ստիխի, ստիւքիք, ստիլքիս.

(Ֆրանսերէն vers, Անգլերէն verse).

նախադրութիւն
    5. յօգուտ, ի նպաստ, թեր, (գրաբար) վասն, սակս. Հակառակը՝ դէմ, ի հեճուկս.։

    6. նպատակով, նկատումով. օրինակ՝
‣ ես ասիկա կ՚ըսեմ՝ ձեզ զգուշացնելու համար.

    7. պատճառաւ. օրինակ՝
‣ այս խօսքին համար զայն պատժեցին.

    8. մասին, վերաբերմամբ. օրինակ՝
‣ քեզի համար կ՚ըսեն թէ լաւ ձայն ունիս.

    9. ի սէր, ի յարգանս. օրինակ՝
‣ կը խնդրեմ, ինծի համար այդ բանը ըրէ.

    10. համեմատութեամբ, բաղդատմամբ. օրինակ՝
‣ երեխան իր տարիքին համար շատ զարգացած է.

    11. տեւողութեամբ, որոշ ժամանակով. օրինակ՝
‣ մի քանի օրուան համար կ՚ուզեմ.

    12. որոշեալ ժամանակին. օրինակ՝
‣ վաղուան համար ամէն ինչ պատրաստ թող ըլլայ, խնդրեմ։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1131
New!
(beta)
ՏՈՒՆ
գոյական
    1. բնակութեան կամ այլ նպատակներու տեղ՝ շինութիւն, տանիքով եւ չորս պատով, դուռով եւ պատուհանով.
    2. բնակարան.
    3. վրան, տաղաւար (բնակութեան համար).
    4. ապարանք, պալատ.
    5. ընտանիք, գերդաստան, ցեղ, ազգատոհմ, սերունդ.
    6. տնային գործ՝ տնտեսութիւն.
    7. առեւտրական հաստատութիւն՝ հիմնարկ.
    8. մշակութային, գիտական եւ այլն հաստատութիւն, ինչպէս նաեւ անոր շէնքը.
    9. ազնուական՝ նախարարական տոհմ.
    10. թագաւորական տոհմ՝ հարստութիւն.
    11. քերթուածի մը զանազան բաժանումները (սովորաբար 2-4 տողէ, երբեմն աւելի տողէ կազմուած). տնատ.
    12. երդ, երդիք, ծուխ.
    13. գութանի մը լծուած իւրաքանչիւր զոյգ կենդանին (թիւով եօթը են անոնք - ամոլ, ուժտուն, խարզնտուն, խնձորտուն, մկնտուն, փոշետուն եւ հորետուն).
    14. Աստուածաշունչի մէջ առանձին հատուած՝ որ թուանշան կը կրէ.
    15. նարտախաղի մէջ՝ քարերը հաւաքելու եւ առնելու՝ ժողվելու տեղ՝ մաս.
    16. (Փոխաբերական իմաստ) խելք, միտք։

Types
— Ակռայի՝ խորշ, խոռոչ, մսուր:

— Ամառուան՝ ամարանոց։

— Աչքի՝ կապիճ, ակնակապիճ։

— Ապաշխարութեան՝ զգաստարան:

— Աստուծոյ՝ եկեղեցի, մատուռ, տաճար, ժողովարան:

— Աւազակներու, գազաններու՝ որջ:

— Բուժման՝ ապաքինարան, բուժարան։

— Գէշ կիներու՝ հանրատուն։

— Գթութեան՝ հիւանդանոց։

— Գինի ծախելու՝ գինետուն:

— Գիւղի՝ խրճիթ, տնակ։

— Երէցներու՝ երիցատուն։

— Իշխանական՝ ապարանք:

— Ծերերու, անկեալներու՝ ծերանոց, անկելանոց։

— Մատանեքարի՝ ճանակ:

— Նամակներու՝ նամակատուն:

— Ոտանաւորի՝ տնատ:

— Պզտիկ տուն՝ տնակ, խրճիթ, հիւղակ, տաղաւար:

— Ս. Գրային՝ համար։

— Վերին՝ վերնատուն։

— Տուն չունեցող՝ անտուն, տնանկ, տնազուրկ:

— Քաղաքապետութեան՝ քաղաքապետարան:

Phrasal Verbs
Տան ծուխը մարիլ
չէզոք բայ
    1. անժառանգ մնալ՝ ըլլալ.
    2. թշուառ վիճակի հասնիլ. տնանկանալ։

Տուն առնել
ներգործական բայ
    1. ներս առնել՝ բերել.
    2. տուն գնել։

Տուն բերել
ներգործական բայ
    1. տուն տանիլ.
    2. հաւաքել-բերել:

Տուն բերող խենթերէն ըլլալ
չէզոք բայ իր շահը լաւ գիտնալ՝ սակայն միամիտ ձեւանալ։

Տուն բռնել
ներգործական բայ տուն վարձել։

Տուն դառնալ
չէզոք բայ
    1. տուն ու տեղ դառնալ.
    2. տուն վերադառնալ։

Տուն երթալ
չէզոք բայ
    1. տուն վերադառնալ.
    2. այցելութիւն տալ. այցելել.
    3. նորահարսի մը առաջին անգամ իր ծնողքին այցելել.
    4. օտարութենէ հայրենիք վերադառնալ։

Տուն կազմել
ներգործական բայ ամուսնանալ։

Տուն կոխել
ներգործական բայ
    1. խուզարկել.
    2. տուն ընդունիլ:

Տուն ճամբել
ներգործական բայ
    1. տուն ղրկել.
    2. մերժել, գործէ արձակել.
    3. վռնտել:

Տուն մը նստիլ
չէզոք բայ տուն մը բնակիլ:

Տուն շինել
ներգործական բայ
    1. տուն պատել՝ կառուցել.
    2. խաղաղութիւն՝ բարօրութիւն՝ համերաշխութիւն բերել։

Տուն ու դուրս իյնալ
չէզոք բայ ամէն տեղ դիմում ընել, փրկութեան միջոց փնտռել:

Տուն պահել
ներգործական բայ ընտանիքին ապրուստը վաստկիլ:

Տուն տալ
ներգործական բայ
    1. տուն նուիրել՝ հայթայթել՝ ժառանգ ձգել.
    2. բանի մը միտք յղանալ եւ պատճառ դառնալ, նիւթ ծառայել, դրդապատճառ հանդիսանալ:

Տուն տանիլ
ներգործական բայ
    1. տուն փոխադրել՝ մտցնել.
    2. մէկը ճաշի հրաւիրել.
    3. հիւրասիրել:

Տուն տեղ ըլլալ
չէզոք բայ
    1. անձնական բնակարանի տէր ըլլալ. հաստատուիլ.
    2. ամուսնանալ եւ ընտանեկան բոյն մը կազմել.
    3. երկիրի մը մէջ տեղաւորուիլ:

Տուն փեսայ առնել
ներգործական բայ աղջիկը հարսնացնելով՝ փեսան աղջկան տան մէջ առնել:

Տուն քանդել
ներգործական բայ ընտանեկան բոյնին խաղաղութիւնը խանգարել:

Տունէն ելլել
չէզոք բայ
    1. բնակարանէն դուրս գալ.
    2. բնակարանը պարպել եւ հեռանալ:

Տունը անցընել
ներգործական բայ ժամանակը տան մէջ անցընել, դուրս չելլել։

Տունը առնել
ներգործական բայ
    1. տունը գնել.
    2. տունը ընդունիլ, ներս առնել.
    3. մէկուն ապաստան տալ եւ հովանաւորել՝ պաշտպանել։

Տունը գլխուն փլիլ, տունը գլխուն քանդուիլ
չէզոք բայ մեծ դժբախտութիւն պատահիլ:

Տունը հոտեցնել
ներգործական բայ
    1. ամբողջ տան մէջ գէշ հոտ մը տարածել.
    2. տունը մնալը անտանելի դարձնել։

Տունը մնացած ըլլալ
չէզոք բայ ամուրի մնացած ըլլալ՝ հակառակ տարիքը անցնելու մօտ ըլլալուն. (աղջկանց համար)։

Տունը պահել
ներգործական բայ
    1. տուն պահել.
    2. տան մէջ մէկը գաղտնի պահել՝ թաքցնել:

Տունը վառել
ներգործական բայ
    1. մէկը դժբախտացնել ընտանեկան պատճառով.
    2. մէկուն փճացման պատճառ ըլլալ։

Phrases
Տան գործ
    1. տունը կառավարելու գործեր.
    2. տունը կատարուած՝ պատրաստուած՝ գործուած ուտելիք՝ հագուստ եւ այլն։

Տան ճրագ
ընտանիքի յոյս՝ նեցուկ։

Տան տղայ, տան աղջիկ
շատ մտերիմ անձ, իբրեւ ընտանիքի անդամ ընդունուող անձ։

Տան քոթուկ (գերան)
տան երիցագոյն անդամը, որ ամբողջ ընտանիքը կը կապէ իբրեւ մէկ միութիւն:

Տանը պէս՝ ինչպէս իր տունը
ազատ, առանց քաշուելու, առանց ձեւականութեան:

Տուն գլուխ
ամէն՝ իւրաքանչիւր տան՝ տունէ:

Տունդ աւրուի, տունդ քանդուի
տունդ կործանի։

Տունէ դռնէ հեռո՜ւ
    1. ստորին մարդու ընկերութենէն հեռու ապրիլ ցանկալու մաղթանք.
    2. որեւէ փորձանք իրենց չպատահելու մաղթանք։

Տունով-տեղով
ամբողջապէս, ընտանիքով եւ շարժուն ինչքերով։

Քու տունդ չքանդուի
այդպիսի բան կ՚ընե՞ն, խելք չունի՞ս (յանդիմանական արտայայտութիւն):

Related Words
— Գրաւի փոխարէն դրամ տուող՝ գրաւատուն:

— Դրամական գործողութեանց՝ դրամատուն:

— Երեսփոխանական խորհուրդի՝ խորհրդարան։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 2303
New!
(beta)

Similar words
յամառ
 Usage beta 11,005 citations 

Usage of matching Word Forms

Usage of matching Lexemes

New! Explore the usage of the lemma համար or the word form համար in the Corpus of Western Armenian.
Also search for "համար" in these imaged dictionaries:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Nayiri. Armenian dictionary contains 17,718 words.
The site has 144 dictionaries and 3 books.
English
Նայիրի / Nayiri.com