Free Armenian spellchecker
Get HySpell now!
 Dictionary
ԽՈԶ
գոյական գոճան։

Phrases
վայրի խոզ
կինճ, վարազ։

մատակ խոզ
գոճեմայր։

խոզի ձագ
խոճկոր։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 190
New!
ԽՈԶՔ
գոյական
    1. Տե՛ս Խոզ (2)
✽rare meaning 2. Տե՛ս Խուլ (2)։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 912
New!
(beta)
ԱՆԻՒ (անուոյ կամ անուի, անուաց), անուի կամ անիւի
գոյական
    1. Պարզ գործիք տափարակ և բոլորշի, որ իւր առանցքի շուրջը պտոյտ է գալիս և ծառայում է կառքեր, սայլեր, աւտոներ, վագոններ ևն շարժելու կամ այլ մեքենական աշխատանքների համար։

Անուի միջին մասը կազմում է գունդը (կունդ, ականոց), որ ծակ է. այս ծակի մէջ է մտնում՝ անուին ուղղահայեաց լիսեռի ծայրը։

Անուի շրջապատը կազմում է հեցը, որ բաղկացած է 6 կամ 8 կորացրած փայտերից, որոնք կոչվում են հեւանք։

Հեցը գունդի հետ միացած է շառաւիղներով կամ խոզերով։

Շատ անգամ անիւը լիքը՝ միապաղաղ է լինում, առանց շառաւիղների։

Անիւ կայ, որ առանցքի վրայ թաւալվելով առաջ է շարժվում, ինչպէս կառքերում, անիւ էլ կայ, որ լիսեռի վրայ պտոյտ է գալիս՝ առանց առաջ շարժվելու, ինչպէս ճախարակինը։
‣ Գիւղական հին սայլը երկու անիւ ունէր։
‣ Կառքը չորս անիւ ունի։
‣ Անիւը առեղից դուրս ընկաւ։
‣ Անուի հեցը կոտրվել է։

Types
Ատամնաւոր անիւ
գոյական Որի հեցը կտրտված է ատամնաձեւ, ինչպէս ժամացոյցի անիւները։

Տաշտաւոր անիւ
գոյական Որ շրջապատի վրայ կրում է տաշտաձեւ ամաններ՝ գետից ջուր բարձրացնելու համար։

Phrases
Կառքի հինգերորդ անիւ
գոյական Միանգամայն աւելորդ՝ անպէտք (մարդ կամ իր)։

Բախտի անիւ կամ լոկ միայն՝, անիւ
գոյական Մարդկային վիճակի փոփոխականութիւնը՝ յեղյեղուկ լինելը։
‣ Բախտիս անիւը շուռ եկաւ։
‣ «Անիւը դարձաւ, և ես այս օրն ընկայ»։

Proverbs
Որքան անիւը վատ է՝ այնքան աղմուկը շատ է
Անպէտք մարդիկ ամենից շատ հոգս են պատճառում։

⨀old meaning 2. Նմանութեամբ Արեգակի կամ լուսնի բոլորակութիւնը։

⨀old meaning 3. Բոլորակաձեւ խաղալիք։

✽rare meaning 4. Կանկառ բոյսի գնդաձեւ գլուխը։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 144
New!
(beta)
1. ԽՈԶ խոզի (խոզից)
գոյական
    1. (Կենդանաբանական) Չորքոտանի կաթնասուն, կճղակաւոր և կնճթաւոր, կարծր ստեւով, կարճ՝ ոլործուն բարակ պոչով, որ կերակրվում է պտուղներով, արմատներով, ընդեղէնով, բոյսերով, որդերով և ամեն տեսակ աւելցուկներով ու աղբով. ժանիքները շատ պինդ ու խոշոր են, որ բերանից դուրս են ցցվում (Sus, Porcus)։
‣ Վայրենի խոզին ասում են վարազ և կինճ։
‣ Ընտանի խոզերը շատ պիտանի կենդանիներ են՝ համեղ մսի, ճարպի, կաշու, ստեւի ևն պատճառով։
‣ Ընտանի խոզեր կան որ մինչեւ 250 կիլօ են կշռում։
‣ Խոզի մսի գործածութիւնն արգելված է մովսիսական և մահմետական օրէնքով։
‣ Խոզի միսը լաւ եփված պէտք է ուտել։

Իբրեւ ածական
    2. փոխաբերաբար Մարդկանցից խուսափող, մարդկանց չմօտեցող, անբարեհամբոյր։
‣ Ի՜նչ խոզ մարդ է։
‣ Խոզ երեխայ է, որքան կանչում եմ՝ մօտ չի գալիս։

    3. Անմաքուր, կեղտոտ։
‣ Այդ խոզաբունի մէջ քեզ նման խոզերն են ապրում։
‣ Կեղտի ու ապականութեան մէջ կորած է, մի կատարեալ խոզ։

Phrasal Verbs
Խոզ դառնալ, Խոզ կտրել
չէզոք բայ Սաստիկ չաղանալ։
‣ Գիրացել՝ խոզ է կտրել (կամ դարձել)։

Phrases
Խոզի մազ
գոյական Տե՛ս Ձարխոտ։

Խոզի փուշ
գոյական Մի տեսակ փուշ։

Նա իմ արածած խոզն է
Լաւ գիտեմ նրա բնութիւնը։

Այնպէս է նայում նրա վրայ՝ ինչպէս թուրքը խոզի մսի վրայ
Պիղծ է համարում (ինչպէս թուրքը խոզի միսը), զզվում է նրանից։

Տե՛ս Խոզք։


✽rare word 2. ԽՈԶ
գոյական Կամուրջի երկաթէ կապ. (անստոյգ նշանակութիւն)։


＋dialectal word 3. ԽՈԶ
ածական Խակ, չհասած։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 911
New!
(beta)
ԱՆԻՒ
գոյական
    1. մեքենական բոլորակաձեւ եւ տափակ գործիք, որ իր շուրջը կը դառնայ լի կամ դատարկ շառաւիղով.
    2. տղոց խաղալիք՝ փայտէ կամ երկաթէ շրջանակ։

Types
— Բրուտի անիւ՝ դուրգն.

— մանելու՝ մանոց, ջարհակ կամ ջահրայ (Դանիէլ Վարուժան ջահրակ ձեւը գործածած է)։

Related Words
— Անիւի շրջապատն է հեց.

— 8 կամ 6 կտոր փայտերը՝ հեւանք.

— շառաւիղները՝ խոզք.

— առանցքը՝ լիսեռ, սռնակ, խոզք.

— կեդրոնը՝ ականոց, միջանիւ, կունտն կամ գունտ, ուրկէ կ՚անցնի երկաթէ շրջանակը կամ օղամանեակը։

Անիւը կը շարժէ կառքը՝ ինքնաշարժը, հեծելանիւը, շոգենաւը, շոգեկառքը։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 106
New!
(beta)
ԽՈԶ
գոյական
    1. ամենակեր՝ շատակեր՝ ընտանի կենդանի՝ չորքոտանի՝ կաթնասուն կճղակաւոր՝ կարծր ստեւով կարճ եւ ոլորուն բարակ պոչով՝ աղտոտ ՝ շատ համեղ միսով։

Մազէն կը պատրաստեն խոզանակ, իսկ կաշիէն՝ ոտնաման, գրճան:

Types
— Վայրին՝ վարազ, կինճ.

— մատակը՝ էգը՝ գոճեմայր, մերուն.

— ձագը՝ խոճկոր.

ածական
    2. աղտոտ.

    3. շատ գէր.

    4. շատակեր.

    5. մարդախոյս, վայրի, անբարեհամբոյր.

գոյական
    6. լերդուկներ (մամուռի տեսակ՝ որուն գլխաւորը Աղբիւրներու լերդուկ կամ լերդամամուռ կը կոչուի).

    7. կամուրջի երկաթէ կապ.

ածական
    8. խակ, տհաս։

Phrasal Verbs
Խոզ կտրիլ, խոզ դառնալ
չէզոք բայ գիրնալ։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 856
New!
(beta)
ՇՐՋԱՆԱԿ
գոյական
    1. (Գրաբար) շրջիլը, շրջագայութիւն.

    2. շրջելու տեղը, ճեմելիք.

    3. ինչ բանի վրայ, որ բան մը կը պտըտի. ծխնի, լիսեռ.

    4. սահման, որ կը շրջապատէ՝ կ՚ամփոփէ տարածութիւն մը. շրջան, շրջագիծ, շրջանագիծ, բոլորակ, պարուրակ, պարոյր.

    5. (Աստղ.) գօտի, ծիր, կամար.

    6. մետաղէ՝ փայտէ եւ այլն քառանկիւնի՝ ձուաձեւ կամ կլոր շինուածք՝ կազմած, որուն մէջ որեւէ բան հանգչեցնելու՝ ամրացնելու համար կամ իբրեւ զարդ՝ մէջը դրուած իրին համար. օրինակ՝
‣ նկարի շրջանալ.

    7. նոյնպիսի յարմարանք՝ շինարարական նպատակներու համար.

    8. մեքենաներու՝ գործիքներու հիմնական մասը.

    9. որեւէ գրաւոր բնագիրի՝ պատկերի շուրջը քաշուած՝ գծուած գունաւոր շրջանաձեւ գիծ.

    10. նկարի՝ բնագիրի եւ այլն շուրջը քաշուած՝ գծուած սեւ ժապաւէն կամ սեւ գիծ՝ իբրեւ սուգի նշան.

    11. (Փոխաբերական իմաստ) որեւէ բանի սահմանները՝ ծաւալը, ծրագրուած գործունէութեան սահման, գործունէութեան գաւառ.

    12. (Փոխաբերական իմաստ) վարմունքի՝ գործունէութեան եւ այլն պայմանական կամ հանրային կարծիքին կողմէ ընդունուած սահմանափակումներ.

    13. (Փոխաբերական իմաստ) որեւէ կարգի կապերով իրարու կապուած մարդոց խումբ. շրջան, շրջապատ, միջավայր.

    14. մետաղէ՝ փայտէ՝ կերպընկալ նիւթէ եւ այլն շրջանաձեւ գօտի՝ խոշոր օղակ (իբրեւ խաղալիկ՝ ամրացման միջոց եւ այլն)։

Հոմանիշ՝ ծիր, ոլորտ։

Types
— Անիւի (արտաքին)՝ դօղ, մարն։

— Անիւի (ներքին) փայտեայ՝ հեց, հեւանք:

— Գծագրութեան՝ շրջագիծ:

— Երիզով՝ երիզազարդ, զարդերիզ, շրջեզր:

— Միտքի՝ տարողութիւն, մտահորիզոն։

— Յոռի՝ սխալ պատճառաբանութիւն:

— Սիւնի՝ խոզ:

— Սուրբի մը գլխուն՝ լուսապսակ:

— Տակառի՝ գօտի, օղկապ։

— Տեղի, անձի՝ շրջապատ, միջավայր։

— Տեսողութեան՝ հորիզոն:

— Քաղաքի՝ թաղ, թաղամաս:

Phrasal Verbs
— Անիւին երկաթէ շրջանակ անցընել՝ մարնել։

— Պատկերի մը շրջանակ անցընել՝ շրջանակել։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1819
New!
(beta)

Similar words
խօսք
 Usage beta 6 citations 

Usage of matching Word Forms

Also search for "խոզք" in these imaged dictionaries:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Nayiri. Armenian dictionary contains 17,718 words.
The site has 144 dictionaries and 3 books.
English
Նայիրի / Nayiri.com