Free Armenian spellchecker
Get HySpell now!
 Dictionary
Հ,
հ,
հոյ կամ,
հո
գոյական
    1. Հայերէն այբուբենի տասն և վեցերորդ գիրը և տասն և մէկերորդ բաղաձայնը։
‣ Գլխագիր Հ։
‣ Շղագիր հ։
‣ Շարքագիր հ։

    2. Երգաձայնական բաց կոկորդային հնչիւն, աւելի փափուկ քան խ, որ արտասանվում է կոկորդի ձայնական ճեղքը (հագագը) նեղացնելով։

⨀old meaning 3. Իբրև թուանշան՝ նշանակում էր 70։
‣ է-հոյ-չա-ւիւն (7, 70, 700, 7000)։

    4. Հոգեւորականների յատուկ անուններից առաջ՝ միջակէտով գործ է ածվում իբրև կրճատումն Հայր բառի։
‣ Հ. Արսէն Կոմիտաս Բագրատունի։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1155
New!
(beta)
Հ
    1. մեր այբուբենին տասնըվեցերորդ տառը եւ տասնըմէկերորդ բաղաձայնը, որ երգաձայնական բաց կոկորդային՝ հագագային հնչիւն ունի, աւելի փափուկ քան խ, որ կ՚արտասանուի կոկորդի ձայնական ճեղքը (= հագագը) նեղցնելով.

լեզուաբաններու կարծիքով տառ մը ըլլալէ ասելի թաւացումի նշան մըն է ձայնաւորով սկսող կարգ մը բառերու վրայ.

յունարէն այբուբենը, որուն հետ ընդհանրապէս կը համեմատուի մեր այբուբենը, հ գիրը չունի եւ անոր դերը կը կատարէ տասի՛ա կոչուող սա նշանը (՚), որ կը դրուի յատուկ կամ հասարակ անունի մը սկզբնատառ ձայնաւորին վրայ՝ նոյն թաւ շունչը արտաբերելու համար, ինչ որ H տառը կ՚ընէ լատիներէնի մէջ եւ հ-ն՝ հայերէնի մէջ. անունը հօ.

    2. գլխագիր հ-ն, քովը կէտ (= Հ.), դասական թուական ածական է եւ կը նշանակէ եօթանասուներորդ, իսկ նոտրգիր կամ բոլորգիր կամ շեղագիր հ-ն բացարձակ թուական ածական է եւ կը նշանակէ եօթանասուն.

    3. լծորդ է խ-ի. օրինակ՝
‣ կոհակ=կոխակ, խոյ = հոյ, հաղբք = խաղբք, եւ այլն.

    4. յունարէն սկզբնատառ բի (n) տառը հ-ով փոխանակուած է մեր լեզուին հին բառերուն մէջ. օրինակ՝
‣ բադէր = հայր, եւ այլն.

    5. որոշ բառերու սկիզբը սաստկացուցիչ դեր կը կատարէ. օրինակ՝
‣ հզօր, հպարտ, հմուտ, հլու, հուժկու, եւ այլն.

    6. կան բառեր ալ, որոնք սկզբնատառ հ-ն երբեմն կը պահեն եւ երբեմն ալ առանց անոր կը գործածուին. օրինակ՝
‣ համբառնալ = ամբառնալ, հարբենալ = արբենալ, հսկայ = սկայ, համբարել = ամբարել, հաւատ = աւատ, հանդերձապետ = անդերձապետ, եւ այլն.

    7. որոշ ժողովրդական կամ ռամկօրէն լեզուի բառերուն վրայ անիկա աւելցուած կը գործածուի. օրինակ՝
‣ որթ = հորթ, ունդ = հունտ, ագանիլ = հագնիլ, արբած = հարբած, եւ այլն. համեմատել նաեւ օդ [իք] = հօտ, ոգի = հոգի.

    8. պարսկերէն կամ պահլաւերէն բառերու սկզբնատառ. ֆ-ն հ-ով փոխանակուած է մեր մէջ. օրինակ՝
‣ ֆէրհէնկ = հրահանգ, ֆէրման = հրաման, Ֆրասախ = հրասախ (= փարսախ), ֆրավարտակ = հրովարտակ. ֆրաշա = հրաշք, ֆէրիշտէ = հրեշտակ, ֆրամատար = հրամատար (= հրամանատար), ֆրավարտիկան = Հրոտից (ամիս), ֆրաշոկըրըտի = հրաշակերտ.

    9. բարդուած կրկնաւոր թառերու երկրորդ արմատին հ-ն կը կորսուի ընդհանրապէս. օրինակ՝
‣ հեղ + հեղ = հեղեղ, հեծ + հեծ = հեծեծել, եւ այլն.

    10. հարկանել եւ հատանել բայերու արմատով բարդուած բառերու մէջ ալ հ-ն ինկած կը տեսնենք. օրինակ՝
‣ փողար = փողհար = փողահար, փայտատ = փայտհատ = փայտահատ, եւ այլն.

    11. սովորաբար երկու նոյն ձայւանորներու միջեւ հ կ՚ասելցուի. օրինակ՝
‣ Աբրա՛ամ = Աբրահամ, գեհեն, գեհեան, եւ այլն, ինչպէս նոյն դերը կը կատարեն նաեւ յ եւ ւ տառերը Միքայէլ եւ Աւովդ եւ ասոնց նման անուններու, տառադարձութեան մէջ:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1094
New!
(beta)
 Usage beta 81 citations 

Usage of matching Word Forms

Also search for "Հ" in these imaged dictionaries:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Nayiri. Armenian dictionary contains 17,718 words.
The site has 144 dictionaries and 3 books.
English
Նայիրի / Nayiri.com