Free Armenian spellchecker
Get HySpell now!
 Morphology

Western Armenian

Աստիճան → աստիճան (noun)
Singular • Nominative case
Singular • Accusative case
 Dictionary
աստիճան գոյական Սանդուխ, ելարան, սանդուխի ոտք * մակարդակ, չափ * կարգ, դիրք:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 40։


ԱՍՏԻՃԱՆ
գոյական
    1. սանդղոտն, բազրոտն, սանդուղ, ելանելիք։
    2. չափ, կէտ։
    3. մակարդակ։
    4. կարգ, պատիւ։
    5. (ազգականութեան՝) պորտ։
    6. (բժշկութեան՝ եւն.՝) տիտղոս։
    7. (գոյներու՝) երփն։
    8. (ընկերութեան մէջ՝) դիրք։
    9. (ոսկիի՝) կերատ։
    10. (շարժական սանդուղի՝) սանդղոտն, որոշ։

Phrases
ծայր աստիճան
ծայրայեղ։

վերջին աստիճան
չափազանց։

ձայնի ութաստիճաններ
ութեակ։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 44
New!
ԱՍՏԻՃԱՆ ի (աց)
գոյական
    1. Սանդուխի ամեն մի ոտքը։
‣ Սանդուխի աստիճաններով բարձրացաւ։
‣ Սանդուխի վերի աստիճանից գլորվեց ներքեւ։

    2. Տան յարկ, դստիկոն։

Նմանութեամբ
    3. Դիրք, դրութիւն, համեմատութեամբ ուրիշ՝ յաջորդաբար բարձրացող կամ իջնող դրութիւնների հետ։
‣ Ի՜նչ աստիճանից ի՜նչ աստիճանի հասաւ։
‣ Մի՞թէ այդ աստիճանի (կամ աստիճան) ընկել է նա այժմ։

    4. Աւագութիւն, իշխանութիւն, որ մի քանի կարգեր կամ հերթեր ունի։
‣ Նա պատրաստվում է դոկտորի աստիճանի քննութիւն տալու։

    5. Աւագութեան՝ արժանիքի կարգ, հերթ։
‣ Առաջին աստիճանի (ամենաբարձր) շքանշան։
‣ Սուվորովի երկրորդ աստիճանի շքանշան։
‣ Առաջին՝ երկրորդ աստիճանի դպրոցներ։

    6. Արիւնակցական կամ խնամէական մերձաւորութեան չափը՝ պորտով (ծնունդով) հաշուած, պորտ։
‣ Արիւնակցական չորրորդ աստիճանում ամուսնութիւնն արգելվում էր եկեղեցական օրէնքով։
‣ Խնամէական երրորդ աստիճանի ազգականներ ենք։

    7. (Քերականական) Որակական ածականի յատկութեան (որակի) համեմատական ուժեղութիւնը։
‣ Որակական ածականներն ունին երեք աստիճան － Դրական աստիճան, օրինակ՝ ծանր. Բաղդատական աստիճան, օրինակ՝ ծանրագոյն. և Գերադրական աստիճան, օրինակ՝ ամենածանր։

    8. (Ֆիզիկական) Ջերմաչափի, ծանրաչափի ամեն մի բաժանմունքը։
‣ Արեւի տակ սնդիկը բարձրացաւ մինչեւ 45 աստիճան (գրվում է 45°)։
‣ Հինգ աստիճան ցուրտ է, կամ ցուրտն հինգ աստիճան է (գրվում է ➖5°)։
‣ Ծանրաչափը ցոյց է տալիս 755 աստիճան (755°)։

    9. (Երկրաչափական) Շրջանի 360 հաւասարաչափ մասերից ամեն մի մասը։
‣ Ուղիղ անկիւնը ունի 90 աստիճան (գրվում է 90°)։
‣ Աստիճանը ունի 60 րոպէ (′), րոպէն ունի 60 վայրկեան (″)։

    10. (Աշխարհագրական) (Երկրագնդի կամ քարտէզի վրայ)։
‣ 50° արեւելեան երկայնութեան, Գրինվիչի միջօրէականից 50 աստիճան դէպի արեւելք։
‣ 40° հիւսիսային լայնութեան, Հասարակածից 40 աստիճան դէպի հիւսիս։

    11. (Մաթեմատիկական) Մի թուի՝ քանի անգամ ինքն իւր վրայ բազմապատկված լինելը։
‣ Հինգ քառակուսի կամ երկրորդ աստիճանի (5²)՝ նշանակում է հինգը երկու անգամ իբրեւ բազմապատկիչ վերցրած (5⋅5). հինգ խորանարդ՝ նշանակում է հինգը երրորդ աստիճանի (5³ = 5⋅5⋅5)։

Phrasal Verbs
Թիւը բարձրացնել վեցերորդ աստիճանի
ներգործական բայ Նրան 6 անգամ վերցնել իբրեւ բազմապատկիչ։

Phrases
Հաւասարումն երկրորդ աստիճանի
գոյական Որի մէջ անյայտը արտայայտված է քառակուսի կամ երկրորդ աստիճանով։

    12. (Երաժշտական) Ձայնի որոշ չափով բարձրացումը կամ ցածացումը՝ հիմնական ձայնի նկատմամբ։
‣ Դօ-ից րէ՝ մի աստիճան է։
‣ Մաժոր գամմայում մի-ից ֆա՝ կէս աստիճան է։
‣ Երկու աստիճան ցած երգեց։
‣ Արեւելեան երաժշտութեան աստիճանները ճշտիւ չեն համապատասխանում արեւմտեան երաժշտութեան աստիճաններին։

    13. Հեղուկի մէջ ալկոհոլի քանակն՝ արտայայտված տոկոսով։
‣ Այս արաղը 42 աստիճանի է (100-ից 42 մասը ալկոհոլ է)։
‣ 18 աստիճանի գինի։

    14. Առհասարակ՝ չափ, գործողութեան կամ յատկութեան աճումը կամ նուազումը ցոյց տալիս։
‣ Տեսէք ի՞նչ աստիճանի է լրբացել։
‣ Վերին աստիճանի հետաքրքրական զեկուցում կարդաց։
‣ Ծայր աստիճան կարօտութեան մէջ է ընկել։

Phrases
Աստիճան առ աստիճան
մակբայ Տե՛ս Աստիճանաբար։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 262
New!
(beta)
ԱՍՏԻՃԱՆ
գոյական
    1. սանդուխ, բազրոտն, ելնարան, ելանելիք.

    2. չափ, կէտ. օրինակ՝
‣ 30 աստիճան տաքութիւն.
‣ ուղիղ անկիւնը ունի 90 աստիճան եւ կը գրուի 90°.
‣ ժամը ունի 60 վայրկեան (աստիճան), եւայլն.

    3. դիրք, պաշտօն. օրինակ՝
‣ բանակի մէջ ի՞նչ աստիճան ունի. մակարդակ, կարգ, պատիւ:

Types
— ազգականի՝ պորտ.

— բժշկութեան, եւայլն՝ տիտղոս.

— գոյներու՝ երփն.

— ձայնի՝ ձայնագրութեան ութ աստիճաններու՝ ութեակ (Ֆրանսերէն օքտաւ).

— ընկերութեան մէջ՝ դիրք.

— ոսկիի՝ կերատ (Ֆրանսերէն քարաթ).

— շարժական սանդուխի՝ սանդղոտն.

Phrases
Ծայր աստիճան
ածական ծայրայեղ.

Վերջին աստիճան
մակբայ չափազանց.

աշխարհագրական աստիճան
գոյական արեւելեան եւ հիւսիսային երկայնութեան աստիճաններ, չափելով միջօրէականէն եւ հասարակածէն.

թուաբանական աստիճան
գոյական քառակուսի եւ խորանարդ, որ կը գրուի 5² եւ 5³.

հեղուկի աստիճան
գոյական
‣ խմիչքին 42 առ հարիւրը ալքոլ է։


ԱՍՏԻՃԱՆ,
ԱՌ ԱՍՏԻՃԱՆ
գոյական Տե՛ս ԱՍՏԻՃԱՆԱԲԱՐ:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 206
New!
(beta)
ԿԷՏ
գոյական
    1. կէտադրական նշաններ, որոնք երեք խումբի կը բաժնուին.－

ա) տրոհութեան նշաններ,－ բութ՝ (՝), ստորակէտ (,), միջակէտ (·), վերջակէտ (։).

բ) առոգանութեան նշաններ,－ շեշտ (՛), երկար (՜), պարոյկ (՞).

գ) բացայայտութեան նշաններ.－ չակերտ (« »), փակագիծ ( ), միացման գծիկ (-), անջատման գծիկ (－), ապաթարց (՚), կախման կէտ (...:), բազմակէտ (....), ենթամնայ (-).

    2. նիշ, յովտ, նշանախեց.

    3. որոշուած տեղ՝ վայր, թիրախ.

    4. աստիճան, դրութիւն.
‣ փառքի բարձրագոյն կէտ.

    5. նշանակուած սահման ժամանակի եւ տարածութեան.
‣ կեանքին վերջին կէտը.

    6. նկատի առնուելիք հարց՝ նիւթ՝ պարագայ.
‣ երկու կարեւոր կէտ կայ առաջարկութեան մէջ.

    7. (Յունարէն ketos) ամենախոշոր ձուկը՝ որ կը կոչուի նաեւ կէտ ձուկ:

Կէտ ձուկը ստնաւոր է, ունի 25 մեթրէն աւելի երկարութիւն, 12 մեթր լայնք եւ 150,000 քիլկ. ծանրութիւն։

Վերի ծնօտը ակռայ չունի, այլ շեղբեր:

Երկարակեաց է եւ տարին մէկ ձագ կը ծնի.

    8. մեղուի մեծութեամբ ճանճ՝ որ կը խայթէ էշերն ու տաւարը, գոռեխի տեսակ մը։

Types
— Կէտ նշանի, նպատակի՝ նշանակէտ, նպատակակէտ, թիրախ.

— վերջին կէտ՝ վերջակէտ, վախճան, սահման.

— մեկնելու՝ մեկնակէտ.

— կռթնելու՝ յեցակէտ.

— տեսնելու՝ տեսակէտ.

— կշիռքի՝ մէտ.

— հասնելու՝ աստիճան, վիճակ.

— վիճելի՝ քննելի՝ պայմանի՝ հարց, խնդիր.

— խաղի մէջ՝ թիւ.

— ժամանակի՝ պայմանաժամ, ժամանակակէտ.

— ոսպնեակի կիզման՝ հնոց։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1019
New!
(beta)
 Usage beta 648 citations 

Usage of matching Word Forms

Usage of matching Lexemes

New! Explore the usage of the lemma Աստիճան or the word form Աստիճան in the Corpus of Western Armenian.
Also search for "Աստիճան" in these imaged dictionaries:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Nayiri. Armenian dictionary contains 17,718 words.
The site has 144 dictionaries and 3 books.
English
Նայիրի / Nayiri.com