Free Armenian spellchecker
Get HySpell now!
 Morphology

Western Armenian

ուղղուիլ → ուղղուիլ (verb)
(Infinitive) • Nominative case
(Infinitive) • Accusative case
 Dictionary
ուղղել ներգործական բայ Շտկել, ճշդել * դիմել, հարցնել * վարել:
ուղղութիւն գոյական Կողմ, դիրք, վերաբերում * սկզբունք, ուղեգիծ * շիտակութիւն:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 369։


ՈՒՂՂԵԼ
ներգործական բայ
    1. շտկել, հարթել։
    2. վարել։
    3. կանոնաւորել։
    4. սրբագրել։
    5. (աչքերը՝ դիտակը՝) դարձնել։
    6. (անկարգը՝) զգաստացնել։
    7. (խնդիրք՝) մատուցանել։
    8. (սխալանքը՝) դարմանել։
    9. (բարքերը՝) բարեփոխել։

Phrases
ինքզինք ուղղել
բարւոքիլ, լաւանալ։

քայլերը ուղղել
երթալ, դիմել։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 396
New!
ՈՒՂՂԵԼ ուղղեցի
ներգործական բայ
    1. Ուղիղ դիրք տալ, շտկել։
‣ Սիւնը քիչ թեքված է այս կողմը, ուղղի՛ր։
‣ Ծուռ ոտքերը հեշտ է ուղղել մանկական հասակում։

    2. Կարգի բերել, յարդարել։
‣ Մազերդ ուղղի՛ր, ցից-ցից կանգնած են։
‣ Շտապով անկողինն ու շորերը ուղղեց և դուռը բացեց։

    3. Սարքել, կանոնաւորել։
‣ Մեքենան մի պակասութիւն ունի, թուղթը պատառում է. կարո՞ղ էք ուղղել։
‣ Ժամացոյցս երեկ ուղղեցի քաղաքային ժամացոյցով (կամ ժամացոյցի վրայ)։

    4. Բարւոքել, լաւացնել։
‣ Վարքն ուղղելու լաւագոյն միջոցն է ուղիղ դաստիարակութիւնը։
‣ Բանտերը ոչ միայն չեն ուղղում յանցաւորներին, այլ աւելի ևս փչացնում են։

    5. Ուղղութիւն տալ, ղեկավարել։
‣ Մի մարդ ձեռքի թեթեւ շարժումով ուղղում է հսկայական նաւը՝ ուր որ կամենում է։
‣ Նա իւր ձեռքն էր առել կառավարութեան ղեկը և իւր հզօր կամքով ուղղում էր ներքին և արտաքին գործերը։

    6. Դարձնել դէպի մի կողմ։
‣ Քայլերն ուղղեցին դէպի գինետուն։
‣ Աչքերս ուղղեցինք այն կողմը, որտեղից ձայնը լսվեց։
‣ «Եկէք, բարեկամք, առ բարձրեալն աստուած Ուղղենք մեր մաղթանք սուրբ սրտէ բղխած»։

    7. Սխալը դրստել, ուղիղ ձեւով արտայայտել այն՝ ինչ որ սխալ է արտայայտված։
‣ Գրուածքն ինձ տուեց ուղղելու և խնդրեց, որ ոչ միայն լեզուի սխալներն ուղղեմ, այլ և մտքի սխալները։
‣ Նա ասաց. շատերն են մեղաւոր, բայց իսկոյն խօսքն ուղղեց և ասաց. գուցէ ոմանք մեղաւոր են։
‣ Պէտք է սովորել, թէ ի՛նչպէս են ուղղում աշակերտական սխալները։

    8. Աղաւաղված բառերի ուղիղ ընթերցուածքը վերականգնել։
‣ Ղազար Փարպեցու մէջ Յազկերտի նամակում կար այս խօսքը. «Եւ այս կայ մեղ և մեզ, զի…» (այս մեղքն էլ մենք ունինք որ…), որ յայտնի աղաւաղութիւն է, մի աշակերտ ուղղեց. «Եւ այս կամ եղեւ մեզ, զի…» (այս էլ մենք կամեցանք, որ…)։
‣ Նորայր Բիւզանդացին հազարաւոր աղաւաղութիւններ է ուղղել մեր հին մատենագիրների մէջ։

    9. (Տպարանական) Շարուածքը սրբագրել, շարուածքի մէջ սպրդած սխալները լուսանցքում նշանակել և գրել ուղիղը. այս ցուցման համաձայն շարուածքի սխալների փոխարէն ուղիղ ձեւերը դնել։
‣ Սրբագրողն ուղղում է շարուածքի սխալները համաձայն բնագրի, իսկ գրաշարն ուղղում է սխալները համաձայն սրբագրութեան։

ՈՒՂՂԵԼ (ուղղեցայ),
ՈՒՂՂՎԵԼ ուղղվեցի
կրաւորական չէզոք բայ նոյն նշանակութեամբ։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1747
New!
(beta)
ՀԱՒԱՍԱՐԵՑՈՒԻԼ
կրաւորական բայ հաւասար դարձուիլ.

Types
— կշիռքին աչքերը՝ համեմատուիլ, զուգակշռուիլ.

— մակերեսը՝ հարթուիլ.

— մէկը միւսին՝ նմանցուիլ.

— ծուռը՝ շտկուիլ, ուղղուիլ.

— պակասը՝ աւելցուիլ.

Phrasal Verbs
հասակին հաւասարեցուիլ
կրաւորական բայ հասցուիլ.

գետնին հաւասարեցուիլ
կրաւորական բայ հիմնայատակ կործանուիլ:


ՀԱՒԱՍԱՐԻԼ
չէզոք բայ հաւասար դառնալ.

Types
— կշիռքին աչքերը՝ համեմատիլ.

— մակերեսը՝ հարթուիլ.

— մէկը միւսին՝ նմանիլ.

— ծուռը՝ շտկուիլ՝ ուղղուիլ.

— պակասը՝ աւելնալ, ամբողջանալ.

Phrasal Verbs
հասակին հաւասարիլ՝ կարգին՝ աստիճանին
չէզոք բայ հասնիլ, բարձրանալ.

գետնին հաւասարիլ
չէզոք բայ հիմնայատակ կործանիլ:


ՀԱՒԱՍԱՐԵՑՆԵԼ
ներգործական բայ հաւասար դարձնել.

Types
— կշեռքին աչքերը՝ համեմատել, զուգակշռել.

— մակերեսը՝ հարթել.

— մէկը միւսին՝ նմանցնել.

— ծուռը՝ շտկել, ուղղել.

— պակասը՝ աւելցնել.

Phrasal Verbs
հասակին հաւասարեցնել
ներգործական բայ հասցնել,

գետնին հաւասարեցնել
ներգործական բայ հիմնայատակ կործանել։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1206
New!
(beta)
ՈՒՂՂԵԼ
ներգործական բայ
    1. ուղիղ դիրք տալ. շտկել, կանոնաւորել.

    2. ծռութիւնները՝ անհարթութիւնները կարգի բերել. հարթել, յարդարել.

    3. խանգարուած առարկայ մը՝ գործիք մը՝ մեքենայ մը շտկել. սարքել, սարքաւորել, կարգի բերել, կարգի դնել.

    4. խօսքի թէ գործի մէջ սխալը շտկել՝ ճշդել.

    5. բնագիրներու մէջ սպրդած աղաւաղուած կամ վրիպած բառերը շտկել.

    6. տպագրական շարուածքի մը մէջ սպրդած վրիպակները լուսանցքի վրայ նշանակել. սրբագրել, շտկել, ուղղագրել.

    7. որեւէ բանի հետ համեմատելով՝ ստուգելով ճշդում կատարել. օրինակ՝
‣ ժամացոյցը ուղղել.

    8. ուղղութիւն տալ. ղեկավարել, յառաջ տանիլ, վարել.

    9. ծռած՝ կորացած բան մը ուղիղ դարձնել.

    10. որոշ ուղղութեամբ բռնել՝ դարձնել. իր դիրքին՝ առարկայի մը դէպի որոշ տեղ՝ կողմ ուղղութիւն տալ.

    11. շարժման՝ գործողութեան ուղղութիւն տալ՝ դարձնել. օրինակ՝
‣ քայլերը ուղղեց դէպի դաշտերը.

    12. կեդրոնացնել՝ կեդրոնանալ բանի մը վրայ.

    13. դիմել, հասցէագրել.

    14. ուղարկել. օրինակ՝
‣ հեռագիր մը ուղղել.

    15. ուղիղ՝ ընդունելի՝ ճիշդ դարձնել. բարւոքել, բարելաւել, լաւացնել, բարեփոխել (բարքերը).

    16. սխալ՝ դատապարտելի՝ պարսաւելի ուղիէն՝ ընթացքէն ետ կեցնել. դաստիարակել, խելքի բերել, ճամբու բերել, ուղիղ ճամբու վրայ կանգնեցնել:

Types
— Անկարգը՝ զգաստացնել:

— Աչքերը՝ դարձնել, յառել, սեւեռել։

— Բարքերը՝ բարեփոխել։

— Դիտակը՝ դարձնել։

— Ինքզինք՝ բարւոքիլ, լաւանալ։

— Խնդիր մը՝ մատուցանել, դիմել։

— Սխալը՝ դարմանել։

— Քայլերը՝ երթալ, դիմել։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1908
New!
(beta)
 Usage beta 52 citations 

Usage of matching Word Forms

Usage of matching Lexemes

New! Explore the usage of the lemma ուղղուիլ or the word form ուղղուիլ in the Corpus of Western Armenian.
Also search for "ուղղուիլ" in these imaged dictionaries:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Nayiri. Armenian dictionary contains 17,718 words.
The site has 144 dictionaries and 3 books.
English
Նայիրի / Nayiri.com