Free Armenian spellchecker
Get HySpell now!
 Morphology

Western Armenian

մտածէ → մտածել (verb)
Present Tense • Subjunctive Mood • Third Person • Singular
Imperative Mood • Singular
մտածէ → մտնել (verb)
(Substantive Past Participle) • Singular • Ablative case
 Dictionary
մտածել ներգործական բայ Խորհիլ, խոկալ, միտքը աշխատցնել:
մտածութիւն գոյական Դատողութիւն, միտք:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 309։


ՄՏԱԾԵԼ
ներգործական բայ
    1. խորհիլ, մտմտալ, խորհրդածել, անդրադառնալ։
    2. (ստէպ՝) որոճալ, խոկալ։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 342
New!
ՄՏՆԵԼ
չէզոք բայ
    1. ներս երթալ, ներս գալ։
    2. (խորը՝) մխուիլ, խրիլ, սուզուիլ. թափանցել։
    3. (ծախքերու՝) ենթարկուիլ։
    4. (դատի՝ բանակցութեան՝) սկսիլ, ձեռնարկել։
    5. (վէճի՝) բռնուիլ։
    6. (բանի մը մէջ՝) երթալ, սղմիլ։

Phrases
մէջտեղը մտնել
միջամտել։

կամացուկ մը մտնել
սողոսկիլ, սպրդիլ։

կարգի մտնել, ճամբու մտնել
շտկուիլ, բարւոքիլ, լաւանալ։

տարին մտնել
թեւակոխել։

անկողին մտնել
պառկիլ։

գրաւի մտնել
գրաւ դնել՝ բռնել։

մանրամասնութեան մէջ մտնել
մանրամասնել, մանրամասն պատմել։

(մէկուն) արիւնը մտնել
վնաս՝ չարիք հասցնել. զրպարտել, ամբաստանել։

(մէկուն) աչքը մտնել
շնորհքը շահիլ։

ականջը մտնել
հասկնալ։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 343
New!
ՄՏԱԾԵԼ մտածեցի
(Զմտաւ ածել՚ից)

ներգործական բայ
    1. Մտքում մի բան տանել բերել, մտքումը ինքն իւր հետ խօսել։
‣ Մտածելը մարդկային հոգու կարողութիւն է։
‣ Այդ բանի մասին չեմ էլ ուզում մտածել։

    2. Մի հարցի մասին դատողութիւն անել, կշռադատել՝ մի եզրակացութեան հասնելու համար։
‣ Ձեզ դարձեալ երկու օր ժամանակ եմ տալիս, գնացէ՛ք լաւ մտածեցէք։
‣ Մէկ մտածեցէք, թէ ի՛նչ էք անում։
‣ Առանց մտածելու գործ բռնեց։

    3. Կարծիք ունենալ, կարծել։
‣ Դուք ի՞նչ էք մտածում նրա մերժման մասին։
‣ Հետս բերի, մտածեցի որ կարող է պէտք գալ։

    4. Մտքովը անց կացնել, ենթադրել։
‣ Ամեն բան կարող էի մտածել, բայց ոչ այդ։
‣ Այդ դուք ինչե՞ր էք մտածում։

    5. Մտքում ունենալ։
‣ Մարդ ինչ որ մտածում է՝ չպէտք է աշկարայ ամենքին ասէ։
‣ Ես մի բան մտածեցի, տեսնեմ կարո՞ղ ես գուշակել։

    6. Մտադրութիւն ունենալ, միտքը դնել։
‣ Նա մտածել է՝ ինչ գնով էլ լինի այն տունը ձեռք բերել։
‣ Ես մտածում եմ նրան մեզ մօտ պաշտօնի հրաւիրել։

    7. Նկատի ունենալ, աչքի առաջ ունենալ։
‣ Մի բան անելուց առաջ մտածեցէ՛ք նրա հետեւանքի մասին։
‣ Այդ բոլորը մենք մտածել ենք։

    8. Հոգ տանել։
‣ Նրա մասին մտածող չկայ։
‣ Ամեն մարդ թող իւր գլխի ճարը մտածէ։

    9. Հնարել, նոր միտք յղանալ։
‣ Ես մի բան մտածեցի, տեսնենք կհաւանի՞ք։
‣ Շատ լաւ ես մտածել։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1519
New!
(beta)
ՄՏՆԵԼ մտայ, մտի՛ր, մտէ՛ք
չէզոք բայ


＋dialectal word ՄՏՆԱԼ մտայ
չէզոք բայ Տե՛ս Մտնել։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1521
New!
(beta)
ՄՏԱԾԵԼ
ներգործական բայ
    1. բաղդատելով, բաղակցելով եւ հետազօտելով, վերլուծելով եւ եզրակացնելով դատել. դատողութիւն ընել, խորհիլ, խոկալ, խորհրդածել, պատճառաբանել.

    2. կշռադատել. վեր ու վար դնել.

    3. միտքերու՝ մտածումներու մէջ իյնալ. մտորիլ, մտասուզուիլ, խորասուզուիլ.

    4. կարծել, ենթադրել, երեւակայել, համարել.

    5. միտքով պատկերացնել.

    6. անդրադառնալ, նկատի ունենալ, աչքի առջեւ ունենալ.

    7. միտքին մէջ ունենալ, միտքը դնել, մտադրել.

    8. միտքին մէջ որոշել՝ վճռել՝ եզրակացնել. մտահոգուիլ, մտատանջուիլ.

    9. հոգ տանիլ, հոգալ. օրինակ՝
‣ ուսուցիչը կը մտածէ իր աշակերտներուն մասին։

Phrasal Verbs
Ստէպ մտածել
ներգործական բայ որոճալ, խոկալ։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1564
New!
(beta)
ՄՏՆԵԼ
(Արմատը՝ մուտն, մուտ)

չէզոք բայ
    1. դուրսէն ներս երթալ՝ գալ.

    2. թափանցել, մուտք գործել. ներթափանցել.

    3. բանի մը մէջը երթալ՝ խրիլ՝ մխրճուիլ.

    4. բանի մը մէջ՝ յատակը իջնել. սուզուիլ, խորասուզուիլ, խորանալ.

    5. ստանալ. գանձել (եկամուտ ՝ շահ՝ տուրք).

    6. տեղաւորուիլ, բաւել (առարկայ).

    7. մաս կազմել, բաղկանալ, բաղկացնել (ամբողջութեան մը).

    8. արձանագրուիլ՝ գրանցուիլ.

    9. անդամ դառնալ.

    10. ոեւէ կազմակերպութեան՝ կուսակցութեան շարքերը ընդունուիլ. անդամագրուիլ.

    11. ամուր՝ ապահով տեղ պահուիլ՝ պահուըտիլ. թաքնուիլ.

    12. ապաւինիլ մէկուն՝ բանի մը. պատսպարուիլ.

    13. միջամուխ ըլլալ՝ միջամտել (խօսք՝ կռիւ).

    14. ծառայութեան՝ արհեստի՝ ուսման ընդունուիլ.

    15. ենթարկուիլ (օրէնքի՝ գերաստիճան անձի).

    16. կարճ ժամանակով այցելել՝ հանդիպիլ.

    17. հասնիլ.

    18. ծածկուիլ, պատուիլ, հագուիլ.

    19. ոտք դնել.

    20. յարձակումով՝ մեծ խումբով մուտք գործել, ներխուժել.

    21. (Փոխաբերական իմաստ) հասկնալ.

    22. (Փոխաբերական իմաստ) խորամուխ ըլլալ, թափանցել.

    23. մայր մանել (արեւու)։

Ընթացիկ սխալ մըն է մեր ժողովուրդին եւ աշակերտութեան մօտ՝ փոխան մտնելու՝ գործածել մտնալ։ Բառը կու գայ գրաբարէն, մտանել, որ աին կորուստով, կ՚ըլլայ մտնել, ինչպէս՝ տեսանել-տեսնել։

Phrasal Verbs
Անկողին մտնել
չէզոք բայ պսակիլ:

Բան մը մէկուն ականջը մտնել
չէզոք բայ հասկնալ:

Չմտնել
չէզոք բայ չհասկնալ:

Գրաւի մտնել
չէզոք բայ գրաւ դնել, բռնել։

Դատի մտնել
չէզոք բայ բանակցութեան՝ սկսիլ, ձեռնարկել:

Խորը մտնել
չէզոք բայ մխուիլ, խրիլ, սուզուիլ, թափանցել:

Ծախքերու մտնել
չէզոք բայ ենթարկուիլ:

Կամացուկ մը մտնել
չէզոք բայ սողոսկիլ, սպրդիլ։

Կարգի մտնել, ճամբու մտնել
չէզոք բայ շտկուիլ, բարւոքիլ, լաւանալ:

Մանրամասնութեան մէջ մտնել
չէզոք բայ մանրամասնել, մանրամասն պատմել։

Մէկ ականջէն մտնել, միւսէն ելլել
չէզոք բայ
    1. անուշադիր ըլլալ.
    2. անմիտ ըլլալ:

Մէկուն աչքը մտնել
չէզոք բայ մէկուն սիրելի ըլլալ, շնորհքը շահիլ։

Մէկուն արիւնը մտնել
չէզոք բայ
    1. լլկել.
    2. չարիք հասցնել, սպաննել.
    3. զրպարտել, ամբաստանել:

Մէջտեղը մտնել
չէզոք բայ միջամտել։

Վէճի մտնել
չէզոք բայ բռնուիլ:

Տարին մտնել
չէզոք բայ թեւակոխել:

Տեղ մը մտնել
չէզոք բայ երթալ, սղմիլ, սեղմուիլ։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1569
New!
(beta)
 Usage beta 9 citations 

Usage of matching Word Forms

New! Explore the usage of the word form մտածէ in the Corpus of Western Armenian.
Also search for "մտածէ" in these imaged dictionaries:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Nayiri. Armenian dictionary contains 17,718 words.
The site has 144 dictionaries and 3 books.
English
Նայիրի / Nayiri.com