Free Armenian spellchecker
Get HySpell now!
 Morphology

Matching Lexemes

 Dictionary
կիր գոյական Ծեփի համար գործածուող գաճաքար:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 215։


ԿԻՐ
գոյական շաղախի՝ ծեփի գործածելի ճերմակ հանածոյ։


ԿԻՐՔ
գոյական
    1. յուզում։
    2. ցասում, զայրոյթ։
    3. մոլութիւն, սէր։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 237
New!
1. ԿԻՐ (կրոյ), կրի
(արամերէն gīr, արաբերէն ġir)

գոյական
    1. Փխրուն գորշ-սպիտակ հողանման նիւթ, որ ստանում են կրաքարից (Տե՛ս), ենթարկելով նրան բարձր աստիճանի ջերմութեան և որը բազմատեսակ գործածութիւն ունի, մանաւանդ կրաշաղախ պատրաստելու համար։

Types
Եռացող կիր, Այրած կիր, Անշէջ կիր, Չհանգած կիր
գոյական Որ անմիջապէս ստացվում է կրաքարից՝ այրելուց յետոյ։

Մարած կիր, Հանգած կիր
գոյական Որ ստացվում է չհանգածից՝ վրան ջուր ածելուց յետոյ, որի ժամանակ սաստիկ ջերմութիւն է արձակում և լուծվում-քայքայվում է։
‣ Կրաշաղախը պատրաստում են հանգած կրից։

✽rare meaning 2. Նմանութեամբ Մի տեսակ սպիտակ խոց կամ խաղաւարտ։


2. ԿԻՐ (արմատ Կրել՚ի)
առանձին գործ է ածվում յոգնակի ձևը, կիրք։ (Տե՛ս)։

Եզակին պատահում է բարդութիւնների մէջ, մանաւանդ վերջում (կապարճակիր, ջրկիր…), և մի քանի բաղադրեալ բայերի մէջ. ―

Phrasal Verbs
⨀old word Ի կիր ածել, ⨀old word Ի կիր առնուլ, ⨀old word Ի կիր արկանել
ներգործական բայ Կիրարկել, գործ ածել։

Phrases
⨀old word Ի կիր արկումն
գոյական Կիրարկումն, կիրառութիւն։


＋dialectal word 3. ԿԻՐ
ածական գոյական Տե՛ս Կոյր։


ԿԻՐՔ (կրից, յոգնակի), կրքի, կրքեր
գոյական
    1. Զգացողութիւններ, որ մարդ կրում է իւր մէջ։
‣ Քաղցը, ծարաւը, յոգնածութիւնը կրքեր են։

    2. Ներքին զգացում ուրիշի վերաբերմամբ։
‣ Մայրական՝ ծնողական կիրք։
‣ Հայրենասիրական կիրք։
‣ Չար և բարի կրքեր։

    3. Հոգեկան յուզմունք, գրգիռ՝ սաստիկ զգացումից։
‣ Մարդ պէտք է կարողանայ իւր կրքերը զսպել։
‣ Իւր կրքերին անձնատուր է եղել։
‣ Կրքից կուրացած մարդ։

    4. Յատկապէս՝ բարկութիւն, զայրոյթ։
‣ Մեր հանդարտ խօսակցութեան մէջ նա կիրք մտցրեց։
‣ Կիրքը ելած ժամանակ նա ընդունակ է ամեն տեսակ յիմարութիւնների։
‣ Կրքից աչքերը արիւնով լցվեցին։

    5. Սեռական տարփանք, ցանկութիւն։
‣ Իւր գազանական կիրքը յագեցրեց։
‣ Այս գրուածքը մի պոռնկագրութիւն է, որ նպատակ ունի ընթերցողի զգայական կրքերը գրգռել։

    6. Որոշ տրամադրութիւն դէպի մէկը կամ մի բան, աչառութիւն։
‣ Դուք կրքով էք վերաբերվում դէպի նա. պէտք է անաչառ լինել։

⨀old meaning 7. Չարչարանք, ցաւ, ֆիզիկական կամ բարոյական։

⨀old meaning 8. Բնական յատկութիւն, որակութիւն որեւէ անձի։

⨀old meaning 9. (Աստղաբաշխական) Լուսնի զանազան երեւոյթները, ծնունդ, լրումն, նուազումն։

⨀old meaning 10. (Քերականական) Վանկերը իրար կցելու կամ իրարից զատելու տրոհութեան նշաններ։

⨀old meaning 11. (Ճարտասանական) Ճառի վերջին մասը, որտեղ հռետորն աշխատում է ազդել ունկնդիրների զգացումների վրայ, նրանց կրքերը շարժել, յուզել։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1075
New!
(beta)
ԿԻՐ
(Արամերէն - Արաբերէն gir)

գոյական
    1. շաղախի՝ ծեփի համար գործածելի փխրուն՝ ճերմակ՝ հողանման հանածոյ.

(Թրքերէն kirej).

    2. արմատ կրել բայի.

    3. կրող, տանող, փոխադրող. օրինակ՝
‣ բեռնակիր.

    4. կոյր։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1026
New!
(beta)
ԿԻՐՔ
գոյական
    1. ցասում, բարկութիւն, զայրոյթ.
    2. տարփանք, տռփանք, սեռական ցանկութիւն, գրգիռ.
    3. ներքին բուռն մղում (սէր, ատելութիւն).
    4. ֆիզիքական կարիք (քաղց, ծարաւ, յոգնութիւն).
    5. հոգեկան յուզմունք՝ բոց՝ կրակ, չարչարանք, ցաւ.
    6. որոշ տրամադրութիւն բանի մը կամ մէկու մը նկատմամբ, աչառութիւն, կողմնակալութիւն.
    7. անսանձ գործելակերպ:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1027
New!
(beta)
ՍԷՐ
(Արմատ սիրել բայի)

գոյական
    1. համակրանքի բնական բուռն զգացում հակառակ՝ միւս սեռի ներկայացուցիչի հանդէպ.
    2. գորովի՝ կապուածութեան խորունկ զգացում մէկուն՝ բանի մը հանդէպ.
    3. սիրահարութիւն.
    4. սիրոյ հաճոյք, սեռային յարաբերութիւն.
    5. սիրային յարաբերութիւն՝ կապ.
    6. սիրոյ առարկայ՝ անձ.
    7. որեւէ բանի հակում. ձգտում, փափաք, նուիրում, հետաքրքրութիւն.
    8. համակրանք, գորով, գուրգուրանք.
    9. համերաշխ եւ բարեացակամ վերաբերմունք. հաշտութիւն, համերաշխութիւն, միաբանութիւն.

ածական
    10. սիրելի, սիրասուն։

Types
— Անասնական՝ կտղուցք, կիրք։

— Բանաստեղծական՝ հրայրք։

— Գաղափարական՝ պղատոնական։

— Զօրաւոր՝ պաշտում, պաշտամունք:

— Թեթեւ՝ համակրանք:

— Յոռի կամ չափազանցութեան գացած՝ մոլութիւն։

Phrasal Verbs
Սէր ընել
ներգործական բայ
    1. սիրահարիլ.
    2. սիրային կապի մէջ ըլլալ.
    3. սեռային յարաբերութիւն ընել։

Սէր կապել
ներգործական բայ լուռ սէր ունենալ մէկուն հանդէպ։

Սէր ունենալ
ներգործական բայ սիրել, հակում ունենալ։

Սէր տալ
ներգործական բայ սիրել։

Սէր տալ, սէր առնել
ներգործական բայ սիրել եւ սիրուիլ:

Սէրը բաց ընել
ներգործական բայ սիրելը խոստովանել։

Սէրը գողնալ մէկուն
ներգործական բայ
    1. մէկը հրապուրել՝ գրաւել.
    2. մէկուն սիրածը ձեռքէն խլել։

Սէրը սիրտին մէջ պահել
ներգործական բայ սէրը գաղտնի պահել՝ չարտայայտել։

Սէրը սպաննել
ներգործական բայ սէրը ոչնչացնել, սիրոյ կապը խզել տալ։

Phrases
Ի սէր
սիրոյ համար, եթէ կը սիրես, բանի մը սիրոյն, յանուն։

Հոգիիդ սիրուն
եթէ հոգիդ կը սիրես։

Սիրով
յօժարակամ, ուզելով, մտադիւր:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 2124
New!
(beta)

Similar words
գիր
 Usage beta 64 citations 

Usage of matching Word Forms

Usage of matching Lexemes

Also search for "կիր" in these imaged dictionaries:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Nayiri. Armenian dictionary contains 17,718 words.
The site has 144 dictionaries and 3 books.
English
Նայիրի / Nayiri.com