Nayiri.com

Free Armenian spellchecker

Armenian Arm | Armenian-English Arm-Eng | English-Armenian Eng-Arm | Armenian-French Arm-Fre | French-Armenian Fre-Arm

Morphology

Western Armenian

խոռոչի → խոռոչ (noun)

View Morphological Analysis

Singular • Genitive case

Singular • Dative case

Dictionary

խոռոչ գոյական Խորշ, ծերպ, փոս:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 180։

ԽՈՌՈՉ

գոյական փոս, սոր, փորոք, խորշ, գուճ, ծերպ, ճեղք, փապար, խինձ։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 193

New!

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 919

New!

(beta)

ԽՈՌՈՉ

գոյական փոս՝ դատարկ տեղ պինդ մարմինի կամ օրկանիզմի (= գործարանաւորութեան) մէջ. օրինակ՝

‣ գետնի՝ պատի՝ ծառի՝ լերան՝ սիրտիդ եւ այլնի մէջ.

Types

— ժայռի՝ լերան՝ սոր, խինձ, ծործոր, փապար.

— պատի՝ խորշ, ծերպ, ճեղք, խոռ.

— գետինի՝ փոս, փորոք, խրամ.

— գետինի խորունկ՝ գուբ, վիրապ.

— մարմինի՝ խինձ, գուճ (= ծունկի ծալք):

— Փոքրը՝ խոռոչակ, խոռոչիկ:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 866

New!

(beta)

ՈՒՂԵՂ

գոյական
    1. նեարդային նիւթ, որ կը գտնուի մարդու եւ ողնայարաւոր կենդանիներու գանկին մէջ.

    2. նեարդային կամ ճարպային նիւթ, որ կը գտնուի ողնայարի խողովակին մէջ, ինչպէս նաեւ երկայնաձեւ խողովակներու մէջ. ծուծ.

    3. մասնաւորաբար՝ գլխուղեղ.

    4. գլխուղեղը իբրեւ մտածողութեան կեդրոն. մտածելու կարողութիւն, մտածողութիւն, խելք.

    5. (Փոխաբերական իմաստ) միտք, բանականութիւն, հասկացողութիւն, տրամաբանութիւն.

    6. (Փոխաբերական իմաստ) որեւէ բան ղեկավարող եւ անոր ուղղութիւն տուող մարմին՝ կեդրոն եւ այլն.

    7. կենդանիներու ուղեղէն պատրաստուող կերակրատեսակ:
Types

Գանկուղեղ

գոյական գանկոսկրին մէջ պարփակուած գործարաններուն ամբողջութիւնը (Ֆրանսերէն encéphale)։

Խոռոչ

գոյական ուղեղին փորոքները՝ խորշերը՝ փոսիկները:

Մեծ ուղեղ

գոյական ուղեղին այն մասը, որ կը բռնէ՝ կը գտնուի գանկին յառաջամասին (ճակատ) եւ վերի կողմը (գագաթ):

Փոքր ուղեղ

գոյական մեծ ուղեղին տակ՝ ետեւի կողմէն, ծոծրակին մօտ գտնուող մասը։

Phrasal Verbs

Ուղեղը խախտիլ

ներգործական բայ
1. առողջ դատողութենէ զրկուիլ.
2. խենթենալ։

Ուղեղը կրծել

ներգործական բայ միտքը յոգնեցնել՝ տանջել:

Ուղեղը մաշիլ

չէզոք բայ բանի մը վրայ՝ մասին երկար եւ լարուած կերպով մտածել. միտքը յոգնեցնել։

Ուղեղը շարժել

ներգործական բայ
1. ուղեղը խախտել.
2. մէկուն գաղտնիքներուն տիրանալ:

Ուղեղը ջուր կտրիլ

չէզոք բայ խելքը թռցնել։

Ուղեղին փակիլ

ներգործական բայ
    1. ըմբռնել.
    2. համոզուիլ.
    3. գլուխ ցաւցնել, ձանձրացնել:

Phrases

Ուղեղային գալար

գոյական Տե՛ս ՈՒՂԵՂԱԳԱԼԱՐ:

Ուղեղային կաթուած

գոյական ուղեղին կարծրացած երակներէն որեւէ մէկին պայթումը. արիւնահոսութիւն, իջուածք:

Ուղեղային կոթուն

գոյական ուղեղին այն մասը, որ կոթունի ձեւ ունի (Ֆրանսերէն pédoncule cérébral)։

Related Words

Գանկոսկրի խոռոչի բորբոքում

գոյական (Ֆրանսերէն sinusite)։

Ուղեղային եւ ողնաշարային թաղանթատապ

գոյական (Ֆրանսերէն méningite cérébro-spinale)։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1902

New!

(beta)

ՏՈՒՆ

գոյական
    1. բնակութեան կամ այլ նպատակներու տեղ՝ շինութիւն, տանիքով եւ չորս պատով, դուռով եւ պատուհանով.
    2. բնակարան.
    3. վրան, տաղաւար (բնակութեան համար).
    4. ապարանք, պալատ.
    5. ընտանիք, գերդաստան, ցեղ, ազգատոհմ, սերունդ.
    6. տնային գործ՝ տնտեսութիւն.
    7. առեւտրական հաստատութիւն՝ հիմնարկ.
    8. մշակութային, գիտական եւ այլն հաստատութիւն, ինչպէս նաեւ անոր շէնքը.
    9. ազնուական՝ նախարարական տոհմ.
    10. թագաւորական տոհմ՝ հարստութիւն.
    11. քերթուածի մը զանազան բաժանումները (սովորաբար 2-4 տողէ, երբեմն աւելի տողէ կազմուած). տնատ.
    12. երդ, երդիք, ծուխ.
    13. գութանի մը լծուած իւրաքանչիւր զոյգ կենդանին (թիւով եօթը են անոնք - ամոլ, ուժտուն, խարզնտուն, խնձորտուն, մկնտուն, փոշետուն եւ հորետուն).
    14. Աստուածաշունչի մէջ առանձին հատուած՝ որ թուանշան կը կրէ.
    15. նարտախաղի մէջ՝ քարերը հաւաքելու եւ առնելու՝ ժողվելու տեղ՝ մաս.
    16. (Փոխաբերական իմաստ) խելք, միտք։

Types

— Ակռայի՝ խորշ, խոռոչ, մսուր:

— Ամառուան՝ ամարանոց։

— Աչքի՝ կապիճ, ակնակապիճ։

— Ապաշխարութեան՝ զգաստարան:

— Աստուծոյ՝ եկեղեցի, մատուռ, տաճար, ժողովարան:

— Աւազակներու, գազաններու՝ որջ:

— Բուժման՝ ապաքինարան, բուժարան։

— Գէշ կիներու՝ հանրատուն։

— Գթութեան՝ հիւանդանոց։

— Գինի ծախելու՝ գինետուն:

— Գիւղի՝ խրճիթ, տնակ։

— Երէցներու՝ երիցատուն։

— Իշխանական՝ ապարանք:

— Ծերերու, անկեալներու՝ ծերանոց, անկելանոց։

— Մատանեքարի՝ ճանակ:

— Նամակներու՝ նամակատուն:

— Ոտանաւորի՝ տնատ:

— Պզտիկ տուն՝ տնակ, խրճիթ, հիւղակ, տաղաւար:

— Ս. Գրային՝ համար։

— Վերին՝ վերնատուն։

— Տուն չունեցող՝ անտուն, տնանկ, տնազուրկ:

— Քաղաքապետութեան՝ քաղաքապետարան:

Phrasal Verbs

Տան ծուխը մարիլ

չէզոք բայ
1. անժառանգ մնալ՝ ըլլալ.
2. թշուառ վիճակի հասնիլ. տնանկանալ։

Տուն առնել

ներգործական բայ
1. ներս առնել՝ բերել.
2. տուն գնել։

Տուն բերել

ներգործական բայ
1. տուն տանիլ.
2. հաւաքել-բերել:

Տուն բերող խենթերէն ըլլալ

չէզոք բայ իր շահը լաւ գիտնալ՝ սակայն միամիտ ձեւանալ։

Տուն բռնել

ներգործական բայ տուն վարձել։

Տուն դառնալ

չէզոք բայ
1. տուն ու տեղ դառնալ.
2. տուն վերադառնալ։

Տուն երթալ

չէզոք բայ
    1. տուն վերադառնալ.
    2. այցելութիւն տալ. այցելել.
    3. նորահարսի մը առաջին անգամ իր ծնողքին այցելել.
    4. օտարութենէ հայրենիք վերադառնալ։

Տուն կազմել

ներգործական բայ ամուսնանալ։

Տուն կոխել

ներգործական բայ
1. խուզարկել.
2. տուն ընդունիլ:

Տուն ճամբել

ներգործական բայ
    1. տուն ղրկել.
    2. մերժել, գործէ արձակել.
    3. վռնտել:

Տուն մը նստիլ

չէզոք բայ տուն մը բնակիլ:

Տուն շինել

ներգործական բայ
1. տուն պատել՝ կառուցել.
2. խաղաղութիւն՝ բարօրութիւն՝ համերաշխութիւն բերել։

Տուն ու դուրս իյնալ

չէզոք բայ ամէն տեղ դիմում ընել, փրկութեան միջոց փնտռել:

Տուն պահել

ներգործական բայ ընտանիքին ապրուստը վաստկիլ:

Տուն տալ

ներգործական բայ
1. տուն նուիրել՝ հայթայթել՝ ժառանգ ձգել.
2. բանի մը միտք յղանալ եւ պատճառ դառնալ, նիւթ ծառայել, դրդապատճառ հանդիսանալ:

Տուն տանիլ

ներգործական բայ
    1. տուն փոխադրել՝ մտցնել.
    2. մէկը ճաշի հրաւիրել.
    3. հիւրասիրել:

Տուն տեղ ըլլալ

չէզոք բայ
    1. անձնական բնակարանի տէր ըլլալ. հաստատուիլ.
    2. ամուսնանալ եւ ընտանեկան բոյն մը կազմել.
    3. երկիրի մը մէջ տեղաւորուիլ:

Տուն փեսայ առնել

ներգործական բայ աղջիկը հարսնացնելով՝ փեսան աղջկան տան մէջ առնել:

Տուն քանդել

ներգործական բայ ընտանեկան բոյնին խաղաղութիւնը խանգարել:

Տունէն ելլել

չէզոք բայ
1. բնակարանէն դուրս գալ.
2. բնակարանը պարպել եւ հեռանալ:

Տունը անցընել

ներգործական բայ ժամանակը տան մէջ անցընել, դուրս չելլել։

Տունը առնել

ներգործական բայ
    1. տունը գնել.
    2. տունը ընդունիլ, ներս առնել.
    3. մէկուն ապաստան տալ եւ հովանաւորել՝ պաշտպանել։

Տունը գլխուն փլիլ, տունը գլխուն քանդուիլ

չէզոք բայ մեծ դժբախտութիւն պատահիլ:

Տունը հոտեցնել

ներգործական բայ
1. ամբողջ տան մէջ գէշ հոտ մը տարածել.
2. տունը մնալը անտանելի դարձնել։

Տունը մնացած ըլլալ

չէզոք բայ ամուրի մնացած ըլլալ՝ հակառակ տարիքը անցնելու մօտ ըլլալուն. (աղջկանց համար)։

Տունը պահել

ներգործական բայ
1. տուն պահել.
2. տան մէջ մէկը գաղտնի պահել՝ թաքցնել:

Տունը վառել

ներգործական բայ
1. մէկը դժբախտացնել ընտանեկան պատճառով.
2. մէկուն փճացման պատճառ ըլլալ։

Phrases

Տան գործ

1. տունը կառավարելու գործեր.
2. տունը կատարուած՝ պատրաստուած՝ գործուած ուտելիք՝ հագուստ եւ այլն։

Տան ճրագ

ընտանիքի յոյս՝ նեցուկ։

Տան տղայ, տան աղջիկ

շատ մտերիմ անձ, իբրեւ ընտանիքի անդամ ընդունուող անձ։

Տան քոթուկ (գերան)

տան երիցագոյն անդամը, որ ամբողջ ընտանիքը կը կապէ իբրեւ մէկ միութիւն:

Տանը պէս՝ ինչպէս իր տունը

ազատ, առանց քաշուելու, առանց ձեւականութեան:

Տուն գլուխ

ամէն՝ իւրաքանչիւր տան՝ տունէ:

Տունդ աւրուի, տունդ քանդուի

տունդ կործանի։

Տունէ դռնէ հեռո՜ւ

1. ստորին մարդու ընկերութենէն հեռու ապրիլ ցանկալու մաղթանք.
2. որեւէ փորձանք իրենց չպատահելու մաղթանք։

Տունով-տեղով

ամբողջապէս, ընտանիքով եւ շարժուն ինչքերով։

Քու տունդ չքանդուի

այդպիսի բան կ՚ընե՞ն, խելք չունի՞ս (յանդիմանական արտայայտութիւն):

Related Words

— Գրաւի փոխարէն դրամ տուող՝ գրաւատուն:

— Դրամական գործողութեանց՝ դրամատուն:

— Երեսփոխանական խորհուրդի՝ խորհրդարան։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 2303

New!

(beta)

ՓՈՍ