Free Armenian spellchecker
Get HySpell now!
 Morphology

Matching Word Forms

լեզւում → լեզու
 Dictionary
ԼԵԶՈՒ
գոյական
    1. ճաշակելու եւ խօսելու գործարան։
    2. բարբառ։
    3. (զանգակի՝) ուռ։

Phrases
կշիռքի լեզու
մէտ։

փականքի լեզու
սողնակ. Տե՛ս լեզուակ։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 167
New!
ԼԵԶՈՒ (լեզուի, լեզուաց)
գոյական
    1. (Կազմախօսական) Մարմնի գործարան, զետեղված բերանի մէջ, մսոտ, տափակ, երկայնաձեւ, դիւրաշարժ, որ ծառայում է կերակուրը ծամելիս շուռ տալու, ճաշակելու, նոյնպէս և խօսելու։
‣ Լեզուն արտադրում է թուք, որ փափկացնում է կերակուրը և նրան դիւրամարս է դարձնում։
‣ Բժիշկը նայում է լեզուին և նրա գոյնից, խոնաւութեան աստիճանից և մաքրութիւնից եզրակացութիւն է անում հիւանդի դրութեան մասին։
‣ Ձկներն ու որդերը լեզու չունին։

    2. (Նմանութեամբ) Մետաղէ մուրճ, որով խփում են զանգի շրթին և հնչեցնում զանգը։
‣ Լեզուն կախված է զանգի մէջ տեղից, ներքեւից կապած է թոկ, որով տանում բերում են լեզուն և խփում զանգի պատերին։

    3. Ցամաքի մի կտոր, որ երկար ձգված է ծովի մէջ։

    4. Բանալիի բունի վրայ յարմարեցրած մետաղէ շերտ, միապաղաղ կամ ծոնդերով, որով բաց են անում կամ փակում են կողպէքը։
‣ Բանալիի լեզուն կոտրվեց ու մնաց կողպէքի մէջ։

    5. Երկայն ձեւի բոց։
‣ Բոցի լեզուները բարձրացան ու սկսեցին լիզել պատի ճակատը։

＋dialectal meaning 6. Բարակ երկայն կաշի, որ դրվում է երեսից կոճկվող կօշկի ճեղքուածքի տակ, որպէսզի գուլպաները չերեւան։

    7. Լեզուն՝ իբրեւ խօսելու գործարան։
‣ Լեզու կայ՝ տուն է շինում, լեզու կայ՝ տուն է քանդում։
‣ Սկսեց լեզուին ոյժ տալ, որ մեզ համոզէ։

    8. Բառերի միջոցով միտք արտայայտելու ընդունակութիւն. խօսք, բարբառ։
‣ Լեզուն նոյնքան հին է՝ որքան ինքը մարդը, որովհետեւ մենք չենք կարող մարդ երեւակայել առանց լեզուի։
‣ Սխալ է այն կարծիքը, թէ սկզբնապէս եղել է մի մայր լեզու, որից իբր թէ առաջ են եկել բոլոր լեզուները։

    9. Որեւէ ազգի լեզու (8)։
‣ Ամեն մարդ սիրում է իւր լեզուն։
‣ Պարսկերէնը և հայերէնը մօտ ազգակից լեզուներ են։
‣ Ռոմանական լեզուներ։

    10. Ամբողջութիւն քերականական և լեզուային այլ կանոնների, որոնք յատուկ են մի լեզուի։
‣ Գիրքը գրված է գեղեցիկ՝ կանոնաւոր լեզուով։
‣ Նա շարունակ մեղանչում է լեզուի դէմ։

    11. Մի հեղինակի բառամթերքը, ոճը, յատկաբանութիւնը։
‣ Սար ու ձոր կայ այս երկու հեղինակի լեզուների մէջ։
‣ Ինձ յայտնի չէ մի այնպիսի պարզ, կուռն ու արտայայտիչ լեզու, ինչպիսին Ստալինի լեզուն է։
‣ Ագաթանգեղոսի պատմութեան խմբագիրը կարծում են Կորիւնին, հիմնվելով երկու գրուածքների լեզուի նմանութեան վրայ։

    12. Մի մասնագիտութեան մէջ գործածվող բառամթերք և ոճաբանութիւն։
‣ Սովետական Հայաստան ստեղծվելու օրից միայն կարելի եղաւ ձեռնարկել իրաւաբանական՝ արդիւնաբերական և առհասարակ գիտական լեզու ստեղծելու մեր մէջ։

    13. Միտքը բառերով արտայայտելու եղանակ։
‣ Դիպլոմատիական լեզու բանեցնել։
‣ Նա բանաստեղծական լեզու ունի։

    14. Միտք արտայայտելու այլ եղանակ՝ առանց բառերի։
‣ Թուանշանների լեզուն շատ պերճախօս և համոզիչ է։
‣ Իրար չէին հասկանում, բայց գիտէին սիրոյ լեզուն, որ սովորել էին բնութիւնից։

⨀old meaning 15. Ազգ, որ խօսում է իւր սեփական լեզուով։
‣ Ազգք և ազինք և լեզուք։
‣ Բոլոր լեզուները կօրհնեն նրա յիշատակը։

    16. Մարդ, որ խօսում է լեզուով։
‣ Նենգաւոր լեզուն մեր մէջ որոմ ցանեց։
‣ Չար լեզուների բամբասանք է այդ։

    17. (Ռազմագիտական) Պատերազմի դաշտում բռնված գերի, որին հարց ու փորձի են ենթարկում՝ թշնամու ոյժերի մասին տեղեկութիւններ ստանալու համար։
‣ Աշխատեցէ՛ք մի-երկու լեզու բռնել (կամ բերել)։

Types
Մայր լեզու
գոյական
    1. Ենթադրական սկզբնական լեզու, որից իբր թէ առաջ են եկել բոլոր գոյութիւն ունեցող լեզուները։

    2. Հին լեզու, որից ծնունդ են առել ժամանակակից այս և այն լեզուները։
‣ Լատիներէնը մայր լեզու է, որի դստրերն են իտալերէնը, ֆրանսերէնը, սպաներէնը, ռումաներէնը։

Մայրենի լեզու
գոյական
    1. Որ երեխան սովորում է իւր մօրից. բնիկ ազգային լեզու։ Հակառակը՝ Օտար լեզու։
‣ Շատ հայեր մոռացել են իրանց մայրենի լեզուն։
‣ Ուսումը սկզբնական շրջանում պէտք է աւանդվի մայրենի լեզուով։

    2. Դասագիրք, որով աւանդվում են մայրենի լեզուի դասերը։

Ազգային լեզու
գոյական Որ տուեալ ազգի մայրենի լեզուն է։

Պետական լեզու
գոյական Պետութեան հիմնական կամ յատուկ օրէնքով ընդունված լեզուն, որով վարվում են պետական ակտերը և պաշտօնական յարաբերութիւնները քաղաքացիների հետ, ինչպէս նաեւ պետական դպրոցներում դասաւանդվող առարկաները։

Բուրժուական կարգերում նոյնանում է տիրող ազգի կամ դասակարգի լեզուի հետ։
‣ Ցարական կառավարութիւնը ամեն կերպ աշխատում էր ճնշել տեղական ազգային լեզուները և ոյժ տալ պետական լեզուի ծաւալման։

Մեռած լեզու
գոյական Հին լեզու, որ այժմ չի խօսվում և չի գրվում։
‣ Գրաբարը մեռած լեզու է։

Կենդանի լեզու
գոյական Որ այժմ խօսվում է և գրվում։
‣ Կենդանի լեզուն լինում է գրական, գաւառական։

Գրաբար լեզու
գոյական Հայերէն հին լեզուն, որ դեռ կենդանի էր 5-8 դարերում, որով թարգմանված է Աստուածաշունչը և գրվում էին գրքերը մինչեւ 19-րդ դարը և որով կատարվում էր ժամերգութիւնը հայոց եկեղեցիներում։

Կլասիկական լեզուներ կամ, Դասական լեզուներ
յոգնակի գոյական Հին յունարէնը և լատիներէնը։

Սուրբ լեզու
գոյական Հին եբրայեցերէնը, որով գրված է Հին Կտակարանի սկզբնական բնագիրը։

Հին լեզուներ
յոգնակի գոյական Յատկապէս կլասիկական լեզուներ։

Phrasal Verbs
Լեզու առնել, Լեզու ելնել, Լեզու ելլել
չէզոք բայ
    1. Խօսել սկսել (երեխայի)։
‣ Մեր մեծ աղջիկը մի տարեկան էր որ լեզու ելաւ։

    2. Խօսելու ընդունակութիւն ստանալ։
‣ Ծառը (ծիտը …) լեզու առաւ (կամ լեզու ելաւ) ու ասաց (հեքիաթների մէջ)։

Լեզու թափել
չէզոք բայ Ճարտար խօսել, աշխատել մէկին համոզել։
‣ Այնպէս լեզու թափեց, որ մարդուս խելքը հաճեցրեց։

Լեզու խառնել
չէզոք բայ Քսութեամբ երկու կողմերի մէջ կռիւ ձգել։
‣ Ես գիտեմ, որ մեր մէջ լեզու խառնող կայ։

Լեզու հանել
չէզոք բայ
    1. Խօսել տալ, խօսել սովորեցնել։
‣ Երեխայի հետ մի քանի օր պարապեց ու երեխային լեզու հանեց։

    2. Լեզուն բերանիցը դուրս հանել՝ աղաչելու նպատակով։
‣ Օձը լեզուն հանում է, աղաչում է որ չխփեն։

    3. Նմանութեամբ Աղաչել, աղերսել։
‣ Հազար անգամ լեզու հանեց, աղաչեց － չեղաւ։

    4. Լեզուն դուրս կախել բերանից՝ մէկին ծաղրելու համար։
‣ Գիտե՞ս ո՛ւմ ես լեզու հանում. նա իմ ուսուցիչն է եղել։

Լեզուն բաց անել
չէզոք բայ Սկսել խօսել (լռութիւնից յետոյ)։
‣ Ընթրիքի ժամանակ օտարականը լեզուն բաց արաւ ու սկսեց պատմել գլխին եկածները։

Լեզուն բռնվել
չէզոք բայ Տե՛ս Լեզուն կապվել։

Լեզուն դառնալ
չէզոք բայ Արտասանել կարողանալ (դժուարահնչիւն բառ)։
‣ Մի դժուար բառ է, լեզուս էլ չի դառնում որ ասեմ։

Լեզուն երկարացնել
չէզոք բայ Ըմբոստանալ, խօսելու չափ ու սահմանից դուրս գալ։
‣ Հէնց որ տանը տէր դարձաւ՝ լեզուն երկարացրեց։
‣ Լեզուդ շատ մի՛ երկարացնի։

Լեզուն խածել
չէզոք բայ Խօսելու ժամանակ լռել։ Համեմատել Լեզուն կծել։

Լեզուն կապել
ներգործական բայ Պապանձեցնել (կտրուկ պատասխան տալով)։
‣ Նրա բոլոր ասածները ջրեցի ու լեզուն կապեցի, էլ չկարողացաւ բան ասել։

Լեզուն կապ ընկնել, Լեզուն կապվել, Լեզուն կպչել
չէզոք բայ Խօսել չկարողանալ, պապանձվել, լեզուն բռնվել։
‣ Ահագին օձը որ տեսայ՝ սարսափից լեզուս կապ ընկաւ։
‣ Նրա լեզուն կապվել է, չի կարող խօսել։
‣ Երբ նրա յանցանքները մէկիկ մէկիկ թուեցին՝ նրա լեզուն կապվեց, էլ ոչինչ չկարողացաւ ասել։

Լեզուն կարճ բռնել
չէզոք բայ Լռել, գաղտնիքը պահել, չտարածել։

Լեզուն կծել
չէզոք բայ
    1. Լեզուն խածել։

    2. Մի մութ բան հասկանալ, գլխի ընկնել, մի մոռացված բան յիշել։
‣ Նա լեզուն կծեց, թէ սա այն մարդն է, որ ուղարկված է գաղտնի բանակցութիւնների համար։

Լեզուն իրան պահել
չէզոք բայ Խօսելիս զգոյշ լինել, չխօսել։
‣ Լեզուդ քեզ պահիր, թէ չէ կփոշմանիս։

Լեզուին տալ
չէզոք բայ Շատախօսել, շաղակրատել, դուրս տալ, անտեղի խօսել։
‣ Շատ ես լեզուիդ տալիս։
‣ Նստել լեզուին է տալիս, թէպէտ ոչ ոք նրան չի լսում։

Phrases
⨀old word Լեզու կօշկի
գոյական Կօշկի ծայրը։

Թունաւոր լեզու, Չար լեզու, Օձի լեզու
գոյական Կծող՝ խայթող՝ չարախօսող լեզու։

Լեզուն երկայն
ածական Ըմբոստ՝ համարձակ խօսող։
‣ Լեզուդ շատ երկայն է, պէտք է կարճացնել։
‣ Իրաւունք ունիմ, ուստի լեզուս էլ երկայն կլինի։

Լեզուն կարճ
ածական Խօսելու իրաւունքից զրկված. անհամարձակ խօսող։ Հակառակը՝ Լեզուն երկայն։
‣ Իրաւունքը նրանն է, մեր լեզուն կարճ է. ի՞նչ կարող ենք անել։
‣ Ոյժ չունիս՝ լեզուդ կարճ արա։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 824
New!
(beta)
ԼԵԶՈՒ
գոյական
    1. մարմինի գործարան՝ զետեղուած բերնի մէջ՝ մսոտ՝ տափակ՝ երկայնաձեւ՝ դիւրաշարժ՝ որ կը ծառայէ խօսելու՝ նոյնպէս ծամուելիք ուտելիքը բերնին մէջ դարձնելու.
    2. բառերու միջոցաւ միտք արտայայտելու ընդունակութիւն, խօսք, բարբառ.
    3. խօսուածք, ոճ, յատկաբանութիւն, ոճաբանութիւն.
    4. բառամթերք, բառապաշար, բառագանձ.
    5. ամբողջութիւն քերականական ու լեզուական կանոններու, որոնք յատուկ են լեզուի մը.
    6. մետաղէ մուրճ կամ ուռ, որով կը զարնեն ու կը հնչեցնեն զանգակը.
    7. ցամաքի բարակ կտոր՝ որ երկարած է ծովուն մէջ.
    8. կղպանքի՝ փականքի սողնակ, որով կը բանան ու կը գոցեն դուռը.
    9. բարակ՝ երկայն կաշի՝ որ կօշիկի բացուածքը գոցելու կը ծառայէ.
    10. (Փոխաբերական իմաստ) երկայն ձեւի բոց.
    11. կշիռքի մէտ.
    12. ազգի մը սեփական լեզուն։

Types
Մայր լեզու
գոյական ենթադրական սկզբնական լեզու, որմէ իբր թէ գոյութիւն ունեցող բոլոր լեզուները առաջ եկած են։

Ներկայիս ունի մայրենի լեզու իմաստը։

Մայրենի լեզու
գոյական
    1. մօրմէն սորված՝ բնիկ ազգային լեզու,
    2. հայերէն դասագիրքի անուն։

Պետական լեզու
գոյական պետութեան կողմէ ընդունուած եւ պարտադրուած լեզու։

Մեռած լեզու
գոյական հին լեզու, որ այժմ դադրած է գործածութենէ. օրինակ՝
‣ լատիներէնը եւ մեր գրաբարը, որոնք պահուած են յատկապէս եկեղեցւոյ մէջ:

Դասական լեզու, Գրաբար
գոյական հին կամ գիրքի լեզու։

Աշխարհաբար լեզու
գոյական շուկայի կամ խօսակցական լեզու, որ երկու մասերէ կը բաղկանայ,－

ա) արեւմտահայերէն կամ թրքահայերէն,

բ) արեւելահայերէն կամ ռուսահայերէն:

Կենդանի լեզու
գոյական ապրող եւ գործածական լեզու։

Phrasal Verbs
Լեզու ելլել
ներգործական բայ խօսիլ սկսիլ (երեխայի).

լեզու թափել
ներգործական բայ ճարտար խօսիլ՝ մէկը համոզելու համար.

լեզու կտրիլ, լեզու դառնալ
ներգործական բայ առանց դժուարութեան ու անդադար խօսիլ.

լեզու հանել
ներգործական բայ
    1. խօսիլ սորվեցնել,
    2. աղաչել, աղերսել,
    3. ծաղրել, հեգնել.

բերանը լեզու դնել
ներգործական բայ առիթ՝ պատճառ տալ ընդդիմախօսելու.

բերանը լեզու ունի
ներգործական բայ կրնայ պատասխանել՝ առանց քաշուելու.

լեզուն բացուեցաւ
չէզոք բայ լռութիւնը խզեց եւ սկսաւ երկարօրէն ճառել.

լեզուն կապուիլ
չէզոք բայ պապանձիլ.

լեզուն ոռը խոթել
ներգործական բայ պապանձեցնել, լռեցնել.

լեզուն բռնուիլ, լեզուն կապուիլ
չէզոք բայ
    1. շփոթիլ,
    2. պապանձիլ.

լեզուն երկարել
չէզոք բայ համարձակիլ՝ ըմբոստանալ.

լեզուն խածնել
չէզոք բայ ափիբերան մնալ.

լեզուն խառնուիլ
չէզոք բայ շփոթիլ.

լեզուն փորը քաշել
ներգործական բայ ձայնը կտրել, լռել.

լեզուն ծամել
ներգործական բայ չհամարձակիլ ըսելիքը շեշտակի յայտնել.

լեզուն ծռել
ներգործական բայ խօսքը փոխել.

լեզուն կարճ կապել, լեզուն կարճ բռնել
ներգործական բայ
    1. չերկարել,
    2. գաղտնիքը պահել.

լեզուն ցամքիլ, լեզուն չորնալ
չէզոք բայ
    1. թուքը չկարենալ կլլել,
    2. սաստիկ վախնալ.

լեզուն փորը իյնալ
չէզոք բայ վախէն լռել.

լեզուին կապը՝ փականքը բացուիլ
ներգործական բայ խօսելու ազատութիւն ստանալ.

լեզուին կապերը քանդել
ներգործական բայ սանձարձակ՝ համարձակ խօսիլ.

լեզուի իյնալ
ներգործական բայ բամբասուիլ.

լեզուի տակ մնալ
ներգործական բայ չկարողանալ պատասխանել.

լեզուի տակ չմնալ
ներգործական բայ կարողանալ պատասխանել.

լեզուին ոյժ՝ զօր տալ
ներգործական բայ ջանալ ճարտար խօսքերով համոզել.

լեզուին տալ
չէզոք բայ բերանը եկածը ըսել, շատախօսել.

լեզուին կապանք դնել
ներգործական բայ չխօսիլ.

լեզուով ճնճղուկ բռնել, լեզուով ճնճղուկ որսալ
չէզոք բայ շատ ստախօս՝ սնապարծ ըլլալ.

լեզուով տուն քանդել
ներգործական բայ դժբախտացնել.

անոյշ լեզուն օձը ծակէն դուրս կը հանէ
ներգործական բայ կրնայ տարհամոզել.

Phrases
թունաւոր՝ չար՝ օձի լեզու
կծող՝ խայթող՝ չարախօսող լեզու.

լեզուիս վրայ մազ բուսաւ խօսելէ
ձանձրացայ խօսելէ զիս չհասկցողներուն.

լեզուն բերանին մէջ կը դառնայ
խօսիլ գիտէ.

լեզուին տակ քար կայ
գաղտնիք ունի յայտնելու.

լեզուդ կարճ կապէ
    1. մի՛ երկարեր,
    2. մի՛ շարունակեր.

լեզուդ բռնէ
մի՛ խօսիր, մի՛ ձաբռտեր.

լեզուդ քեզի քաշէ
լռէ՛, ձայնդ կտրէ՛.

լեզուն երկայն
ածական համարձակախօս, ըմբոստ.

լեզուն կարճ
խօսելու իրաւունքէն զրկուած.

լեզուդ քեզի պահէ
զգուշացիր խօսելէ, մի՛ խօսիր.

լեզուիս ծայրն է
յիշելու պէս ըլլալ եւ սակայն չկարենալ յիշել.

այդ քու լեզուդ չըլլար՝ ագռաւները աչքերդ կը փորէին
մի՛այն լեզուդ է որ քեզ կը փրկէ.

չար լեզուն անտառներ կրնայ հրդեհել
ամէն բանի կարող է.

մէկ օր ալ ուշ ծնէիր՝ լեզու պիտի ծնէիր
շատ շատախօս ես.

լեզուդ համբուրեմ՝ պագնեմ
շատ լաւ խօսեցար:

Ըստ Հրաչեայ Աճառեանի՝ շուրջ 1500 լեզու կը խօսուի աշխարհիս վրայ (ԼԻԱԿԱՏԱՐ ՔԵՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ ՀԱՅՈՑ ԼԵԶՈՒԻ, Երեւան, 1955, Ներածութիւն, էջ 13)։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 768
New!
(beta)
ՈՒՌՆ
գոյական
    1. դարբինի խոշոր մուրճ, որով սալի վրայ կը ծեծէ երկաթը. կռան.
    2. ականջի ներսի մանր չորս ոսկորներէն մէկը, որ կը զարնէ սալին՝ երբ օդը կը թրթռայ։

Types
— Դրան՝ ուռնակ։

— Զանգակի՝ լեզու:

— Կոչնակի՝ թակաղ։

— Ճամբու սալարկիչի՝ քարուրագ, քարահատ:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1919
New!
(beta)
ՍԼԱՔ
գոյական
    1. նետի՝ նիզակի սուր ծայր. փքին, հերձակ.
    2. ժամացոյցի նետաձեւ՝ ժամանակը ցոյց տուող թեւերը. ցուցակ, ցուցասլաք.
    3. երկաթուղագծային կազմած՝ կառքը՝ կառախումբը մէկ գիծէն միւսը փոխադրելու համար.
    4. ճամբու ուղղութիւն ցոյց տուող սլաքաձեւ գծագրական նշան.
    5. (Փոխաբերական իմաստ) խայթող՝ կճող խօսք.
    6. (Փոխաբերական իմաստ) թափանցող հայեացք.
    7. հեղուկներու քանակին եւ սպառման չափը ցոյց տուող շարժուն թեւակ։

Types
— Ժամացոյցի՝ ցուցակ, ցուցասլաք։

— Կշիռքի՝ մէտ, լեզու։

— Կողմնացոյցի՝ խաղիչ։

— Ճամբայ ցուցնող՝ ուղեցոյց։

— Նետի՝ կարթ:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 2133
New!
(beta)
 Usage beta 90 citations 

Usage of matching Word Forms

Also search for "լեզւում" in these imaged dictionaries:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Nayiri. Armenian dictionary contains 17,718 words.
The site has 144 dictionaries and 3 books.
English
Նայիրի / Nayiri.com