Nayiri.com

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 581

New!

(beta)

ՆՇԱՆ

գոյական
    1. որեւէ բանի վրայ եղած պայմանական նիշ՝ դրոշմ՝ պատկեր, որ կը ծառայէ իբրեւ բանի մը նշանակ՝ ցուցանիշ. յայտանիշ, կնիք.

    2. առարկայի՝ կենդանիի՝ արտադրութեան վրայ դրուած՝ դրուող դրոշմ՝ պիտակ. մակնանիշ, վաճառանիշ.

    3. մարմնի վրայ բնական բիծ՝ խալ եւ այլն.

    4. գլխու՝ ձեռքի՝ աչքի եւ այլն շարժում, որով բան մը կը հասկցնենք.

    5. որեւէ բանի մնացած հետք՝ դրոշմուածք՝ բիծ՝ պատռուածք եւ այլն.

    6. որեւէ բանի արտայայտութիւն՝ արտաքին երեւոյթ.

    7. բան մը՝ մէկը միւսէն զատորոշ առանձնայատկութիւն.

    8. լուսային՝ ձայնային՝ տեսողական ազդանշան.

    9. որեւէ բանի նախանշան.

    10. բնութեան երեւոյթներու մէջ փոփոխութիւն, որ ցուցանիշ է որոշ բանի.

    11. նոյն երեւոյթներուն մեկնաբանութիւնը իբրեւ բարեբաստիկ կամ չարաբաստիկ իրողութիւն.

    12. բանի մը՝ մէկուն բնորոշ առանձնայատկութիւն. յատկանիշ, նկարագիրի գիծ.

    13. նշանախօսութեան՝ նշանդրէքի դրուած՝ տրուած մատանիները՝ իբրեւ սիրոյ խոստման գրաւական.

    14. նշանառութեան թիրախ՝ նպատակ, նպատակակէտ.

    15. տոհմանշան, զինանշան.

    16. որեւէ գրութիւն՝ առարկայ, որ ցոյց կու տայ թէ յանձնակատարը լիազօրուած է իր առաքելութեան մէջ, պաշտօնագիր, փաստ, ապացոյց, փաստաթուղթ, լիազօրագիր.

    17. նիւթական առարկայ, ձեւ կամ ձայն, որ բացակայ կամ անըմբռնելի իրի մը տեղը կը բռնէ.

    18. թիթեղէ՝ ոսկիէ՝ մետաղէ՝ թելէ եւ այլն շինուած կրծքանշան, որ պատկեր եւ գրութիւն կը կրէ ու կը ներկայացնէ որեւէ խորհուրդ՝ յիշատակ՝ անդամակցական իմաստ.

    19. թուաբանական՝ ուսողական՝ գիտական եւ այլն գծագրութիւն՝ պատկեր եւ այլն.

    20. արժանիքներու՝ վաստակի գնահատանքի գրաւական. պատուանշան, շքանշան.

    21. նշանաբան.

    22. հաստատում մը աւելի կամ նուազ կերպով արդարացնող արդիւնական փաստ. օրինակ՝

‣ տենդ ցուցնող զարկերակին յաճախանքը.

    23. հրաշք.

    24. ձեւ, տիպ, օրինակ.

    25. նպատակ, նշանակ, թիրախ, նպատակակէտ.

    26. կէտ, գիծ, գրախեց, նշանախեց.

    27. դրօշակ, դրօշ:

Types

— Արտադրութեան՝ մակնանիշ, վաճառանիշ:

— Գերբնական՝ հրաշք:

— Գրուած թիւ՝ թուանշան:

— Եղունգի ստորոտը (ճերմակ)՝ պիժիկ։

— Զարմացական՝ երկար (՜):

— Զոդիակոսի՝ կենդանակերպ:

— Լաւ, գէշ՝ երեւոյթ։

— Խորհրդաւոր՝ խորհրդանշան։

— Ծաղկախտի՝ պեպեն, չեչ:

— Ծովու մէջ վտանգաւոր տեղերու՝ խթանշան, խարսխանշան։

— Կուրծքի՝ կրծքանշան։

— Հաշուեփայտի վրայ՝ քանդ, ծոնդ:

— Հարցական՝ հարցանիշ, պարոյկ (՞):

— Հիւանդութեան՝ ախտանշան:

— Մարմնի վրայ բնական՝ ծին, խալ:

— Մորթի վրայ (կարմիր)՝ ցան, ման:

— Յայտարար՝ յատկանիշ, յայտանշան։

— Նշանախօսութեան՝ մատանի:

— Նշանառութեան՝ թիրախ:

— Պատժապարտի՝ խարան:

— Պատիժի՝ խարան:

— Պատուոյ՝ պատուանշան, շքանշան։

— Սուրբ՝ խաչ:

— Վէրքի՝ սպի, երաշխէպ։

— Վտանգի ազդարար՝ ազդանիշ, ահազանգ, ազդանշան:

— Քաղաքի, երկրի՝ զինանշան, զինանիշ։

Phrasal Verbs

Նշան բռնել

ներգործական բայ հրացանով՝ ատրճանակով՝ նետով եւ այլն նշանառութիւն փորձել՝ կատարել:

Նշան դնել

ներգործական բայ
    1. նշանել.
    2. նշան բռնել.
    3. որեւէ առարկայի՝ մարմնի վրայ դրոշմ՝ կնիք ընել։

Նշանը ետ առնել, Նշանը ետ վերցնել

ներգործական բայ փեսացուին կամ հարսնացուին կողմէ նշանածէն հրաժարիլ եւ նշանը ետ ուզել:

Նշանին զարնել

ներգործական բայ նպատակակէտին՝ թիրախին զարնել՝ հասնիլ:

Phrases

Ի նշան (Գրբ.)

իբրեւ բանի մը արտայայտութիւն՝ ապացոյց՝ փաստ։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1715

New!

(beta)

ԲԱՐԱԿ

(Պահլաւերէն barak)

ածական մակբայ
    1. քիչ հաստ, նօսր.

    2. սուր, նուրբ, ազնիւ, փափուկ, ճկուն, բարեձեւ.

    3. մանր, փոքր՝ նեղ տրամագիծով, մանրահատիկ.

    4. քիչ լայնքով՝ տարածութեամբ.

    5. մանրամասն, ճշգրիտ, մանրազնին.

    6. դիւրազգաց, դիւրազգած, զգայուն.

    7. փայլակ (Երբ.).

    8. որսի շուն, որսաշուն.

Types

— արուն՝ պառակ.

— էգը՝ քերծէ։

Derivatives

— Գոյականը՝ Բարակութիւն։

Հակառակը՝ հաստ, կոշտ, մեծ, լայն։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 301

New!

(beta)

ՇՈՒՆ

գոյական
    1. շնազգիներու ընտանիքին պատկանող՝ հաջող, մսակեր, սուր հոտառու, մատնագնաց, սրատես եւ շատ հաւատարիմ ընտանի կենդանի մը.
    2. (Աստղգ.) երեք համաստեղութեան անուն, որոնցմէ առաջինը կը կոչուի Մեծ Շուն, հարաւային կիսագունդին մէջ, որուն մէջ կը գտնուի Շնիկ աստղը, իսկ երկուքը, Փոքր Շունը եւ Որսկան Շունը՝ հիւսիսային կէսագունդին մէջ.
    3. (Փոխաբերական իմաստ) յարգանք եւ վստահութիւն չյառաջացնող՝ չտուող անհամակրելի մարդ.
    4. (Փոխաբերական իմաստ) խորամանկ՝ հնարամիտ՝ վարպետ՝ շատ ճարպիկ մարդ.
    5. (Փոխաբերական իմաստ) անբարոյական՝ շնացող կին կամ այր մարդ.
    6. (Փոխաբերական իմաստ) անարգ՝ չարագործ մարդ.
    7. մանկական խաղ. խաղցողը ձախ ձեռքի բթամատն ու ցուցամատը գետնին վրայ կամարաձեւ դնելով, հինգ խաղաքարերէն մէկը շուն կը յայտարարէ, ապա ձեռքի քարը օդը նետելով՝ մնացեալ չորս քարերէն մէկը կը հրէ կամարէն ներս եւ օդը նետած քարը կը բռնէ. եւ այսպէս շարունակաբար։

Types

— Գայլ խեղդող՝ գէլխեղդ։

— Դժոխքի՝ Կերբերոս։

— էգը՝ քած։

— Խածնող՝ խածան շուն, կծան շուն։

— Խոշոր՝ գամբռ, գամփռ։

— Ծովու՝ սիգղ։

— Հաջող՝ հաջան։

— Ձագը՝ լակոտ, քոթոթ, շան ձագ, շնիկ, սկունդ։

— Որսի՝ բարակ, քերծէ, որսկան։

— Որսի շուներ՝ պառական, ասպականի:

Phrasal Verbs

Շան բախտ ունենալ

ներգործական բայ բախտաւոր ըլլալ, յաջող ըլլալ, յաջողութիւն գտնել:

Շան բերանը շաքար իյնալ

չէզոք բայ շատ լաւ բան գտնել, սակայն յարգը չգիտնալ։

Շան բերանը ոսկոր նետել

ներգործական բայ կաշառք տալ՝ լռեցնելու համար:

Շան գլուխը թաղուած ըլլալ (առաւելաբար՝ ահա՛ թէ շան գլուխը ո՛ւր թաղուած է)

չէզոք բայ ահա՜ թէ ուր է գաղտնիքը, գաղտնիքը հիմա հասկցուեցաւ:

Շան երես ունենալ

ներգործական բայ ամօթի զգացում չունենալ, պատկառանքի զգացում չունենալ։

Շան լափ թափել մէկուն գլխուն, լակ թափել մէկուն գլխուն

ներգործական բայ սաստիկ նախատել, խայտառակ ընել։

Շան ծեծ տալ

ներգործական բայ սաստիկ ծեծել:

Շան հաջոցին մտիկ չընել

ներգործական բայ Տե՛ս շան տեղ դնել։

Շան մահով մեռնիլ

չէզոք բայ շանսատակ ըլլալ։

Շան միս կերցնել

ներգործական բայ նեղել:

Շան պէս պոչ պտըտցնել

ներգործական բայ պոչը շարժել բանի մը ակնկալութեամբ. քծնիլ:

Շան սատակ ընել, շան սատակ ըլլալ

չէզոք բայ սաստիկ չարչարելով սպաննել՝ չարչարուելով սատկիլ:

Շան տեղ դնել

ներգործական բայ հաշուի չառնել, ուշադրութիւն չդարձնել:

Շան քիթէն ջուր խմցնել

ներգործական բայ սաստիկ չարչարել, շատ աշխատցնել:

Շան օրուան հասնիլ՝ շան օրը ձգել՝

չէզոք բայ
1. շատ գէշ վիճակի մէջ ըլլալ.
2. խայտառակուիլ:

Շուն դառնալ

չէզոք բայ
1. սաստիկ զայրանալ, կատղիլ.
2. ստրկաբար հնազանդիլ, ձայն չհանել։

Շուն դարձնել

ներգործական բայ
    1. կատղեցնել.
    2. խայտառակ ընել.
    3. ստրկացնել, հնազանդեցնել:

Շուն ծեծելով ապրիլ

չէզոք բայ դժուարութեամբ՝ չարչարուելով հազիւ հազ կարենալ ապրուստ ճարել։

Շուն կտրիլ

չէզոք բայ Տե՛ս Շուն դառնալ:

Շուն մարդ ըլլալ

չէզոք բայ
    1. հնարամիտ մէկը ըլլալ.
    2. նպատակին հասնիլ գիտնալ.
    3. վարնոց մէկը ըլլալ.
    4. ստորին բնաւորութեան տէր մէկը ըլլալ։

Շուն ու կատու ըլլալ, շուն ու գայլ ըլլալ

չէզոք բայ անհաշտելի հակառակորդներ ըլլալ, միշտ իրարու հետ կռուիլ։

Շուն քերթել

չէզոք բայ մեծ կարիքը զգալ բանի մը։

Շունէ մազ քաշել, շունէ մազ պոկել

չէզոք բայ կ՚արժէ ժլատէն որեւէ բան պոկել՝ ստանալ։

Շունէ շատ ըլլալ

չէզոք բայ չափազանց շատ՝ բազմաթիւ են (անարգական)։

Շունը հաջեցնել

ներգործական բայ չարախօսելու առիթ տալ:

Շունը տէրը չճանչնալ

ներգործական բայ մեծ խառնակութիւն ըլլալ, իրարանցում ըլլալ:

Շունի եւ գայլի բաժին ընել

ներգործական բայ ի զուր վատնել։

Շունի տեղ չդնել

ներգործական բայ սաստիկ արհամարհել:

Phrases

Ասեղ կերած, շուն տրուած

շատ նիհար։

Դեռ սեւ շունի չէ հանդիպած

դեռ անփորձ է:

Դուն որո՞ւն շունն ես

դուն ո՞վ ես, որ կը համարձակիս (արհամարհական՝ անարգական խօսք):

Ինչպէս մէկ դուռի երկու շուն

իրարու հետ շատ սիրով ապրող մտերիմ բարեկամներ։

Իրարու հետ շուն ու գայլ են

անհաշտելի հակառակորդներ են:

Շան բերանէն ինկած, շան բերանէն քաշուած

ճղճղուած, պատռտուած:

Շան ծիծ ծծած, շան ծիծ կերած, շան ծնունդ ծծած, շան կաթ ծծած, շան կաթ կերած

    1. շան ծնունդ.
    2. անդաստիարակ.
    3. պոռնկորդի:

Շան ծին

շնացող մարդու զաւակ՝ ապօրինածին, շան վաստակ։

Շան հաջոց

1. չարախօսութիւն.
2. գլխացաւ յառաջացնող խոսակցութիւն:

Շան հաւատարմութիւն

կոյր հաւատարմութիւն, ստրկամիտ հաւատարմութիւն:

Շան հոտ

զզուելի հոտ, գարշելի հոտ։

Շան հոտառութիւն

1. սուր հոտառութիւն.
2. (Փոխաբերական իմաստ) կռահելու՝ գուշակելու, մեծ կարողութիւն։

Շան ճրագ

ուրիշի համար պիտանի, տան համար անպէտք:

Շան պոչը բռնած է, շան պոչի կը նմանի

սաստիկ յամառ է։

Շան պոչը որքան ալ կաղապարի՝ մամլակի մէջ դնես, չի շտկուիր

1. բնածին յատկութիւնը չի փոխուիր.
2. (Փոխաբերական իմաստ) անուղղայ է, յամառ է։

Շուն բռնող

ոչինչ՝ անպէտք մարդ։

Շուն, գայլ, նորէն մերն է

թէեւ գէշ մարդ է, սակայն մերն է, պէտք է ներել՝ պաշտպանել եւ այլն։

Շուն խաղցնող

անզբաղ մարդ, խեղկատակ:

Շուն ու շնագայլ

շատ շատերը, մեծ բազմութիւն։

Շունը իր շնութիւնը պիտի ընէ

վարնոց մարդը իր անբարոյութիւնը, խորամանկութիւնը եւ չարախօսութիւնը պիտի ընէ։

Շունը կը հաջէ, կարաւանը կը քալէ

շունի հաջոցին՝ մարդոց չարախօսութիւններուն մտիկ չեն ըներ (մտիկ պէտք չէ ընել):

Շունը հաջելով եկեղեցին չ՚աղտոտիր

մաքուր մարդուն անունը չարախօսութիւններէ չ՚արատաւորուիր:

Շունը ձեռքէն հաց չ՚առներ, շունը ձեռքէն հաց չի վերցներ

1. անարգ մարդ է.
2. շատ գէշ վիճակի հասած:

Շունը շունէն, երկուքը մէկ տունէն

երկուքն ալ գէշ են եւ զիրար կը պաշտպանէն։

Շունը ուտէր, չէր մարսեր

եղած հայհոյանքներն ու անարգանքները անմարսելի էին։

Քու շունդ եմ, քու շունդ ըլլամ

աղերսական խօսք (քեզի հլու՝ հնազանդ եմ):

Related Words

— Շունի կեր՝ լակ, լափ։

— Շունի հաջոց՝ հաջիւն, կաղկանձ, կաղկանձիւն, կնծկնծոց, զնգստոց, զնկզնկոց. բարկութեան՝ խռլտոց, երկարաձգուած՝ ոռնում, ոռնոց։

— Շունի պառկելու տեղ՝ շնթռոց:

New!

(beta)

ՔԵՐԾԷ

գոյական Էգ որսաշուն։

Related Words

— Արուն՝ Բարակ:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 2421

New!

(beta)

Usage beta 3 citations

Usage of matching Word Forms

Hold phone in landscape mode or decrease zoom in order to view Usage results

Also search for "երկար-բարակ" in these imaged dictionaries:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

(2009) Միջին հայերենի բառարան

Early Modern Armenian

(2014) Նորահայտ բառեր վաղաշխարհաբարյան աղբյուրներում

Foreign word

Names

(2010) Հայոց ազգանունների բառարան
(2005) New! Ծածկանուններ (հայերեն և հայատառ) հայոց պարբերական մամուլում և գրականության մեջ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(2005) New! Ծածկանուններ ձեռագիր և խմորատիպ մամուլում (Հայերեն և հայատառ) - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(2005) New! Հեղինակներ - [Հայոց ծածկանունների բառարան]
(1973) New! Կենսագրական բառարան (հայ մշակույթի գործիչներ)
(1968) Արական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
(1968) Իգական Անձնանուններ - [Հայոց լեզուի նոր բառարան]
(1942) Հայոց անձնանունների բառարան

Place names

(2011) Տարածված աշխարհագրական տեղանունների ցանկ - [Արեւմտահայերէն-արեւելահայերէն նոր բառարան]
(1986) Հայաստանի եւ հարակից շրջանների տեղանունների բառարան

Plant names

Specialized

(2015) Հայկական խոհանոցի բառարան
(2013) New! Ֆիզիոլոգիական տերմինների հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն բառարան-տեղեկատու
(1987) Հայերենագիտական բառարան
(1979) Տէրունի տօներ - [Ծիսական Բառարան]
(1979) Եկեղեցական իրեղէններ եւ նիւթական առարկաներ - [Ծիսական Բառարան]
(1975) Լեզվաբանական բառարան

Abbreviations

(2021) New! Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Զ պրակ]
(2020) New! Տառային հապավումներ - [Նոր բառեր. Ե պրակ]
(2007) Հայերենում գործածվող տառային հապավումների բառարան
(1996) Հապավումներ - [Նոր բառերի բացատրական բառարան]

Usage of matching Word Forms

երկար-բարակ †unverified (3 citations)

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations