Armenian dictionary

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 271

New!

(beta)

1. մեր այբուբենին 21րդ տառը։ Կարելի է ըսել, թէ ունի երեք ձեւի հնչիւն. ա) բառերուն սկիզբը հագագային բաղաձայն հի հնչիւն. բ) բառերուն մէջ՝ կիսաձայնի. գ) բառերուն վերջաւորութեան գրեթէ անձայն է։

2. Բառերուն սկիզբը, բազմաթիւ բառերու պարագային, ձեւափոխուած եւ ձայնափոխուած ի տառը կը փոխարինէ: Գրաբարի մէջ ի նախդիրով հոլովներու պարագային - նախդրիւ տրական, նախդրիւ վերջահոլով տրական (ներգոյական) եւ բացառական - երբ տուեալ բառը ձայնաւորով սկսէր, ին կը վերածուէր յի. օրինակ

‣ նախդրիւ տրական, ի առաջ = յառաջ (դէպի առաջ). ներգոյական, ի անձին = յանձին (անձին մէջ). բացառական, ի Աստուծոյ = յԱստուծոյ (Աստուծմէ):

Միջանկեալ նշենք, որ տառադարձութեան հին օրէնքով, օտար լեզուներու (այբուբեններու) J տառը տառադարձած ենք Յ. օրինակ՝ Jesus (Յիսուս), Juda (Յուդա), Joseph (Յովսէփ):

Բառասկիզբին յառաջացած յ տառը աշխարհաբարի անցած կարգ մը բառերուն մէջ պահած է իր գոյութիւնը, կարծէք արմատին հետ ձուլուելով, միս ու ոսկոր կազմելով, ինչպէս՝ յառաջ, յարգ (իրենցմէ կազմուած բազմաթիւ բառերու մէջ ալ պահելով յ տառը) կամ սակաւադէպ գործածութիւն ունեցող գրաբարեան քարացած կապակցութիւններու մէջ. օրինակ յաւարտ սուրբ պատարագի, յոտնկայս երգել, յօգուտ եւ այլն։

Իմաստային գետնի վրայ ունի երեք նշանակութիւն. ա) նպատակային իմաստ՝ համար, իբրեւ, որպէս. օրինակ՝ յանուն ազատութեան (ազատութեան համար՝ անունով). բ) շարժման՝ ուղղութեան իմաստ՝ դէպի. օրինակ՝ յառաջ (դէպի առաջ). գ) յանգման իմաստ՝ մինչեւ. օրինակ՝ մինչեւ յաւան (մինչեւ աւանը):

3. Բառամէջի յ տառը ունի կիսաձայնի, ձայնաւոր ե տառի հնչիւն. օրինակ՝

4. Բառավերջի յ տառը, ինչպէս ըսուեցաւ, գրեթէ անձայն է ներկայիս։ Սովորաբար զայն կը կանխեն ա եւ ո տառերը։ Միավանկ բառերու պարագային, բառավերջի յ տառը, աին, էին եւ ոին միանալով, ընդհանրապէս երկբարբառային հնչիւն կ՚ունենայ. օրինակ՝

Իբրեւ թուանշան կը նշանակէ 300 Յ (գլխագիր Յ առանց միջակէտի) եւ 300րդ Յ. (գլխագիր Յ. միջակէտով):

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1583

New!

(beta)

ԲԱՅ