Free Armenian spellchecker
Get HySpell now!
 Dictionary
բացակայ ածական, գոյական Որ ներկայ չէ * պակսող:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 62։


ԲԱՑ
ածական
    1. հոլանի։
    2. անփակ, անծածկոյթ։
    3. ակներեւ, յայտնի։
    4. ազատ, համարձակ (խօսիլ)։
    5. (հաշիւի՝) պակասորդ։

Phrases
բացի
զատ։

բախտը բաց
բախտաւոր։

ձեռքը բաց
առատաձեռն։

վրան բաց
բացայայտ. լկտի (խօսքեր)։

աչքը բաց
ճարպիկ։

սիրտը բաց
անկեղծ։

բացէ ի բաց
յայտնապէս։

լայն բաց
լայնաբաց, լայնափեռեկ։

կէս բաց
կիսաբաց, թերաքամ (դուռ)։


ԲԱՑ
ածական
    1. (գոյն՝) թեթեւ, ոչ մութ։
    2. Տե՛ս վրան։


ԲԱՑԱԿԱՅ
ածական, գոյական
    1. տարակայ, հեռաւոր։
    2. մեկուսի։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 65
New!
ԿԱՅՔ
գոյական Տե՛ս կայան։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 220
New!
1. ԲԱՑ ի (աց) (արմատ Բանալ՚ի)
ածական
    1. Բացված դրութեան մէջ, չծածկված, չվարագուրված։ Հակառակը՝ Գոց, խուփ։
‣ Բաց դուռ։
‣ Բաց աչք։
‣ Բաց կառք։
‣ Բաց գլուխ։
‣ Պատուհանը բաց է, փչում է, գոցեցէ՛ք։

    2. Չկողպած, չկնքած, չպատսպարված։ Հակառակը՝ Փակ, կողպ։
‣ Անկարեւոր թղթերը պահում էր բաց պահարանում։
‣ Դուռը բա՞ց է թէ կողպ։
‣ Բաց նամակ։

    3. Չխափանված, չընդհատված, գործող։
‣ Վաղը հիմնարկները և դպրոցները բաց կլինին։
‣ Թանգարանը բաց է ամեն օր։
‣ Բաց վէրք։

    4. Յայտնի, չթաքցրած, հրապարակական։ Հակառակը՝ Գաղտնի, Ծածուկ։
‣ Բաց քուէարկութիւն։
‣ Բաց նիստ։
‣ Բաց խօսակցութիւն։

    5. Ազատ, արձակ, անկաշկանդ։
‣ Բաց տեղ։
‣ Բաց դաշտ։
‣ Բաց ծով։
‣ Քնում են բաց երկնքի տակ։

    6. (Գոյների մասին)։ Թեթեւ գունաւորված, պայծառ։ Հակառակը՝ Մուգ։
‣ Բաց-կարմիր, բաց-կանաչ։
‣ Չայը շատ բաց է, մի քիչ մուգացրու։

    7. Փոխաբերաբար Վստահ, համարձակ։
‣ Բաց լեզու։
‣ Բաց ճակատ։

գոյական
＋dialectal meaning 8. Գրտնակով բացած՝ բարակացրած խմոր՝ լաւաշի կամ թխուածքների համար։
‣ Բացերն իրար վրայ մի՛ դնի, կկպչին։
‣ Այս բացը շատ ես բարակացրել։

    9. (Հաշուապահական) Եկամտի կամ մուտքի պակասը՝ համեմատութեամբ ծախսի կամ ելքի. դեֆիցիտ։
‣ Այս տարուայ հաշիւներս փակեցինք 1000 ռուբլի բացով։
‣ Նախահաշուի մէջ հարիւր միլիոն բաց կայ. այս բացը ծածկելու համար պէտք է փոխառութիւն կնքել։

    10. Ազատ տեղ, դուրս տեղ, որտեղ շինութիւն, անտառ ևն չկայ։
‣ Հօտը բացերում արածում էր։

մակբայ
    11. Բաց դրութեամբ, ազատաբար, համարձակօրէն։
‣ Բաց խօսել։
‣ Ես բաց ասացի ամեն ինչ նրա երեսին։
‣ Գլուխը բաց ման գալ։
‣ Հարսնացուին առաջ բերին երեսը բաց։

Phrasal Verbs
Բաց խաղալ
չէզոք բայ Նարդիի խաղում կենտ քարեր շատ թողնել, այնպէս որ հակառակորդը հնարաւորութիւն է ունենում զարնելու։

    12. (գրաբարում հոլովված ձեւերով՝ ի բաց, ի բացի, ի բացեայ, ի բացոյ, բացուստ) Հեռու, հեռուն։

Phrasal Verbs
Բացը մնալ
չէզոք բայ Դուրս մնալ, զրկվել մասնակցութիւնից։

Բացը հանել, Բացը թողնել
ներգործական բայ Դուրսը թողնել, զրկել մասնակցութիւնից։

    13. Բա՛ցի (գրաբարում խնդիր է առնում բացառական հոլովով, բաց ի մեզաց, բաց ի քէն…, այս ի նախդիրը նոր լեզուի մէջ կցվել է բաց՚ին, բա՛ցի. Համեմատել Գրաբար դէպ ի տուն, աշխարհաբար դէ՛պի տուն)։
Նախադրութիւն
     Մէջը չհաշուած, դուրս ձգելով, բացառութեամբ։
‣ Բացի մեղքից, բացի քեզանից։
‣ Բոլորը համաձայնեցին բացի ինձանից։
‣ Ամեն ինչ ծախեց բացի գրքերից։

    14. Զատ, դուրս։
‣ Բացի մեզանից ուրիշ մարդ չգտա՞ր։
‣ Բացի այս՝ դեռ ուրիշ շատ բաներ էլ խօսեցին (փոխանակ Բացի այս բանից)։

    15. Բայց, բայց միայն։
‣ Ուրիշ պատճառ չունիմ հրաժարվելու, բացի այն, որ տկար եմ։

Phrasal Verbs
Բաց անել
ներգործական բայ Տե՛ս Բանալ։

Բաց թողնել
ներգործական բայ
    1. Ազատ թողնել, արձակել։
‣ Բա՛ց թող, գնայ։

    2. Հրապարակ հանել, հրապարակել։
‣ Կառավարութիւնը բաց թողեց նոր մի միլիարդի արժէթուղթ։

    3. Մոռացմամբ կամ սխալմամբ դուրս ձգել, հաշուի չառնել, չգրել։
‣ Դու այս գումարը բաց թողիր։
‣ Երկու բառ բաց է թողած։

    4. Թողնել չլուծված, անորոշ դրութեան մէջ, քննութեան կարօտ։

    5. Փորից գազ արձակել ձայնով։

Ձեռքից բաց թողնել
ներգործական բայ Յարմար առիթը կորցնել, թողնել որ խուսափի։
‣ Ի՜նչպէս (ձեռքից) բաց թողի յարմար առիթը։

Բացը ելնել
չէզոք բայ (նաւի մասին), Ազատ՝ բաց ծովը դուրս գալ, ափերից հեռանալ։

Բերանը բաց մնալ
չէզոք բայ Ապշել, հիանալ։
‣ Երբ այս բոլորը տեսաւ՝ բերանը բաց մնաց։

Phrases
Վրան բաց խօսք
գոյական Անհեթեթ խօսք. անպարկեշտ խօսք։

Բերանը բաց
ածական
    1. Ապուշ, անգործ։
‣ Ինչո՞ւ բերանդ բաց կանգնած ես։
‣ Բերանը բաց՝ ճանճերին է մտիկ տալիս։

    2. Գաղտնիք չպահող, բացբերան, անկարգ խօսող, շաղակրատող։
‣ Բերանը բաց մարդ է, ամեն բան չի կարելի մօտը խօսել։
‣ Բերանը բաց կնիկմարդու ձեռքից աստուած ազատէ։

Գլուխը բաց
ածական (ծածկաբանութիւն), Առանց բանդըրոլի, չկնքած։
‣ Գլուխը բաց չայ ունի՞ս։
‣ Գլուխը բաց թիւթիւն է ծխում։

Դուռը բաց
ածական Հիւրասէր, հիւրընկալ։
‣ Նրա դուռը միշտ բաց է։

Երեսը բաց
ածական Առանց քօղի, առանց քնթկալի, փոխաբերաբար Համարձակ, ասող-խօսող։
‣ Երեսը բաց կին։

Ձեռքը բաց
ածական Առատաձեռն, ծախս չխնայող։

Սիրտը բաց
ածական Անկեղծ, պարզսիրտ. զուարթ, ուրախ, ոչ նենգ։
‣ Նա սիրտը բաց մարդ է. ինչ որ մտքումը կայ՝ կասէ։

Բացէ-ի բաց
մակբայ
    1. Պարզ, աշկարայ, առանց թաքցնելու։
‣ Եկէ՛ք, բացէ-ի բաց խօսինք։
‣ Բացէ-ի բաց նրան գող անուանեց։

    2. Բոլորովին կտրուկ կերպով, բացարձակօրէն։
‣ Բացէ-ի բաց մերժեց։
‣ Բացէ-է բաց հրաժարվեցի։

Բաց նամակ
գոյական
    1. Փոստային քարտիկ, որի վրայ նամակ են գրում և առանց ծրարի մէջ դնելու ուղարկում են փոստով։
‣ Բաց նամակն աւելի էժան է, քան փակ նամակը։
‣ Որդուցս մի բաց նամակ ստացայ։

    2. Նամակի ձեւ կրող գրութիւն (մեծ մասամբ մեղադրական բովանդակութեամբ), որ ոչ թէ ուղարկվում է հասցէատիրոջ, այլ հրատարակվում է լրագրում ի գիտութիւն հասարակութեան։
‣ Բաց նամակ Ք-ին։
‣ Բաց նամակով պատասխանեց քննադատներին։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 374
New!
(beta)
2. ԲԱ՛Ց [հրամայական եզակի Բանալ՚ի]
Տե՛ս Բանալ։


3. ԲԱՑ...,
ԲԱՑԱ...
Նախդիր որով կազմվում են բազմաթիւ բառեր (ընդհանրապէս յունարէնի կաղապարով), օրինակ՝ Բաց-առութիւն, բաց-ա-կայ, բաց-արձակ, բաց-ա-տրել ևն:

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 375
New!
(beta)
1. Ա,
ա,
Այբ
գոյական
    1. Հայերէն այբուբենի առաջին գիրը և առաջին ձայնաւորը։
‣ Գլխագիր Ա։
‣ Շարագիր ա։
‣ Այբը երեք ստեղնանի գիր լինելով՝ տպագրութեան մէջ շատ տեղ է բռնում, շարուածքի գրեթէ 13 տոկոսը։
‣ Հին տպագրութիւնների մէջ գործ էին ածում միստեղնանի այբ (𝍠)։

Phrases
Այբ է տեսնում, մարդակ է կարդում
(ասացուած), Անգրագէտ է։

    2. Ձայնաւոր հնչիւն, որ արտասանվում է՝ խռչափողը ազատ ու բաց պահելով, լեզուն տափակ, բերանը և շրթունքները բաց։
‣ Այբը հայերէնի մէջ ամենաշատ գործածվող հնչիւնն է։

Phrasal Verbs
Այբը բենից ջոկել
չէզոք բայ Կարդալ գիտենալ, փոխաբերաբար Բան հասկանալ։

⨀old meaning 3. Իբրեւ թուանշան՝ նշանակում էր 1։
‣ Այբ-ժէ-ճէ-ռա (այսինքն 1, 10, 100, 1000)։

(Իսկ ՚ա կամ ,ա նշանակում էր 10000)։

    4. Թուարկութեան մէջ՝ առաջին։
‣ Ա հատոր։
‣ Գլուխ Ա։
‣ Մասն Ա։
‣ Բոլոր մարմիններն երեք խոշոր խմբերի են բաժանվում, ա) կենդանական, բ) բուսական, գ) հանքային։

    5. Փոխաբերաբար Սկիզբ։

Phrasal Verbs
Այբից սկսել
ներգործական բայ Բուն ծայրից սկսել։

Phrases
Այբ ասողը բեն էլ պէտք է ասէ
Սկսողը պէտք է շարունակէ։

Ես եմ Ա և Ք
Սկիզբն և վերջը։


＋dialectal word 2. Ա
էական բայի սահմանական ներկայ եզակի 3-րդ դէմք՝ փոխանակ է։
‣ Ամպել ա՝ թօն չի գալի, Մըթնել ա ՝ տուն չի գալի (ժողովրդական երգ)։
‣ Ո՞վ ա։


3. Ա՜
միջարկութիւն
    1. Զարմանքի և ուրախութեան բացագանչութիւն մի նոր դէպքի կամ լուրի առիթով։
‣ Ա՛, վերջապէս եկա՜ր։

    2. Զարմանքի և սրտնեղութեան արտայայտութիւն՝ մի անսպասելի և անախորժ եզրակացութեան հասնելիս։
‣ Ա՛, ուրեմն ինձ սպառնո՞ւմ ես։

    3. Հարցական, երբ մէկը չի լսել ուրիշի ասածը և ցանկանում է որ նա կրկնէ։
‣ Դուռը փակիր － ա՞։

Տե՛ս Ա՜յ։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 24
New!
(beta)
1. ԿԱՅ (կա կմ կայ) (ի, ից)
գոյական
    1. Կենալը, կանգնելը։
    2. Կենալու տեղ, կայան։
    3. Դիրք, վիճակ։
    4. Դադարումն, կանգ առնելը։
    5. Վարք, սովորոյթք։

Phrasal Verbs
⨀old word Զկայ առնուլ
չէզոք բայ Կանգ առնել, դադարել, կանգնել։

Phrases
⨀old word Ի կայ և ի կոյս
մակբայ Կողմերը, սահմանները, կողմերում, սահմաններում։

Տե՛ս եւ Կայք։


2. ԿԱՅ,
＋dialectal word ԿԱՅ ՉԿԱՅ
Տե՛ս Կանանալ։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1010
New!
(beta)
ԿԱՅՔ (կայքից, յոգնակի), կայքի, կայքեր
գոյական
⨀old meaning 1. Եղած-չեղածը, ինչ որ կայ չկայ։

    2. Գոյք, ստացուածք, մանաւանդ անշարժ գոյք։
‣ Մեզ մօտ իշխանական կայքեր գոյութիւն չունին։
‣ Նա մի մեծ կայք ունէր մեր սահմաններին մօտ։
‣ Նրա կայքը փչացաւ։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1014
New!
(beta)
ԲԱՑԱԿԱՅ (կա) ի (ից)
ածական
    1. Հեռուն կանգնած, հեռուն գտնվող։ Հակառակը՝ Մերձակայ։
‣ Բացակայ առարկաները փոքր են երևում։

⨀old meaning 2. Իրարուց հեռու, տարբեր, օտար։

    3. Նա որ չի եկել՝ չկայ այնտեղ, որտեղ պէտք է լինէր։ Հակառակը՝ Ներկայ։
‣ Մասնաժողովի անդամներից երկուսը բացակայ էին։
‣ Բացակաների թիւը հետզհետէ աւելանում է։
‣ Աշակերտներից բացակայ են երկուսը։

    4. Ինչ որ չկայ, տեղի չունի, գոյութիւն չունի։
‣ Ներկայումս բացակայ են այն վատ պայմանները, որոնք առաջ կային։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 376
New!
(beta)
ԲԱՑ
ածական գոյական
    1. արմատ բանալ բայի.

    2. ինչ որ գոց չէ, անփակ, չծածկուած, չվարագուրուած. օրինակ՝
‣ պատուհան.

    3. չկղպուած, փականքի տակ չառնուած. օրինակ՝
‣ դուռ, դարակ.

    4. գործող, աշխատանք է չդադրած. օրինակ՝
‣ դպրոց, տպարան.

    5. ձեռամբարձ, հրապարակային, յայտնի, չթաքուցուած. օրինակ՝
‣ քուէարկութիւն.

    6. ազատ, արձակ, անկաշկանդ. օրինակ՝
‣ ծով, դաշտ.

    7. թեթեւ գունաւորուած. օրինակ՝
‣ թէյ.

    8. վստահ, համարձակ. օրինակ՝
‣ լեզու.

    9. բարակցուած, տափակցուած. օրինակ՝
‣ խմոր.

    10. եկամուտի՝ մուտքի պակաս՝ պակասորդ.

(Ֆրանսերէն տէֆիսիթ).

    11. մերկ, հոլանի (մարմին).

    12. գրաբարաձեւ բացասականի նախդիր (ի բաց առեալ = բացի).

    13. բարդիչ մասնիկ. օրինակ՝
‣ ճակատ + բաց = ճակատաբաց.

    14. հեռու, հեռուն, դուրսէն. օրինակ՝
‣ բացուստ.

Derivatives
— Գոյական՝ Բացութիւն, Բացուածք:

Հակառակը՝ գոց, փակ, գաղտնի, ծածուկ, մութ։

Phrasal Verbs
բացը ելլել
չէզոք բայ ա) յայտնուիլ, բ) ծովուն մէջ խորանալ.

բաց խօսիլ
չէզոք բայ իրականութիւնը յայտնել.

բերանը բաց մնալ
չէզոք բայ ապշիլ.

ոռը բաց պառկիլ, վրան բաց պառկիլ
չէզոք բայ անհեթեթ երազ տեսնողին կ՚ըսուի.

Phrases
Բախտը բաց
ածական բախտաւոր.

ձեռքը բաց
ածական առատաձեռն.

վրան բաց
ածական բացայայտ, լկտի (խօսքեր).

աչքը բաց
ածական ճարպիկ.

սիրտը բաց
ածական անկեղծ.

բաց է ի բաց
մակբայ յայտնապէս, ակներեւ.

լայն բաց
ածական լայնաբաց, լայնափեռեկ.

կէս բաց
ածական կիսաբաց, թերաքամ (դուռ).

բերանը բաց
ածական ա) ապուշ՝ անգործ, բ) անգաղտնապահ.

գլուխը բաց
ածական ոտքը բոպիկ՝ չափէ դուրս ծառայասէր՝ նուիրուած.

դուռը բաց
ածական հիւրասէր.

ճակատը բաց
ածական համարձակ՝ անվախ.

երեսը բաց կին
ածական ըսուելիքը-չըսուելիքը խօսող։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 317
New!
(beta)
Ա
    1. առաջին տառը մեր այբուբենի եւ առաջին ձայնաւորը։
    2. Գլխագիր ա-ը, քովը կէտ (= Ա.), դասական թուական ածական է եւ կը նշանակէ առաջին, իսկ նոտրգիր, կամ բոլորգիր կամ շեղագիր ա-ը, բացարձակ թուական ածական է եւ կը նշանակէ մէկ:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 9
New!
(beta)
ԿԱՅ
էական բայ չէզոք բայ
    1. գոյութիւն ունի.

գոյական
    2. ըլլալը, գոյութիւն, գոյացութիւն.
    3. կենալու տեղ, կայան.
    4. դիրք, վիճակ.
    5. կանգ առնելը, դադարում.
    6. վարք, սովորոյթք, սովորոյթ:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 952
New!
(beta)
ԿԱՅՔ
գոյական
    1. կեցած տեղը, կայան.
    2. գոյք, ստացուածք (մանաւանդ անշարժ)։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 956
New!
(beta)
ԲԱՑԱԿԱՅ
ածական
    1. ան որ ներկայ պէտք է ըլլայ՝ եւ չէ.

    2. պակաս, պակսող.

    3. անգոյ.

    4. անյայտ.

    5. հեռակայ, հեռաւոր, տարագոյ, տարակայ (հեռուն կեցող՝ գտնուող), մեկուսի.

    6. անծանօթ, օտար։

Derivatives
— Գոյականը՝ Բացակայութիւն։

Հակառակը՝ ներկայ, մերձակայ, մօտակայ, ծանօթ։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 318
New!
(beta)
 Usage beta 1 citation 

Usage of matching Word Forms

Also search for "բաց-ա-կայ" in these imaged dictionaries:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Nayiri. Armenian dictionary contains 17,718 words.
The site has 144 dictionaries and 3 books.
English
Նայիրի / Nayiri.com