Free Armenian spellchecker
Get HySpell now!
 Morphology

Matching Word Forms

բանում → բան
 Dictionary
բան գոյական Ինչ, նիւթ * խօսք, միտք:
բայ գոյական Գործ կամ վիճակ ցոյց տուող բառ * որջ:
բանալ ներգործական բայ Յայտնել, բացում կատարել:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 57։
բանիլ ներգործական բայ, չէզոք բայ Գործել, աշխատիլ:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 58։


ԲԱՆ
գոյական
    1. խօսք։
    2. պատգամ։

Phrases
հուսկ բանք
տնօրէնի աւարտական ուղերձ՝ վարժարանի շրջանաւարտ կարգին։


ԲԱՆ
գոյական
    1. իր, իք, առարկայ, նիւթ, խնդիր։
    2. գործ։
    3. խօսք։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 59
New!
1. ԲԱՆ բանի (բանից)
գոյական
⨀old meaning 1. Մտաւոր կարողութիւն՝ ճանաչելու, դատելու, կշռելու. խոհականութիւն, իմացականութիւն, իմաստութիւն։

Համեմատել Բանական, Անբան։

    2. Այդ կարողութեան արդիւնքն՝ իբրև մտքի յղացում. գաղափար, խորհուրդ։
‣ Մտքումը մի բան որոճում է։
‣ Մի բան ծագեց գլխումս։

    3. Կրօնական Քրիստոնէական եկեղեցում աստուածային իմաստութիւն՝ իբրև երրորդութեան երկրորդ անձն, որ կոչվում է Որդի (յունարէն lògos)։
‣ Բանն աստուած։

    4. Այդ կարողութեան արտայայտութիւնն իբրև խօսք. իմաստ արտայայտող խօսք ընդհանրապէս։
‣ Մի բան ասա, լսենք։
‣ Մի սիրուն բան պատմեց։
‣ Բան խօսել չգիտէ։

Phrases
Միով բանիւ
մակբայ Մի խօսքով, կարճ ասելով։

Բան առ բան
մակբայ Խօսքին խօսք, կէտ առ կէտ։

⨀old meaning 5. Ինչ որ մարդ ստեղծում է խօսքով, որևէ շարադրութիւն, գրուածք։

⨀old meaning 6. Յատկապէս՝ մտքի ստեղծագործութիւն, բանաստեղծութիւն, ճառ, գովասանական խօսք՝ գրաւոր կամ բանաւոր։

⨀old meaning 7. Իմաստալից կարճ խօսք, խրատ, ասացուածք։

⨀old meaning 8. Գրուածքի՝ բանաստեղծութեան մասն, գլուխ։

⨀old meaning 9. Ընդհանրապէս՝ լեզու, բարբառ։

    10. Լեզուի տարրերը, բառամթերք. սրանից՝

Phrases
Մասն բանի գոյական, Մասունք բանի յոգնակի գոյական
(Քերականական) Խօսքի՝ այսինքն լեզուի բառամթերքի մասը, մասերը։
‣ Ութ մասն բանի (կամ մասնբանի) կայ։
‣ Գոյական անունը և բայը ամենակարեւոր մասնբանիներն են։

    11. Այդ կարողութեան արտայայտութիւնը գործով. ընդհանրապէս գործունէութիւն, ոյժերի լարումն՝ մի նպատակի հասնելու համար։
‣ Ի՞նչ ենք ձեռներս ծալած նստել. պէտք է մի բան անել։
‣ Դու ի՞նչ բանի ես։

Phrases
Նա մեծ բանի վրայ է
Կարեւոր գործով է զբաղված. (սովորաբար գործ է ածվում հեգնական մտքով)։

    12. Գործ, աշխատանք։
‣ Ուրիշների տներում բան անելով՝ երեխաներին պահեց մեծացրեց։

Phrases
Հացը դրած՝ բանն անիծած
(ասացուած), Երբ կերակուրը բերված է՝ պէտք է գործը դէն դնել. ուտելիս պէտք չէ միաժամանակ աշխատել։

Հաց դնեմ՝ հասի՛, բան դնեմ՝ փախի
(ասացուած), Ուտելու պատրաստ ես, իսկ աշխատելուց խուսափում ես։

Բանն ո՞վ անէ － ես ու դու. հացն ո՞վ ուտէ － ես ու դու
(ասացուած), Ով աշխատում է՝ նա էլ իրաւունք ունի ուտելու։

    13. Առհասարակ՝ զբաղմունք, որ գրաւում է մարդու ժամանակը և ուշադրութիւնը։
‣ Բան ունիմ, չեմ կարող գալ։
‣ Բանից գործից աչք չի կարող բանալ։

Phrases
Բանս ի՞նչ է, Բանիս անունն ի՞նչ է
Զբաղված չեմ. պարապ եմ, ազատ ժամանակ ունիմ։

    14. Ընդարձակ մտքով՝ գործի հանգամանքներ, պայմաններ, անցուդարձ, իրադարձութիւն։
‣ Նոր բաներ բացվեցին։
‣ Դու բանից անտեղեակ ես։
‣ Շատ բաներ են կատարվում, որ մեզ յայտնի չեն։
‣ Աշխարհիս բաները։
‣ Այդ ուրիշ բան է։

Phrases
Բանի տակ բան կայ
Գործում մի գաղտնիք, մի ուրիշ հանգամանք կայ։

Բանից դուրս է գալիս որ…
Յայտնի է դառնում այս իրողութիւնը, որ…

    15. Դիպուած, անցք, պատահմունք։
‣ Մի՛ գուցէ նրան մի բան է պատահել։
‣ Մի դատարկ բանի պատճառով խռովեցին։
‣ Այդ ի՞նչ բան է, ես չեմ լսել։

Phrases
Բան է, եթէ հարցնեն՝ ասա որ…
Եթէ դէպք լինի, եթէ պատահաբար հարցնեն…։

    16. Գործի՝ աշխատանքի արդիւնք։
‣ Ա՞յս է արած բանդ։
‣ Գեղեցիկ բաներ են շինում։
‣ Իր արած բանից ինքն էլ գոհ չմնաց։

    17. Առհասարակ՝ որեւէ իր՝ առարկայ, շինված կամ բնական։
‣ Մի բան եմ առել, չգիտեմ կհաւանի՞ք։
‣ Փողոցում լաւ-լաւ բաներ շատ կան։
‣ Ի՜նչ սիրուն բան է այդ խխունջը։
‣ Տե՛ս, ի՛նչ սիրուն բան եմ բերել քեզ համար։

    18. Անձնական կամ տնային իրեր, իրեղէն։
‣ Տան բոլոր բաները ծախեց ու կերաւ։
‣ Ունեցած բաները հաւաքեց ու առաւ գնաց։

    19. Իբրեւ անորոշ դերանուն՝ իքմին, ինչ, զատ, ինչ-որ։
‣ Այստեղ մի բան կայ, բայց չեմ հասկանում։
‣ Բան չկայ, կանցնի կմոռացվի։
‣ Մի բան ունի՞ք ուտելու։

Phrases
Մի բանի նմա՞ն է
Ունի՞ որեւէ արժանաւորութիւն։

Արածդ բանի նման չէ
Վատ բան է արածդ, գործը լաւ չես արել։

    20. Գործ է ածվում խօսքը առկախ թողնելով, մի մոռացված բանի (անձի կամ իրի) փոխարէն. իքը, զատը։
‣ Ո՞վ էր եկել մեզ մօտ. －Բանը… ը՛հ, անունը մոռացայ։
‣ Ուզում եմ մէկ էլ տեսնեմ էն… բանը… ի՞նչպէս են ասո՞ւմ։

    21. Նոյն գործածութիւնը՝ երբ պարկեշտութիւնից չեն ուզում առարկան անունովն ասել, յատկապէս՝ առնի անդամ, կանացի սեռական անդամ։

＋dialectal meaning 22. Շերամատուն։

Phrasal Verbs
Բան անել
չէզոք բայ
    1. Գործ անել, աշխատել։
‣ Առաւօտից երեկոյ բան եմ անում։

    2. Գործել, բանել։
‣ Գործարանը բան է անում։

Բանը բուսնել
չէզոք բայ
    1. Գործը վատ ելք ունենալ։
‣ Նրա բանը բուսել է։

    2. Երբեմն՝ հակառակ նշանակութեամբ, աջողվել։
‣ Աչքդ լոյս, բանդ բուսաւ։

Բան բռնել
չէզոք բայ Գործի ձեռնարկել։
‣ Այնպէս բան բռնիր, որ տակիցը կարողանաս դուրս գալ։

Բան գցել
ներգործական բայ Գործածութեան մէջ դնել, բանեցնել։
‣ Մեքենան՝ գործարանը բան գցեցինք։

Բան դառնալ
չէզոք բայ Պիտանի բան դուրս գալ։
‣ Վրան շատ եմ աշխատում, տեսնենք բան պիտի դառնա՞յ։
‣ Զուր ես չարչարվում, բան չի դառնայ։

Բան դուրս չգալ
չէզոք բայ Բան չդառնալ։

Բան տալ
ներգործական բայ Փոխ տալ գործածելու համար, յանօթ տալ։
‣ Տաշտը մի անգամ բան տուի, կոտրած յետ բերեց, էլ բան կտա՞մ։

Բանի գալ
չէզոք բայ
    1. Պիտանի լինել։
‣ Այս կտորը բանի կգա՞յ։

    2. Յարմարվել։
‣ Այդ իմ բանին գալիս է։

Բանի տեղ դնել
ներգործական բայ Գնահատել, արժէքը ճանաչել, ուշադրութեան առնել։
‣ Խօսքս բանի տեղ չդրեց։
‣ Ինչ էլ որ անում եմ՝ բանի տեղ չեն դնում։

Բանից պրծնել
չէզոք բայ
    1. Գործը վերջացնել։
‣ Բանից որ պրծնէք՝ տուն եկէք ճաշելու։

    2. Հիւծվել, մաշվել, անյուսալի վիճակի մէջ լինել։
‣ Նա էլ ի՞նչ գործ կարող է անել, բանից պրծել է, հա՛ այսօր հա՛ վաղը կմեռնի։
‣ Կօշիկներս բանից պրծել են։

Բանը բանից անցնել
դիմազուրկ բայ Ուշ լինել, երբ այլևս սկսել չի լինի։
‣ Ափսո՜ս ուշ իմացայ, հիմայ էլ ի՞նչ կարելի է անել. բանը բանից անցել է։
‣ Ծնողները համաձայնութիւն տուին՝ երբ արդէն բանը բանից անցել էր։

Բանը բուրդ լինել, Բանը ձախ լինել, Բանը փթուկ լինել, Բանը փթռուկ լինել
չէզոք բայ Մէկի գործը վատ դրութեան մէջ լինել, վիճակը վատանալ։
‣ Գործերն ի՞նչպէս են. －Բանը բուրդ է, էսօր էգուց կմահանայ։

Բանը գլուխ գալ
չէզոք բայ Աջողութեամբ վերջանալ, կատարվել։
‣ Բանս գլուխ եկաւ, թոյլտւութիւն ահա ստացայ։

Բանը գլուխ բերել
չէզոք բայ Աղջողութեամբ վերջացնել, կատարել։
‣ Դու բանս գլուխ բեր, վարձքդ իմ պարտքս կլինի։

Բան դուրս գալ
դիմազուրկ բայ Արդիւնք՝ օգտակար հետեւանք ունենալ։
‣ Ուզում ես՝ փորձիր, բայց բան դուրս չի գայ։
‣ Դիմեցի, տեսնենք մի բան դուրս կգա՞յ թէ ոչ։

Բանից դուրս գալ
չէզոք բայ Պարզվել, երեւալ, յայտնի դառնալ։
‣ Բանից դուրս է գալիս (կամ դուրս եկաւ), որ գողը ոչ թէ նա է, այլ ընկերը։
‣ Գործը քննեցի. բանից ի՞նչ է դուրս գալիս…։

Phrases
Բան-գործ, Բան ու գործ (բանի գործի կամ բան ու գործի)
(կրկնակի հոմանիշ բառեր, յաճախ գործածական)
գոյական Բան, գործ, զբաղմունք։
‣ Բան-գործ թողի եկայ։
‣ Բանիդ գործիդ անունն ի՞նչ է։
‣ Բան ու գործից եղայ։
‣ Բան ու գործի դնել ևն։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 346
New!
(beta)
2. ԲԱՆ
(պարսկերէն bān)

գոյական (Բուսաբանական) Տաք գօտիներում բուսնող ծառ, կաղինի նման պտուղներով, որոնց նշից ստացվում է ազնիւ տեսակի իւղ։ (Balanus myrepsica)։


✽rare word ԲԱՆ
գոյական Փոխանակ Պան, Տե՛ս Պան։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 348
New!
(beta)
ԲԱՆԵՑՆԵԼ
անցողական բայ
    1. աշխատցնել, գործի դնել, գործի վրայ պահել.

    2. գործածել, օգտագործել, շահագործել.

    3. գործածելի դարձնել, շարժման մէջ դնել (մեքենան).

    4. գործադրել, գործադրել տալ, պարտադրել (խոսքը)։

Derivatives
— Գոյականը՝ բանում, բանեցողութիւն. Տե՛ս ԱՇԽԱՏԱՆՔ.

Հակառակը՝ արձակել, դադրեցնել (գործէ), աւրել (մեքենան), կեցնել, մարել (մեքենան)։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 297
New!
(beta)
ԲԱՆ
գոյական
    1. իր, առարկայ, նիւթ.

    2. խօսք, պատգամ, ճառ, խրատ, պատուէր, ասացուածք.

    3. աստուածաբանական կոչում Յիսուսի, որպէս յայտնութիւն Աստուծոյ խօսքին, զոր Յովհաննէս Աստուածաբան Առաքեալ յաճախակի կը կրկնէ Դ. Աւետարանին Ա. Գլուխին մէջ.

(Յունարէն լոկոս).

    4. խնդիր.

    5. Գործ, աշխատանք.

    6. հուսկ բանք = վերջին պատգամ՝ պատուէր՝ խրատական, որ կ՚ուղղուի շրջանաւարտ աշակերտներու.

    7. քերականութեան ութ մասունք բանի.

    8. գրուածքի՝ գիրքի բաժանում, գլուխ: Տե՛ս ՊԱՆ։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 293
New!
(beta)
 Usage beta 26 citations 

Usage of matching Word Forms

Also search for "բանում" in these imaged dictionaries:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Nayiri. Armenian dictionary contains 17,718 words.
The site has 144 dictionaries and 3 books.
English
Նայիրի / Nayiri.com