Free Armenian spellchecker
Get HySpell now!
 Dictionary
ՏԻՐԵԼ
չէզոք բայ
    1. գրաւել, նուաճել։
    2. իշխել, թագաւորել։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 496
New!
ՏԻՐԵԼ տիրեցի
չէզոք բայ
    1. Իբրեւ տէր իշխել, իշխանութիւն բանեցնել մէկի վրայ։
‣ Խելացի ծառաները տիրում են իրանց անխելք տէրերին։

    2. Իւր իշխանութեանը ենթարկել, նուաճել, գրաւել։
‣ Նա ուզում էր բոլոր աշխարհին տիրել։
‣ Նա իւր թշնամուն յաղթեց ու նրա բոլոր երկիրներին տիրեց։

    3. Իշխանութիւն անել, իշխել, թագաւորել։
‣ Սասանեան հարստութիւնը տիրում էր Պարսկաստանում մինչեւ Արաբացոց զօրանալը և Պարսկաստանը նուաճելը։
‣ Նա միահեծան տիրեց քսան տարի։

Նմանութեամբ
    4. Բարձր դիրք գրաւել, իշխել մի տեղի վրայ։
‣ Միջնաբերդը տիրում էր քաղաքի վրայ։
‣ Զոյգ Մասիսները տիրում են Արարատեան դաշտի վրայ (կամ դաշտում)։

Փոխաբերաբար
    5. Ազդեցութիւնը տարածված լինել, զօրել, ներգործել։
‣ Բնական օրէնքները տիրում են տիեզերքում ամեն տեղ։
‣ Ինքնակալի կամքն էր տիրում երկրի բոլոր սահմաններում։
‣ Տիրող կարգեր՝ օրէնքներ։

    6. Ընդհանրացած՝ տարածված լինել։
‣ Ընդհանուր կարծիք է տիրում, թէ պատերազմն անխուսափելի է։
‣ Կան երկիրներ, ուր խոր տգիտութիւնը տիրում է ժողովրդի բոլոր խաւերում։

    7. Համակել, գրաւել։
‣ Ահ ու սարսափ տիրեց բոլորի սրտերին։
‣ Մոլութիւնները տիրել են նրան։
‣ Չարիքներն ինձ տիրեցին։

    8. Մի կին ենթարկել իւր ֆիզիկական ազդեցութեան՝ սեռական ցանկութիւնը կատարելու համար։

⨀old meaning 9. Զօրանալ, սաստկանալ։

⨀old meaning 10. Ազդել, վնասել, ստնանել։

ՏԻՐԵԼ (եցայ),
ՏԻՐՎԵԼ վեցի
կրաւորական չէզոք բայ 1, 2 նշանակութեամբ։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 2179
New!
(beta)
ՊԱՏԵԼ
ներգործական բայ
    1. բոլոր կողմերէն ծածկել, սեղմ կերպով բան մը փաթթելով պարփակել՝ ծածկել. փակել, գոցել.

    2. իր շերտով որեւէ բանի երեսը ծածկել.

    3. պատ՝ ցանկապատ քաշել. պարսպել, պարսպապատել, որմել, որմապատել, պատ շինել.

    4. ծածկելով պաշտպանել.

    5. ամբողջապէս գրաւել՝ տեղ առնել՝ զբաղեցնել. բռնել, լեցնել.

    6. չորս կողմը բռնել. պաշարել, շրջապատել, օղակել.

    7. շրջապատել, շրջափակել.

    8. (Փոխաբերական իմաստ) տարածուելով ծածկել. պարուրել, փռուիլ.

    9. (Փոխաբերական իմաստ) տոգորել, համակել, լեցնել, տիրել.

    10. եզերել, սահմանափակել.

    11. օղակներու՝ գալարներու մէջ առնել. փաթթել.

    12. ծաւալելով՝ տարածուելով իր մէջ առնել. ընդգրկել.

    13. (Փոխաբերական իմաստ) բանի մը շուրջը դրուելով զարդարել՝ պսակել.

    14. պատով պատնէշով՝ վարագոյրով գոցել.

    15. (Գրաբար) փաթթել, կապել.

    16. բանի մը մակերեսը որեւէ նիւթի շերտով օծել.

    17. ոյժ՝ կարողութիւն եւ այլն բառերուն հետ՝ բաւել, բաւարար ըլլալ. օրինակ՝
‣ ուժս չի պատեր զայն զգետնելու համար.

    18. ծեփել, բռել։

Types
— Աշխարհի շրջանը՝ ընել, դառնալ։

— Աստառով՝ աստառել:

— Արծաթի լուծոյթով՝ արծաթօծել։

— Բուռով՝ բռել։

— Դրուագներով՝ դրուագել:

— Երախան (խանձարուրով)՝ խանձարուրել:

— Լռութիւն՝ տիրել:

— Խնամքներով՝ խնամել, դարմանել, գուրգուրալ:

— Ծեփով՝ ծեփել:

— Կուրծքը զրահով՝ զրահաւորուիլ:

— Մշուշը՝ մշտանալ, մշուշապատել։

— Ոսկի լուծոյթով՝ ոսկեզօծել։

— Պարիսպով՝ պարսպել, պարսպապատել:

— Վէրքը՝ կապել, պատատել, փաթթել, փաթաթել։

— Օծանելիքով՝ օծել։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1993
New!
(beta)
ՏԻՐԵԼ
ներգործական բայ չէզոք բայ
    1. իբրեւ տէր իշխել. իշխանութիւն բանեցնել բանի մը վրայ. իշխել, տիրապետել, թագաւորել.
    2. իր իշխանութեան՝ տիրապետութեան ենթարկել. նուաճել, գրաւել, տիրանալ, բռնագրաւել.
    3. շրջապատէն աւելի բարձր դիրք ունենալով՝ իշխել տեղի մը վրայ.
    4. ազդեցութիւնը տարածել բանի մը՝ մէկուն վրայ. ներգործել.
    5. (Փոխաբերական իմաստ) տարածուած ըլլալ, տարածուիլ, սփռուիլ, իշխել.
    6. (Փոխաբերական իմաստ) իշխող ըլլալ, գերիշխել.
    7. իր ազդեցութեան՝ հմայքին ենթարկել. գրաւել.
    8. (Փոխաբերական իմաստ) հրապուրել, գրաւել.
    9. (Փոխաբերական իմաստ) արտայայտութեան ազատութիւն չտալ. զսպել, հակակշռել.
    10. (Փոխաբերական իմաստ) համակել, պատել, պաշարել.
    11. իբրեւ սեփականութիւն ունենալ.
    12. սորվիլ, իւրացնել.
    13. գործել, զօրել։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 2288
New!
(beta)

Similar words
տիրուել
 Usage beta 1 citation 

Usage of matching Word Forms

Also search for "ՏԻՐՎԵԼ" in these imaged dictionaries:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Nayiri. Armenian dictionary contains 17,718 words.
The site has 144 dictionaries and 3 books.
English
Նայիրի / Nayiri.com