Free Armenian spellchecker
Get HySpell now!
 Morphology

Western Armenian

ՈՒՏԵԼԻՔ → ուտել (verb)
(Substantive Future Participle) • Singular • Nominative case
(Substantive Future Participle) • Singular • Accusative case
ՈՒՏԵԼԻՔ → ուտելիք (noun)
Singular • Nominative case
Singular • Accusative case
 Dictionary
ուտելիք գոյական Սնունդ, ուտեստ, կերակուր, կեր:
ուտել ներգործական բայ Ճաշակել, սնունդ առնել * կրծել, սպառել:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 371։


ՈՒՏԵԼԻՔ
գոյական
    1. կերակուր։
    2. ուտեստ, պաշար, պարէն։
    3. (կենդանիներու՝) ճարակ։
    4. (շան՝) շանի, լակ։
    5. (թռչուններու՝) կեր։


ՈՒՏԵԼ
ներգործական բայ
    1. ճաշակել։
    2. նախաճաշել։
    3. ճաշել։
    4. ընթրել։
    5. հատցնել, սպառել։
    6. (ամբողջ ունեցածը՝) վատնել, մսխել, փճացնել։
    7. (պաշտօնի մէջ՝) շմշկել, գողնալ։
    8. (զառամածի պէս՝) լոմլոմել, ծամծմել։
    9. (անասունի պէս՝) լափել, լափլիզել, լակոտալ, քրթել։
    10. (գազանի պէս՝) փաղաղել։
    11. (շան՝ կատուի՝) լակել։
    12. (արածուող կենդանիներու՝) ճարակել, արածուիլ։
    13. (թթուն մետաղեայ թերթը՝) փորել, մաշել։
    14. (դեղահատ՝) առնել, կլլել։
    15. (սկիւռներու՝ որդերու՝) կրծել։

Phrases
կուռ ու կուշտ ուտել
թշել, փորը տկռեցնել՝ խճողել։

անյագաբար ուտել
մցռել, մռզգայլել, խժկել։

մէկուն գլուխը ուտել
մէկը ձանձրացնել. դժբախտացնել. մեռցնել։

ինքզինք ուտել
զայրանալ, կատղիլ։

ծեծ ուտել
ծեծուիլ, պատժուիլ։

զիրար ուտել
ծեծկուիլ, կզուըտիլ։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 399
New!
ՈՒՏԵԼԻՔ ուտելիքի, ուտելիքներ
գոյական Ինչ որ մարդ ուտում է. կերակուր. սնունդ։
‣ Հացը մեր ամենօրեայ ուտելիքն է։
‣ Այսօր ճաշին ի՞նչ ունինք ուտելիք։
‣ Ուտելիքի կողմից ի՞նչպէս է հիւանդը (ուտո՞ւմ է թէ ոչ)։
‣ Բաւարար՝ սննդարար՝ առողջարար ուտելիքներ։


ՈՒՏԵԼԻ (լւոյ, եաց)
ածական
    1. Ինչ որ կարելի է ուտել, ուտվելիք։
‣ Հազարաւոր ուտելի բանջարներ կան, բայց մենք չգիտենք օգտվել։
‣ Արջի միսն ուտելի է։

⨀old meaning 2. Տե՛ս Ուտող։


ՈՒՏՎԵԼ
կրաւորական չէզոք բայ Տե՛ս Ուտել՚ի տակ։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1758
New!
(beta)
ՈՒՏԵԼ պակասաւոր բայ (Ա. արմատ Ուտեմ, ուտէի, ուտիցեմ, մի՛ ուտեր, ուտելոց, Բ. արմատ կերի կմ կերայ, կերից կմ կերայց, կերիցես, կե՛ր, կերա՛յք կմ կերէ՛ք, կերեալ). Ա. արմատ ուտում եմ, էի, կուտեմ, ուտեմ, ուտէի, ուտելու. Բ. արմատ կերայ, կե՛ր, կերած
ներգործական բայ

Phrasal Verbs
Ինքն իրան ուտել, Ինքզինքը ուտել
չէզոք բայ Իւր մէջ նեղանալ, բորբոքվել, չկարողանալ իրան զսպել։
‣ Ինքն իրան ուտում էր, որ բոլորի անունը տալիս էին, իսկ իրան կարծես դիտմամբ մոռացել էին։
‣ Ինքս ինձ ուտում էի այս անիրաւութիւնը տեսնելով, բայց ձեռքիցս ի՞նչ էր գալիս։

Ուտել-խմել
չէզոք բայ Կերուխում անել, կերուխումի անձնատուր լինել։
‣ Խելքը տուել է ուտել-խմելու։
‣ Նա սիրում է ուտել-խմել։

Phrases
Կերած-խմած
ածական Լաւ պարարտ, սնունդը առատ։
‣ Կերած-խմած տաւար։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1757
New!
(beta)
ՈՒՏԵԼԻՔ
գոյական
    1. Տե՛ս ՈՒՏԵԼԵՂԷՆ, ՍՆՈՒՆԴ, ՈՒՏԵՍՏ, ՊԱՇԱՐ, ՊԱՐԷՆ.
    2. ուտելու համար հրամցուած՝ հետը վերցուցած՝ իրեն ուղարկուած մթերք՝ սննդաբաժին:

Types
— Թռչունի՝ կեր.

— շան՝ լակ.

— կենդանիներու՝ ճարակ:


ՈՒՏԵԼԻ
ածական ինչ որ կարելի է ուտել, ուտուելիք:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1925
New!
(beta)
ՈՒՏԵԼ
ներգործական բայ
    1. ուտելի նիւթը՝ սնունդը ծամել եւ կու տալ.

    2. ճաշել.

    3. սնունդ ստանալ, սնուիլ.

    4. իբրեւ սնունդ գործածել.

    5. կծոտել, խայթոտել (միջատներ).

    6. կրծելով՝ խայթելով եւ այլն փճացնել.

    7. յօշոտել, պատառ-պատառ ընել.

    8. ապրելու համար ծախսել.

    9. քիմիական կամ ֆիզիքական ներգործութեամբ վնասել. քայքայել, փճացնել, մաշեցնել, փորել.

    10. (Փոխաբերական իմաստ) անշարժ եւ շարժուն կալուածներու եկամուտով ապրիլ. օրինակ՝
‣ մեր դրամագլուխին տոկոսն է զոր կ՚ուտենք.

    11. (Փոխաբերական իմաստ) վատնել, մսխել, շռայլօրէն ծախսել.

    12. (Փոխաբերական իմաստ) կաշառք առնել՝ վերցնել.

    13. (Փոխաբերական իմաստ) ուրիշին ունեցածը իւրացնել, մէկուն բաժինը՝ հասնելիքը կտրել.

    14. (Փոխաբերական իմաստ) ուրիշին հաշուոյն ապրիլ, մակաբոյծ դառնալ.

    15. (Փոխաբերական իմաստ) տանջել, տառապեցնել, չարչարել. օրինակ՝
‣ կեանքս կերար.

    16. (Փոխաբերական իմաստ) հարուած ստանալ.

    17. անարգանք՝ վիրաւորանք կրել՝ ստանալ.

    18. (Փոխաբերական իմաստ) ներծծուիլ, համակուիլ, տոգորուիլ.

    19. (Փոխաբերական իմաստ) խօսքերուն մէկ մասը կուլ տալ՝ չըսել:

Types
— Ամբողջ ունեցածը՝ վատնել, մսխել, փճացնել։

— Անասունի պէս՝ լափել, լափլիզել, լակռտալ, քրթել:

— Անյագաբար՝ մցռել, մռզգայլել, խժկել։

— Արածող կենդանիներու՝ ճարակել, արածիլ:

— Գազանի պէս՝ փաղաղել:

— Դանդաղ՝ ճմճմել:

— Դեղահատ՝ առնել, կլլել:

— Զառամածի պէս՝ լոմլոմել, ծամծմել։

— Զիրար՝ ծեծկուիլ, զգուըտիլ։

— Թթուն, մետաղեայ թերթը՝ փորել, մաշել:

— Կաշին՝ ծծել, ներծծել, տոգորիլ։

— Կուռ ու կուշտ՝ թշել, փորը տկռեցնել, խճողել։

— Կրծող կենդանիներու՝ կրծել:

— Մատներով՝ մատնել, մատնոռել։

— Շան, կատուի՝ լակել։

— Պաշտօնի մէջ՝ շմշկել, գողնալ, գրպանել:

Phrasal Verbs
Ինքզինք ուտել
չէզոք բայ զայրանալ, կատղիլ։

Ծեծ ուտել
կրաւորական բայ ծեծուիլ, պատժուիլ:

Մէկուն գլուխը ուտել
ներգործական բայ
    1. ձանձրացնել.
    2. դժբախտացնել, մեռցնել:

Անձրեւ ուտել
չէզոք բայ թրջուիլ։

Աչքերովը ուտել
ներգործական բայ
    1. աչքերը մէկուն՝ բանի մը վրայ սեւեռած՝ երկար նայիլ.
    2. սաստիկ ջղայնացած ըլլալ։

Գլուխը ուտել
ներգործական բայ
    1. շատ դժուարութիւն՝ նեղութիւն տալ պահանջներ ներկայացնելով.
    2. մահուան պատճառ ըլլալ:

Եղունգներուն միսը ուտել
չէզոք բայ սաստիկ ջղայնանալ։

Ինքզինք ուտել
չէզոք բայ հոգեկան տառապանքով ինքզինք մաշեցնել։

Իրարու միսը ուտել
չէզոք բայ զիրար տանջել՝ չարչարել, իրարու դէմ կռուիլ։

Հաց ուտել (միասին)
ներգործական բայ իրարու շատ մօտիկ ըլլալ։

Ուտել-խմել
չէզոք բայ կերուխումի անձնատուր ըլլալ:

Ուտել մէկուն դրամը
ներգործական բայ ստացած դրամը կամ ապրանքին փոխարժէքը չտալ. դրամական խոստումը խաբէութեամբ չվճարել:

Phrases
Գործերը զիրա՞ր կ՚ուտեն
գործ չկայ։

Կերած ապուրը տես
ըրած անսպասելի՝ անախորժ՝ անբնական գործը՝ վարմունքը տես։

Կերած-խմած
ածական
    1. լաւ սնունդ առած՝ առնող, լաւ գէր՝ պարարտ.
    2. միասին հաճելի օրեր անցուցած.
    3. մօտիկ, մտերիմ։

Կերած-կերած, չէ քաքած
    1. գիրուկ.
    2. կծծի, ագահ։

Կերածը ուրացող
ածական ապերախտ:

Ո՛չ կ՚ուտէ, ո՛չ կը կերցնէ
այնքան ժլատ է, որ ունեցածը իրեն կը վերապահէ:

Ո՛չ ուտես, ո՛չ խմես, անոր երեսին նայիս
(հէքեաթներու մէջ) այնքան գեղեցիկ է, որ մարդ երեսին նայելով՝ կը զմայլի, ուտել-խմելը կը մոռնայ:

Ուտես՝ միս, չուտես՝ մատաղ
երկու կրակի միջեւ, անել դրութեան մէջ ըլլալ։

Ուտող-ուտողի
շատ-շատերը կը յափշտակեն՝ կը կողոպտեն (մէկուն ունեցածը):

Ուտողը չի գիտեր, բերողը գիտէ
ուտողը՝ վայելողը չ՚անդրադառնար, թէ որքան աշխատանք՝ քրտինք թափուած է տուեալ սնունդը՝ առարկան ձեռք բերելու համար։

Նաեւ կ՚ըսուի՝ Ուտողը չի գիտեր, բրդողը գիտէ:

Ուտող-ուրացող
ածական երախտամոռ։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1923
New!
(beta)
 Usage beta 245 citations 

Usage of matching Word Forms

Usage of matching Lexemes

New! Explore the usage of the lemma ՈՒՏԵԼԻՔ or the word form ՈՒՏԵԼԻՔ in the Corpus of Western Armenian.
Also search for "ՈՒՏԵԼԻՔ" in these imaged dictionaries:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Nayiri. Armenian dictionary contains 17,718 words.
The site has 144 dictionaries and 3 books.
English
Նայիրի / Nayiri.com