Free Armenian spellchecker
Get HySpell now!
 Morphology

Western Armenian

ՄԱՇԱԾ → մաշել (verb)
(Past Participle)
(Substantive Past Participle) • Singular • Nominative case
(Substantive Past Participle) • Singular • Accusative case
ՄԱՇԱԾ → մաշիլ (verb)
(Past Participle)
(Substantive Past Participle) • Singular • Nominative case
(Substantive Past Participle) • Singular • Accusative case
 Dictionary
մաշել ներգործական բայ Սպառել, հիւծել:
մաշիլ չէզոք բայ Հիւծիլ, սպառիլ, հիննալ:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 286։


ՄԱՇԵԼ
ներգործական բայ
    1. հինցնել։
    2. սպառել, ուտել, հիւծել։
    3. (սիրտ՝) հատցնել։


ՄԱՇԻԼ
չէզոք բայ
    1. հիննալ։
    2. սպառիլ, հատնիլ։

Phrases
(ստակի) շփուելով մաշիլը
լոճիլ։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 323
New!
ՄԱՇԵԼ մաշեցի
ներգործական բայ
    1. Երկար գործածութեամբ հնացնել, քայքայել։
‣ Շորերդ մաշել ես, պէտք է նոր շորեր կարել։
‣ Տարին երեք զոյգ կօշիկ է մաշում։
‣ Նրա մաշածը ես դեռ մի տարի կհագնիմ։

    2. Շփելով՝ շօշափելով բարակացնել։
‣ Գլանի այս տեղը քիչ հաստոտ է, չեչաքարով մաշի՛ր։
‣ Այնքան ման են եկել, որ սալաքարերը մաշել են։
‣ Երկու քարը քսիր իրար, տե՛ս ո՛րը որին կմաշէ։

    3. Գործածութեամբ բթացնել։
‣ Դանակի բերանը մաշեցիր. պէտք է սրել տալ։
‣ Սղոցի ատամներն երբ մաշվում են՝ նոր ատամներ են հանում։
‣ Ջրաղացի քարը մաշվել է, ջրաղացպանը սուր մրճիկով ծեծելով սրում է։

    4. Սպառել, ուտել, ծախել։
‣ Ժանգը մաշում է երկաթը։
‣ Կրակը մաշում է փայտը։

    5. Նուազեցնել, հիւծել, տկարացնել։
‣ Հիւանդութիւններն ու վիշտը նրան մաշեցին։
‣ Սովով ու ծարաւով մաշում էր կալանաւորներին։

    6. Վատնել, փչացնել։
‣ Դրա վրայ ես կեանք եմ մաշել։
‣ Օրերը՝ ժամանակը զուր մաշում է՝ անշահ բանի յետեւից ընկնելով։

⨀old meaning 7. Կոտորել, ջնջել։

⨀old meaning 8. Ցրվել, եղծանել։

Phrasal Verbs
Մէկի շեմքը մաշել
չէզոք բայ Շատ յաճախ մէկի մօտ գնալ մի խնդրով։
‣ Այնքան գնացի եկայ որ շեմքը մաշեցի, բայց չեղաւ։

Սիրտը մաշել, Հոգին մաշել
ներգործական բայ Վշտերով՝ հոգսերով տառապեցնել։
‣ «Մաշվի քո սիրտը, Մաշեցիր հոգիս» (Ժողովրդական երգ)։
‣ Այդ տղան իմ սիրտս մաշել է, այնքան չարչարանք է տուել։

Հալումաշ անել
ներգործական բայ Հալել ու մաշել, հիւծել, ծիւրել, տկարացնել։
‣ Նրա սէրն ինձ հալումաշ արաւ, այս օրը ձգեց։

Հալումաշ լինել
չէզոք բայ Հիւծվել, ծիւրվել։
‣ Հալումաշ է եղել, կմախքի է նմանում։

⨀old word Հալել և մաշել
ներգործական բայ Տե՛ս Հալել։

Phrases
＋dialectal word Բարո՜վ մաշես
Բարեմաղթութիւն մէկին, որ նոր շոր է հագել կամ նոր բան գնել, որպէսզի երկար ու անդորր ապրի և գործածէ մինչեւ մաշվելը։

Հակառակն է՝ Չմաշե՜ս։

＋dialectal word Չմաշե՜ս
(անէծք), Այնքան չապրիս, որ կարողանաս մաշել։ (Համեմատել Թերմաշ մնայ)։

ՄԱՇԵԼ (մաշեցայ),
ՄԱՇՎԵԼ մաշվեցի
կրաւորական չէզոք բայ նոյն նշանակութեամբ։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 1406
New!
(beta)
ՄԱՇԱԾ
ածական ժամանակի ընթացքին հինցած. փտած, բնականութիւնը կորսնցուցած:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1412
New!
(beta)
ՈՒՏԵԼ
ներգործական բայ
    1. ուտելի նիւթը՝ սնունդը ծամել եւ կու տալ.

    2. ճաշել.

    3. սնունդ ստանալ, սնուիլ.

    4. իբրեւ սնունդ գործածել.

    5. կծոտել, խայթոտել (միջատներ).

    6. կրծելով՝ խայթելով եւ այլն փճացնել.

    7. յօշոտել, պատառ-պատառ ընել.

    8. ապրելու համար ծախսել.

    9. քիմիական կամ ֆիզիքական ներգործութեամբ վնասել. քայքայել, փճացնել, մաշեցնել, փորել.

    10. (Փոխաբերական իմաստ) անշարժ եւ շարժուն կալուածներու եկամուտով ապրիլ. օրինակ՝
‣ մեր դրամագլուխին տոկոսն է զոր կ՚ուտենք.

    11. (Փոխաբերական իմաստ) վատնել, մսխել, շռայլօրէն ծախսել.

    12. (Փոխաբերական իմաստ) կաշառք առնել՝ վերցնել.

    13. (Փոխաբերական իմաստ) ուրիշին ունեցածը իւրացնել, մէկուն բաժինը՝ հասնելիքը կտրել.

    14. (Փոխաբերական իմաստ) ուրիշին հաշուոյն ապրիլ, մակաբոյծ դառնալ.

    15. (Փոխաբերական իմաստ) տանջել, տառապեցնել, չարչարել. օրինակ՝
‣ կեանքս կերար.

    16. (Փոխաբերական իմաստ) հարուած ստանալ.

    17. անարգանք՝ վիրաւորանք կրել՝ ստանալ.

    18. (Փոխաբերական իմաստ) ներծծուիլ, համակուիլ, տոգորուիլ.

    19. (Փոխաբերական իմաստ) խօսքերուն մէկ մասը կուլ տալ՝ չըսել:

Types
— Ամբողջ ունեցածը՝ վատնել, մսխել, փճացնել։

— Անասունի պէս՝ լափել, լափլիզել, լակռտալ, քրթել:

— Անյագաբար՝ մցռել, մռզգայլել, խժկել։

— Արածող կենդանիներու՝ ճարակել, արածիլ:

— Գազանի պէս՝ փաղաղել:

— Դանդաղ՝ ճմճմել:

— Դեղահատ՝ առնել, կլլել:

— Զառամածի պէս՝ լոմլոմել, ծամծմել։

— Զիրար՝ ծեծկուիլ, զգուըտիլ։

— Թթուն, մետաղեայ թերթը՝ փորել, մաշել:

— Կաշին՝ ծծել, ներծծել, տոգորիլ։

— Կուռ ու կուշտ՝ թշել, փորը տկռեցնել, խճողել։

— Կրծող կենդանիներու՝ կրծել:

— Մատներով՝ մատնել, մատնոռել։

— Շան, կատուի՝ լակել։

— Պաշտօնի մէջ՝ շմշկել, գողնալ, գրպանել:

Phrasal Verbs
Ինքզինք ուտել
չէզոք բայ զայրանալ, կատղիլ։

Ծեծ ուտել
կրաւորական բայ ծեծուիլ, պատժուիլ:

Մէկուն գլուխը ուտել
ներգործական բայ
    1. ձանձրացնել.
    2. դժբախտացնել, մեռցնել:

Անձրեւ ուտել
չէզոք բայ թրջուիլ։

Աչքերովը ուտել
ներգործական բայ
    1. աչքերը մէկուն՝ բանի մը վրայ սեւեռած՝ երկար նայիլ.
    2. սաստիկ ջղայնացած ըլլալ։

Գլուխը ուտել
ներգործական բայ
    1. շատ դժուարութիւն՝ նեղութիւն տալ պահանջներ ներկայացնելով.
    2. մահուան պատճառ ըլլալ:

Եղունգներուն միսը ուտել
չէզոք բայ սաստիկ ջղայնանալ։

Ինքզինք ուտել
չէզոք բայ հոգեկան տառապանքով ինքզինք մաշեցնել։

Իրարու միսը ուտել
չէզոք բայ զիրար տանջել՝ չարչարել, իրարու դէմ կռուիլ։

Հաց ուտել (միասին)
ներգործական բայ իրարու շատ մօտիկ ըլլալ։

Ուտել-խմել
չէզոք բայ կերուխումի անձնատուր ըլլալ:

Ուտել մէկուն դրամը
ներգործական բայ ստացած դրամը կամ ապրանքին փոխարժէքը չտալ. դրամական խոստումը խաբէութեամբ չվճարել:

Phrases
Գործերը զիրա՞ր կ՚ուտեն
գործ չկայ։

Կերած ապուրը տես
ըրած անսպասելի՝ անախորժ՝ անբնական գործը՝ վարմունքը տես։

Կերած-խմած
ածական
    1. լաւ սնունդ առած՝ առնող, լաւ գէր՝ պարարտ.
    2. միասին հաճելի օրեր անցուցած.
    3. մօտիկ, մտերիմ։

Կերած-կերած, չէ քաքած
    1. գիրուկ.
    2. կծծի, ագահ։

Կերածը ուրացող
ածական ապերախտ:

Ո՛չ կ՚ուտէ, ո՛չ կը կերցնէ
այնքան ժլատ է, որ ունեցածը իրեն կը վերապահէ:

Ո՛չ ուտես, ո՛չ խմես, անոր երեսին նայիս
(հէքեաթներու մէջ) այնքան գեղեցիկ է, որ մարդ երեսին նայելով՝ կը զմայլի, ուտել-խմելը կը մոռնայ:

Ուտես՝ միս, չուտես՝ մատաղ
երկու կրակի միջեւ, անել դրութեան մէջ ըլլալ։

Ուտող-ուտողի
շատ-շատերը կը յափշտակեն՝ կը կողոպտեն (մէկուն ունեցածը):

Ուտողը չի գիտեր, բերողը գիտէ
ուտողը՝ վայելողը չ՚անդրադառնար, թէ որքան աշխատանք՝ քրտինք թափուած է տուեալ սնունդը՝ առարկան ձեռք բերելու համար։

Նաեւ կ՚ըսուի՝ Ուտողը չի գիտեր, բրդողը գիտէ:

Ուտող-ուրացող
ածական երախտամոռ։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1923
New!
(beta)
ՄԱՇԻԼ
չէզոք բայ
    1. ոչ-գործարանաւոր մարմիններու իրարու քսուելով, շփուելով, գործածուելով փտիլը՝ հիննալը.
    2. մարդոց՝ հիւծիլ, հալիլ։

Տե՛ս Մաշեցնել։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1413
New!
(beta)
 Usage beta 41 citations 

Usage of matching Word Forms

New! Explore the usage of the word form ՄԱՇԱԾ in the Corpus of Western Armenian.
Also search for "ՄԱՇԱԾ" in these imaged dictionaries:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Nayiri. Armenian dictionary contains 17,718 words.
The site has 144 dictionaries and 3 books.
English
Նայիրի / Nayiri.com