Armenische Rechtschreibprüfung
Erhalten HySpell
 Morphology

Matching Lexemes

 Wörterbuch
թիզ գոյական Քիլ, լայն բացուած ափին չափը:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի։ Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998։ Էջ 140։


ԹԻԶ
գոյական
    1. թզաչափ, ուղուկ։
    2. (բութամատէն ցուցամատ՝) քիլ։

Source: Յարութիւն Թ. Գայայեան, Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի. Գահիրէ: Տպագրութիւն Գալֆա (1938): p. 150
Neu!
ԹԻԶ թզի (թզաւ)
գոյական
    1. Երկայնութեան չափ (հին ժամանակ, և այժմ՝ ժողովրդի մէջ), հաւասար լայն բացված ձեռքի ափի բութ մատի և ճկոյթի միջեւ եղած տարածութեան։
‣ Թոկը քսան երկու թիզ էր։
‣ Մի մեծ թիզը հաւասար է 24-25 սանտիմետրի։
‣ Ինչ որ առաջ չափում էին թզով՝ այժմ չափում են մետրով։

    2. Հին ժամանակ գործ է ածված նաեւ Ուղուկ՚ի և Քիլ՚ի նշանակութեամբ (Տե՛ս այս բառերը)։

Բաղադրեալ Բայեր
＋գաւառական բառ Թիզ բանալ, ＋գաւառական բառ Թիզ չափել
չէզոք բայ Թզով արմունկը չափելով գուշակութիւն անել։
‣ Գնա՛, մէկ թիզ չափել տուր։

Source: Ստեփան Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան. Երեւան: Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչութիւն (1944): p. 740
Neu!
(beta)
ԹԻԶ
գոյական
    1. բացուած բթամատէն մինչեւ բացուած ճկոյթ մատի տարածութիւն.
    2. երկայնութեան չափ, որուն տարածութիւնն է բացուած բթամատէն մինչեւ բացուած ճկոյթ մատը, ուղուկ, քիլ.

Տեսակներ
— մատովը՝ մատնաչափ.

— ոտքովը՝ ոտք (Անգլերէն foot, feet), ոտնաչափ:

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 696
Neu!
(beta)
ՄԱՏ
գոյական
    1. ձեռքի եւ ոտքի վերջաւորութեան իւրաքանչիւր շարժական յօդուածի մասնիկը.
    2. ձեռնոցի իւրաքանչիւր ճիւղը, զոր կը հագնի համապատասխան մատը.
    3. կենդանիներու թաթին վերջամասերը.
    4. կողոսկրներէն իւրաքանչիւրը. կողաճաղ.
    5. եղանի՝ փոցխի ժանիք՝ ատամ՝ ծայր.
    6. խաղողի վազի ճիւղ՝ ոստ՝ բարունակ.
    7. մատի հաստութիւնը իբրեւ երկարութեան՝ բարձրութեան չափ. մատնաչափ.
    8. երաժշտական յօրինումներու՝ եղանակներու վրայ դրուած թուանշան, որ ցոյց կու տայ համապատասխան մատը, որով պէտք է նուագել.
    9. սանդուխի աստիճան. սանդխամատ.
    10. մատային վիճակ շախմատի մէջ.
    11. մատային վիճակի մէջ իյնալը.
    12. լերան ճիւղ՝ ճիւղաւորում. լեռնաճիւղ, լեռնամատ.
    13. (Փոխաբերական իմաստ) շատ փոքր քանակ.
    14. (Փոխաբերական իմաստ) նուագելու հմտութիւն.
    15. (Փոխաբերական իմաստ) մասնակցութիւն, միջամտութիւն.

ածական
    16. չափազանց քիչ, աննշան.
    17. փոքրահասակ:

Տեսակներ
— Անիւի՝ շառաւիղ, ճղուղ։

— Բթամատի, ցուցամատի եւ միջնեմատի չափով (իրարու, միացած)՝ պտղունց:

— Բութ մատէն մինչեւ ճկոյթ եղած չափ՝ թիզ։

— Բութ մատէն մինչեւ ցուցամատ՝ քիլ, ուղուկ։

— Դաշնակի՝ ստեղն։ Ստեղներու ամբողջութիւնը՝ ստեղնաշար:

— Եռաժանիի՝ արձէն:

— Ժամացոյցի՝ սլաք:

— Ձեռքի մատներ՝ բութամատ (բթամատ՝ բոյթ, խոշոր մատ), ցուցամատ, միջամատ (միջնեմատ), մատանեմատ (մատնեմատ, խօսեմատ, մաճուճիկ), ճկոյթ (ծկոյթ, կծեղն, պզտիկ մատ, ձագմատ, մատնեակ)։

— Ոտքին խոշոր մատը՝ բուշ, պպի։

— Սանդուխի՝ բազրիք, սանդխամատ։

— Վանդակի՝ խաղխամ, քանոն։

Բաղադրեալ Բայեր
Բանի մը մէջ մատ ունենալ
ներգործական բայ մասնակից ըլլալ։

Մատ բարձրացնել
ներգործական բայ
    1. խօսելու՝ բան մը ըսելու արտօնութիւն խնդրել.
    2. հաւանութիւն՝ քուէ տալ.
    3. սպառնալ:

Մատ խածնել տալ
ներգործական բայ
    1. յանկարծակի յուսախաբութիւն պատճառել.
    2. ամօթով ձգել, նկուն ձգել։

Մատ խաղցնել
ներգործական բայ
    1. գաղտնապէս գործ խառնակել, գրգռել.
    2. խաղի մէջ զեղծարարութիւն ընել։

Մատ խառնել
ներգործական բայ միջամուխ ըլլալ, խորամանկութեամբ միջամտել՝ խանգարել:

Մատ մը բան ուտել, Մատ մը բան խմել
ներգործական բայ քիչ բան ուտել՝ խմել։

Մատ մը տղայ ըլլալ
չէզոք բայ տակաւին փոքր ըլլալ:

Մատը բանի մը (գործի մը) մէջ ըլլալ
չէզոք բայ մասնակից ըլլալ:

Մատը բերանը հասնիլ
չէզոք բայ միջակ ապրուստի տէր ըլլալ:

Մատը բերանը մնալ
չէզոք բայ զարմանքէն շուարիլ, զարմանալ, ապշած մնալ:

Մատը բերանը տանիլ
ներգործական բայ զարմանալ։

Մատը խածնել
ներգործական բայ
    1. մտաբերել.
    2. զարմանալ.
    3. ապշելով հասկնալ բան մը։

Մատը խածնել տալ
ներգործական բայ
    1. զարմացնել.
    2. յուսախաբ ընել՝ ըլլալ։

Մատը ծծելով ապրիլ՝ կերակրուիլ
ներգործական բայ սնանիլ՝ սնունդի միջոցներէ զուրկ ըլլալ, շատ աղքատ ըլլալ։

Մատը կրծել
ներգործական բայ Տե՛ս Մատը խածնել։

Մատը հետը ուտել
ներգործական բայ համով ուտելիքը անյագ ճաշակել։

Մատը հոտուըտալ
ներգործական բայ գուշակել, գուշակութիւն ընել։

Մատը մատին դնել
ներգործական բայ
    1. ուշադիր՝ պարտաճանաչ ըլլալ.
    2. որեւէ ձեւով մասնակից ըլլալ՝ աշխատիլ՝ ջանք թափել: Հկնշ. Մատը մատին զարնել։ Ժխտականը՝ չդնել, չզարնել:

Մատը մատին զարնել
ներգործական բայ Տե՛ս Մատը մատին դնել։

Մատը մէջը ըլլալ
չէզոք բայ
    1. մասնակից ըլլալ.
    2. գործակից ըլլալ, շահաբաժինի իրաւունք ունենալ։

Մատը մէջը չխառնել
ներգործական բայ չմասնակցիլ, չգործակցիլ։

Մատը վէրքէն՝ ցաւոտ տեղին վրայ դնել
ներգործական բայ բուն խնդիրը՝ բուն պատճառը՝ հարցին հիմնական կէտը շօշափել՝ ցուցնել՝ գտնել:

Մատը վրան դնել
ներգործական բայ իր սեփականութիւնը նկատել, տիրանալ։

Մատը փաթթել (բան մը)
ներգործական բայ անկարեւոր բան մը՝ անցք մը՝ խօսք մը՝ գործ մը քննարկման նիւթ դարձնել՝ վէճի առարկայ դարձնել։

Մատի վրայ առնել (մէկը)
ներգործական բայ ծաղրել:

Մատի՝ մատներու վրայ խաղցնել
ներգործական բայ
    1. ճարպիկօրէն խաբխբել. իր ուզածը ուրիշին ընել տալ.
    2. խամաճիկ դարձնել։

Մատի վրայ համրուիլ
չէզոք բայ թիւով քիչ ըլլալ՝ ո՛չ աւելի քան ձեռքի մատները:

Մատի փաթթոց ընել, Մատի փաթթոց դարձնել, Մատի փաթթոց շինել
ներգործական բայ դէպք մը միշտ նշել, յանցաւոր՝ պատճառ եղող անձը կշտամբելու՝ յանդիմանելու նպատակով:

Մատին միսը ուտել
ներգործական բայ չափազանց աշխատիլ, ձեռային աշխատանքով մաշիլ:

Մատին փուշը հանել
ներգործական բայ մէկուն որեւէ բանով օգնել։

Մատները (բանի մը հետ) լիզել
ներգործական բայ
    1. շատ հաւնիլ.
    2. անյագօրէն համտեսել:

Մատներուն արանքէն՝ մէջէն նայիլ
ներգործական բայ չէզոք բայ
    1. չտեսնելու զարնել՝ տալ.
    2. կարեւորութիւն չտալով նայիլ.
    3. թոյլտուութիւն ցուցաբերել։

Մատէն փուշը հանել
ներգործական բայ Տե՛ս Մատին փուշը հանել։

Մատով ցոյց տրուիլ, Մատով ցուցուիլ
ներգործական բայ
    1. հազուադէպ ըլլալ.
    2. որեւէ բանով աչքառու մէկն ըլլալ:

Դարձուածքներ
Մատ մը՝ երկու մատ խմիչք
մատին հաստութիւնը նկատի առնուած իբրեւ բարձրութեան չափ։

Մատ մը փոշի նստած, Մատ մը փոշի բռնած
շատ փոշիոտ՝ աղտոտ:

Մատը մոխիրը՝ ջուրը չխոթել
աշխատանք է խուսափիլ:

«Մատս մէջն է» ըսել
«բաժին կ՚ուզեմ» ըսել։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1417
Neu!
(beta)
ՉԱՓ
գոյական
    1. չափումի միաւոր.

    2. իրերու որոշ քանակ, զոր կ՚ընդունին եւ կը գործածեն իբրեւ որոշ միաւոր.

    3. որեւէ աման՝ անօթ եւ այլն, ընդեղէնի՝ հեղուկի եւ այլն չափի միաւոր. օրինակ՝
‣ տասը շիշ.

    4. նիւթի քանակը, որ կը տեղաւորուի՝ կը պարունակուի տուեալ չափման միաւորին մէջ. օրինակ՝
‣ երկու պնակ կերակուր.

    5. որեւէ նշան՝ թիւ՝ թուղթի կտրօն եւ այլն, որով կ՚որոշուի՝ ցոյց կը տրուի բանի մը մեծութիւնը՝ ծաւալը. չափը ցոյց տուող նշան.

    6. մարմնի կամ անոր մէկ մասին մեծութիւնը՝ ծաւալը, զոր կը չափեն հագուստ-կապուստի համար.

    7. համեմատուող առարկաներու ծաւալային՝ տարածական եւ այլն համապատասխանութիւն.

    8. ոտանաւորի մէջ՝ մէկ տողի մէջ եղող՝ գտնուող ոտքերու եւ վանկերու քանակը.

    9. երաժշտութեան մէջ՝ արագութեան աստիճանը, որով պէտք է երգուի կամ նուագուի տուեալ եղանակը.

    10. երաժշտութեան մէջ՝ ամէն ձայնանիշի տեւողութիւնը, որ կ՚արտայայտուի առանձին նշաններով, կամ ձայնանիշի տարբեր ձեւերով.

    11. բարոյական կամ մտաւորական արժէքը որոշելու միջոց.

    12. սահման, եզր. օրինակ՝
‣ ազնուութիւնն ալ չափ մը ունի.

    13. աստիճան՝ դրութիւն՝ չափանիշ (գնահատումի՝ որակման).

    14. որեւէ բանի ազդեցութեան ոյժ. մեծութիւն, արժէք, կշիռ.

մակբայ
    15. (Գրաբար) կարգ, կանոն.

մակբայ ածական
    16. մօտ, շուրջ, մօտաւորապէս.

ածական
    17. չափաւոր.

    18. մեծութեամբ, ծաւալով.

    19. հաւասար, համեմատ, համապատասխան:

    20. կառավարել, գլխաւորել, ղեկավարել:

Տեսակներ
— Գիծի՝ գծաչափ:

— Գիրկի՝ գրկաչափ։

— Դեղի՝ դեղաչափ (Ֆրանսերէն dose)։

— Երաժշտական՝ ամանակ:

— Երկարութեան՝ արշըն, կանգուն, մեթր, ոտք, վերստ, փարսախ։

— Խոնաւութեան՝ խռնաւաչափ (Ֆրանսերէն hydromètre)։

— Ծանրութեան՝ բաունտ, լիդր, պաթման, քիլօ, քիլօկրամ:

— Կեանքի՝ կենսաչափ (Ֆրանսերէն biomèter)։

— Կէտի՝ կիտաչափ:

— Հասակի՝ հասակաչափ (Ֆրանսերէն longimètre)։

— Հաւասար՝ համաչափ:

— Հեղուկներու՝ շոգիներու՝ կազերու ճնչումը չափելու մասնայատուկ գործիք՝ անգայտաչափ (Ֆրանսերէն manomètre)։

— Ճաշի՝ ճաշաչափ։

— Մազի՝ մազաչափ:

— Մատի՝ մատնաչափ: Բթամատի եւ ճկոյթի միջեւ՝ թիզ։ Բթամատի եւ ցուցամատի միջեւ՝ քիլ, քլաչափ, ուղուկ, ուղկաչափ:

— Մարդու հասակի չափով՝ մարդահասակ:

— Նուագի՝ քերթուածի՝ մարզանքի՝ կշռոյթ։

— Հողի՝ շողաչափ:

— Ոտք փոխելու՝ քայլ, քայլ, քայլաչափ:

— Ոտքի՝ ոտք, ոտնաչափ:

— Ջերմութեան՝ ջերմաչափ:

— Ջուրի՝ ջրաչափ:

— Տակառի՝ տակառաչափ։

— Տաղաչափութեան՝ ոտքերու թիւ։

Բաղադրեալ Բայեր
Իր չափով չափել
ներգործական բայ
    1. իրեն հետ համեմատել, ինքզինք իբրեւ չափանիշ ընդունիլ.
    2. իր հասկցած ձեւով կշռադատել:

Չափ առնել
ներգործական բայ
    1. որեւէ բան պատրաստելու համար՝ առարկային մեծութիւնը՝ ծաւալը ճշդել.
    2. փորձով գիտնալ՝ իմանալ անձի մը՝ բանի մը ուժը՝ զօրութիւնը՝ կարողութիւնը:

Չափ դնել
ներգործական բայ
    1. չափաւորել, զսպել.
    2. ձին արշաւասոյր վազցնել (ուրիշ ձիու հետ համեմատելու համար)։

Չափ զարնել
ներգործական բայ Տե՛ս Չափ տալ:

Չափ ընել
ներգործական բայ Տե՛ս Չափ առնել:

Չափ տալ
ներգործական բայ երգելու՝ նուագելու ատեն ձեռքի շարժումներով կամ ոտքի բախումներով արագութիւնը ցոյց տալ.

Չափը անցընել
ներգործական բայ ընդունուած սահմանէն դուրս գալ, ծայրայեղութեան երթալ։

Չափը առնել
ներգործական բայ Տե՛ս Չափ առնել:

Չափը գիտնալ, չափը ճանչնալ
ներգործական բայ
    1. իր դիրքին եւ աստիճանին գիտակցելով՝ ինքզինք ըստ այնմ պահել.

    2. իր կարողութեան՝ ուժին եւ այլնի սահմանը գիտնալ. օրինակ՝
‣ ես խմիչքիս չափը գիտեմ:

Չափը տալ
ներգործական բայ
    1. չափը փոխանցել.
    2. մէկը կարգի հրաւիրել.
    3. մէկը պատժել.
    4. յանդիմանել։

Դարձուածքներ
Աչքի չափ
աչքի նայուածքով՝ տեղի մը հեռաւորութիւնը, առարկայի մը մեծութիւնը՝ ծանրութիւնը եւ այլն մօտաւորապէս որոշելու կարողութիւն:

Կարողութեան չափով
որքան որ իր կարողութիւնը կը թոյլատրէ. իր միջոցներուն համաձայն։

Հոգով՝ հոգիի չափ
ամբողջ հոգիով՝ սիրտով:

Չափէ աւելի, չափէ դուրս
պէտք եղածէն՝ պահանջուածէն աւելի, չափազանց:

Չափը անցած
Տե՛ս Չափէ աւելի:

Չափը պակաս
սահմանուած չափը չունեցող։

Չափը տեղը
սահմանուած՝ ճշդորոշուած չափը ունեցող։

Չափի զգացում
չափաւորութիւն:

Չափով
    1. որոշ քանակով.
    2. փոքր քանակութեամբ, քիչ, խնայելով։

Յարակից Բառեր
— Չափելու միջոցներ՝ չափաձող, չափաման, չափան, չափիչ, չափոց։

Source: Գնէլ արքեպիսկոպոս Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հայոց լեզուի նոր բառարան. Պէյրութ: Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն (1992): p. 1939
Neu!
(beta)

Ähnliche Wörter
դիս
թիս
 Usage beta 21 citations 

Usage of matching Word Forms

Usage of matching Lexemes

Auch für das Wort "ԹԻԶ" Suche in diesen Wörterbüchern:

Explanatory

Thesaurus

Western Armenian

Neologisms

Rhyming

Word Structural

Etymological

Dialectal and Idiomatic

Orthographic

Classical Armenian

Middle Armenian

Early Modern Armenian

Foreign word

Names

Place names

Plant names

Specialized

Abbreviations

© 2025 Nayiri. Armenisch wörterbuch besteht aus 17.718 wörter
The site has 144 dictionaries and 3 books.
Deutsch
Նայիրի / Nayiri.com